مجله اخلاق زیستی- علمی پژوهشی

زمینه و هدف: گسترش اخلاق، منش و ادب محیط زیستی در جوامع انسانی، لازمه ارتقا و اصلاح رفتار انسان با محیط زیست است. آموزش محیط زیست در انواع رسمی و غیر رسمی، نقش مهمی در حفاظت از آن دارد. برای آنکه آموزش مؤثر و مطابق با فلسفه و مبانی و فرهنگ بومی جامعه حاصل شود، استفاده از الگوهای متناسب، ضرورت دارد. هدف از این پژوهش، شناسایی مؤلفه‌های الگوی اموزش ادب محیط زیستی از دیدگاه الگوی اسلامی ‌ایرانی پیشرفت است.

روش: این پژوهش از نوع کیفی و به روش تحلیل کیفی و شناسایی شبکه مضامین مربوط به موضوع پژوهش در متون مختلف مرتبط، انجام شد. با بررسی و مطالعه عمیق ۴۳ منبع، جملات هم‌دسته شناسایی و تعداد ۱۰۵۷ کد استخراج گردید. سپس کدهای هم‌دسته، بر اساس ارتباط موضوعی و مفهومی، دسته‌بندی گردید و به منظور اطمینان از مقبولیت و عینیت داده‌ها، مورد بازنگری چندین باره قرار گرفت. از این طریق، مقولات سازمان‌دهنده شناسایی و با بررسی مکرر مقوله‌ها با رویکرد استقرایی، مؤلفه‌های الگو نتیجه‌گیری شدند. در نهایت، ۱۰۵۷ کد در قالب ۴۹ مقوله و ۸ مؤلفه سازماندهی گردید.

ملاحظات اخلاقی: صداقت و امانتداری در گزارش و ارجاع به متون رعایت شده است.

یافته‌ها: مؤلفه‌های تشکیل‌دهنده الگوی آموزش ادب محیط زیستی از دیدگاه الگوی اسلامی ‌ایرانی پیشرفت، عبارتند از: مبانی، اصول، پیام الگو، اهداف، مؤلفه‌های یاددهی و یادگیری، نقش یادگیرنده، نقش یاددهنده، محیط و بافت یادگیری و ارزشیابی. همچنین شاخص‌هایی نظیر «توجه به مفهوم هدایت»، «مدیریت زیرساخت‌های تکوینی تربیت و یادگیری»، «توجه به سه‌ساحتی‌بودن محیط زیست»، «ادب در برابر محیط زیست»، «نگاه اسلامی به مادربودن محیط زیست برای انسان‌ها»، «توجه به ظرفیت عقلی مخاطب در ارتباط و آموزش» و «سنجش و ارزشیابی بدون ملاک نمره» از متغیرهای بسیار مهم از دیدگاه اسلامی در آموزش ادب محیط زیستی بودند.

نتیجه‌گیری: ضرورت دارد مبانی، اصول، الگوها، اهداف و روش‌های آموزش ادب محیط زیستی، متناسب با زیست‌بوم و ویژگی‌های انسان ایرانی، از آموزه­های اسلام استخراج و طراحی گردند. معلم در آموزش ادب محیط زیستی، از مرجعیت برخوردار است. سنجش آغازین برای تشخیص ظرفیت عقلی یادگیرنده و شخصی‌سازی برنامه‌ و آموزش ادب محیط زیستی، برای هر یک از مخاطبان ضروری است. ملاک سنجش نهایی در آموزش ادب محیط زیستی، تلاش و مسئولیت‌پذیری یادگیرنده، صرف ‌نظر از ملاک نمره است.

زمینه و هدف: اختلال بی‌نظمی خلقی اخلالگر یک تشخیص نسبتاً جدید است که برای اولین‌بار در DSM-5 معرفی شد. بارزترین ویژگی این اختلال شامل اختلالات رفتاری و خلقی است. پژوهش‌های کمی در مورد اختلال بی‌نظمی خلق اخلالگر صورت گرفته است. هدف از پژوهش حاضر همه‌گیرشناسی اختلال بی‌نظمی خلق اخلالگر در نوجوانان و مقایسه قضاوت اخلاقی افراد مبتلا و غیر مبتلا می‌باشد.

روش: روش تحقیق، توصیفی و از نوع پیمایشی و پس‌رویدادی بود. جامعه آماری مشتمل بر 165 هزار و 555 دانش‌آموز بود که بر اساس فرمول مورگان 384 دانش‌آموز با استفاده از نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای جهت بررسی همه‌گیرشناسی اختلال بی‌نظمی خلق اخلالگر به عنوان نمونه انتخاب شد. همچنین برای بررسی تفاوت قضاوت اخلاقی در دانش‌آموزان دارای اختلال بی‌نظمی خلق اخلالگر و عادی، 45 دانش‌آموز با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شد. برای گردآوری اطلاعات از شاخص واکنش‌پذیری عاطفی Stringaris و همکاران (2012 م.)، پرسشنامه قضاوت اخلاقی Rest و همکاران (1973 م.) و مصاحبه تشخیصی بر اساس DSM-5 استفاده شد. برای تحلیل داده‌ها از شاخص‌های توصیفی و آزمون تی مستقل با استفاده از نرم‌افزار SPSS 18 بهره گرفته شد.

ملاحظات اخلاقی: در نگارش این مقاله جنبه‌های اخلاقی شامل حفظ اصالت متون، صداقت و امانتداری و رضایت و اطلاع‌رسانی رعایت شده است.

یافته‌ها: نتایج توصیفی پژوهش نشان داد شیوع نشانگان اختلال بی‌نظمی خلق اخلالگر 3/1 درصد بود. قضاوت اخلاقی دانش‌آموزان دارای اختلال بی‌نظمی خلق اخلالگر نسبت به کودکان فاقد اختلال به طور معناداری متفاوت بود (05/0P<، 06/2-T=).

نتیجه‌گیری: ﻣﯿﺰان ﺷﯿﻮع اﺧﺘﻼل بی‌نظمی خلق اخلالگر در اﺳﺘﺎن آذربایجان شرقی در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﭘﮋوﻫﺶﻫﺎی اﻧﺠﺎم‌ﮔﺮﻓﺘﻪ در ﺧﺎرج از کشور در دامنه ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻗﺮار دارد. ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد، ﻟﺰوم سیاستگذاری‌های ﺳﻼﻣﺖ روان در ﻣﻘﻄﻊ ﻧﻮﺟﻮاﻧﯽ ﺑﺮای ﮐﺎﻫﺶ ﺑﺎر آﺳﯿﺐ در آﯾﻨﺪه و ارائه راهکارﻫﺎی     ﺑﺮون­رﻓﺖ از اﯾﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﻪ ﻗﻮت ﺧﻮد ﺑﺎﻗﯽ اﺳﺖ.

زمینه و هدف: بررسی عوامل مؤثر در موفقیت تحصیلی همواره یکی از دغدغه‌های پژوهشگران نظام آموزشی و آموزش عالی بوده است، بنابراین مطالعه حاضر باهدف بررسی نقش تاب‌آوری تحصیلی و اخلاق تحصیلی در پیش‌بینی موفقیت تحصیلی دانشجویان انجام شد.

مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر توصیفی- همبستگی بود و جامعه آماری شامل دانشجویان دانشگاه فرهنگیان خراسان جنوبی در سال تحصیلی 1401-1400 بودند که بر اساس جدول جسی و مورگان تعداد 330 نفر به روش نمونه در دسترس انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری اطلاعات پژوهش شامل پرسش‌نامه‌های تاب‌آوری تحصیلی ساموئلز (۲۰۰۴)، اخلاق تحصیلی گل پرور (1389) و موفقیت تحصیلی ولز (۲۰۱۰) بودند. جهت تحلیل داده‌ها از آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون همزمان با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 24 استفاده شد.

ملاحظات اخلاقی: پس از کسب اجازه از دانشگاه و بیان اهداف برای شرکت‌کنندگان، رضایت از آن‌ها کسب و درباره محرمانگی اطلاعات به آن‌ها اطمینان خاطر داده شد.

یافته‌ها: نتایج نشان داد بین تاب‌آوری تحصیلی (676/0=r) و اخلاق تحصیلی (501/0=r) با موفقیت تحصیلی ارتباط مستقیم و معنی‌داری وجود داشت (01/0>P)؛ و مؤلفه­های تاب‌آوری تحصیلی و اخلاق تحصیلی، ۱/۵۰ درصد از موفقیت تحصیلی دانشجویان را تبيين می‌کنند.

نتیجه‌گیری: یافته‌های پژوهش زمینه را برای پژوهش‌های آموزشی بیشتر و عمیق‌تر در حوزه برنامه‌ریزی آموزشی اخلاقی و منش تاب­آورانه فراهم می‌کند.

زمینه و هدف: مسأله استرس اختلال پس از سانحه (PTSD) در جو آموزشی امروزه موضوعی برجسته و فراگیر است که ریشه در چندین منبع دارد. پژوهش حاضر با هدف طراحی و اعتبارسنجی مدیریت ترومای سازمانی (MTO) در نومعلمان با رویکرد کیفی و کمی انجام شد.

روش: روش پژوهش بر حسب هدف، موردی بود؛ در ابتدا داده‌های کیفی گردآوری و سپس با توجه به یافته‌ها داده‌های کمی استخراج و تحلیل شد. جامعه آماری، نومعلمان استان گیلان، البرز و تهران با جمعیت 15000 نفر بود. در این بخش از نمونه‌گیری از طریق نمونه‌گیری خوشه‌ای 375 نفر انتخاب شدند. در بخش کیفی نیز با استفاده از نمونه‌گیری هدفمند تعداد 25 نفر انتخاب شد. گردآوری داده‌ها در بخش کیفی با استفاده از روش داده‌بنیاد و از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته انجام شد و در بخش کمی از طریق پرسشنامه محقق ساخته بود که ضریب آلفای آن 91/0 محاسبه گردید. به منظور تحلیل بخش کمی نیز از شبکه عصبی مصنوعی با استفاده از نرم‌افزار SPSS 25 استفاده شد.

ملاحظات اخلاقی: ضمن آگاهی‌دادن به مشارکت­کنندگان از فرایند پژوهش، رضایت کامل جهت اجرای تحقیق حاصل گردید.

یافته‌ها: نتایج پژوهش در بخش کیفی در قالب الگویی شامل شرایط علّی (3 مقوله)، مقوله هسته‌ای (مدیرت ترومای سازمانی)، راهبرد (6 مقوله)، زمینه‌ای (3 مقوله)، شرایط مداخله‌گر (3 مقوله) و پیامدها (6 مقوله) بود. یافته‌های بخش کمی نیز نشان داد که توانمندسازی روان‌شناختی بیشترین تأثیر و ایمن‌سازی روانی کمترین ضریب اهمیت را در برآورد مدیریت ترومای سازمانی دربر می‌گیرد.

نتیجه‌گیری: با توجه به بررسی‌های صورت‌گرفته بسیاری از نومعلمان با چالش‌های قابل توجه و منحصر به فردی در محیط کار رو به رو می‌شوند که آن‌ها را در معرض خطر استرس، فرسودگی شغلی و فرسایش قرار می‌هد، زیرا از طریق آموزش یا پشتیبانی تحت حمایت و درمان قرار نمی‌گیرند. بنابراین در خصوص نومعلمان که به عنوان نیروی حائز اهمیت در راستای نیل به اهداف سیستم آموزشی شناخته می‌شوند، لازم است بازنگری ساختاری و ایجاد بستری برای بیان نقطه نظرات آنان در زمینه‌های مختلف در سازمان فراهم و حمایت گردد.

زمینه و هدف: هدف از پژوهش حاضر طراحی الگوی ساختاری خودشیفتگی بزرگ‌منشانه و خودشیفتگی آسیب‌پذیر بر اساس آگاهی از تن‌شئ‌انگاری و سرمایه‌های روان‌شناختی با میانجیگری عزت نفس در زنان و مردان بود.

روش: پژوهش حاضر به روش توصیفی ـ همبستگی از نوع معادلات ساختاری انجام شد. جامعه آماری این پژوهش شامل همه زنان و مردان بالای 18 سال شهر اهواز بود و به روش نمونه‌گیری در دسترس از طریق شبکه‌های اجتماعی 309 تن از آنان انتخاب شدند و مورد آزمون قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه جمعیت‌شناختی، سیاهه خودشیفتگی مرضی (PNI)، مقیاس آگاهی از تن‌شئ‌انگاری (OBC)، مقیاس سرمایه‌های روان‌شناختی لوتانز (LPCS) و مقیاس عزت نفس روزنبرگ (RSES) بود. تحلیل داده‌ها با استفاده از SPSS 24 و AMOS 24 صورت گرفت.

ملاحظات اخلاقی: در پژوهش حاضر اصول اخلاقی، از جمله رازداری و محرمانه‌ماندن اطلاعات، رعایت شده و هیچ‌گونه آسیب احتمالی برای آزمودنی‌ها نداشته است.

یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد آگاهی از تن‌شئ‌انگاری با خودشیفتگی بزرگ‌منشانه و خودشیفتگی آسیب‌پذیر در زنان معنادار، اما در مردان معنادار نشد و آگاهی از تن‌شئ‌انگاری و سرمایه‌های روان‌شناختی با عزت نفس در زنان و مردان معنادار شد. سرمایه‌های روان‌شناختی با خودشیفتگی بزرگ‌منشانه و خودشیفتگی آسیب‌پذیر در مردان معنادار، اما در زنان تنها مسیر سرمایه‌های روان‌شناختی با خودشیفتگی آسیب‌پذیر معنادار شد (P<0/01). در بین مسیرهای غیر مستقیم عزت نفس به طور معنا‌داری می‌تواند همبستگی آگاهی از تن‌شئ‌انگاری و سرمایه‌های روان‌شناختی با خودشیفتگی بزرگ‌منشانه و خودشیفتگی آسیب‌پذیر در مردان را میانجی کند، اما در زنان تنها مسیر غیر مستقیم عزت نفس به خودشیفتگی آسیب‌پذیر معنادار شد.

نتیجه‌گیری: جنسیت اثر علی عزت نفس بر خودشیفتگی آسیب‌‌پذیر را به طور معنی‌‌داری تعدیل کرد، بدین صورت که عزت نفس در مردان اثر علی نیرومندتری بر خودشیفتگی آسیب‌‌پذیر دارد. این نتایج می‌تواند برای متخصصان بالینی و روان‌پزشکان در درمان اختلال شخصیت خودشیفته و اختلالات مرتبط به تصویر بدن تلویحات کاربردی داشته باشد. با امعان نظر به اینکه تن‌شئ‌انگاری می­تواند منجر به خودشیفتگی و کاهش عزت نفس در افراد شود لذا پیشنهاد می‌شود که روان‌شناسان و متخصصان در حوزه سلامت به نقش و روابط موجود بین این متغیرها توجه داشته باشند.

زمینه و هدف: از دیرباز جوامع با آسیب‌هایی چون بیماری، فقر و مرگ مواجه بوده‌اند. از این‌رو قرن‌هاست که بسیاری از دولت‌ها کوشیده‌اند برای کاهش آسیب‌های یادشده، سیاستگذاری‌هایی را در جهت تحقق حق‌های رفاهی شهروندان پایه‌ریزی کنند. پیامد‌های اجتماعی این تدابیر، در ارتقای سطح کیفی زندگی و معیشت شهروندی نمایان شده است. با وصف این، در دوران مدرن، سیاستگذاری‌های اجتماعی دولت‌ها با رویکرد‌هایی متفاوت از گذشته دنبال شده و از شرایط محیطی جوامع تأثیر پذیرفته است.

