سلامت جامعه یکی از مهم‌ترین تعیین‌کننده‌های میزان پیشرفت هر جامعه است. سنجش میزان سلامت در جوامع مختلف اهمیت بسزایی دارد. به همین دلیل، پژوهشگران همواره در صدد تدوین ابزارهای مناسب برای اندازه‌گیری این مهم هستند. ازآنجایی‌که در هر جامعه‌ای ارزش‌ها و هنجارها بر اساس دیدگاه و جهان‌بینی افراد آن جامعه تعریف می‌شود، ابزارهایی که برای اندازه‌گیری شاخص‌های سلامت به‌ویژه سلامت اجتماعی، دینی و معنوی ساخته می‌شود، منطبق بر بایدها و نبایدهای آن جامعه است. به همین دلیل، برای اندازه‌گیری یک شاخص استفاده از ابزارهای جوامع و فرهنگ‌های دیگر لزوماً به‌طور کامل منعکس‌کنندۀ آن مفهوم در جامعه و فرهنگ دیگر نخواهد بود. واضح است که ارزش‌های اجتماعی، دینی و معنوی در فرهنگ‌های مختلف با وجود تفاوت‌ها، وجوه اشتراک نیز دارد؛ بنابراین، می‌توان از بخش‌هایی از هر یک از ابزارهای جهانی به شرط بازخوانی آنها استفاده نمود.

سابقه و هدف: بنا به اهمیت و نقش معنویت و آموزه‌های دینی در ارتقای سطح سلامت روانی سالمندان و با در نظر گرفتن سوابق پژوهشی و ملاحظات فرهنگی جامعۀ ایرانی که پیوند عمیقی با دین و معنویت دارد، این مطالعه با هدف بررسی اثربخشی روش تدبر در آیات قرآن کریم بر شاخص­های خود­مراقبتی و شادکامی زنان سالمند شهر تهران انجام شده است.

روش کار: این مطالعۀ بنیادی - کاربردی از نوع مطالعات مداخله­ای غیربالینی است. جامعۀ آماری پژوهش زنان مسلمان 60 تا 75 سالۀ ساکن شهر تهران بود. در این مطالعۀ تجربی با حجم نمونۀ 40 نفر، پس از دریافت رضایت آگاهانۀ کتبی، نمونه­ها به‌صورت تصادفی به دو گروه تدبر و قرائت قرآن کریم به‌طور مساوی تقسیم شدند. پرسش‌نامۀ استاندارد شادکامی آکسفورد و خودمراقبتی یونسی بروجنی در دو گروه، قبل و بی‌وقفه بعد از مداخله توزیع شد. با استفاده از آزمون­های تی و مشاهدات زوجی تحلیل داده‌ها انجام شد. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: میانگین شاخص خودمراقبتی در گروه تدبر قبل و پس از مداخله به‌ترتیب مقادیر 103 و 110 و در گروه قرائت به‌ترتیب  103 و 106 به دست آمد. میانگین شاخص شادکامی در گروه تدبر از 6/42 در مرحلۀ قبل از مداخله به 9/46 در مرحلۀ بعد از مداخله و این شاخص در گروه شاهد از 3/43 در مرحلۀ قبل به 4/46 در مرحلۀ بعد تغییر یافت. شاخص خودمراقبتی گروه تدبر به‌طور معنی‌داری افزایش نشان داد (005/0P<). همچنین نتایج آزمون تی زوجی نشان‌دهندۀ افزایش نمرۀ شادکامی بعد نسبت به قبل در گروه تدبر بود (003/0P<).

نتیجه‌گیری: شرکت در جلسات تدبر یا قرائت حداقل دو صفحه از کلام‌الله مجید به‌صورت روزانه با ارجحیت روش اول می‌تواند به‌عنوان مداخلات روان‌درمانی بومی‌سازی‌شده مبتنی بر آموزه­های غنی دین مبین اسلام برای زنان بالاتر از 60 سال مد نظر قرار گیرد.

