سرمقاله


رشد اخلاقی-اجتماعی کودکان پیش‌دبستانی

امیرسام کیانی مقدم, مریم بختیاری

پژوهش در دین و سلامت , دوره 6 شماره 3 (2020), 8 شهریور 2020, صفحه 1-6
https://doi.org/10.22037/jrrh.v6i3.30434

رشد اخلاقی از منظر اسلام معنای عمیق و گسترده و جایگاهی والا و ارزشمند دارد. «رشد و تربیت» از دیدگاه اسلام، «رشد و تربیت اخلاقی» است و هدف اسلام این است که انسان را به جایگاه اخلاقی و ارزشی او برساند

 

استناد مقاله به این صورت است:

Kianimoghadam AS, Bakhtiari M. Socio-Moral Development of Preschool Children. Journal of Pizhūhish dar dīn va salāmat. 2020;6(3):1-6. https://doi.org/10.22037/jrrh.v6i3.30434

 

مقالۀ پژوهشی


اثربخشی معنویت‌درمانی گروهی بر تسهیل فرایند رشد پس از سانحه در زنان مبتلا به سرطان پستان

شفیق مهربان, نورالله خلیل‌زاده, مهدی شریفی, یوسف اسمری برده‌ زرد

پژوهش در دین و سلامت , دوره 6 شماره 3 (2020), 8 شهریور 2020, صفحه 7-17
https://doi.org/10.22037/jrrh.v6i3.24105

سابقه و هدف: شایع‌­ترین سرطان در میان زنان، سرطان پستان است که می‌­تواند مشکلات روان‌شناختی زیادی برای افراد مبتلا به آن به وجود آورد. هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی معنویت‌درمانی گروهی بر تسهیل فرایند رشد پس از سانحه در بیماران مبتلا به سرطان پستان بود.

روش کار: این پژوهش از نوع نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌­آزمون با گروه کنترل است. جامعۀ آماری پژوهش را همۀ زنان مبتلا به سرطان پستان شهر ارومیه در سال 1396 تشکیل دادند که از میان آنان با استفاده از روش نمونه‌­گیری دردسترس، 30 نفر انتخاب شدند و به‌طور تصادفی در دو گروه آزمایش (15 نفر) و کنترل (15 نفر) قرار گرفتند. شرکت‌کنندگان گروه آزمایش 12 جلسه (هر جلسه 90 دقیقه) معنویت‌درمانی گروهی دریافت کردند ولی شرکت­کنندگان گروه گواه هیچ مداخله­‌ای دریافت نکردند. در این پژوهش از پرسش‌نامۀ رشد پس از سانحه استفاده شد. داده‌ها با استفاده از آزمون آماری تحلیل کوواریانس چندمتغیّره تجزیه ‌و تحلیل شد. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان مقاله هیچ‌گونه تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافتهها: یافته‌­ها نشان داد معنویت‌درمانی به‌طور معناداری در تسهیل فرایند رشد پس از سانحۀ زنان مبتلا به سرطان پستان مؤثر بوده است (05/0>P)؛ به عبارتی دیگر، این مداخله توانست میزان رشد پس از سانحه را در گروه آزمایش ارتقا دهد.

نتیجهگیری: نتایج این پژوهش حاکی از کارآمدی معنویت‌درمانی گروهی بر تسهیل فرایند رشد پس از سانحه در بیماران مبتلا به سرطان پستان بود؛ بنابراین معنویت‌درمانی را می‌توان روشی برای رشد و بهبود بیماران مبتلا به سرطان پستان دانست و از آن بهره برد.