روش: پژوهش حاضر، بر پایه تحلیل علّی و معلولی داده‌ها تنظیم شده و روش گردآوری اطلاعات تحقیق، به شیوه اسنادی و کتابخانه‌ای در راستای پاسخ‌دهی به فرضیه مطروحه در مقاله است.

ملاحظات اخلاقی: درتمامی مراحل تحقیق و نگارش مقاله، صداقت و امانتداری رعایت گردیده است.

یافته‌ها: بنا بر یافته‌های پژوهش حاضر، دولت‌های امروزین، با رویکردی نوین به حق‌های رفاهی شهروندان نگریسته و در این مسیر کوشیده‌اند با بهره‌گیری از خِرد جمعی و به کارگیری تدابیر و سیاستگذاری‌های اجتماعی در سطح کلان، آسیب‌های ناشی از ناتوانی افراد، نظیر بیکاری، از کارافتادگی و کهولت سن را پوشش دهند، چراکه این آسیب‌ها، کاهش میزان درآمد و متعاقباً افول سطح بهزیستی و رفاه و نهایتاً از دست‌رفتن کرامت انسانی را در پی دارد.

نتیجه‌گیری: نقطه عطف تلاش‌ها را می‌توان در نظریه‌های منتج به ایجاد دولت‌های رفاهی مشاهده کرد که از طریق سیاست‌های حمایتی و توسعه شاخص‌های امنیت انسانی در تأمین غذا، خدمات بهداشتی ـ درمانی، آموزش، به ارتقای سطح رفاه و کیفیت زندگی شهروندان نائل آمده‌اند و موجبات بالارفتن امید به زندگی با رویکرد توسعه انسانی را فراهم آورده‌اند. با وجود این، دولت‌ها، متأثر از جهانی‌سازی، رویکردی پسارفاهی در سیاستگذاری‌های اجتماعی خود پیش‌ گرفته‌‌اند که مبتنی بر دیدگاهی حداقلی نسبت به حمایت‌ از حق‌های رفاهی شهروندان است.

زمینه و هدف: قضاوت از مهم‌ترین امور جامعه است تا جایی که امر مزبور را یک منصب الهی نامیده‌اند. هدف از پژوهش حاضر بررسی آداب و اخلاق قضاوت در پرتو آیات و روایات تشیع می‌باشد.

روش: این تحقیق از نوع نظری است. ‌روش تحقیق به صورت توصیفی ـ تحلیلی و روش جمع‏آوری اطلاعات به صورت کتابخانه‏ای است و ضمن مراجعه به اسناد، کتب و مقالات صورت گرفته است.

ملاحظات اخلاقی: در تمام مراحل نگارش پژوهش حاضر، ضمن رعایت اصالت متون، صداقت و امانتداری رعایت شده است.

یافته‌ها: یافته‌های پژوهش حاضر نشان می‌دهد که آداب و اخلاق قضاوت به نحوی در مبنای امر قضاوت طراحی شده‌اند که کارکرد اصلی آن‌ها جلوگیری از فساد قاضی و انحراف از مسیر عدالت است.

نتیجه‌گیری: در تفسیر قوانین و مقررات و به طور خاص قانون نظارت بر رفتار قضات، می‌توان به آموزه‌های اخلاقی در چارچوب آیات و روایات تشیع مراجعه نمود. آموزه‌های مزبور فضای مناسبی را برای رفع خلأهای موجود ایجاد می‌کنند. در واقع وجود صفاتی که شرع مقدس در قاضی لازم دانسته، زمینه هر نوع فسادی را در امر قضاوت و اجرای عدالت از بین می‌برد.

زمینه و هدف: جایگاه اخلاق در تکوین و تقویت هویت انسانی، بحثی ریشه‌دار و گسترده است. با عنایت به اینکه فضیلت‌های اخلاقی، یکی از ابزارهای بنیادین هویت‌ساز به شمار می‌آید، بدون تردید بازاندیشی در فضیلت‌های اخلاقی همچون خیرخواهی در آموزه‌های قرآنی و منابع متقدم اخلاقی، آثار مهمی همچون احساس مسئولیت در قبال مسائل اجتماعی، ایفای بهینه نقش‌های محول در ساختارهای اجتماعی و تلاش برای بهبود روابط با اعضای جامعه را در پی خواهد داشت.

روش: پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای اصیل همچون سیاست ارسطو، اخلاق نیکوماخوس، رساله وصایای ارسطو به شیماس (رساله تفاحه)، رساله النفس ارسطو و نیز منابع گران‌سنگ تفسیری قرآن، سعی در تبیین روشن و رسایی از دیدگاه اخلاقی و قرآنی درباره مفهوم و مصادیق خیرخواهی نموده است.

ملاحظات اخلاقی: در این مقاله، اصالت متون، صداقت و امانتداری رعایت شده است.

یافته‌ها: یافته‌ها بر این امر دلالت دارد که خیرخواهی از منظر اخلاق ارسطویی در قالب دعوت به گونه‌هایی از خیرخواهی‌های فردی و اجتماعی تجلی ‌یافته و این فضیلت در آموزه­های قرآنی از یکسو همراه با روایت‌هایی از سرگذشت‌های جوامع عصر پیامبران الهی نسبت به مردم آن زمانه ظهور پیدا کرده و از سوی دیگر توصیه‌های مؤکدی نیز درباره ضرورت خیرخواهی نسبت به خویشتن در قالب بازگشت از بدکرداری و همچنین توجه به مصلحت‌های جمعی بیان شده است.

نتیجه‌گیری: معنای خیرخواهی در اخلاق ارسطویی، در گونه‌هایی از خیرخواهی‌های فردی و اجتماعی ظهور پیدا کرده است؛ دعوت روح به شناخت نفس در جهت خیرخواهی و نیز ضرورت خیرخواهی در رویه‌های مختلف فردی، شاخصه مهم نگاه ارسطویی به مصادیق خیرخواهی محسوب می‌شود. مصادیق خیرخواهی در آموزه­های قرآنی دارای یک نوع جامعیت است که سعی دارد خیر و منفعت‌های اجتماعی را بر مصلحت‌های شخصی مقدم دارد و این نگاه جامع، زمینه­ ساز تأثیرات شگرفی در ارتقای روابط اجتماعی می‌شود. این نوع خیرخواهی در آموزه­های پیامبران به مردم در قرآن کریم ظهور پیدا کرده است.

زمینه و هدف: اخلاق زیستی از عناوین نوظهور چند دهه اخیر در عرصه فناروری زیستی است که دیدگاه‌ها و بحث‌های متعددی در خصوص آن مطرح شده است. ارتباط حقوق کیفری و اخلاق زیستی، اما چندان مورد توجه قرار نگرفته است. در این مقاله تلاش شده به بررسی ضرورت مداخله کیفری در اخلاق زیستی و تدوین ضمانت اجرای کیفری برای رعایت عناصر اخلاق زیستی و راهکارها در این خصوص پرداخته شود.

روش: مطالعه حاضر به شیوه توصیفی تحلیلی و با بهره­گیری از روش کتابخانه‌ای به انجام رسیده است.

ملاحظات اخلاقی: در تمام مراحل نگارش پژوهش حاضر، اصالت متون، صداقت و امانتداری رعایت شده است.

یافته‌ها: یافته‌ها بر این امر دلالت دارد که تبعات احتمالی فناوری‌های زیستی در حوزه‌هایی مانند شبیه‌سازی انسان و سوءاستفاده‌هایی که ممکن است از طریق همین فناوری زیستی، حیات و ماهیت نوع بشر را تهدید کند، مداخله کیفری در اخلاق زیستی را به یک ضرورت مبدل ساخته است. به عبارتی، رعایت کرامت انسانی، اصل رضایت آگاهانه، اصل عدم نابودی و رعایت رویکرد درمان‌محور به عنوان اصول مهم اخلاق زیستی، مستلزم مداخله کیفری و تدوین ضمانت کیفری است. حقوق‌کیفری اخلاق زیستی چون برخاسته از حکومت حداقلی است، واجد وصف حداقلی مداخله است، چراکه در غیر این صورت، بر بنیاد اندیشه انسان‌محور، مشروعیت خویش را از دست‌ داده و حمایت عمومی‌اش را از دست خواهد داد.

نتیجه‌گیری: موازین حقوق بشری مهم‌ترین موازینی است که می‌تواند مبنای تدوین ضمانت کیفری و مداخله کیفری در اخلاق زیستی قرار گیرد؛ زیرا حقوق بشر درصدد رعایت حقوق همه افراد انسانی است و در عین حال اخلاق زیستی نیز به دنبال رعایت کرامت انسانی و حل معضلات زیستی بشر در چارچوب فناوری زیستی با توسل به رضایت آگاهانه و اصل عدم نابودی است. در واقع، بین حقوق بشر و اخلاق زیستی ارتباط معنایی تنگاتنگی وجود دارد.

زمینه و هدف: کنکاش در حوزه معنای زندگی، امروزه به عنوان یکی از مسائل مشترک حوزه روان‌شناسی و فلسفه مورد اقبال قرار گرفته است. در تحلیل‌های روان‌شناختی، معنا در زندگی یک کیفیت روان‌شناختی مثبت و مطلوب قلمداد شده و در ارتباط با محرک، ارتباط و فهم شخص مورد ارزیابی قرار می‌گیرد، هرچند در نهایت نگاه فردمحورانه به معناداری زندگی هیچ‌گونه پاسخ جامعی برای پرسش از چیستی معنای زندگی ارائه نمی‌دهد. فلسفه نیز با رویکرد یافتن پاسخ‌های کلی و همه‌گیر تلاش دارد با قراردادن بنیادهای متافیزیکی، اصولی بنیادین را برای معنای زندگی تعریف کند. از همین روی تلاش داشته با نظریه‌های طبیعت‌گرایانه و فراطبیعت‌گرایانه پاسخی جامع به معنای زندگی ارائه دهد، هرچند در این مسیر انتقاداتی اساسی به آن وارد شده است.

روش: در این مطالعه تطبیقی با بهره­گیری از روش توصیفی -تحلیلی به بررسی نقاط اشتراک و افتراق نگاه دو حوزه روانشناسی و فلسفه در عرصه معنای زندگی پرداخته شده است.

ملاحظات اخلاقی: اصول اخلاقی مطالعه نظری و کتابخانه‌ای شامل صداقت و امانتداری در ارجاع به منابع در این تحقیق لحاظ شده است.

یافته‌ها: بر اساس یافته‌های این پژوهش می‌توان گفت: اولاً معنا اساساً چیزی ماتقدم است، بنابراین در تحلیل معنای زندگی می‌بایست به سرچشمه زندگی توجه داشت؛ ثانیاً نگاه روان‌شناسانه به معنای زندگی به نوعی فروکاست معنا از امری عام به امری شخصی‌سازی شده است؛ ثالثاً بازگشت به نگاه فلسفی برای معنای زندگی می‌تواند زمینه‌ساز جلوگیری از پوچ‌گرایی عام در زندگی شود.

نتیجه‌گیری: تحلیل و تفسیر پرسش چیستی معنای زندگی از روزنه نگاه روان‌شناسانه و فلسفی و ایجاد تقابلی ساختاری و تاریخی میان این دو حوزه معرفتی راه را برای یافتن پاسخ‌هایی نوین در این مسأله هموار می­نماید.

زمینه و هدف: اصل منع محاکمه و مجازات مجدد یکی از اصول دادرسی عادلانه در رسیدگی‌های کیفری است که با توجه به حقوق کیفری مدرن و پیدایش مفهوم «قلمرو کیفری» در رویه دیوان اروپایی حقوق بشر، قابل تسری به تخلفات اداری و انتظامی نیز هست. پزشکان، دندان‌پزشکان، داروسازان، پرستاران، ماماها و سایر حرفه‌های مرتبط با پزشکی به مناسبت حرفه و نیز سمت خود ممکن است مرتکب تخلفات انتظامی، تعزیری، بیمه‌ای، اداری و کیفری شوند که هر یک قوانین خاص خود را دارد، به گونه‌ای که ممکن است یک پزشک به واسطه عمل واحد، مشمول عناوین مختلف مذکور قرار گیرد و مجازات‌ها و تنبیهات متعددی را تحمل نماید. هدف این پژوهش بررسی راهکارهای برون‌رفت از این رویکرد غیر منصفانه و حتی غیر اخلاقی با توسل به راهکارهای حقوقی بشردوستانه و منصفانه موجود، به ویژه اصل منع محاکمه و مجازات مجدد است.

روش: روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش، کتابخانه‌ای است و مطالب به روش توصیفی، تحلیل شده‌اند.

ملاحظات اخلاقی: در مقاله حاضر، اصول اخلاقی نگارش شامل امانتداری، صداقت و اصالت متن رعایت گردیده است.

یافته‌ها: بررسی قوانین و آیین‌نامه‌های مرتبط با حرفه پزشکی، مبین این است که نه‌تنها اصل منع محاکمه و مجازات مجدد در مورد تخلفات انتظامی کادر درمان رعایت نشده است، بلکه به لحاظ تنوع و تعدد تخلفات احصاشده در مقررات این حرفه، شاغلین این حرفه، مورد بی‌مهری و عدم رعایت انصاف قرار گرفته‌اند.

نتیجه‌گیری: رعایت اصول و قواعد دادرسی حقوقی بشردوستانه و عادلانه به ویژه اصل منع محاکمه و مجازات مجدد، با اعمال راهکارهای پیشنهادی در این تحقیق، می‌تواند این نقیصه را به خوبی جبران نماید.

زمینه و هدف: حمایت از محیط زیست به موجب حقوق صلح، مبتنی بر اعمال بالقوه هنجارهای حمایتی از محیط زیست در زمان صلح و تسری آن هنجارها به زمان وقوع مخاصمات مسلحانه بین‌المللی می‌باشد. از این رو مقاله پیش رو، درصدد است تا نقش حقوق صلح در حمایت از محیط زیست و به کارگیری آن در مخاصمات مسلحانه بین‌المللی را مورد ارزیابی و کنکاش قرار دهد.

روش: این تحقیق از نوع نظری بوده، ‌روش تحقیق به صورت توصیفی ـ تحلیلی می‌باشد و روش جمع‏آوری اطلاعات به صورت کتابخانه‏ای است و با مراجعه به اسناد، کتب و مقالات صورت گرفته است.

ملاحظات اخلاقی: در تمام مراحل نگارش پژوهش حاضر، ضمن رعایت اصالت متون، صداقت و امانتداری رعایت شده است.

یافته‌ها: علیرغم اینکه اصل عدم توسل به زور و تحریم جنگ به عنوان قاعده آمره، مورد تأکید منشور ملل متحد و دیگر اسناد بین‌المللی است، مع‌الوصف همچنان در شکل مجاز آن مانند دفاع مشروع، انسان‌ها و محیط زیست از تبعات جنگ، مصون نمانده‌اند. این مسائل، نگرانی جامعه بین‌المللی را به دنبال داشته، به گونه‌ای که بحث حمایت از محیط زیست در مخاصمات مسلحانه در دستور کار کمیسیون حقوق بین‌الملل قرار گرفته است.