سابقه و هدف: دین و معنویت مشترک­ترین انگیزه‌های سفر هستند. مسافران با سنت‌های دینی به‌ویژه به‌دلیل نیاز به خودشناسی و اعتماد درونی جذب سفر زیارتی می­شوند. آنان به‌دنبال بیداری عاطفی دوباره، بهزیستی جسمانی و روانی، تحقق‌بخشی به خود معرفت و به‌دنبال آن طول عمر و سلامتی هستند. گردشگری دینی پدیده‌ای چندوجهی است که با مجموعه­­ای از انگیزه­ها ایجاد می­شود. یکی از مهم­ترین انگیزه­ها سلامتی است و ازآنجاکه شادکامی و امیدواری همواره از دغدغه‌های بشر بوده است و با توجه به مسائل و مشکلات روزمره می­تواند در جهت حفظ سلامت مؤثر باشد، این مطالعه در جهت  بررسی رابطۀ بین شادکامی، امیدواری و سلامت معنوی در میان گردشگران مذهبی صورت گرفته است.

روش کار: روش این پژوهش توصیفی، پیمایشی و از نظر معیار زمان پژوهشی مقطعی است. جامعۀ آماری تمامی گردشگران (زن و مرد) شرکت‌کننده در پیاده‌روی اربعین سال‌های 1398 و 1399 بودند که در دامنۀ سنی 18 تا 65 قرار داشتند و در زمان جمع­آوری اطلاعات در شهر شیراز حضور داشتند. به‌دلیل اینکه آمار دقیقی از شرکت‌کنندگان در پیاده‌روی اربعین وجود نداشت، بر اساس جدول مورگان با ضریب خطای 5% در جامعۀ آماری 500 هزار و بالاتر 384 نفر انتخاب شدند. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که رابطۀ معناداري بين سن و میزان سلامت معنوی پاسخگویان و تفاوت معناداری بین وضعیت تأهل و میزان سلامت معنوی وجود داشت. علاوه‌براین، بین شادکامی و سلامت معنوی و همچنین امیدواری و سلامت معنوی گردشگران مذهبی نیز در سطح اطمینان 99% رابطۀ معناداري بین پاسخگویان وجود داشت.

نتیجه‌گیری: با توجه به اینکه پیاده‌روی اربعین زمینۀ مناسبی را برای افزایش میزان سلامت معنوی فراهم می­کند، می‌توان با برنامه‌ریزی جهت افزایش میزان شادکامی و امیدواری در میان زنان و مردان در سنین مختلف در خلال این رویداد اقدام کرد.

سابقه و هدف: سوء ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مصرف مواد یکی از مهم‌‌‌‌‌‌‌‌ترین چالش‌‌‌‌‌‌‌‌های بهداشتی، روانی، اجتماعی است که امروزه مشکلات گسترده‌‌‌‌‌‌‌‌ای را بر بیشتر کشورهای جهان تحمیل نموده است. هدف مطالعۀ حاضر بررسی الگو‌‌‌‌‌‌‌‌یابی ساختاری ‌رابطۀ بین توانمندسازی روان‌شناختی و کیفیت زندگی بر اساس نقش میانجی باورهای دینی در بیماران مبتلا به سوء‌‌‌‌‌‌‌‌ مصرف مواد افیونی بود.

روش کار: روش این پژوهش توصیفی - همبستگی مبتنی بر الگوی معادلات ساختاری است. جامعۀ آماری پژوهش تمامی بیماران مبتلا به سوء‌‌‌‌‌‌‌‌ مصرف مواد افیونی مراجعه‌کننده به مرکز اجتماع درمان‌مدار ترک اعتیاد سایبان آرامش واقع در شهر رشت بود. نمونۀ پژوهش 300 آزمودنی بود که به‌روش دردسترس انتخاب شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسش‌نامۀ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ توانمندسازی روان‌شناختی، مقیاس کوتاه کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت و پرسش‌نامۀ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ باورهای مذهبی و برای تحلیل یافته‌ها از روش الگوی معادلات ساختاری استفاده شد. در این پژوهش همة موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌‌‌‌‌‌‌‌اند.