 

استناد مقاله به این صورت است:
Mehraban Sh, Khalilzadeh N, Sharifi M, Asmari-Bardezard Y. The Effectiveness of Group Spiritual Therapy on Facilitating the Post-Traumatic Growth Process in Women with Breast Cancer. Journal of Pizhūhish dar dīn va salāmat. 2020;6(3):7-17. https://doi.org/10.22037/jrrh.v6i3.24105

 

بررسی نقش تعدیل‌گر تعصب مذهبی در قصد رفتار اخلاقی مصرف‌کنندگان؛ موردپژوهی: مصرف‌کنندگان مواد غذایی در شهر اصفهان

طیبه نیک‌رفتار, الهه حسینی, میثم عاقلی, مینا مسلمی کویری

پژوهش در دین و سلامت , دوره 6 شماره 3 (2020), 8 شهریور 2020, صفحه 18-30
https://doi.org/10.22037/jrrh.v6i3.24966

سابقه و هدف: اخلاق در آموزه‌های دینی جایگاه رفیعی دارد و امروزه شاهد توجه به اخلاق در رفتارهای مصرف‌کننده هستیم. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش تعدیل‌گر تعصب مذهبی بر قصد رفتار اخلاقی مصرف‌کنندگان، به انجام رسیده است.

روش کار: این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش در زمرۀ تحقیقات توصیفی-پیمایشی قرار دارد. جامعۀ آماری تمامی مصرف‌کنندگان مواد غذایی شهر اصفهان در پاییز و زمستان سال 1395 بودند. با توجه به حجم جامعۀ نامحدود، از فرمول نمونه‌گیری کوکران استفاده شد؛ بنابراین، حجم نمونۀ آماری با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده و در نظر گرفتن سطح خطای 07/0، 196 نفر در نظر گرفته شد. ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش، پرسش‌نامۀ استاندارد بود که پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برابر 852/0 محاسبه و تأیید شد. برای تجزیه ‌و تحلیل داده‌هایِ جمع‌آوری‌شده از روش مدل‌سازی معادلات ساختاری استفاده شد. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان مقاله هیچ‌گونه تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافتهها: نتايج پژوهش حاکی از این است که نگرش؛ هنجارهای ذهنی، اخلاقی و توصیفی و همچنین کنترل رفتاری ادراک‌شده بر قصد رفتار اخلاقی تأثیر معنی‌داری داشت و در نهایت نیز نقش تعدیل‌گر تعصب مذهبی تأیید شد.

نتیجهگیری: بر اساس یافته­‌ها می­‌توان گفت با وجود اینکه جامعۀ ایران جامعه‌ای مذهبی است؛ مصرف­کنندگان، فارغ از هرگونه گرایش و تعصب مذهبی، به رفتار اخلاقی گرایش دارند و این مسئله بیشتر ریشه در هنجارهای حاکم بر فرد دارد. در این زمینه، بررسی و فهم هنجارهای حاکم در تغییر الگوی رفتار اخلاقی مصرف‌کنندگان اهمیت بسیاری دارد.

 

استناد مقاله به این صورت است:
Nikraftar T, Hosseini E, Agheli M, Moslemi-Kaviri M. Investigating the Moderating Role of Religiosity in Consumers’ Ethical Behavior: A Case Study of Food Consumers in Isfahan. Journal of Pizhūhish dar dīn va salāmat. 2020;6(3):18-30. https://doi.org/10.22037/jrrh.v6i3.24966

 

نقش پیش‌بینی‌کنندگی متغیرهای جمعیت‌شناختی و هوش‌ شناختی، هیجانی و معنوی در انگیزه پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر

سیده الناز موسوی, لیلا سالک ابراهیمی, غلام‌رضا احمدی, سهیلا بلال حبشی, عباس مسجدی آرانی, امیرسام کیانی‌مقدم

پژوهش در دین و سلامت , دوره 6 شماره 3 (2020), 8 شهریور 2020, صفحه 31-43
https://doi.org/10.22037/jrrh.v6i3.24534

سابقه و هدف: اهميت معنويت و رشد معنوي در انسان، در چند دهۀ گذشته به‌صورتي روزافزون توجه روان‌شناسان و متخصصان بهداشت رواني را به خود جلب کرده است. همچنین مطالعات نشان داده که عوامل انگیزشی در درگیری شناختی بر فرایند یادگیری تأثیرگذار است. ازاین‌رو هدف پژوهش حاضر بررسی نقش پیش‌بینی‌کنندگی متغیّرهای جمعیت‌شناختی و هوش ‌شناختی، هیجانی و معنوی بر انگیزۀ پیشرفت تحصیلی بود.