نتیجه‌گیری: از میان معاهداتی که به وضوح قابلیت اعمال در طول مخاصمه مسلحانه بین‌المللی را دارند دو دسته از معاهدات شامل معاهدات حاوی قواعد آمره و معاهدات حمایت‌کننده از حقوق بنیادین و اساسی بشر، تا حدی شامل حقوق و الزامات ماهوی زیست محیطی می‌باشند، چراکه حق برخورداری از محیط زیست سالم، یک حق بشری است و همچنین ممنوعیت ایجاد آلودگی‌های شدید در محیط زیست باعث ایجاد قواعد آمره شده است.

زمینه و هدف: امنیت روان‌شناختی، از جمله ابعاد مهمی است که در کنار کسب علم باید به آن توجه ویژه شود؛ بنابراین مطالعه حاضر با هدف بررسی نقش هوش اخلاقی و تاب‌آوری در پیش‌بینی امنیت روان‌شناختی دانشجویان رشته حسابداری انجام شد.

روش: مطالعه حاضر از نوع توصیفی ـ همبستگی بود. جامعه آماری شامل تمامی دانشجویان دختر و پسر دوره کارشناسی رشته حسابداری دانشگاه بزرگمهر قاینات در سال تحصیلی 02-1401 بودند که از جامعه آماری 225 نفر به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند و به پرسشنامه‌های هوش اخلاقی لنیک و کیل (2007 م.)، تاب‌آوری کونور و دیویدسون (2003 م.) و فرم کوتاه امنیت روانی مازلو (1952 م.) پاسخ دادند. در تحلیل داده‌ها از آزمون همبستگی پیرسون و روش تحلیل رگرسیون چندگانه با استفاده از نرم‌افزار SPSS 25 استفاده شد.

ملاحظات اخلاقی: این پژوهش با رعایت اصول اخلاقی هلسینگی و رضایت آگاهانه افراد انجام شد.

یافته‌ها: نتایج نشان داد رابطه بین هوش اخلاقی و تاب‌آوری با امنیت روانی مثبت و معنی‌دار بود (01/0>p). همچنین هوش اخلاقی و تاب‌آوری در مجموع توانایی پیش‌بینی ۱/۴۵ درصد از تغییرات امنیت روانی را داشتند.

نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌ها، می‏توان گفت که هوش اخلاقی و تاب‌آوری از متغیرهای مرتبط با افزایش میزان امنیت روان‌شناختی دانشجویان هستند.

زمینه و هدف: تربیت اخلاقی یکی از مهم‌ترین مسائل آموزشی و تربیتی است. دستیابی به این هدف بزرگ در نهادهای مختلف آموزشی، نیازمند نقشه‌ای است که در ادبیات علوم تربیتی، به آن برنامه درسی می‌گویند. هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی وضعیت تربیت اخلاقی در پژوهش‌های رشته مطالعات برنامه درسی به شیوه‌ای مروری بود.

روش: روش پژوهش از نوع فراتحلیل کیفی (توصیفی) و جامعه آماری شامل کلیه مقاله‌های چاپ‌شده در طی سال‌های 1401-1385 در پایگاه‌های اطلاعات نشریات علمی ایران (SID، Magiran و Noormags) بود. نمونه‌گیری پس از طی فرآیند شناسایی ـ غربالگری صورت گرفت و تعداد 37 مقاله به عنوان نمونه انتخاب شد و بر اساس ملاک‌های انتخاب‌شده (ابعاد اهداف، سؤالات و نتایج) مورد ارزیابی قرار گرفتند.

ملاحظات اخلاقی: در تدوین مقاله جوانب اخلاقی شامل حفظ اصالت متون، صداقت و امانتداری رعایت شده است.

یافته‌ها: 92 درصد از مقالات به صورت علمی ـ پژوهشی و 8 درصد به صورت علمی ـ ترویجی، بازه زمانی انتشار مقالات پراکندگی نامنظمی داشته و بیشترین تعداد مقالات در بین سال‌های 1389 تا 1392 (با فراوانی 22) بوده است؛ 37 درصد پژوهش‌ها توسط مردان، 13 درصد توسط زنان و 54 درصد آن‌ها به صورت مشترک بین زنان و مردان انجام شده است. مجلات دانشگاه‌های غیر پزشکی با 68/75 درصد سهم بیشتری در چاپ مقالات داشته‌اند، در حالی که 32/24 درصد مقالات در مجلات علوم پزشکی چاپ شده‌اند. پژوهش‌ها با هدف جایگاه اخلاق در عناصر مختلف برنامه درسی مانند تدریس، محتوا و ارزشیابی انجام شده است.

نتیجه‌گیری: با توجه به بروز مسائل جدید اخلاقی در قلمرو آموزش عصر معاصر، بایسته است مطالعات علمی عمیق­تر در زمینه تربیت اخلاقی در برنامه درسی نظام‌های آموزشی کشور، با مشارکت پژوهشگران زن و مرد، بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد. 

زمینه و هدف: مسأله دستکاری ژنتیکی، هرچند چشم‏انداز نوینی را فراراه علم پزشکی قرار می‏دهد، اما چالش‌هایی در عرصه‌های مختلف، از جمله اخلاق زیستی به وجود می‌آورد که بحث‌برانگیز است. هدف مقاله حاضر بررسی فناوری زیستی در حوزه انسانی از منظر اخلاق زیستی است.

روش: مقاله حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای به انجام رسیده است.

ملاحظات اخلاقی: در تمام مراحل نگارش پژوهش حاضر، اصالت متون، صداقت و امانتداری رعایت شده است.

یافته‌ها: در فرآیند فناوری زیستی در حوزه انسانی، اصول مهم اخلاق زیستی می‌بایست مد نظر قرار گیرد. رعایت کرامت انسانی، اصل رضایت آزادانه و آگاهانه، دسترسی به منابع ژنتیکی و به اشتراک‌گذاری منصفانه مزایای ناشی از آن و رعایت اصل احتیاط و مداخله برای اهداف‏ پیشگیرانه، تشخیصی یا درمانی از مهم‌ترین اصول اخلاق زیستی است که در فرآیندهای ناشی از دستکاری ژنتیکی باید رعایت شود. موضوع دستکاری ژنتیکی و آثار آن بر اخلاق زیستی و حقوق بشر در برخی اسناد بین‌المللی مورد توجه قرار گرفته است، اما بحث ضمانت اجرا در این اسناد یا به صورت مبهم مطرح شده و یا آنکه هیچ اشاره‌ای به آن نشده است.

نتیجه‌گیری: علم ژنتیك به عنوان دانشی كه موجب تغییر و خلق پدیده‌های جانوری و انسانی می‌شود و دارای آثار مهمی در ادامه حیات بشر است، بایستی به گونه‌ای كه هم دربرگیرنده دغدغه‌های اخلاقی و دینی باشد و هم موجبات حفاظت از موازین حقوق بشری را فراهم آورد، مورد توجه و ارزیابی قرار گیرد تا سبب پیشرفت جنبه‌های مثبت این دانش و بهبود زندگی بشر شود.

زمینه و هدف: یکی از مهم‌ترین مسائل مرتبط با امنیت و سلامت شهروندان در جوامع مختلف، کاهش جرائم رانندگی است. قوانین بیمه نقش مهمی در اتخاذ راهبردهای پیشگیرانه در این زمینه دارند. این مقاله سعی دارد تا رویکرد قانون بیمه شخص ثالث در راستای پیشگیری از جرائم رانندگی را از حیث میزان توجه به شخصیت راننده، مورد بررسی و ارزیابی قرار دهد.

روش: تحقیق حاضر از حیث روش، توصیفی ـ تحلیلی است و از حیث شیوه گردآوری داده‌ها، به صورت کتابخانه‌ای انجام شده است.

ملاحظات اخلاقی: در تمامی مراحل این تحقیق از مطالعه اسناد تا تحلیل علمی سعی شده است تا اصول اخلاق در پژوهش رعایت شود و در تحلیل و نتیجه‌گیری نیز بر اساس اصل بی‌طرفی ارزشی و کنارگذاشتن ترجیحات شخصی عمل شود.

یافته‌ها: قانون بیمه شخص ثالث رویکردهای پیشگیرانه را با تبعیت از اصول اخلاقیِ منع زیان‌رسانی و عدالت، از طریق ابزارهای مختلف، شامل توجه به ویژگی‌های راننده در صدور بیمه‌نامه، استقرار مسئولیت نهایی برای مقصر حادثه، تخفیف حق بیمه، آموزش و فرهنگ‌سازی، مطمح نظر قرار داده است، لیکن به واسطه عواملی چون تأکید بر صدور بیمه شخص ثالث بر مبنای ویژگی‌های خودرو و جبران‌محوربودن بیمه در مقایسه با پیشگیری‌محور بودن آن، عدم توجه کافی به فرهنگ‌سازی در راستای پیشگیری، ترجیح مسئولیت شرکت بیمه در پرونده‌های قضایی و تداوم نسبی اثر پوشش بیمه‌ای در افزایش حوادث رانندگی، کماکان دچار کاستی‌هایی در حوزه پیشگیری است.

نتیجه‌گیری: با تأکید بر شخصی‌سازی مسئولیت و محوریت فرد و ویژگی‌های او در محاسبات بیمه در کنار تدابیر پیشگیرانه کیفری و غیر کیفری مشتمل بر ایجاد پرونده شخصیت، فرهنگ‌سازی و آموزش مستمر و اجرای صحیح و قاطع قوانین، اثر پیشگیرانه قانون بیمه شخص ثالث محقق خواهد گردید. 

زمینه و هدف: یک جامعه زمانی از پویایی و نشاط برخوردار خواهد بود که شهروندانش دارای سلامت اجتماعی مطلوب باشند. بنا بر اهمیت و تأثیرگذاری این نوع سلامت در بین افراد جامعه، در این پژوهش به تبیین سلامت اجتماعی از طریق احساس برابری ادراک شده و نقش واسطه‌ای بی‌اعتمادی در بین شهروندان تهران در سال 1401 پرداخته شده است.

روش: مطالعه حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ روش گردآوری داده‌ها ماهیتی همبستگی ـ پیمایشی دارد. داده‌ها توسط پرسشنامه‌های استاندارد و محقق‌ساخته در بین 384 نفر از شهروندان مناطق 2، 10 و 16 تهران با تلفیق چهار نوع روش نمونه‌گیری، یعنی روش نمونه‌گیری تصادفی ساده (با محوریت روش قرعه‌کشی)، خوشه‌ای، چندمرحله‌ای و طبقه‌ای متناسب با حجم نمونه جمع‌آوری شدند. لازم به ذکر است که روایی پرسشنامه‌ها به کمک اساتید راهنما و مشاور مورد بررسی قرار گرفت و پایایی پرسشنامه‌ها با آزمون آلفای کرونباخ مورد بررسی قرار گرفت که ضرایب به دست‌آمده (بالای 7/0) حاکی از پایایی ابزارها بوده است.

ملاحظات اخلاقی: پاسخگویانی که در این تحقیق مشارکت داشتند، با آگاهی از انجام تحقیق و اهداف آن به پرسشنامه‌ها پاسخ دادند.

یافته‌ها: با توجه به ضرایب بتا در آزمون رگرسیون تک‌متغیره مشخص شد تغییری به اندازه یک انحراف معیار در احساس برابری ادراک‌شده موجب 554/0 انحراف معیار در نمره سلامت اجتماعی و 231/0- انحراف معیار در نمره بی‌اعتمادی و در نهایت تغییری به اندازه یک انحراف معیار در بی‌اعتمادی موجب 405/0- انحراف معیار در نمره سلامت اجتماعی می‌گردد. همچنین در تحلیل مسیر مشخص گردید که تأثیرکل (تأثیر مستقیم و غیر مستقیم) متغیر احساس برابری ادراک‌شده بر سلامت اجتماعی، 647/0 می‌باشد.

نتیجه‌گیری: از آنجا که سلامت اجتماعی تأثیرات گسترده‌ای در جامعه دارد و عدم وجود آن باعث بروز مشکلات و چالش‌های عظیم می‌شود، بنابراین پیاده‌سازی احساس برابری ادراک‌شده و از سوی دیگر برگرداندن اعتماد در بین افراد جامعه باید در اولویت قرار گیرد.

زمینه و هدف: با افزایش میزان رفتارهای غیر اخلاقی در محیط‌های کاری، پرداختن به اخلاق کار اسلامی می‌تواند نقش مهمی در مدیریت اثربخش سازمان‌ها و کاهش فساد اداری ایفا نماید. بنابراین هدف از انجام این پژوهش تبیین پیامدهای اخلاق اسلامی کار در سازمان‌های دولتی می‌باشد.

روش: این مطالعه با رویکرد کیفی و با استفاده از روش فراترکیب هفت مرحله­ای سندلوسکی و باروس (2007) انجام شد. جامعه آماری مورد مطالعه شامل کلیه تحقیقات و مطالعات فارسی و انگلیسی چاپ‌شده در حوزه پیامدهای اخلاق اسلامی کار در بین سال‌های 1380 تا 1400 می‌باشد. در این راستا، واژگان کلیدی مرتبط با هدف پژوهش مورد جستجو قرار گرفت و مقالات و اسناد به دست‌آمده با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند و با توجه به معیارهای پذیرش مورد بررسی قرار گرفتند که در نهایت 36 مقاله که از معیارهای ورود به مطالعه برخوردار بودند، با استفاده از روش کد‌گذاری سه‌مرحله‌ای (باز، محوری، انتخابی) از طریق نرم‌افزار Maxqda 20 2020 تجزیه و تحلیل شدند. پایایی کدگذاری‌ها با استفاده از ضریب توافق کاپا در نرم‌افزار SPSS 24 و با مقدار 83/0 تأیید شد و برای بررسی روایی پژوهش، یافته‌ها در اختیار 4 نفر از خبرگان تحقیق کیفی قرار گرفت.

ملاحظات اخلاقی: در تمام مراحل نگارش پژوهش حاضر، ضمن رعایت اصول متون، صداقت و امانتداری رعایت شده است.

یافته‌ها: بر اساس نتایج تحلیل داده‌ها 145 کد باز شناسایی شد که در 45 زیرمقوله و 4 مقوله اصلی دسته‌بندی شدند که عبارتند از: 1ـ پیامد فردی؛ 2ـ پیامد سازمانی؛ 3ـ پیامد اجتماعی؛ 4ـ پیامد شغلی.

نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که وجود اخلاق اسلامی کار در سازمان می‌تواند منجر به افزایش رشد اخلاقی کارکنان و مدیران و اثربخشی سازمانی شود و پیامدهای درونی و بیرونی چشم­گیری برای سازمان داشته باشد.

زمینه و هدف: شناسایی عوامل مؤثر در بهزیستی روان‌شناختی و ارتقای آن‌یکی از اولویت‌های آشکار در سیستم‌های مراقبت‌های بهداشتی محسوب می‌شود. هدف مطالعه حاضر بررسی نقش آشفتگی اخلاقی و طرحواره‌های ناسازگار اولیه در پیش‌بینی بهزیستی روان‌شناختی پرستاران بود.