یافته‌ها: نتایج نشان داد تمامی شاخص‌‌‌‌‌‌‌‌های برازش در حد مطلوبی قرار داشت. اثر مستقیم توانمندسازی روان‌‌‌‌‌‌‌‌شناختی (45/0) و باور دینی درونی (29/0) بر کیفیت زندگی مثبت؛ و اثر مستقیم باور دینی بیرونی بر کیفیت زندگی (18/0-) منفی و هر دو در سطح 001/0 معنی‌‌‌‌‌‌‌‌دار بود. اثر مستقیم توانمندسازی روان‌‌‌‌‌‌‌‌شناختی بر باور دینی درونی (20/0) مثبت و اثر مستقیم توانمندسازی روان‌شناختی بر باور دینی بیرونی (17/0) منفی و هر دو در سطح 01/0 معنی‌‌‌‌‌‌‌‌دار بود. علاوه‌براین، اثر غیرمستقیم توانمندسازی روان‌شناختی بر کیفیت زندگی از طریق باور دینی درونی (05/0) و باور دینی بیرونی (03/0) مثبت و در سطح 05/0 معنی‌‌‌‌‌‌‌‌دار بود. بنابراین می‌توان گفت که باور دینی درونی و بیرونی نقش واسطه‌‌‌‌‌‌‌‌ای در ارتباط توانمندسازی روان‌‌‌‌‌‌‌‌شناختی با کیفیت زندگی داشت.

نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌های به‌دست‌آمده، هرچقدر باورهای دینی در بیماران مبتلا به سوء‌‌‌‌‌‌‌‌ مصرف مواد افیونی بالاتر باشد، به همان میزان توانمندسازی روان‌شناختی و کیفیت زندگی بیشتر می‌‌‌‌‌‌‌‌شود. بنابراین، باورهای دینی متغیّری اخلاقی - اسلامی است که می‌‌‌‌‌‌‌‌تواند بر توانمندسازی روان‌شناختی و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سوء ‌‌‌‌‌‌‌‌مصرف مواد افیونی تأثیر بگذارد.

سابقه و هدف: پرستاران در محل کار خود تحت‌ فشارهای روحی و روانی فراوانی هستند؛ بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش خوش‌بینی و تجارب معنوی در پیش‌بینی فشار روانی پرستاران انجام شده است.

روش کار: پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی است. جامعۀ آماری تمامی پرستاران بخش کرونایی و اورژانس بیمارستان ولیعصر بیرجند در دو ماه ابتدایی سال 1401 بودند که 104 نفر شامل همۀ افراد جامعه به‌صورت سرشماری و به‌روش نمونه‌گیری دردسترس در مطالعه شرکت کردند و به پرسش‌نامۀ تجارب معنوی آندروود و ترسی، خرده‌مقیاس خوش‌بینی پرسش‌نامۀ سرمایۀ روان‌شناختی لوتانز و همکاران و پرسش‌نامۀ استرس شغلی پرستاری گری تافت و اندرسون پاسخ دادند. تجزیه‌ و تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه با کمک نرم‌افزار SPSS نسخۀ 24 انجام شد. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که همبستگی محاسبه‌شده بین تجارب معنوی (603/0-=r) و خوش‌بینی (416/0-=r) با فشار روانی منفی بود (۰۱/0>P) و مؤلفه‌های تجارب معنوی و خوش‌بینی ۸/۴۶% از واريانس فشار روانی را تبيين کردند.

نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش اهمیت خوش‌بینی و تجارب معنوی را در کاهش فشار روانی پرستاران نشان می‌دهد؛ بنابراین در جهت کاهش فشار روانی پرستاران، تقویت خوش‌بینی و تجارب معنوی در قالب کارگاه‌های آموزشی در بیمارستان‌ها و مراکز مراقبت سلامت توصیه می­‌شود.

سابقه و هدف: شناسایی عوامل مرتبط با رضایت از زندگی معلمان برای برنامه‌ریزان و مدیران اجرایی آموزش ‌و پرورش جهت ارتقای این شاخص ضروری است؛ ازاین‌رو مطالعۀ حاضر با هدف بررسی نقش سبک زندگی در پیش‌بینی رضایت از زندگی معلمان متأهل با میانجی امیدواری انجام شده است.

روش کار: روش پژوهش حاضر توصیفی - همبستگی از نوع معادلات ساختاری است. جامعۀ پژوهش معلمان متأهل مقطع متوسطۀ اول و دوم شهر تهران در سال تحصیلی 02-1401 بودند که 300 نفر واجد شرایط به‌روش نمونه‌گیری دردسترس نمونۀ پژوهش در نظر گرفته شدند. جهت جمع‌آوری اطلاعات از پرسش‌نامه‌های سبک زندگی لعلی و همکاران، امیدواری اشنایدر و همکاران و رضایت از زندگی دینر و همکاران استفاده شد. الگوی پژوهش و روابط بین متغیّرها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخۀ 24 و نرم‌افزار Amos تحلیل شد. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که سبک زندگی (۰۱/۰>P و ۶۴۹/۰=β) به‌صورت مستقیم و مثبت بر امید؛ و هم به‌صورت مستقیم (۰۱/۰>P و ۳۰۶/۰=β) هم غیرمستقیم و با میانجیگری امید (۰۵/۰>P و ۳۳۹/۰=β) بر رضایت از زندگی تأثیر داشت و امید نیز به‌صورت مستقیم (۰۱/۰>P و ۵۲۲/۰=β) بر رضایت از زندگی تأثیر مثبت داشت.

نتیجه‌گیری: متصدیان نظام آموزشی جهت افزایش رضایت از زندگی معلمان به نقش سبک زندگی و امید در برنامه‌ریزی‌ها توجه کنند؛ همچنین می‌توان از طریق مداخلات آموزشی و درمانی در مدارس برای تحقق این مسئله اقدام نمود.

سابقه و هدف: رشته‌های مرتبط با علوم بهداشتی به‌دلیل ارتباط تنگاتنگ با بهداشت و سلامت جامعه دارای حساسیت‌های بالایی است. از سوی دیگر، معنویت می‌تواند ظرفیت ویژه‌ای برای توسعه و ارتقای سلامت فراهم نماید. برنامۀ آموزشی معنوی تنها وسیله‌ای برای درک محتوای آموزشی نیست بلکه حرکتی فراتر از استدلال و شیوه‌های تحلیلی و اندیشه‌ورزی است که معمولاً در خلال آموزش صورت می‌گیرد. هدف از این پژوهش تدوین سرفصل‌های پیشنهادی سلامت معنوی ویژۀ رشته‌های بهداشت بود.

روش کار: مطالعۀ حاضر از نوع پژوهش در آموزش است که در سال 1400 در پنج مرحله انجام شده است. ابتدا، متون مرتبط با سلامت معنوی در علوم بهداشتی با تأکید بر آموزش سلامت معنوی مرور شد. در مرحلۀ بعد، نظر متخصصان و کارشناسان بهداشت اخذ شد و سپس گروه خبرگان متشکل از استادان مجرب رشته‌های مرتبط با سلامت معنوی، روان‌شناسی و بهداشت جهت بررسی گویه‌های پیشنهادی (شامل اهداف از پیش تعیین‌شده) تشکیل گردید. گویه‌های پیشنهادشده حاصل نظرات گروه خبرگان در اختیار 15 نفر از متخصصان علوم بهداشتی و سلامت معنوی و روان‌شناسی قرار گرفت تا به شاخص‌های مربوط به نسبت روایی محتوایی و شاخص روایی محتوایی پاسخ دهند. در پایان نتایج به‌دست‌آمده جمع‌بندی و پیشنهاد شد. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: این مطالعه به تدوین سرفصل درس سلامت معنوی ویژۀ رشته‌های علوم بهداشتی با 24 عنوان منجر شده که روایی محتوایی آنها نیز تأیید شده است. عناوین فوق از لحاظ ضرورت عنوان و همچنین ارتباط عناوین انتخاب‌شده با عنوان سرفصل سلامت معنوی در رشته‌های بهداشت ارتباط قابل قبول دارد.