روش کار: این مطالعۀ توصیفی از نوع علّی-مقایسه‌ای است. جامعۀ آماری پژوهش کلیۀ دانش‌آموزان دختر 12 تا 13 سال شهر تهران در سال 1397 بودند که از میان آنان نمونه‌ای به حجم 280 نفر به‌روش نمونه‌گیری چندمرحله‌ای از مدارس دولتی انتخاب شد. داده‌ها با استفاده از آزمون هوشی وکسلر (ویرایش چهارم)، پرسش‌نامه‌های انگیزۀ پیشرفت هرمنس، هوش‌ معنوی ناصری، هوش ‌هیجانی شوت و پرسش‌نامۀ وضعیت اجتماعی و اقتصادی جمع‌آوری؛ و با استفاده از تحلیل رگرسیون تجزیه و تحلیل شد. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان مقاله هیچ‌گونه تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافتهها: نتایج نشان داد که انگیزش پیشرفت با هوش شناختی، هیجانی و معنوی رابطۀ مستقیم و معنی‌داری داشت (با سطح اطمینان 99 درصد (مقدار p کمتر از یک درصد). به عبارتی با افزایش میزان متغیّرهای مستقل (هوش شناختی، هیجانی و معنوی)، سطح انگیزش پیشرفت نیز افزایش یافت.

نتیجهگیری: بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، هوش ‌شناختی، هیجاني و معنوی تأثیر معناداری بر میزان انگیزش پیشرفت تحصیلي دانش‌آموزان دارد و با افزایش هریک از این متغیّرها، سطح انگیزۀ پیشرفت در دانش‌آموزان بالا می‌رود.

 

استناد مقاله به این صورت است:

Mousavi SE, Salek-Ebrahimi L, Ahmadi GR, Belal-Habashi S, Masjedi-Arani A, Kianimoghadam AS. The Predictive Role of Demographic Variables, and Cognitive, Emotional and Spiritual Intelligences in Motivation for Academic Achievement in Female Students. Journal of Pizhūhish dar dīn va salāmat. 2020;6(3):31-43. https://doi.org/10.22037/jrrh.v6i3.24534

بررسی رابطۀ سبک‌های دلبستگی به خدا، صبر و عزّت نفس در دانشجویان دانشگاه تهران

باقر غباری بناب, فاطمه نصرتی, محمودرضا بزرگی

پژوهش در دین و سلامت , دوره 6 شماره 3 (2020), 8 شهریور 2020, صفحه 44-60
https://doi.org/10.22037/jrrh.v6i3.23035

سابقه و هدف: صبر یکی از روش‌های خودتنظیمی است که موجب اعتدال روان آدمی می‌شود. منظور از خودتنظیمی قدرت استفاده از راهبردهایی است که در مقابل محرک‌های درونی‌ و محیطی یا خوشی‌های افراطی انسان را از تعادل بازمی‌دارد. هدف از پژوهش حاضر بررسی ارتباط بین سبک‌های دلبستگی به خدا، صبر و عزّت نفس در دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه تهران بود.