روش: روش پژوهش توصیفی ـ همبستگی بود. جامعه پژوهش را تمامی پرستاران بیمارستان نیکان شهر تهران که در بهار 1401 در شبکه‌های اجتماعی عضو بودند، تشکیل می‌دادند که تعداد 100 نفر از آن‌ها به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند و به پرسشنامه‌های آشفتگی اخلاقی همریک و همکاران (2012 م.)، طرحواره‌های ناسازگار اولیه براون و یانگ (1994 م.) و بهزیستی روان‌شناختی ریف (1989 م.) پاسخ دادند. برای تحلیل داده‌ها از آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه با استفاده از نرم‌افزار SPSS 22 استفاده شد.

ملاحظات اخلاقی: در تمام مراحل مستندسازی و تحلیل اطلاعات، ملاحظات اخلاقی شامل رضایت آگاهانه، حفظ حریم خصوصی، ناشناس‌بودن پاسخگویان و محرمانه‌بودن اطلاعات در مورد آزمودنی‌ها رعایت شده است.

یافته‌ها: نتایج ضرایب همبستگی نشان داد رابطه بین آشفتگی اخلاقی و طرحواره‌های ناسازگار اولیه با بهزیستی روان‌شناختی منفی و معنی‌دار بود (۰۱/0>p). همچنین تحلیل رگرسیون نشان داد طرحواره‌های ناسازگار اولیه و آشفتگی اخلاقی 8/66 درصد از واریانس بهزیستی روان‌شناختی پرستاران را تبیین می‌کنند.

نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج پژوهش طرح تدابیری در جهت آموزش پرستاران و ارائه‌ی راه حل‌های مطلوب جهت رفع آشفتگی اخلاقی و طرحواره‌های ناسازگار اولیه در راستای ارتقای بهزیستی روان‌شناختی پرستاران ضروری به نظر می‌رسد.

زمینه و هدف: در حالی که بحث در رابطه با مسئولیت‌پذیری اجتماعی شرکت‌ها به یک موضوع داغ در مجامع دانشگاهی تبدیل شده است؛ آنچه کمتر مورد توجه قرار گرفته است، نقش اخلاق محیط زیستی در شکل‌گیری مسئولیت‌پذیری اجتماعی است. از این رو پژوهش حاضر با هدف نقش اخلاق محیط زیستی در تحقق مسئولیت‌پذیری اجتماعی سازمان بنادر انجام می‌شود.

روش: این پژوهش به صورت پیمایشی کمی انجام شده است. جامعه آماری شامل کلیه کارکنان بخش اداری سازمان بنادر و دریانوردی می‌باشد که از این میان نمونه‌ای متشکل از 198 نفر انتخاب شده است. گردآوری داده‌ها با استفاده از پرسشنامه و تحلیل داده‌ها با روش حداقل مربعات جزئی و نرم‌افزار Smart PLS 2 انجام شده است.

ملاحظات اخلاقی: در تمامی مراحل پژوهش، ملاحظات اخلاقی اعم از اصالت متن، اصالت داده‌ها و رضایت شرکت‌کنندگان رعایت شده است.

یافته‌ها: نتایج به دست‌آمده در این تحقیق نشان می‌دهد که هر دو بعد اخلاق محیط زیستی شامل ارزش ذاتی و ارزش کاربردی محیط زیست تأثیر مثبت و معناداری بر ابعاد سه‌گانه مسئولیت‌پذیری اجتماعی شرکت دارند.

نتیجه‌گیری: در مجموع نتایج به دست‌آمده در این تحقیق حاکی از آن است که اخلاق محیط زیستی یکی از ارکان شکل‌گیری مسئولیت‌پذیری اجتماعی است، به طوری که تعهد سازمان‌ها به اخلاق محیط زیستی، بستر لازم برای مسئولیت‌پذیری اجتماعی آنان را فراهم می‌کند.

زمینه و هدف: پژوهش حاضر با هدف ارزیابی تأثیرات اجتماعی اقدامات توسعه‌ای دفتر تسهیل‌گری و توسعه محلی در محله حاشیه‌نشین ملازینال در کلان‌شهر تبریز با استفاده از مدل 9 مرحله‌ای رابل جی‌بارج انجام یافته است که در نوع خویش به عنوان نخستین تجربه در سطح ملی محسوب می‌شود. محقق در انجام پژوهش حاضر در پی آن بوده است که مجموعه اقدامات توسعه‌ای دفتر تسهیل‌گری و توسعه محلی ملازینال کلان‌شهر تبریز در فرایند دستیابی به توسعه اجتماعی در محله هدف، چه پیامدهای را به دنبال داشته است؟

روش: مکانیسم ارزیابی اثرات اجتماعی در این تحقیق، داده‌های به دست‌آمده از اسناد و گزارشات دفتر تسهیل‌گری، مصاحبه نیمه‌ساختاریافته فردی و گروهی با 27 نفر از کارشناسان، متخصصان ذی‌ربط، ساکنان محله و نیز مشاهدات میدانی محقق از پروژه‌ها و طرح‌های انجام‌یافته در بخش‌های مختلف بوده است. نوع مطالعه به لحاظ هدف، کاربردی ـ توسعه‌ای و نوع روش، کیفی بوده است.

ملاحظات اخلاقی: در پژوهش حاضر تمامی اصول اخلاقی پژوهش اعم از امانتداری، صداقت و اصول نگارش متن کاملاً رعایت گردیده است.

یافته‌ها: یافته‌های حاصل از این تحقیق نشان می‌دهد با وجود نگرش‌های قومی حاکم بر محیط محله هدف که به عنوان یک عامل بازدارنده عمل می‌کند، اقدامات دفتر تسهیل‌گری توانسته است ساکنین محله در اجتماع مورد مطالعه را در تصمیم‌گیری‌ها در قالب حلقه‌ها و نشست‌های دفتر تسهیل‌گری به انحای مختلف مشارکت داده که این راهبرد نقش مهمی در پیشبرد پروژه‌ها داشته است.

نتیجه‌گیری: مجموع اقدامات صورت‌گرفته در دفاتر تسهیل‌گری بر توانمندسازی اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی ساکنان جوامع محلی مؤثر بوده است و با ارتقای سرمایه اجتماعی از طریق اعتمادسازی فردی و نهادی، افزایش همبستگی اجتماعی و تسهیل روابط اجتماعی و مشارکت اجتماعی، مسیر تحقق توسعه اجتماعی در آن را هموارتر کرده است. 

زمینه و هدف: امروزه سازمان‌ها به خصوص سازمان‌های آموزشی برای مواجهه با تغییرات محیطی به رهبرانی نیاز دارند که با ارائه راهکارهای بدیع و نوآورانه سازمان را از خطرات و ابهامات محیطی نجات دهد. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف شناسایی مؤلفه‌های رهبری نوآورانه با تأکید بر اخلاق‌مداری در سازمان‌های آموزشی با مطالعه فراترکیب انجام شد.

روش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و به روش کیفی فراترکیب انجام‌ شده است. جامعه آماری، کلیه مطالعات انجام‌شده در بازه زمانی 1380 الی 1400 است. در این راستا 51 پژوهش در زمینه موضوع مورد نظر ارزیابی و در نهایت 26 مقاله به ‌صورت هدفمند انتخاب گردید و با تحلیل محتوا و ترکیب ادبیات مربوط، در مجموع 114 کد و 9 مقوله کلیدی طی فرایند جستجو و ترکیب نظام‌مند متون شناسایی و مورد تحلیل قرار گرفت و اعتبار آن از طریق آزمون کاپای کوهن تأیید گردید.

ملاحظات اخلاقی: در تدوین این مقاله جنبه‌های اخلاقی شامل حفظ اصالت متون، صداقت و امانتداری و رضایت و اطلاع‌رسانی رعایت شده است.

یافته‌ها: نتایج تحلیل نشان داد که مهم‌ترین مؤلفه‌های رهبری نوآورانه با رویکرد اخلاقی در سازمان‌های آموزشی از 9 مؤلفه کلیدی: 1ـ مدیریت مشارکتی؛ 2ـ مسئولیت‌پذیر؛ 3ـ تسهیلگر و حامی نوآوری؛ 4ـ ریسک‌پذیر؛ 5ـ اخلاق‌مداری؛ 6ـ توانمندسازی؛ 7ـ ویژگی‌های شخصیتی؛ 8ـ انتقاد‌پذیر؛ 9ـ انسان‌سازی تشکیل شده است.

نتیجه‌گیری: با عنایت به یافته‌های پژوهش حاضر بهره‌گیری از رهبری نوآورانه اخلاقی در سازمان‌های آموزشی باعث افزایش بهره‌وری کارکنان و همچنین منجر به شکوفایی استعدادها و خلاقیت‌ها در سازمان می‌شود.

زمینه و هدف: در روابط زناشویی خیانت سایبری، مسأله‌ای است که تمامی عملکرد خانواده را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بنابراین پژوهش حاضر با هدف تبیین مدل علی خیانت سایبری بر اساس عاملیت اخلاقی و خودکارآمدی هیجانی انجام گرفت.

روش: روش مطالعه، توصیفی از نوع همبستگی بود. از میان مراجعه‌کنندگان به مراکز مشاوره پیشگیری از طلاق استان تهران، 264 نفر به روش نمونه‌گیری هدفمند در سال 1400 انتخاب شدند. در جمع‌آوری اطلاعات از پرسشنامه خیانت سایبری Docan-Morgan و Docan (2007 م.)، مقیاس عاملیت اخلاقی Black (2016 م.) و مقیاس خودکارآمدی هیجانی Beverly و همکاران (2008 م.) استفاده شد. داده‌ها با استفاده از آزمون ضریب همبستگی پیرسون، بوت استراپ و سوبل و از طریق برنامه نرم‌افزار SPSS 24 و Amos 24 مورد تحلیل قرار گرفتند.

ملاحظات اخلاقی: در طول اجرای مطالعه تمامی اصول اخلاقی پژوهش نظیر اصالت متون، صداقت، امانتداری و اخذ رضایت آگاهانه رعایت شده است.

یافته‌ها: نتایج حاصل از معادلات ساختاری، حاکی از تبیین‌پذیری 15 درصد از واریانس خیانت سایبری همسران از طریق متغیرهای مدل می‌باشد که اثر مستقیم مسئولیت‌پذیری (23/0-)، توجه بیرونی (07/0)، فشار گروهی (11/0) و خودکارآمدی هیجانی (22/0-) در برآورد خیانت سایبری همسران معنی‌دار بود. اثر غیر مستقیم متغیرهای مسئولیت‌پذیری (74/2=t-value‌)، فشار گروهی (6/2=t-value) و توجه بیرونی (99/1=t-value) با نقش واسطه‌ای خودکارآمدی هیجانی، معنی‌دار مشاهده شد.

نتیجه‌گیری: با توجه به نقش متغیرهای خودکارآمدی هیجانی و مسئولیت‌پذیری در تبیین مدل خیانت سایبری، به نظر می‌رسد با تقویت خودکارآمدی هیجانی و مسئولیت‌پذیری می‌توان خیانت سایبری را کاهش داد. 

زمینه و هدف: بررسی عوامل مؤثر در ارتقای تاب‌آوری یکی از اهداف روان‌شناسی مثبت است. بنابراین هدف پژوهش حاضر تعیین نقش هوش اخلاقی و تحمل پریشانی در پیش‌بینی تاب‌آوری دانشجویان در ایام کرونا بود.

روش: پژوهش حاضر از نوع مطالعات توصیفی ـ همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی دانشجویان پسر دانشگاه فرهنگیان پردیس شهید باهنر بیرجند در سال تحصیلی 1400-1399 بودند، 260 نفر به روش نمونه‌گیری در دسترس که داوطلب مشارکت در پژوهش بودند، انتخاب و به صورت اینترنتی به پرسشنامه هوش اخلاقی لنیک و كیل (2007)، تحمل پریشانی سیمون و گاهر (2005 م.) و تاب‌آوری کونور و دیویدسون (2003 م.) پاسخ دادند. برای تحلیل داده‌ها از آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه با نرم‌افزار SPSS 24 استفاده شد.

ملاحظات اخلاقی: این پژوهش با رعایت اصول اخلاقی هلسینگی، رضایت آگاهانه و تأییدیه کد اخلاق انجام شد.

یافته‌ها: نتایج نشان داد همبستگی مستقیم و معنی‌داری بین تحمل پریشانی (611/0-‌=r) و هوش اخلاقی (613/0-‌=r) با تاب‌آوری وجود داشت (01/0>P)، همچنین نتایج نشان داد تحمل پریشانی (6/37 درصد) و هوش اخلاقی (1/45 درصد) واریانس تاب‌آوری را پیش‌بینی می‌کنند.

نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج پژوهش، با افزایش تحمل پریشانی و ارتقای هوش اخلاقی و ابعاد آن‌ها، می‌توان تاب‌آوری دانشجویان را در دوران کرونا افزایش داد. بنابراین در برنامه‌های مبتنی بر ارتقای سلامت، توجه بیشتر به تحمل پریشانی، هوش اخلاقی و ارتقای آن در دانشجویان ضروری به نظر می‌رسد. 

زمینه و هدف: رضایت شغلی، از جمله مقوله‌هایی است که می­تواند تحت تأثیر جو محیط و شیوه رهبری اخلاقی قرار گیرد. از این ‌رو مطالعه حاضر با هدف بررسی نقش جو مدرسه و رهبری اخلاقی در رضایتمندی شغلی معلمان ابتدایی بهارستان انجام شد.

روش: در این پژوهش توصیفی ـ همبستگی 144 نفر از معلمان دوره دوم ابتدایی ناحیه دو بهارستان در سال تحصیلی 99-1398 به روش نمونه‌گیری طبقه‌ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری شامل پرسشنامه جو مدرسه اجاقی (1997 م.)، رهبری اخلاقی کلشوون و همکاران (2011 م.) و پرسشنامه رضایت شغلی روت و برایفیلد (1951 م.) بود. تحلیل داده‌ها با نرم‌افزار SPSS 22 و آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه انجام شد.

ملاحظات اخلاقی: در این پژوهش رضایت شفاهی مشارکت‌کنندگان اخذ و درباره محرمانه‌بودن اطلاعات به آن‌ها اطمینان خاطر داده شد.

یافته‌ها: نتایج نشان داد جو مدرسه و رهبری اخلاقی با رضایت شغلی معلمان همبستگی مثبت و معنادار داشت (۰۱/0>P). مؤلفه‌های جو سازمانی مدرسه، ۴۱ درصد و مؤلفه‌های رهبری اخلاقی 5/36 درصد از واریانس رضایتمندی شغلی را تبیین می‌کنند.

نتیجه‌گیری: بهبود جو مدرسه و به ‌کارگیری سبک رهبری اخلاقی می‌تواند زمینه را برای افزایش رضایتمندی شغلی معلمان ابتدایی فراهم نماید. نتایج پژوهش اهمیت متصدیان تعلیم و تربیت در جهت ارتقای رضایتمندی شغلی معلمان را نشان می‌دهد.

زمینه و هدف: برای کاهش مشکلات سازگاری زناشویی، باید عوامل مرتبط با آن شناسایی شود، بنابراین مطالعه حاضر با هدف تعیین نقش هویت اخلاقی و سرمایه معنوی بر سازگاری زناشویی دانشجویان متأهل انجام شد.

