داوران مقاله معمولاً جزء اعضای هیئت تحریریه نیستند. به‌طورکلی، این نظام داوری است که به سردبیر کمک می‌کند تا از محتوای علمی و وضعیت نگارشی مقاله‌یی مطلع شود و سپس تصمیم‌گیری کند؛ در نهایت تصمیم‌گیری دربارۀ پذیرش یا رد مقاله بر عهدۀ هیئت تحریریه است.
نحوۀ عملکرد فرایند داوری
هویت داور برای نویسندگان مقاله مشخص نمی‌شود و برعکس؛ داوری مقالات به‌روش دو سو کور (Double blind peer review) صورت می‌گیرد.
در نظام داوری، تصمیم‌گیری‌های گوناگونی از مرحلۀ دریافت مقاله تا پذیرش و چاپ آن صورت می‌گیرد. در این فرایند پس از ارسال مقاله به دفتر مجله، سردبیر در بررسی اولیه ممکن است به دلایلی ازجمله ارتباط نداشتن موضوع مقاله با دامنۀ موضوعات مجله و یا کیفیت پایین، آن را قبل از ارسال به داوران رد کند. مقاله‌هایی که در مرحلۀ اول پذیرفته می‌شود، برای داوران مسلط در آن حوزه ارسال می‌شود. بر اساس فرم‌های داوری که گروه سردبیری آنها را تهیه کرده است، طی فرایند داوری، سردبیر از داوران می‌خواهد به‌طورکلی مقاله‌های مورد بررسی را به سه رده تقسیم‌بندی کنند:
1) قابل‌انتشار، بدون هیچ‌گونه اصلاحی یا با تغییراتی جزئی: گاهی اوقات دفتر مجله تغییراتی جزئی از قبیل اشتباه‌های نگارشی را برطرف می‌کند و نیازی به ارسال مقاله به نویسنده برای اصلاح نیست.
2) غیرقابل انتشار: زمانی که سطح مقاله از نظر کمّی و کیفی بسیار پایین باشد، داوران آن را رد می‌کنند.
3) قابل‌انتشار به شرط اصلاح مقاله: در این حالت، داوران اصلاحات لازم را پیشنهاد می‌کنند. این عملکرد اصلاح، موجب بالا رفتن ارزش مقاله می‌شود. آمار استفاده از گزینۀ پیشنهاد اصلاحات نسبت به دو مورد دیگر بیشتر است.
داوری بر اساس قالب‌ها و فرم‌های از پیش تعیین شده صورت می‌گیرد که در چند صفحه به‌صورت راهنماهایی برای داوران طراحی شده است. همچنین از داوران درخواست می‌شود در کنار این قالب‌ها و فرم‌ها، در صورت لزوم اظهارنظرها و پیشنهادهای خود را دربارۀ مقاله بیان کنند. در نهایت جمع‌بندی نظرهای داوران همراه با پیشنهادهای سردبیر و با تصمیم ایشان در اختیار نویسنده قرار می‌گیرد. در این مرحله نویسندۀ مقاله موظف است بر اساس نظرهای داوران و سردبیر، مقاله را اصلاح و به دفتر مجله ارسال کند. مقالۀ اصلاح‌شده برای بررسی و بازبینی به داوران ارسال می‌شود تا تأیید نهایی خود را نسبت به آن مقاله ابراز کنند.
اگر دو داور دربارۀ مقاله‌ای اختلاف‌نظر داشته باشند، مقاله برای داور سوم ارسال می‌شود و در نهایت سردبیر بر اساس نظرهای داوران، نظر خود را اعلام می‌کند. به‌هرحال، تصمیم‌گیری نهایی بر عهدۀ سردبیر است و تأیید نظر سردبیر در جلسۀ هیئت تحریریه می‌تواند به پذیرش یا رد مقاله منجر شود.
معیارهای بررسی مقاله‌ها
1) معیارهایی که قبل از داوری بررسی می‌شود و دو دسته است:
دستۀ اول: معیارهای مربوط به ظاهر مقاله‌ها است که ویراستاران فنی آن را بررسی می کنند. از این معیارها می‌توان به شیوۀ تایپ، صفحه‌بندی، بیان مشخصات کامل نویسنده و ... اشاره کرد. این معیارها با عنوان آیین‌نامۀ چاپ مقاله همراه با مجله منتشر می‌شود. بررسی این معیارهای ظاهری در ابتدای دریافت مقاله و برای جلوگیری از اشتباه صورت می‌گیرد.
دستۀ دوم: معیارهایی که سردبیر آن را اعمال می‌کند و درواقع خلاصه‌ای کلی از معیارهای داوری است. این معیارها برای جلوگیری از ورود مقاله‌هایی با کیفیت پایین و یا غیرمرتبط به مرحلۀ داوری تصویب می‌شود.
2) معیارهایی که داوران برای بررسی مقاله‌ها استفاده می‌کنند، معیارهایی محتوایی یا کیفی است که به سه دسته تقسیم می‌شود:
دستۀ اول: معیارهای عمومی: از نظر معیارهای عمومی، مقاله‌ها صرف‌نظر از نوع آنها ارزیابی می‌شود. به‌طورکلی می‌توان این معیارها را در چهار گروه کلی اهمیت، کیفیت محتوای علمی، نوآوری و ابتکار و سازماندهی و وضوح ارائه، دسته‌‌بندی کرد.
دستۀ دوم: معیارهای مرتبط با اجزای یک مقالۀ پژوهشی شامل: عنوان، چکیده، مقدمه، روش کار، یافته‌ها، بحث و نتیجه‌گیری و منابع.
دستۀ سوم: داوری انواع دیگر مقاله‌ها شامل مروری و ... که هر کدام به معیارهای دیگری نیازمند است.
مؤثرترین معیارها در پذیرش مقاله‌ها:
- اصیل و بدیع‌بودن پژوهش
- ارتباط موضوع با خط مشی موضوعی مجله
- رعایت روش درست نوشتار بر اساس مجله
- توانایی نویسنده در بیان مؤثر موضوع
- رعایت اخلاق در پژوهش و داشتن کد اخلاق
مشابهت‌یابی:
- پس از دریافت مقالات، میزان مشابهت آنها با پژوهش‌های صورت‌گرفته با استفاده از نرم‌افزار مشابه‌یاب بررسی می‌شود.
- سرقت علمی و ادبی مقالات از طریق موتور جستجو و نرم‌افزار بررسی می‌شود.
ارسال مجدد مقاله‌ای که رد شده است
اگر مقاله‌ای که در مجلۀ پژوهش در دین و سلامت سابمیت شده است به هر دلیلی پذیرفته نشود، مؤلف می‌تواند در صورت اجرای دقیق کامنت‌های داوران و سایر قوانین مربوط به ساختار و چارچوب مقاله، مجدداً مقالۀ خود را به‌عنوان مقالۀ جدید و با دریافت کد جدید سابمیت نماید تا در روند بررسی قرار گیرد.
درخواست زمان بیشتر برای پاسخ به سؤالات داوران
نویسندگان مقاله در صورت نیاز به زمان بیشتر برای پاسخ به سؤالات و کامنت‌های داوران، درخواست خود را جهت اصلاح مقاله از طریق کارتابل مقاله یا ایمیل مجله قبل از پایان زمان مقرر ارسال نمایند تا در هیئت اجرایی مجله بررسی و دربارۀ آن تصمیم‌گیری شود.