روش کار: این پژوهش از نوع پژوهشهای پسرویدادی است. جامعۀ آماری آن شامل تمامی دانشجویان دختر و پسر مقطع کارشناسی دانشگاه تهران بود که با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای تعداد 169 دانشجو (84 پسر و 85 دختر) از گروه‌های آموزشی علوم انسانی، فنی و مهندسی، علوم پایه و هنرها انتخاب شدند. در پژوهش حاضر از پرسش‌نامه‌های عزّت نفس کوپر اسمیت، سیاهۀ ارتباط با خدای روات و کرک‌پاتریک و پرسش‌نامۀ واکنش در رخدادهای غباری‌بناب و همکاران استفاده شده است. بهمنظور تجزیه و تحلیل داده‌ها نیز از آزمون‌های تحلیل واریانس چندمتغیّره و یک‌طرفه، آزمون t  و تحلیل رگرسیون استفاده شده است. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافتهها: یافته‌ها نشان داد که بین سبک دلبستگی ایمن با نمرۀ کل صبر ارتباط مثبت و معناداری وجود داشت و سبک دلبستگی ایمن، پیش‌بینی‌کنندۀ خوبی برای میزان عزّت نفس دانشجویان بود. همچنین دانشجویان دختر در مقایسه با دانشجویان پسر صبر بیشتری داشتند و دانشجویان گروه علوم انسانی در مقایسه با دانشجویان گروه‌های آموزشی دیگر نمرۀ بالاتری در دلبستگی ایمن به دست آوردند.

نتیجهگیری: خداوند همواره افرادی را که در مصائب و مشکلات صبر پیشه نمایند، تنها نمی‌گذارد و همیشه در کنار آنان است و این امر سبب می‌شود که ارتباط این افراد با خداوند تقویت؛ و دلبستگی ایمن‌ آنان به پروردگار شدیدتر شود.

 

استناد مقاله به این صورت است:

Ghobari-Bonab B, Nosrati F, Bozorgi MR. Studying the Relations between Attachment Styles to God Patience, Self-esteem among Undergraduate College Students. Journal of Pizhūhish dar dīn va salāmat. 2020;6(3):44-60. https://doi.org/10.22037/jrrh.v6i3.23035

 

سابقه و هدف: شواهد حاکی از آن است که موفقیت تحصیلی نقش مهمی در به‌روز نگه‌داشتن نوآوری‌های فرهنگی و علمی ایفا کرده است و متغیّرهای مختلفی در موفقیت تحصیلی تأثیر دارد و آن را پیش‌بینی می‌کند. ازاین‌رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطۀ بین ویژگی‌های شخصیت با موفقیت تحصیلی دانشجویان رشتۀ دندان‌پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران با نقش میانجی هوش معنوی انجام گرفته است.

روش کار: این پژوهش از نوع توصیفی-همبستگی است. جامعۀ آماری پژوهش دانشجويان مقطع دکتری عمومی رشتۀ دندان‌پزشکی دانشگاه علوم پزشكي تهران در سال تحصیلی 96-95 به تعداد 474 نفر بودند که از میان آنان به‌طور تصادفی نمونه‌ای به تعداد 214 نفر انتخاب شد. ابزار گردآوری داده‌ها، پرسش‌نامۀ استاندارد بود که برای تعیین روایی آن از روایی محتوایی با استفاده از دیدگاه متخصصان علوم تربیتی بهره گرفته شد. میزان پایایی پرسش‌نامه با ضریب آلفای کرونباخ برای پرسش‌نامۀ هوش معنوی 0/85 و برای پرسش‌نامۀ ویژگی‌های شخصیت 0/82 به دست آمد. تجزیه ‌و تحلیل داده‌ها نیز در دو سطح توصیفی و استنباطی انجام شد. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافتهها: نتایج نشان داد اثر مستقیم متغیّرهای روان‌رنجوری (0/29-)، گشودگی (0/35) و وظیفه‌شناسی (0/38) بر موفقیت تحصیلی معنادار بود (P<0/01). علاوه‌براین، نتایج آزمون اثرات غیرمستقیم با استفاده از آزمون میانجی سوبل نیز نشان داد که اندازۀ اثر غیرمستقیم متغیّرهای روان‌رنجوری (2/22-)، سازگاری (2/90)، گشودگی (2/28) و وظیفه‌شناسی (3/13) بر موفقیت تحصیلی از طریق متغیّر میانجی هوش معنوی در سطح 95 درصد اطمینان، معنادار بود.