روش: در یک مطالعه توصیفی ـ همبستگی از جامعه پژوهش که شامل دانشجویان زن و مرد متأهل دانشگاه آزاد کرج در سال تحصیلی 02-1401 بودند، با روش نمونه‌گیری طبقه‌ای، تعداد 320 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری اطلاعات شامل پرسشنامه هویت اخلاقی آکینو و رید (۲۰۰۲ م.)، سرمایه معنوی گل‌پرور و همکاران (1394 ش.) و سازگاری زناشویی لاک و والاس (1959 م.) بود. تجزیه‌ و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS 22 و بهره‌گیری از آزمون‌های همبستگی پیرسون و رگرسیون انجام شد.

ملاحظات اخلاقی: در این پژوهش اصول اخلاقی شامل اطمینان‌یافتن از رضایت کامل و رغبت آگاهانه شرکت‌کنندگان برای شرکت در پژوهش، اطمینان‌دادن به شرکت‌کنندگان که اطلاعات آنان به صورت کاملاً محرمانه باقی خواهد ماند و حفظ احترام متقابل و آزادی در طول پژوهش رعایت شده است.

یافته‌ها: نتایج پژوهش نشان داد که بین همه مؤلفه‌های هویت اخلاقی و سرمایه معنوی در سازگاری زناشویی دانشجویان متأهل رابطه معنی‌دار وجود دارد و متغیرهای پیش‌بین 42 درصد از واریانس سازگاری زناشویی را تبیین می‌کنند.

نتیجه‌گیری: سازگاری زناشویی بر اساس هویت اخلاقی و سرمایه معنوی قابل پیش‌بینی است؛ با توجه به نتایج، اقدامات سازمان‌یافته و مدون توسط مراکز آموزش عالی در زمینه ارتقای سازگاری زناشویی لازم و ضروری است. 

زمینه و هدف: ایجاد سازمان یاددهنده در شرایط متغیر امروز امری بسیار مهم در سازمان‌ها به شمار می‌آید و جهت رسیدن به این مهم عوامل مختلفی نقش دارند که می‌توان به هوش اخلاقی و جو سازمانی نوآورانه اشاره کرد، بدین‌منظور هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر هوش اخلاقی بر مؤلفه‌های سازمان یاددهنده با نقش میانجی جوسازمانی نوآورانه است.

روش: روش تحقیق همبستگی و از نوع مدل معادلات ساختاری بود. جامعه آماری شامل کلیه کارکنان ادارات آموزش‌ و پرورش استان گلستان به تعداد 513 نفر بود که از این تعداد 219 نفر با استفاده از فرمول کوکران به روش نمونه‌گیری تصادفی به‌ عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. گردآوری داده‌ها با استفاده از سه پرسشنامه شامل پرسشنامه سازمان یاددهنده زارعی (1387 ش.)، پرسشنامه جو سازمانی نوآورانه سیگل و کارمر (1987 م.) و پرسشنامه هوش اخلاقی لنیک و کییل (2005 م.) انجام شد. تحلیل داده‌ها با کمک نرم‌افزار Smart Pls 3 و مدل‌سازی معادلات ساختاری انجام شده است.

ملاحظات اخلاقی: در تدوین مقاله حاضر جنبه‌های اخلاقی شامل حفظ اصالت متون، صداقت، امانتداری و رضایت آزمودنی‌ها رعایت شده است.

یافته‌ها: یافته‌های این پژوهش نشان داد که هوش اخلاقی بر مؤلفه‌های سازمان یاددهنده با ضریب مسیر 844/0 و هوش اخلاقی بر جو سازمانی نوآورانه با ضریب مسیر 446/0 و همینطور جو سازمانی نوآورانه بر سازمان یاددهنده با ضریب مسیر 289/0 تأثیر مثبت و معنادار دارد. همچنین تأثیر غیر مستقیم هوش اخلاقی بر سازمان یاددهنده با نقش میانجی جو سازمانی نوآورانه با ضریب مسیر 13/0 و میزان t بالاتر از 96/1 مثبت و معنادار می‌باشد.

نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج به‌ دست‌آمده مشخص شد که هوش اخلاقی می‌تواند نقش مهمی برای دستیابی سازمان به‌ عنوان سازمانی یاددهنده داشته باشد. همچنین هرچه کارکنان سازمان از هوش اخلاقی بالاتری برخوردار باشند، در سازمان جو نوآورانه حاکم می‌شود و سازمان به سمت یاددهنده‌بودن حرکت می‌کند. بنابراین به کارکنان آموزش‌ و پرورش پیشنهاد می‌گردد توجه ویژه‌ای به هوش اخلاقی و ایجاد جوی نوآورانه در سازمان داشته باشند.

زمینه و هدف: امروزه، یکی از آشکارترین مسائلی که ذهن برنامه‌ریزان نظام آموزشی و سلامت را مشغول می‌کند، مسأله ارتقای بهزیستی روان‌شناختی و شناسایی عوامل مؤثر در آن است. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش سواد سلامت و هوش اخلاقی در بهزیستی روان‌شناختی دانشجویان انجام شد.

روش: روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه پژوهش شامل تمامی دانشجویان دختر مشغول به تحصیل در دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند در سال تحصیلی 02-1401 بودند که با روش نمونه‌گیری در دسترس تعداد 196 نفر به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری اطلاعات شامل پرسشنامه‌های سواد سلامت علی منتظری و همکاران (1393 ش.)، هوش اخلاقی لنیک و کیل (2007 م.) و بهزیستی روان‌شناختی ریف (1989 م.) بود. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS 24 و آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه تحلیل شدند.

ملاحظات اخلاقی: این پژوهش با رعایت اصول اخلاقی هلسینگی و رضایت آگاهانه افراد انجام شد.

یافته‌ها: نتایج نشان داد همبستگی بین هوش اخلاقی (630/0=r) و سواد سلامت (683/0=r) با بهزیستی روان‌شناختی دانشجویان مثبت و معنی‌دار است (01/0>p). همچنین متغیر سواد سلامت ۱/۴۶ درصد و هوش اخلاقی ۷/۳۸ درصد توانایی پیش‌بینی تغییرات بهزیستی روان‌شناختی را داشت.

نتیجه‌گیری: تمرکز بر بهبود بهزیستی روان‌شناختی دانشجویان از طریق افزایش سواد سلامت و به تبع آن هوش اخلاقی آنان برای دستیابی به دستاوردهای مناسب‌تر، امری حائز اهمیت و بایسته توجه است. 

زمینه و هدف: فعالیت بدنی وسیله‌ای مؤثر برای پرورش قوای فکری، جسمی و اخلاقی افراد است و عاملی برای تعاملات مناسب اجتماعی محسوب می‌شود، لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر استفاده از جاده سلامت شهر قزوین بر مسئولیت‌پذیری فردی و اجتماعی با میانجی‌گری اخلاق شهروندی انجام گرفت.

روش: این پژوهش از نظر ماهیت پژوهش، کاربردی و از نظر استراتژی، توصیفی، از نظر مسیر اجرا از نوع همبستگی و به شیوه میدانی بود. جامعه آماری تحقیق را تمام ساکنان شهر قزوین که از امکانات جاده‌های سلامت این شهر استفاده می‌کنند، تشکیل دادند که با توجه به نامحدودبودن جامعه، حجم نمونه توسط جدول مورگان و به صورت تصادفی به تعداد 384 نفر انتخاب شدند. از پرسشنامه مسئولیت‌پذیری فردی، اخلاق شهروندی، مسئولیت‌پذیری اجتماعی و میزان استفاده از جاده سلامت برای جمع‌آوری داده‌ها استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش‌های آماری تحلیل مسیر معادلات ساختاری در نرم‌افزار PLS 4 استفاده شد.

ملاحظات اخلاقی: در انجام این تحقیق، جنبه‌های اخلاقی شامل حفظ اصالت متون، صداقت، امانتداری و محرمانگی اطلاعات، لحاظ شده است.

یافته‌ها: نتایچ تحلیل مسیر معادلات ساختاری نشان داد که استفاده از جاده سلامت شهر قزوین بر مسئولیت‌پذیری فردی و اجتماعی، استفاده از جاده سلامت شهر قزوین بر اخلاق شهروندی، اخلاق شهروندی بر مسئولیت‌پذیری اجتماعی، اخلاق شهروندی بر مسئولیت‌پذیری فردی و اخلاق شهروندی بر مسئولیت‌پذیری اجتماعی تأثیر مثبت و معناداری داشته است.

نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‌های پژوهش، مسئولین بایستی جهت ترویج اخلاق شهروندی و بهبود تعاملات اجتماعی در جامعه، استفاده از جاده‌های سلامت شهری را فرهنگ‌سازی نموده و در نوسازی و حفظ کیفیت جاده‌های سلامت اهتمام ورزند. 

زمینه و هدف: معنویت در محیط كار یکی از روندهای مهم كسب و كار و مدیریت در قرن بیست و یکم است كه از اواسط دهه نود به صورت جدی مطرح شده است. از این رو پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر معنویت در کار با کارآفرینی سازمانی با نقش واسطه‌ای اخلاق حرفه‌ای معلمان ابتدایی در آموزش و پرورش ناحیه پنج تبریز انجام شده است.

روش: روش پژوهش حاضر، توصیفی از نوع همبستگی مبتنی بر مدل‌یابی معادلات ساختاری است. جامعه آماری این پژوهش، شامل کلیه معلمان ابتدایی آموزش و پرورش ناحیه پنج تبریز به تعداد 485 نفر بود. حجم نمونه با استفاده روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای و با توجه به جدول کرجسی و مورگان، 215 نفر در نظر گرفته شد. برای جمع‌آوری داده‌های پژوهش از پرسشنامه‌های استاندارد معنویت در محیط کار میلیمان (Milliman) و همکاران (2003 م.)، کارآفرینی سازمانی کوین و اسلوین (1991 م.) و اخلاق حرفه‌ای مقیمی و رمضان (2013 م.) استفاده شد. برای بررسی روایی پرسشنامه‌ها از تحلیل عاملی تأییدی استفاده گردید و برای سنجش پایایی پرسشنامه‌ها، از آلفای کرونباخ استفاده شده است که ضرایب محاسبه‌شده به ترتیب 94/0، 80/0 و 87/0 می‌باشند. داده‌های حاصل با استفاده از روش معادلات ساختاری و با بهره‌گیری از نرم‌افزارهای SPSS 24 و LISREL 8.8 تحلیل شدند.

ملاحظات اخلاقی: درباره اهداف پژوهش و محرمانگی اطلاعات به شرکت‌کنندگان توضیح داده شد و رضایت آگاهانه آن‌ها اخذ گردید.

یافته‌ها: نتایج پژوهش نشان داد که بین معنویت در کار و کارآفرینی سازمانی (19/0=β) رابطه مستقیم و معنی­داری وجود ندارد. بین متغیرهای اخلاق حرفه‌ای و کارآفرینی سازمانی (71/0=β) رابطه مثبت و معنی‌داری وجود دارد. در عین حال، بین اخلاق حرفه‌ای و معنویت در کار (39/0=β) رابطه مثبت و معنی‌داری وجود دارد. علاوه بر این، نقش میانجی اخلاق حرفه‌ای معلمان در رابطه بین معنویت و کارآفرینی در مدل تأیید شد. با تأیید نقش میانجی اخلاق حرفه‌ای، معنویت دارای اثر غیر مستقیم، مثبت و معنی‌دار بر کارآفرینی با ضریب (28/0=β) می‌باشد.

نتیجه‌گیری: معنویت در کار و اخلاق حرفه‌ای باعث ارتقای کارآفرینی سازمانی در بین معلمان می‌شود. بنابراین به منظور بهبود وضعیت کارآفرینی سازمانی به مدیران آموزش و پرورش توصیه می‌گردد با برنامه‌ریزی، سطح این متغیرها را در معلمان افزایش بخشند تا از این طریق، عملکرد معلمان و سازمان بهبود یابد.

زمینه و هدف: خانواده‎‏ به عنوان پایدارترین واحد اجتماعی، منبع اصلی رشد فردی و محوری اساسی برای عملکرد سالم افراد و جامعه می‌باشد. با توجه به اهمیت خانواده مطالعات بسیاری در ارتباط با آن انجام شده است که البته بیشتر آن‌ها بر متغیرهایی تمرکز کرده‌اند که مایه ازهم‌پاشیدن خانواده هستند. این مقاله در وضعیت فقدان شدید پژوهش‌های مرتبط با پایداری خانواده به طرح این پرسش پرداخت که آیا می‌توان بر اساس شناخت اجتماعی و عشق با میانجی‌گری مهارت‌های ارتباطی، پایداری خانواده را پیش‌بینی نمود؟

روش: پژوهش حاضر، پیمایشی از نوع همبستگی (تبین مدل معادلات ساختاری) بود. جامعه آماری پژوهش شامل شهروندان شهر تهران بود که 400 نفر از آن‌ها به صورت نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شد. ابزار گردآوری اطلاعات شامل پرسشنامه محقق‌ساخته پایداری خانواده، شناخت اجتماعی و مهارت‌های ارتباطی و پرسشنامه عشق Sternberg بود. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS 26 و AMOS 23 استفاده شد.

ملاحظات اخلاقی: در تدوین این مقاله جنبه‌های اخلاقی شامل حفظ اصالت متون، صداقت و امانتداری و رضایت و اطلاع‌رسانی، رعایت شده است. همچنین کلیه پرسشنامه‌ها بدون نام و اطلاعات شخصی افراد تکمیل گردیده است.

یافته‌ها: یافته‌های همبستگی نشان داد که به ترتیب شناخت اجتماعی، مهارت‌های ارتباطی و عشق همبستگی مثبت و معنی‌داری با پایداری خانواده دارند. همچنین شناخت اجتماعی و عشق همبستگی مثبت و معنی‌داری با مهارت‌های ارتباطی دارند. داده‌های مدل نیز نشان داد که شاخص‌های CFI و NFI به ترتیب در مدل برابر 999/0 و 995/0 هستند که نشان‌دهنده برازش قابل قبول مدل می‌باشند. مقدار RMSEA برابر است با 077/0 و مقدار کمتر از 08/0 که به معنای برازش خوب است. GFI نیز برابر 996/0 می‌باشد که نشانگر برازش مطلوب است، در نتیجه از تمامی شاخص‌ها اینطور استنباط می‌شود که مدل پژوهش برازش مطلوبی دارد.

نتیجه‌گیری: با افزایش هر یک از متغیرهای شناخت اجتماعی، عشق و مهارت‌های ارتباطی، پایداری خانواده افزایش می‌یابد.

زمینه و هدف: امروزه اشتیاق شغلی مقوله‌ای بسیار مهم برای افزایش بازدهی و رضایت شغلی در نظام آموزشی می‌باشد و یکی از ملزومات آن استفاده از سبک رهبری اخلاقی در نحوه مدیریت و رهبری معلمان است. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش واسطه‌ای بهروزی و آوای سازمانی در رابطه بین رهبری اخلاقی و اشتیاق شغلی صورت گرفت.

روش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ شیوه گردآوری اطلاعات از نوع میدانی است. روش پژوهش توصیفی ـ همبستگی از نوع مدل‌یابی معادلات ساختاری است. جامعه آماری این پژوهش شامل معلمان مقطع ابتدایی شهر ارومیه و بر اساس استعلام از کارگزینی اداره آموزش و پرورش ارومیه 3740 نفر بود که از این تعداد 350 نفر به عنوان نمونه آماری پژوهش بر اساس فرمول کوکران و با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای برای جمع‌آوری داده‌ها انتخاب شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه‌های استاندارد بهروزی سازمانی امرالهی و دانایی (1392 ش.)، آوای سازمانی هامس (Hams) (2012 م.)، رهبری اخلاقی کارلشون و همکاران (2011 م.) و اشتیاق شغلی سالوانوا و شوفلی (2001 م.) استفاده شد.

ملاحظات اخلاقی: پس از توضیح درباره اهداف مطالعه و اطمینان‌بخشی به شرکت‌کنندگان درباره محرمانگی اطلاعات و رضایت شفاهی آنان، پرسشنامه‌ها بین شرکت‌گنندگان توزیع گردید.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که رهبری اخلاقی بر بهروزی سازمانی (85.0) اثر مستقیم مثبت و معناداری دارد. رهبری اخلاقی بر آوای سازمانی (72.0) اثر مستقیم مثبت و معناداری دارد. بهروزی سازمانی بر اشتیاق شغلی (43.0) اثر مستقیم مثبت و معناداری دارد. آوای سازمانی بر اشتیاق شغلی (59.0) اثر مستقیم مثبت و معناداری دارد. رهبری اخلاقی از طریق بهروزی سازمانی بر اشتیاق شغلی (21.0) اثر غیر مستقیم مثبت و معناداری دارد. همچنین رهبری اخلاقی از طریق آوای سازمانی بر اشتیاق شغلی (39.0) اثر غیر مستقیم و معناداری دارد.

نتیجه‌گیری: حمایت رهبران و مدیران اخلاق‌مدار از بیان ایده‌ها و نظرات سازنده معلمان در راستای حل مشکلات تربیتی و آموزشی نقش به سزایی در رضایت و اشتیاق شغلی آن‌ها دارد. بنابراین استفاده از پیشنهادات سازنده معلمان به نوعی ارج‌نهادن و احترام‌گذاشتن به معلمان است و این امر خود باعث افزایش اشتیاق شغلی در بین آن‌ها می‌شود.

زمینه و هدف: بر حسب مبانی فلسفی در اسلام، علوم مربوط به طبیعت بدون توجه به ماهیت خالق آن مورد مطالعه قرار نمی‌گیرد و توسعه پایدار رویکرد جامعی است که به شیوه‌هایی می‌پردازد تا منابع طبیعی ضایع نگردد، به گونه‌ای که در آینده در دسترس باشد. برای دستیابی به پایداری زیست‌محیطی و ارائه الگوی اخلاقی پایداری محیط زیست، می‌توان مبانی فلسفی طبیعت را از منظر اندیشه اسلامی و سکولار و ارائه الگوی اخلاقی پایداری زیست‌محیطی به ویژه از راهبردهای عملی و قابل اعتماد آن‌ها مقایسه کرد.

روش: این مطالعه ‌با‌ رویکرد ‌کیفی ‌و به شیوه تحلیلی ـ  استنتاجی و با بهره‌گیری از روش کتابخانه‌ای و فیش­برداری به ‌بررسی تحلیلی و مقایسه‌ای مبانی فلسفی طبیعت از دیدگاه اندیشه اسلامی و سکولار و ارائه الگوی اخلاقی پایداری محیط زیست پرداخت.

ملاحظات اخلاقی: اصل صداقت، بی‌طرفی و امانتداری و اصالت اثر از اصول بنیادین این مطالعه به شمار می‌رود.

یافته‌ها: دیدگاه اسلام بر بسیاری از رفتارهای زیست‌محیطی مورد نیاز برای دستیابی به پایداری جهانی تأثیر می‌گذارد، در حالی که دیدگاه سکولار بر برخی رفتارهای طرفدار محیط زیست مورد نیاز برای دستیابی به پایداری محلی تأثیر می‌گذارد. همچنین دیدگاه سکولار بر رفتارهای محیطی تأثیر می‌گذارد، اما اسلام مشکلات اقدام جمعی را برای دستیابی به پایداری کوتاه‌مدت حل می‌کند، در حالی که سکولار برای حل مشکلات اقدام جمعی را برای دستیابی به پایداری بلندمدت در نظر می‌گیرد، به علاوه مبانی فلسفی طبیعت از نگاه قرآن کریم عبارتند از: خلقت نظام احسن و لزوم حفظ، وجود حکمت، تقدم تزکیه بر تعلیم، عمران زمین، امانتداربودن و کرامت و مسئولیت‌پذیری انسان، حفظ محیط زیست، زمین مسخر و وظیفه اصلاح‌گری انسان و از نگاه سکولار عبارتند از: حذف متافیزیک و خصلت انسان‌محورانه.

نتیجه‌گیری: پایداری محیط زیست صرفاً به مسائل اقتصادی مرتبط نمی‌باشد، بلکه بیشتر با ارائه الگوی اخلاقی و تکنولوژی با محور اخلاق و معنویات مرتبط است که البته مبانی فلسفی اسلام و سکولار در این زمینه متفاوت می‌باشد. با ملاحظه تقدم نگاه اسلامی در تمام عرصه‌های زندگی، بر اساس مبانی فلسفی موجود در قرآن کریم و دیدگاه اسلامی و اینکه الگوی واحدی برای کل کشورها به خصوص برای شاخص‌های پراهمیت عملکرد محیط زیست در راستای پایداری محیط زیست نمی‌توان ترسیم کرد و باید شرایط بومی مختلف کشورها در نظر گرفته شود؛ از این رو الگوی اخلاقی پایداری محیط زیست شامل: اولویت توجه به خالق یکتا، حکمت و هدف از خلقت جهان، ملحوظ‌داشتن وظیفه انسان‌ها نسبت به زمین و حفظ ارزش و مسئولیت‌پذیری نسبت به آن و در نهایت آبادانی زمین، عملکرد بر اساس شاخص‌های پایداری است که باید از طریق مراکز و رسانه‌های آموزشی و تربیتی فرهنگ‌سازی شود. 

زمینه و هدف: یکی از نظریه‌های نوین رهبری که ضعف‌ها و مشکلات رویکردهای سنتی رهبری را برطرف کرده است، نظریه رهبری اخلاقی است که بر ارائه رفتار مناسب به صورت هنجاری در اعمال شخصی، روابط بین فردی و ترغیب پیروان، تأکید دارد. تحقیق حاضر با هدف بررسی تأثیر رهبری اخلاقی بر عملکرد نوآوری با نقش میانجی سرمایه انسانی و سرمایه اجتماعی صورت گرفته است.

روش: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و بر حسب نحوه اجرا از نوع پیمایشی می‏باشد. به منظور جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه اولاه و جمیل (2020 م.) استفاده است. پایایی کل 900/0 می‌باشد. جامعه آماری تحقیق حاضر شامل کارکنان بیمه ایران در شهر تهران بوده که تعداد آن‌ها 450  نفر است. به کمک فرمول کوکران حجم نمونه 207 نفر برآورد شد و برای نمونه‌گیری تحقیق، روش نمونه‏گیری تصادفی ساده انتخاب گردید.

ملاحظات اخلاقی: مشارکت‌کنندگان با آگاهی از اهداف پژوهش پرسشنامه‌ها را تکمیل کردند.

یافته‌ها: جهت آزمون فرضیه‌ها، روش معادلات ساختاری و آزمون تحلیل حداقل مربعات جزئی و آزمون كولموگروف ـ اسمیرنف به کار گرفته شد. در نهایت با استفاده از نرم‌افزار Smart PLS 4 تحلیل داده‌ها انجام گردید و تحلیل داده‌ها حاکی از معناداری و تأیید فرضیه‌ها است.

نتیجه‌گیری: نتایج تحقیق حاکی از آن است که رهبری اخلاقی بر عملکرد نوآوری با نقش میانجی سرمایه انسانی و سرمایه اجتماعی تأثیری معنادار دارد و بر این اساس نیاز است که مدیران سعی کنند شناخت کافی نسبت به کارکنان به دست آورده تا بتوانند در موقع مناسب از توانایی‌های آن‌ها استفاده کنند. استفاده صحیح از نیروی انسانی باعث موفقیت آن می‌گردد که موفقیت تک‌تک افراد موفقیت کل واحد کاری را در پی خواهد داشت. 

زمینه و هدف: با توجه به نقش کیفیت زندگی زناشویی در سلامت روان‌شناختی خانواده و پویایی‌های روابط زناشویی، بررسی عوامل مؤثر و تعیین‌کننده آن ضروری است، بنابراین مطالعه حاضر با هدف بررسی نقش هوش اخلاقی و استحکام روانی در کیفیت زندگی زناشویی معلمان متأهل انجام شد.

روش: پژوهش حاضر توصیفی ـ همبستگی بود. جامعه پژوهش شامل تمامی معلمان متأهل شهر گناباد در سال تحصیلی 02-1401 بودند که از میان آنان 330 نفر نمونه بر اساس جدول گجرسی و مورگان، به روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات شامل پرسشنامه‌های هوش اخلاقی لنیک و کیل (2007 م.)، استحکام روانی کلاف و همکاران (۲۰۰۲ م.) و کیفیت رابطه زناشویی راست و همکاران (2010 م.) بودند. جهت تحلیل داده‌ها از آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه به روش همزمان با استفاده از نرم‌افزار SPSS 24 استفاده شد.

ملاحظات اخلاقی: در تدوین این پژوهش اصول اخلاقی هلسینکی رعایت شده و مشارکت‌کنندگان با آگاهی از اهداف پژوهش به پرسشنامه‌ها پاسخ دادند.

یافته‌ها: نتایج نشان داد رابطه بین هوش اخلاقی و استحکام روانی با کیفیت زندگی زناشویی مثبت و معنی‌دار بود (۰۱/0>p) و متغیر پیش‌بین، یعنی مؤلفه‌های هوش اخلاقی و استحکام روانی توان پیش‌بینی کیفیت زندگی زناشویی معلمان متأهل را داشتند.

نتیجه‌گیری: یافته‌های پژوهش به اهمیت هوش اخلاقی و استحکام روانی در کیفیت زندگی زناشویی اشاره دارد. بنابراین افزایش هوش اخلاقی و استحکام روانی منجر به بهبود کیفیت زندگی زناشویی می‌شود.

زمینه و هدف: ریا، به عنوان یک فعل غیر اخلاقی، مقوله‌ای گسترده است که تاریخ پیدایش آن به تاریخ شکل‌گیری ارتباطات انسانی و توده‌های اجتماعی بازمی‌گردد و از گذشته تا اکنون موضوعی شایع در بین انسان‌ها بوده و شایان نگاهی تخصصی است. ریاکاری می‌تواند به دو شکل و شیوه پایدار یا لحظه‌ای باشد و در بین تمامی شغل‌ها امکان بروز دارد. از پیامدهای سبک‌های رهبری غیر اخلاقی، ریاکاری سازمانی است. ریاکاری نوعی دروغ است که بر پایه آن، فرد می‌خواهد خود را نزد دیگران موجه جلوه دهد. هدف پژوهش حاضر واکاوی ریاکاری در میان معلمان و تحلیل راهکارها در محیط مدرسه از منظر خود معلمان بود.

روش: در پژوهش حاضر، از پارادایم انتقادی، رویکرد کیفی و راهبرد تحلیل محتوا و تاکتیک تحلیل محتوای پنهان در قالب متن بهره برده شد. میدان پژوهش، شامل معلمان استان کردستان با تمرکز بر شهر سنندج بود که با روش نمونه‌گیری هدفمند ملاک‌دار با ملاک‌های «معلم مقطع ابتدایی‌بودن» و «دارای تجربه از مفهوم ریا در محل کار» انتخاب شدند. ابزار پژوهش، مصاحبه نیمه‌ساختاریافته محقق‌ساخته بود که با چهل و دو نفر (20 زن و 22 مرد) از معلمان با معیار اشباع‌یافتگی پاسخ‌ها، مصاحبه صورت گرفت. روش تجزیه‌ و تحلیل داده‌ها، کدگذاری باز و محوری بود.

ملاحظات اخلاقی: پایبندبودن محققین به اصول بیانیه هلسینکی در تمام دوره پژوهش، مورد توجه بوده است.

یافته‌ها: یافته‌ها در چهار تم و هر تم در چند مقوله و مفهوم و در چهار مرحله دسته‌بندی شد: تعریف و معنای ریا، مصادیق ریاکاری در معلمان، علل ریاکاری در میان معلمان و راهکارهای کاهش ریاکاری در میان معلمان.

نتیجه‌گیری: پدیده ریا، اولاً در بین تمام معلمان وجود ندارد؛ ثانیاً در طبقه معلمی در مقایسه با دیگر شغل‌ها، کم‌رنگ‌تر است؛ ثالثاً این امر بستگی به فرد، جامعه و نوع تربیت دارد، یعنی کاملاً نسبی است؛ رابعاً ریاکاری در مدرسه ممکن است به علت شیوع آن در جامعه باشد.

زمینه و هدف: خشم و غضب (خشونت)، مصرف مشروبات الکلی، روابط جنسی ناهنگام و رفتارهایی از این دست، رفتارهای غیر اخلاقی و پرخطری هستند که به فرد و دیگران آسیب می‌رسانند. برخی نوجوانان در حال گرایش و یا حتی در حال تجربه چنین رفتارهای غیر اخلاقی هستند، اما والدین بر مبنای اصول اخلاقی و با مسئولیت فطری برای پیشگیری از بروز این رفتارها، راهبردهای مراقبتی را اتخاذ می‌نمایند؛ راهبردهای مراقبتی سه‌گانه (ناکارآمد، دفعتی و فرایندی) مداخلاتی خانواده‌محور هستند که توسط خانواده به کار گرفته می‌شوند. خانواده‌ها به تبع جوامع خود دارای تفاوت‌هایی از نظر پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی هستند؛ هدف این پژوهش سنخ‌شناسی راهبرد مراقبتی بر حسب پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی به منظور زمینه‌سازی در اتخاذ راهبردهای مراقبتی مؤثرتر می‌باشد.

روش: مطالعه حاضر پژوهشی کمی بوده و از لحاظ فرایند، روش جمع‌آوری اطلاعات و تحلیل، از نوع توصیفی ـ همبستگی می‌باشد. جامعه آماری شامل کلیه خانواده‌های شهر تبریز بود که 384 خانواده به روش خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند. به منظور گردآوری اطلاعات از دو ابزار اندازه‌گیری (چک‌لیست راهبردهای مراقبت از رفتارهای پرخطر و پرسشنامه وضعیت اجتماعی ـ اقتصادی خانواده) استفاده شد. برای بررسی روابط متغیرها از آزمون آنالیز واریانس یک‌طرفه (F) و رگرسیون خطی استفاده گردید.

ملاحظات اخلاقی: شرکت در این پژوهش بعد از آگاهی‌بخشی از فرایند پژوهش با اطمینان از رضایت کامل و با رعایت اصول محرمانگی پاسخِ پاسخ‌دهندگان صورت گرفت.

یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد میانگین راهبردهای مراقبت از رفتارهای پرخطر غیر اخلاقی بر اساس وضعیت اجتماعی ـ اقتصادی خانواده به طور معناداری متفاوت است و طبقات اقتصادی ـ اجتماعی بالا نسبت به طبقات پایین‌تر راهبردهای مناسب‌تری برای مراقبت از فرزندان خود دارند و راهبرد مراقبتی فرایندی (کارآمد) را برای پیشگیری از رفتارهای پرخطر غیر اخلاقی اتخاذ می‌نمایند.

نتیجه‌گیری: طبق یافته‌های پژوهش، خانواده‌های دارای وضعیت اجتماعی ـ اقتصادی متوسط و پایین به نسبت بیشتری راهبردهای مراقبتی ناکارآمد را به کار می‌بندند؛ به منظور اصلاح این وضعیت، تصمیم‌سازی‌هایی مبنی بر اجرای سیاست‌های مداخلاتی از نوع فرهنگی ـ آموزشی جهت ارتقای راهبردهای مراقبتی خانواده‌ها ضروری می‌نماید.

زمینه و هدف: کاهش اضطراب امتحان مبتنی بر ذهن‌آگاهی برنامه‌ای گروهی به شمار می‌آید که با رویکرد اسلامی مبتنی بر آیات و روایات صورت می‌پذیرد. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی بر اساس آیات و روایات بر کاهش اضطراب امتحان دانش‌آموزان انجام شده است.

روش: روش پژوهش، نیمه‌آزمایشی از نوع پیش‌آزمون ـ پس‌آزمون (گروه آزمایش و گواه) بود. جامعه آماری پژوهش شامل تمام دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه اول شهر خرم‌آباد در سال تحصیلی 1400- 1399 بودند و با روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای تعداد 50 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگذاری شدند و در دو مرحله پیش‌آزمون و پس‌آزمون مورد ارزیابی قرار گرفتند. جهت جمع‌آوری اطلاعات از پرسشنامه اضطراب امتحان اسپیلبرگر استفاده شد. شیوه مداخله به صورت 8 جلسه آموزش ذهن‌آگاهی بر اساس آیات و روایات بود. داده‌های به دست‌آمده با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیری (مانکووا) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

ملاحظات اخلاقی: در تدوین این مقاله جنبه‌های اخلاقی شامل حفظ اصالت متون، صداقت و امانتداری و رضایت و اطلاع‌رسانی، رعایت شده است.

یافته‌ها: نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که میانگین پیش‌آزمون و پس‌آزمون گروه آزمایش برای متغیر اضطراب امتحان به ترتیب برابر با 16/49، 36/31 و 04/38 است و میانگین پیش‌آزمون و پس‌آزمون گروه کنترل به ترتیب برابر با 68/52، 00/53 و 25/53 است.

نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج مطالعه حاضر می‌توان برای کاهش اضطراب امتحان در بین دانش‌آموزان دختر از ذهن‌آگاهی بر اساس آیات و روایات استفاده کرد. در همین راستا، پیشنهاد می‌شود معلمان آموزش ذهن‌آگاهی مبتنی بر آیات و روایات را به عنوان بخشی از فرآیند تدریس خود در نظر بگیرند.

زمینه و هدف: آنانسفالی یا بی‌مخ‌زایی مشکل مادرزادی ناشی از نقص در کانال عصبی است که وقتی مغز، جمجمه و پوست سر نوزاد در رحم مادر رشد نمی‌کند، رخ می‌دهد. نوزادانی که با چنین نقیصه‌ای متولد می‌شوند، در عرض چند ساعت یا چند روز می‌میرند؛ این نوزادان به دلیل عارضه‌ای که دارند، ذاتاً می‌توانند اهداکنندگان خوبی به شمار بیایند و می‌توان با استفاده از اعضای بدن آن‌ها جان بیماران زیادی را نجات داد. این مطالعه با هدف تحلیل مبانی اخلاقی اهدای عضو آنانسفالیک‌ها صورت گرفته است.

روش: در این مطالعه به صورت تحلیلی، پس از جستجوی هدفمند و مرور منابع به تبیین مؤلفه‌های اخلاقی اهدای عضو آنانسفالیک‌ها پرداخته شده است.

ملاحظات اخلاقی: هنجارهای مربوط به اخلاق در پژوهش و نیز امانتداری در استناد به متون و ارجاعات مقاله به طور کامل رعایت گردیده است.

یافته‌ها: تحلیل اخلاقی اهدای عضو آنانسفالیک‌ها می‌تواند گام مؤثر و مفیدی را در پاسخ به جواز یا عدم جواز اهدای عضو این بیماران بردارد، چراکه از سنجش اصول چهارگانه خودمختاری، عدالت، فایده‌رسانی و نازیانمندی مجوزی برای اهدای عضو آنانسفالیک‌ها برداشت نمی‌شود و فقط بر مبنای اصل فایده‌رسانی اگر از زاویه اصل اخلاق پیامدگرا مقصودمان نوع همه‌گرایی اخلاق پیامدگرا باشد، تسامحاً می‌توان به جواز اهدای عضو غیر رییسه این بیماران آن هم با شرایطی نظیر علم به تلف‌نشدن آن‌ها، اخذ رضایت از والدینشان و ضرورت نجات جان کودکان نیازمند نظر داد.

نتیجه‌گیری: مقارنه و تطبیق اصول چهارگانه اخلاق کاربردی در اهدای عضو بیماران آنانسفالیک مبیّن اهمیت و فایده این امر در عصر کنونی است که با رعایت محدوده ­های اخلاقی ناشی از تحلیل اصول مزبور باید مورد توجه قرار بگیرد. 

زمینه و هدف: پیشرفت سریع فناوری از مهم‌ترین مؤلفه‌های جهان امروز است. سنجش دقیق سود و زیان هر فناوری جدید قبل از استفاده از آن ضروری است. تولید گیاهان اصلاح‌شده ژنتیکی نیز یک فناوری جدید در تولید غذاست. کاشت این گیاهان می‌تواند مسائل اخلاقی مختلفی را برای محیط زیست ایجاد کند. هدف از این مقاله بررسی مهم‌ترین چالش‌های اخلاقی کاشت گیاهان اصلاح‌شده ژنتیکی برای محیط زیست است.

روش: روش پژوهش حاضر، توصیفی ـ تحلیلی است و گردآوری اطلاعات به شیوه کتابخانه‌ای انجام شده است.

ملاحظات اخلاقی: در نگارش این مقاله، صداقت و امانتداری رعایت شده است.

یافته‌ها: برای بررسی مسائل زیست‌محیطی تولید غذاهای اصلاح‌شده ژنتیکی باید به تشخیص پیامدهای مضر، تعیین احتمال وقوع آن‌ها و تبیین و توضیح علل نامطلوب‌دانستن آن‌ها پرداخت. اثرات نامطلوب بر موجودات غیر هدف، انتقال افق ژن، تهدید تنوع زیستی و تهاجم به زیستگاه‌های دیگر از مهم‌ترین پیامدهای زیست‌محیطی تولید غذاهای اصلاح‌شده ژنتیکی هستند.

نتیجه‌گیری: بر اساس اصل زیان‌نرسانی تولید گیاهان اصلاح‌شده ژنتیکی نباید به ایمنی و سلامت انسان و محیط زیست آسیب برساند. تولید و کاشت گیاهان اصلاح‌شده ژنتیکی می‌تواند تأثیرات نامطلوبی برای محیط زیست داشته باشد و چالش‌های اخلاقی مختلفی را برای محیط زیست ایجاد کند. اگرچه بر اساس شواهد موجود نمی‌توان احتمال وقوع این پیامدها را به‌ صورت قطعی تعیین کرد، اما با توجه به ارزشمندی و غیر قابل جبران‌بودن خسارات مشخص‌شده مقدار ارزش مورد انتظار بالا می‌رود و در نتیجه در نظرگرفتن این معضلات در تصمیم‌گیری‌ها ضروری است. 

زمینه و هدف: رعایت اصول اخلاقی و حفظ ارزش‌های اخلاقی، یکی از موضوعاتی است که بیشتر در سازمان‌های آموزشی مورد توجه قرار می‌گیرد. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تبیین عوامل مؤثر بر رهبری اخلاقی در سازمان‌های آموزشی و ارائه یک الگو با استفاده از رویکرد کیفی فراترکیب انجام شده است.

روش: پژوهش حاضر در چارچوب رویکرد کیفی و با استفاده از روش فراترکیب با رویکرد هفت مرحله‌ای سندلوسکی و باروسو (2007 م.) انجام شد. جامعه آماری مورد مطالعه شامل کلیه تحقیقات و مطالعات فارسی و انگلیسی چاپ‌شده در حوزه رهبری اخلاقی در بین سال‌های 1380 تا 1401 می‌باشد. در این راستا، واژه کلیدی رهبری اخلاقی و معادل انگلیسی آن Ethical Leadership مورد جستجو قرار گرفت و مقالات و اسناد به دست‌آمده با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند و با توجه به معیارهای پذیرش مورد بررسی قرار گرفتند که در نهایت 34 مقاله که از معیارهای ورود به مطالعه برخوردار بودند، با استفاده از روش کدگذاری سه مرحله‌ای (باز، محوری، انتخابی) از طریق نرم‌افزار MaxQDA 2020 تجزیه و تحلیل شدند.

ملاحظات اخلاقی: در پژوهش حاضر جنبه‌های اخلاقی مطالعه کتابخانه‌ای شامل اصالت متون، صداقت و امانتداری رعایت شده است.

یافته‌ها: بر اساس نتایج تحلیل داده‌ها برای جمع‌آوری داده‌ها 190 کد باز شناسایی شد که در 3 مقوله اصلی و 16 مقوله فرعی دسته‌بندی شدند. نتایج نشان داد که سه عامل فردی (شخصیتی، رفتار اخلاقی، اعتقادی، انگیزشی و منش اخلاقی، معنویت، آگاهی اخلاقی)، سازمانی (سبک‌های رهبری، سبک‌های مدیریت، فرهنگ سازمانی، تصمیم‌گیری اخلاقی، جو سازمانی، چشم‌انداز سازمانی، رفتار مدیریتی) و محیطی (تربیت خانوادگی، محیط اخلاقی، فرهنگ اجتماعی) بر ایجاد رهبری اخلاقی در سازمان‌های آموزشی تأثیر دارد.

نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‌های پژوهش پیشنهاد می‌شود مدیران آموزشی با آراسته‌شدن به زیورهای اخلاقی در کنار ملاحظات مدیریتی، جنبه­های اخلاقی را هم عملاً مورد توجه قرار دهند و در جهت استقرار سبک رهبری اخلاقی تلاش کنند.

زمینه و هدف: امروزه دانشگاه‌ها برای ادامه حیات خود نیازمند مسئولیت‌پذیری جمعی، اخلاق ارزشیابی و رهبری اخلاقی هستند. در این میان، توسعه حرفه‌ای به عنوان متغیر میانجی نقش سازنده‌ای در ارتقای دانش و مهارت اعضای هیأت‌علمی برای دستیابی به این اهداف ایفا می‌کند. از این رو پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش رهبری اخلاقی و توسعه حرفه‌ای بر اخلاق ارزشیابی و مسئولیت جمعی اعضای هیأت‌علمی دانشگاه تبریز انجام شده است.

روش: روش پژوهش حاضر، توصیفی از نوع همبستگی و مبتنی بر مدل‌یابی معادلات ساختاری است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه اعضای هیأت‌علمی دانشگاه تبریز در سال تحصیلی 97-1396 به تعداد 800 نفر می‌باشد که با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای نسبتی و با توجه به جدول کرجسی و مورگان، 260 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای جمع‌آوری داده‌های پژوهش از پرسشنامه‌های رهبری اخلاقی براون و همکاران (2005 م.)، توسعه حرفه‌ای صفاری زنجانی (2010 م.)، اخلاق ارزشیابی نایینی و همکاران (2008 م.) و مسئولیت جمعی لوگرفو و گودارد (2008 م.) استفاده شد. برای بررسی روایی پرسشنامه‌ها از تحلیل عاملی تأییدی و برای سنجش پایایی پرسشنامه‌ها، از آلفای کرونباخ استفاده شده است که ضرایب محاسبه‌شده به ترتیب 91/0، 83/0، 80/0 و 81/0 می‌باشند. داده‌های حاصل با استفاده از روش معادلات ساختاری و با بهره‌گیری از نرم‌افزارهای SPSS 24 و LISREL 8.8 تحلیل شدند.

ملاحظات اخلاقی: درباره اهداف پژوهش و محرمانگی اطلاعات به شرکت‌کنندگان توضیح داده شد و رضایت آگاهانه آن‌ها اخذ گردید.

یافته‌ها: نتایج پژوهش نشان داد که رابطه مثبت و معنی‌دار بین متغیرهای رهبری اخلاقی و مسئولیت جمعی (39/0=β)، رهبری اخلاقی و توسعه حرفه‌ای (56/0=β) وجود دارد. در عین حال، بین توسعه حرفه‌ای و اخلاق ارزشیابی (34/0=β) و توسعه حرفه‌ای و مسئولیت جمعی (35/0=β) رابطه مثبت و معنی‌داری وجود دارد. علاوه بر این، نقش میانجی توسعه حرفه‌ای در مدل تأیید شد. با تأیید نقش توسعه حرفه‌ای، رهبری اخلاقی دارای اثر غیر مستقیم، مثبت و معنی‌دار بر اخلاق ارزشیابی با ضریب (19/0=β) و رهبری اخلاقی دارای اثر غیر مستقیم، مثبت و معنی‌دار بر مسئولیت جمعی با ضریب (20/0=β) می‌باشد.

نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که هرگونه افزایش در میزان رهبری اخلاقی همراه با افزایش در تمایل به توسعه حرفه‌ای اعضای هیأت‌علمی در دانشگاه خواهد بود و هرگونه افزایش در میزان توسعه حرفه‌ای همراه با افزایش در میزان مسئولیت جمعی و اخلاق ارزشیابی اعضای هیأت‌علمی خواهد بود.

زمینه و هدف: اساتید نقش الگویی مهمی در فرآیند آموزش خود به دانشجویان دارند؛ این مهم در اساتید بالینی دانشگاه‌های علوم پزشکی با توجه به اینکه ارتباط آن‌ها مستقیم و در محل کار با دانشجو و بیمار است، باعث نهادینه‌شدن اخلاق و منش حرفه‌ای در دانشجویان می‌شود، لذا اخلاق حرفه‌ای اساتید بالینی باید بیش ‌از پیش مورد توجه قرار بگیرد. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر، شناسایی شاخص‌ها و مؤلفه‌های اخلاق حرفه‌ای اساتید بالینی دانشگاه علوم پزشکی است.

روش: رویکرد پژوهش حاضر کیفی و روش آن سنتزپژوهی است. جامعه پژوهش کلیه مقالاتی (183 مقاله) هستند که از سال 2014 تا 2023 در مورد مؤلفه‌های اخلاق حرفه‌ای اساتید بالینی علوم پزشکی در پایگاه‌های تخصصی و علمی ارائه ‌شده‌اند. نمونه پژوهش 30 مقاله است که این تعداد بر اساس پایش موضوعی، اشباع نظری داده‌ها و به صورت هدفمند انتخاب ‌شده‌اند. داده‌های پژوهش از تحلیل کیفی اسناد مورد مطالعه، گردآوری‌ شده‌اند.