نتیجهگیری: بر اساس یافته‌های به‌دست‌آمده، برای اینکه موفقیت تحصیلی دانشجویان افزایش یابد، باید به ویژگی‌های شخصیت و هوش معنوی آنان توجه شود.

استناد مقاله به این صورت است:

Jafari S, Mollaei Z. The Mediating Role of Spiritual Intelligence in the Relationship between Personality Characteristics and Academic Success in the Students of Dentistry in Tehran University of Medical Sciences, Tehran, Iran. Journal of Pizhūhish dar dīn va salāmat. 2020;6(3):61-73. https://doi.org/10.22037/jrrh.v6i3.25242

 

سابقه و هدف: پژوهش‌های پیشین اثر‌بخشی دو رویکرد واقعیت‌درمانی و روان‌درمانی معنوی-مذهبی را بر غنی‌سازی روابط و تعارضات زناشویی تأیید کرده‌ است، اما پژوهشی دربارۀ مقایسه و اثر‌بخشی این دو رویکرد درمانی بر دو متغیّر وابستۀ کیفیت و معنای زندگی در جامعۀ زنان مطلقۀ سرپرست خانوار مشاهده نشده است. ازاین‌رو، هدف از پژوهش حاضر بررسی و مقایسۀ اثربخشی واقعیت‌درمانی و روان‌درمانی معنوی-مذهبی مبتنی بر آموزه‌های اسلامی بر کیفیت و معنای زندگی زنان مطلقۀ سرپرست خانوار شهر فسا بود.

روش کار: این مطالعه از نوع نیمه‌آزمایشی با طرح پس‌آزمون چندگروهی است. جامعۀ آماری پژوهش زنان مطلقۀ سرپرست خانوار شهر فسا بودند که با فراخوان به همکاری دعوت شدند و به‌صورت جایگزینی تصادفی در سه گروه آموزش گروهی واقعیت‌درمانی (30 نفر)، روان‌درمانی معنوی-مذهبی مبتنی بر آموزه‌های اسلامی (27 نفر) و گروه کنترل (25 نفر) قرار گرفتند. متغیّرهای وابستۀ تحقیق کیفیت و معنای زندگی بود که با پرسش‌نامه‌های معنای زندگی (PMI) و کیفیت زندگی والتون سنجیده شد. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافتهها: نتایج واریانس یک‌طرفه و آزمون تعقیبی گیمز-هاول نشان داد که هر دو متغیّر مستقل آزمایشی بر متغیّرهای وابسته در مقایسه با گروه کنترل اثربخشی معناداری داشت اما بین دو روش آزمایشی تفاوت معناداری وجود نداشت.

نتیجهگیری: اثربخشی معنادار رویکرد واقعیت‌درمانی و روان‌درمانی معنوی-مذهبی مبتنی بر آموزه‌های اسلامی در مقایسه با گروه کنترل بر کیفیت و معنای زندگی زنان مطلقۀ سرپرست خانوار در این پژوهش تأیید شد؛ هرچند بین این دو رویکرد درمانی تفاوت معناداری مشاهده نشد.

 

استناد مقاله به این صورت است:

Imanifar HR, Mahmoudi S. Comparing the Effect of Reality Therapy and Spiritual-Religious Psychotherapy Based on Islamic Teachings on the Quality and Meaning of Life of Divorced Female Heads of Households in Fasa City. Journal of Pizhūhish dar dīn va salāmat. 2020;6(3):74-88.  https://doi.org/10.22037/jrrh.v6i3.25231

 

سابقه و هدف: پرستاران به‌دنبال توسعۀ دانش حرفه‌ای خود از طریق نظریه‌پردازی هستند. فلسفۀ حاکم بر این نظریه‌ها غربی است و عرفان و حکمت ایرانی برای متون پرستاری ناشناخته است. برای توسعۀ نظریه‌های پرستاری، تعریف چهار مفهوم اصلی پرستاری یعنی «انسان»، «محیط»، «سلامتی» و «پرستاری» ضروری است. هدف این مطالعۀ هم‌گذاری (ترکیب) مفهوم محیط با مرور تحلیلی متون عرفان و حکمت ایرانی بود.

روش کار: این مطالعه از نوع کتابخانه‌ای است که به‌روش هم‌گذاری مفهوم ریان ونگر انجام یافته است. به این صورت که ابتدا به‌روش استقرایی اجزای مفهوم واکر و اوانت به‌عنوان طبقات ازپیش‌تعیین‌شده انتخاب؛ و پس از مطالعۀ یک‌سوم متون، به‌روش قیاسی ماهیت مواردی که باید در هر طبقه گنجانده شود تعیین شد. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده و مؤلف مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده است.

یافتهها: بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، «تجلی» و «مراتب هستی» پیشامد؛ «مراتب موجودات»، «حرکت جوهری»، «مزاج‌مندی»، «پیش‌نهادین قدسی/روح» و «نظم کیهانی» ویژگی‌ها؛ و «تعادل/بی‌تعادلی» و «هماهنگی/ناهماهنگی» پیامدهای مفهوم محیط معرفی شده است.

نتیجهگیری: مفهوم محیط در زمینۀ عرفان و حکمت ایرانی ماهیتی پویا و زنده شامل مخلوقات مادی/غیرمادی ازجمله انسان‌ها است که هر جزء درون آن از کل تأثیرپذیر است. این دیدگاه در مقایسه با تعاریف رایج در نظریه‌های پرستاری از محیط که بیشتر فردمحور و انسان‌گرا است، جامعیت بیشتری دارد و ماهیت انسان را در کنار مخلوقات دیگر و خالق و نیز با ذکر اثرپذیری و اثرگذاری مخلوقات بر سلامتی یکدیگر، می‌بیند.

 

استناد مقاله به این صورت است:

Nikfarid L. The Concept of Environment Based on Iranian Mysticism and Wisdom, Toward Development of a Nursing Theory. Journal of Pizhūhish dar dīn va salāmat. 2020;6(3):89-106. https://doi.org/10.22037/jrrh.v6i3.26380

 

سابقه و هدف: یکی از جلوه‌های برخورد اجتناب‌ناپذیر سازمان با کارکنان، بازنشستگی و تأثیر آن بر فرهنگ سیاسی و سلامت معنوی افراد است. با توجه به تسلط سازمان‌ها بر همۀ وجوه زندگی انسان‌ها، هدف پژوهش حاضر بررسی این پرسش بود که آیا قانون منع به‌کار‌گیری بازنشستگان نوعی نگاه ابزاری به انسان است و این قانون چه تأثیری بر فرهنگ سیاسی و سلامت معنوی کارکنان و خانواده‌هایشان دارد؟

روش کار: این پژوهش از نوع کیفی است که با روش تحلیل محتوا صورت گرفته است. جامعۀ آماری پژوهش 246 نفر از کارکنان بازنشسته و یا در شرف بازنشستگی شرکت نفت در جزیرۀ خارگ بودند که از میان آنان 50 نفر به‌روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. داده‌های پژوهش با مصاحبۀ نیمه‌‌رهنمودی و به‌صورت میدانی ‌جمع‌‌آوری شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها نیز با روش تحلیل محتوای کیفی صورت گرفت. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافتهها: از تجزیه و تحلیل یافته‌ها چهار ‌‌درون‌مایۀ اصلی شامل کارکردهای بازنشستگی، نگاه ابزاری به بازنشستگان، جایگاه فرهنگی سالمندی و اهمیت معنویت در رشد انسان؛ و 16 زیرطبقه به دست آمد.

نتیجهگیری: یافته‌های این پژوهش نشان داد که قانون منع به‌کارگیری بازنشستگان آنان را دچار بحران روحی می‌کند و این بحران سلامت معنوی افراد و خانواده‌ها‌یشان را به مخاطره می‌اندازد و بر فرهنگ سیاسی آنان تأثیر می‌گذارد.