ملاحظات اخلاقی: در نگارش مقاله جنبه‌های اخلاقی شامل حفظ اصالت متون، صداقت و امانتداری رعایت شده است.

یافته‌ها: با تجزیه‌ و تحلیل داده‌ها، محورهای اخلاق حرفه‌ای اساتید بالینی علوم پزشکی در 4 بُعد، 13 عامل و 65 مقوله شامل بعد فردی ـ شخصیتی (مشتمل بر مؤلفه‌هایی چون مؤلفه‌های درون‌فردی و برون‌فردی)؛ بعد مؤلفه‌های محیطی ـ بالینی (مشتمل بر مؤلفه‌هایی چون توجه به فرهنگ یادگیری، سازنده‌گرایی بالینی و اخلاق‌مداری در محیط بالین)؛ بعد حرفه‌ای تخصصی (مشتمل بر مؤلفه‌هایی چون پژوهش‌محوری و توسعه حرفه‌ای، تعهد حرفه‌ای، تخصص‌محوری و تعلق حرفه‌ای) و بعد مدیریتی ـ سازمانی (مشتمل بر محورهایی چون توجه به ارزش‌های سازمانی، مدیریت مالی و اقتصادی و تقویت ابتکار و خلاقیت سازمانی)، طبقه‌بندی شدند.

نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد مؤلفه‌ها و شاخص‌های اخلاق حرفه‌ای اساتید بالینی علاوه بر ابعاد فردی، شامل ابعاد سازمانی، مدیریتی و تخصص حرفه‌ای است، در این زمینه دانشگاه‌های علوم پزشکی در زمینه گزینش اساتید بالینی و ارزیابی سالانه آن‌ها باید این موارد را در نظر بگیرند.

زمینه و هدف: آینده هر جامعه به رشد اجتماعی و سلامت دانش‌آموزان آن وابسته است و جامعه‌ای پایدار خواهد ماند که در حفظ، نگهداری و تربیت کودکانش موفق عمل نماید، بنابراین مطالعه حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش هوش اخلاقی بر رشد اجتماعی و سلامت روان‌شناختی دانش‌آموزان انجام شد.

روش: پژوهش حاضر نیمه‌آزمایشی از نوع پیش‌آزمون ـ پس‌آزمون با گروه گواه بود. جامعه‌ پژوهش شامل تمامی دانش‌آموزان دختر پایه ششم ناحیه یک کرج در سال تحصیلی 02-1401 بودند که 30 نفر به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه (هر گروه 15 نفر) قرار گرفتند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه رشد اجتماعی وایتمن (Whitman) (1990 م.) و مقیاس سلامت روان‌شناختی سازمان جهانی بهداشت (2000 م.) بودند. گروه آزمایش آموزش مؤلفه‌های هوش اخلاقی را در هشت جلسه‌ 60 دقیقه‌ای در هفته‌ای یک ‌بار دریافت کردند، اما گروه گواه نیز مداخله‌ای دریافت نکرد. جهت تحلیل داده‌ها از میانگین و انحراف معیار و روش تحلیل کوواریانس چندمتغیره با کمک نرم‌افزار SPSS 24 استفاده شد.

ملاحظات اخلاقی: در این پژوهش حفظ اصالت متون، صداقت و امانتداری رعایت شده و مشارکت‌کنندگان با آگاهی از اهداف پژوهش به پرسشنامه‌ها پاسخ دادند.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که با کنترل اثر پیش‌آزمون بین میانگین رشد اجتماعی و سلامت روان‌شناختی پس‌آزمون گروه آزمایش و گواه تفاوت معناداری وجود داشت (01/0>P).

نتیجه‌گیری: آموزش هوش اخلاقی در افزایش رشد اجتماعی و سلامت روان‌شناختی دانش‌آموزان اثربخش بوده و می‌تواند قابل کاربست توسط روان‌شناسان و مشاوران مدارس باشد.

زمینه و هدف: مطالعه عوامل مؤثر در رفتارهای وندالیستی نوجوانان به ویژه دانش‌آموزان همواره یکی از دغدغه‌های اصلی پژوهشگران نظام آموزشی بوده است. در سال‌های اخیر تحقیقات متعددی در داخل کشور در خصوص رفتارهای وندالیستی صورت گرفته است، اما مسأله اصلی این تحقیقات عدم تسلط بر همه جنبه‌های این مسأله است. بنابراین مطالعه حاضر با بهره‌گیری از روش فراتحلیل با هدف تحلیل و ترکیب یافته‌های تحقیقات انجام‌شده در زمینه عوامل مؤثر بر رفتارهای وندالیستی دانش‌آموزان انجام شد.

روش: روش پژوهش به کارگرفته‌شده در تحقیق حاضر، فراتحلیل است و جامعه آماری آن را تحقیقات انجام‌شده با موضوع رفتارهای وندالیستی در ایران طی سال‌های 1402-1390 تشکیل داده‌اند. پس از طی مراحل مشخص (جستجو، غربال‌گری، شایستگی و مشمول‌بودن) نمونه‌گیری انجام گرفت و 26 تحقیق به‌ عنوان نمونه انتخاب شد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات گردآوری‌شده، پس از كدگذاری، از نرم‌افزار جامع فراتحلیل (CMA2) استفاده شد.

ملاحظات اخلاقی: با ارجاع دقیق به تحقیقات صورت‌گرفته، امانتداری علمی رعایت شده است.

یافته‌ها: مهم‌ترین متغیرهای تأثیرگذار بر رفتارهای وندالیستی دانش‌آموزان ایرانی عبارتند از: احساس بیگانگی (51/0)، احساس محرومیت نسبی (37/0)، سرمایه اجتماعی خانوادگی (32/0-)، جامعه‌پذیری (31/0-)، سرمایه اجتماعی (25/0-)، احساس تبعیض و بی‌عدالتی (22/0-)، وضعیت تحصیلی (20/0)، معاشرت با دوستان بزه‌کار (20/0) و احساس تعلق خاطر به مدرسه (17/0-).

نتیجه‌گیری: یافته‌های تحقیق زمینه را برای تحقیقات بیشتر و دقیق‌تر در حوزه آسیب‌های اجتماعی و رفتارهای وندالیستی دانش‌آموزان فراهم می‌نماید.

زمینه و هدف: آموزش قرآن کریم به فراگیران از اهداف مهم در نظام تعلیم و تربیت کشور است. یکی از اهداف مهم آموزش قرآن توجه به اخلاق و تربیت اخلاقی فراگیران است، از سویی آموزش قرآن کریم مبتنی بر اخلاقیات یکی از زمینه‌های مهم در آموزش است. سیره تربیتی ائمه (ع) به عنوان الگویی جامع در آموزش قرآن کریم شناخته می‌شود که سرشار از آموزه‌های تربیتی ـ اخلاقی است، لذا پژوهش حاضر، با هدف شناسایی شاخص‌های اخلاقی آموزش‌ روخوانی قرآن کریم بر اساس دیدگاه ائمه اطهار (ع) انجام پذیرفت.

روش: این پژوهش از نوع کیفی و روش سنتزپژوهی است. جامعه پژوهش مقالات پایش‌شده هستند (374 مقاله) که از سال 1387 تا 1402 در مورد اخلاق در آموزش قرآن کریم مبتنی بر سیره ائمه اطهار (ع) در پایگاه‌های تخصصی و علمی ارائه‌ شده‌اند. نمونه پژوهش 18 مقاله است که این تعداد بر اساس پایش موضوعی، اشباع نظری داده‌ها و به صورت هدفمند انتخاب‌شده‌اند. داده‌های پژوهش از تحلیل کیفی اسناد مورد مطالعه، گردآوری ‌شده‌اند.

ملاحظات اخلاقی: در نگارش مقاله جنبه‌های اخلاقی شامل حفظ اصالت متون، صداقت و امانتداری رعایت شده است.

یافته‌ها: با تجزیه ‌و تحلیل داده‌ها، شاخص‌های اخلاقی در آموزش‌های قرآن کریم در 4 بُعد، 11 عامل و 56 مقوله شامل بعد عاطفی در آموزش قرآن کریم (شایستگی عاطفی، روحیه جهادی، اسوه و الگومحوری)، بعد اخلاق‌شناختی در آموزش قرآن کریم (دانش موضوعی و دانش تربیتی)، بعد نگرش اخلاقی در آموزش قرآن کریم (آداب معاشرت، تعهد و مسئولیت‌پذیری، هدفمندی و نگرش برنامه‌ای) و بُعد اخلاق مهارتی (ممارست و پشتکار، تعامل محوری، کاربردی‌سازی آموخته‌های قرآنی) مورد سازمان‌دهی قرار گرفت.

نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد مؤلفه‌ها و شاخص‌های اخلاقی آموزش قرآن کریم مبتنی بر سیره تربیتی ائمه (ع) علاوه بر ابعاد تخصصی، شامل ابعاد مهارتی، نگارشی و عاطفی است.

زمینه و هدف: ارتکاب بزه‌های ضد سبز از سوی اشخاص حقیقی یا حقوقی رو به افزایش است و هم‌زیستی جهانی (حق بر محیط ‌زیست سالم) را به خطر انداخته، به‌ گونه‌ای که سازمان ملل متحد به عنوان یک کنشگر بین‌المللی وارد عمل شده و با تصویب اسنادی الزام‌آور یا ارشادی، نگرانی خود را در این خصوص ابراز داشته است. در پژوهش حاضر به بررسی سیاست جنایی افتراقی زیست‌محیطی از منظر سازمان ملل متحد و بومی‌سازی آن در حقوق ایران پرداخته می‌شود.

روش: پژوهش از نظر نوع و هدف، کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی است و جمع‌آوری اطلاعات از طریق بررسی اسناد و    فیش­برداری بوده است.

ملاحظات اخلاقی: در تمام مراحل نگارش پژوهش صداقت و امانتداری علمی رعایت شده است.

یافته‌ها: راهبردهای مطرح‌شده در دو سطح فراتقنینی و تقنینی به وضوح قابل مشاهده است. این راهبردها در برخی از قوانین داخلی و نیز در پاره‌ای از اسناد بین‌المللی از سوی کنشگران جامعه بین‌المللی مطرح گردیده و می‌توان با بومی‌کردن آن‌ها گامی ارزنده به سوی سیاست جنایی کارآمد برداشت.

نتیجه‌گیری: سیاست‌های پیشگیرانه در قبال جرائم زیست‌محیطی را می‌توان در قالب سیاست‌های پیشگیرانه فردمدار و موقعیت‌مدار مشاهده نمود. در خصوص راهبرد کیفری ماهوی می‌توان به راهبرد بزه‌انگاری افتراقی سبز اشاره کرد. در حوزه حقوق کیفری شکلی نیز راهبردهایی قابل شناسایی و معرفی است، البته راهبردهای ترمیمی سبز در سیاست جنایی زیست‌محیطی نیز قابل ذکر است.

زمینه و هدف: هواداران موسیقی پاپ جماعتی را تشکیل می‌دهند که بر طبق عقل عرفی و محاوره‌ای، هنجارها و باورهایی مشترک را می‌سازند، در نتیجه، سازه‌ها و نظمی اجتماعی موقتاً ایجاد می‌شود. در زیست‌جهان کنشگرانی که پیرامون موسیقی پاپ و کنسرت جمع می‌شوند، اخلاق و مضامین آن نیز متأثر از همان نظم و سامان است.

روش: این مقاله به پارادایم هوارد بکر توجه کرده و با استفاده از روش‌شناسی مردم‌نگارانه (در ابعاد نظری و روشی)، به مطالعه انتقادی مضامین اخلاقی موسیقی پاپ پرداخته است. بر اساس نمونه‌گیری هدفمند و نظری، 85 متن ترانه از 34 خواننده مشهور پاپ بین سال‌های 02-1400 بررسی شده است. روش تحلیل داده‌ها تحلیل مضمون استقرایی است.

ملاحظات اخلاقی: جوانب مربوط به علایق و منافع رعایت شده است. داده‌ها اصیل، معتبر، امانتدارانه و فاقد حساسیت‌برانگیز هستند.

یافته‌ها: مضمون فراگیر عبارت است از روابط عاشقانه. همچنین 9 مضمون سازمان‌دهنده شامل فضایل، رذایل، زمینه‌ها، سطح و شدت، الزامات، تأثیرات و نتایج، تهدیدات و مخاطرات، انتظارات و آرزوها و آرمان‌ها هستند. مضامین پایه ذیل هر کدام از مضامین نه‌گانه خرده‌مضامین را شکل می‌دهند.

نتیجه‌گیری: در نتایج و تفسیر، به موضوعات زیر توجه شده است: فرهنگ عامیانه، سازه‌های جهان‌بینی، انواع و سطوح اخلاق، ایدئال‌سازی سبک زندگی، اخلاق رئال ـ فانتزی، همزادپنداری، شخصیت شبه‌کاریزماتیک خواننده، ارضای احساسات، انحصارگونه و مضامین پاپ، منطق اپیکوری، ذائقه‌سازی، منطق بازار، اقتصاد فرهنگ و هنر، شبکه و عوامل هنر. 

زمینه و هدف: شیوع بیماری‌های واگیر (مانند وبا، آبله و طاعون) همواره در اعصار گذشته تلفات فراوانی را در کشور به همراه داشته است و در راستای کنترل و میدیریت آن تدابیر مختلفی اتخاذ گردیده است که از جمله آن‌ها می‌توان به آموزش نحوه پیشگیری و درمان این نوع بیماری‌ها در چارچوب نظام آموزشی کشور اشاره کرد. تصویب قانون طرز جلوگیری از بیماری‌های آمیزشی و واگیر در سال 1320، تأسیس اداره مبارزه با بیماری‌های واگیر در وزارت بهداری در سال 1328 از جمله تدابیر تقنینی و اجرایی بوده است.

روش: این مطالعه یک پژوهش تحلیلی بوده و به صورت کتابخانه‌ای، به بررسی قوانین و مقررات موجود در نظام حقوقی ایران و سایر کشورها در زمینه کنترل بیماری‌های واگیر پرداخته است.

ملاحظات اخلاقی: در تحقیق حاضر، اصل امانتداری، صداقت، بی‌طرفی و اصالت اثر رعایت شده است.

یافته‌ها: نقد و بررسی قوانین و مقررات بیماری‌های واگیر و تجارب حاصل از آن‌ها، بیانگر محدودبودن گستره ضوابط موجود به یک منطقه خاص یا دام و طیور یا انسان و یا یک بیماری خاص می‌باشد (مقررات‌گذاری مصداقی مانند وبا یا طاعون) و این امر بیانگر ناکارآمدی مقررات موجود برای اجرا در سطح ملی، روزآمدنبودن مقررات و ناهماهنگی میان دستگاه‌های ذیربط است.

نتیجه‌گیری: با بررسی تطبیقی قوانین سایر کشورها، این نتیجه حاصل می‌شود که نگرش نظام قانونی ایران به بیماری‌های واگیر صرفاً به مثابه یک رخداد با گستره محدود (محلی و مصداقی) است. پیشنهاد می‌شود با پدیداری یا بازپدیداری بیماری‌های واگیر، مقررات عام‌تری وضع و به مورد اجرا گذاشته شود.