 

استناد مقاله به این صورت است:

Omrani Gh, Malaekeh SH, Mirtorabi SS. The Instrumental View of the Retired by the Bureaucratic System and its Effect on their Political Culture and Spiritual Health: A Case Study of the Law Prohibiting the Employment of Retired Persons. Journal of Pizhūhish dar dīn va salāmat. 2020;6(3): 107-121. https://doi.org/10.22037/jrrh.v6i3.27221

 

مقالۀ مروری


بررسی تطبیقی رویه‌های شاخص برون‌گرایی شخصیت از منظر روان‌شناسی و متون اسلامی

رقیه خلیلی, رضا کهساری, نعمت ستوده اصل

پژوهش در دین و سلامت , دوره 6 شماره 3 (2020), 8 شهریور 2020, صفحه 139-156
https://doi.org/10.22037/jrrh.v6i3.23733

سابقه و هدف: صفات شخصیتی از جمله متغیّرهای مهم در تبیین رفتار است. این موضوع بسیاری از پژوهشگران روان‌شناس را به ایجاد نظریه‌های مختلف شخصیت جذب کرده است. اما این دیدگا‌ه‌ها همواره در حال تحول و رفع نواقص است. از طرفی در دین مبین اسلام، مجموعۀ گسترده‌‌ای از صفات و نقش هرکدام از آنها در عملکرد افراد طبقه‌بندی و معرفی شده است. تطبیق این دو دیدگاه می‌تواند چشم­انداز دقیق و اثربخشی را به وجود آورد. ازاین‌رو، هدف پژوهش حاضر بررسی تطبیقی رویه‌‌های شاخص برون­گرایی شخصیت از منظر روان‌شناسی و متون اسلامی بود.

روش کار: این پژوهش از نوع مروری است. برای استخراج و تحلیل رویه‌های مرتبط با شاخص برون‌گرایی از متون تخصصی روان‌شناسی و متون اسلامی یعنی قرآن و حدیث با بررسی محتوایی آیه‌ها و روایات استفاده و سپس رویه‌های برون‌گرایی شخصیت از دیدگاه روان‌شناسی و متون اسلامی بررسی تطبیقی شده است. مؤلفان مقاله هیچ‌گونه تضاد منافعی دربارۀ این پژوهش گزارش نکرده‌اند.

یافتهها: هر شش رویۀ شاخص برون‌گرایی در روان‌شناسی در متون اسلامی نیز وجود دارد اما در متون اسلامی رویه­ها از نظر وسعت مفهوم و ضوابط و معیارها گستردگی بیشتری دارد. رویه‌های شاخص برون­گرایی در روان‌شناسی صرفاً با در نظر گرفتن عوامل روانی و رفتاری تنظیم شده، درحالی‌که در اسلام مثلثی ارتباطی بین فرد، دیگران و خداوند با توجه به عوامل روانی، رفتاری و نگرشی شکل گرفته است. هدف روان‌شناسی از تبیین رویه‌ها بهزیستی فردی و اجتماعی است؛ اما در اسلام علاوه بر این هدف، پرداختن به هرکدام از رویه‌ها زمینه‌ای برای سعادت اخروی محسوب می‌شود.

نتیجهگیری: بدون توجه به بُعد نگرشی و معنوی نمی‌توان به مفهوم روشنی از رویه‌های شاخص برون‌گرایی دست یافت. خداگرایی زمینه‌ساز ارتباط انسانی مطلوب با دیگران است و اسلام با تدابیر عملی و احکام تشویقی و تکلیفی، زمینۀ برون‌گراتر شدن افراد را فراهم می‌کند.

 

استناد مقاله به این صورت است:

Khalili R, Kohsari R, Sotodehasl N. A Comparative Analysis of Indicators of Extroversion from the Perspective of Psychology and Islamic Texts. Journal of Pizhūhish dar dīn va salāmat. 2020;6(3):139-156. https://doi.org/10.22037/jrrh.v6i3.23733

تأثیر ایمان به رحمت الهی از دیدگاه قرآن بر کاهش جنبه‌های شناختی فشارهای روانی

سعید سلیمی, حمیدرضا حاجی‌بابایی, زهرا رضازاده‌ عسگری

پژوهش در دین و سلامت , دوره 6 شماره 3 (2020), 8 شهریور 2020, صفحه 157-169
https://doi.org/10.22037/jrrh.v6i3.23106

سابقه و هدف: یکی از راه‌های کاهش فشارهای روانی زیان‌بار، ایمان به رحمت الهی است. در‌بارۀ رحمت الهی و جنبه‌های شناختی فشارهای روانی، تحقیقات بسیاری صورت گرفته ‌است؛ اما تاکنون پژوهشی دربارۀ چگونگی تأثیر ایمان به رحمت الهی از دیدگاه قرآن بر کاهش جنبه‌های شناختی فشارهای روانی نگاشته نشده ‌است. ازاین‌رو، هدف از این پژوهش، بیان، تحلیل و اثبات چگونگی تأثیر ایمان به رحمت الهی از دیدگاه قرآن بر کاهش جنبه‌های شناختی فشارهای روانی زیان‌بار بود.

روش کار: روش این پژوهش، اسنادی-تحلیلی است و کلیدواژه‌های فشارهای روانی، استرس، اضطراب، افسردگی، ترس، اندوه، آرامش، رضایتمندی و شادی؛ و هم‌خانواده‌ها، مترادف‌ها، متضادها و معادل‌های انگلیسی و عربی آنها در آن به‌کار برده شده است. علاوه‌براین، از منابع اسلامی مانند قرآن کریم، نهج‌البلاغه، صحیفۀ سجادیه، اصول کافی، المیزان، تسنیم، میزان‌الحکمه و نرم‌افزار جامع‌الاحادیث و جامع‌التفاسیر استفاده شده است؛ و به منابع روان‌شناسی مانند تألیفات کارل راجرز و آلبرت الیس (انگلیسی و فارسی)، کتب دانشگاهی، کتب سازمان سمت و پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در زمینۀ روان‌شناسی، بهداشت و سلامت روانی، مشاوره، درمانگری و آسیب‌شناسی روانی نیز استناد شده است. مؤلفان مقاله هیچ‌گونه تضاد منافعی دربارۀ این پژوهش گزارش نکرده‌اند.

یافتهها: باورهای نادرست نسبت به عوامل آرامش؛ شادی و رفاه و توقعات الزامی و نادرست و غیرواقعی از خود؛ مردم و شرایط اجتماعی و طبیعی از مهم‌ترین جنبه‌های شناختی فشارهای روانی زیان‌بار است. این باورها و توقعات الزامی در صورت برآورده‌نشدن، تهدید یا ازبین‌رفتن موجب فاجعه‌سازی؛ و این فاجعه‌سازی موجب ایجاد ترس‌، اندوه‌ و خشم‌های شدید یا مزمن و بیماری‌ها و اختلالات روانی، عصبی و جسمی می‌شود. رحمت الهی یعنی خداوند بر اساس رحمت خویش، به ایمان‌آورندگان خود لطف ویژه دارد.

نتیجهگیری: یکی از راه‌های پیشگیری و کاهش اختلالات و فشارهای روانی زیان‌بار، ایمان به رحمت الهی است.

 

استناد مقاله به این صورت است:

Salimi S, Hajibabaeei HR, Rezazadeh-Asgari Z. The Effect of Faith in Divine Mercy on the Reduction of Cognitive Aspects of Mental Pressures from the Perspective of the Quran. Journal of Pizhūhish dar dīn va salāmat. 2020;6(3):157-169. https://doi.org/10.22037/jrrh.v6i3.23106