نتیجه‌گیری: با توجه به نظر خبرگان حوزۀ سلامت معنوی و علوم بهداشتی، سرفصل‌های پیشنهادشده می‌تواند به‌عنوان راهنما در جهت تکمیل و طراحی برنامۀ آموزشی درس سلامت معنوی در رشته‌های بهداشت در دانشگاه‌های علوم پزشکی ایران استفاده شود.

سابقه و هدف: مطالعات نشان می‌دهد که وضعیت سلامت روانی دانشجویان علوم پزشکی نسبت به جمعیت عادی در معرض خطر بیشتری‌ قرار دارد. عوامل متعددی با وضعیت سلامت روانی مرتبط است؛ به نظر می‌رسد یکی از عوامل مرتبط با آن مفهوم معنای زندگی باشد. ازاین‌رو مطالعۀ حاضر با هدف بررسی ارتباط بین معنای زندگی و وضعیت سلامت روانی در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی مازندران انجام شده است.

روش کار: این مطالعه از نوع توصیفی - تحلیلی است که در دانشگاه علوم پزشکی مازندران و با حجم نمونۀ ۳۴۳ نفر انجام شده است. نمونه‌ها به‌روش دردسترس ساده جمع‌آوری شدند. ابزار جمع‌آوری اطلاعات پرسش‌نامۀ استاندارد معنای زندگی و فرم کوتاه پرسش‌نامۀ وضعیت سلامت روانی بود. داده‌ها با نرم‌افزار SPSS نسخۀ ۲۶ تحلیل شد. همچنین برای تحلیل از آمار توصیفی و تحلیلی نیز استفاده شد. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: در این مطالعه ۳۴۳ دانشجو شرکت کردند که ۱۴۷ نفر آقا و ۱۹۵ نفر خانم بودند. طبق یافته‌ها گویه‌های حضور معنا و جست‌وجوی معنا با اضطراب، استرس، افسردگی و نمرۀ کل وضعیت سلامت روانی رابطۀ معنادار معکوسی داشت (01/0P<).

نتیجه‌گیری: با توجه به اهمیتی که معنای زندگی در وضعیت سلامت روانی دانشجویان دارد باید به نظام‌های روان‌درمانی مبتنی بر مفهوم معنا اهمیت بیشتری داده شود.

سابقه و هدف: فرسودگی ازجمله خطرات شغلی کارکنان به‌ویژه پرستاران است که تحت تأثیر عوامل متعددی قرار دارد؛ بنابراین مطالعۀ حاضر با هدف بررسی نقش ذهن‌آگاهی و تجارب معنوی در پیش‌بینی فرسودگی شغلی پرستاران صورت گرفته است.

روش کار: پژوهش حاضر از نوع توصیفی - همبستگی است. جامعۀ پژوهش تمامی پرستاران شهر بیرجند در شش ماه دوم سال 1401 بودند که 280 نفر از آنان به‌شیوۀ نمونه‌گیری دردسترس انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسش‌نامه‌های ذهن‌آگاهی چادویک و همکاران، تجارب معنوی اندروود و ترسی و فرسودگی شغلی ماسلاچ بود. جهت تحلیل داده‌های پژوهش از میانگین، انحراف معیار و آزمون همبستگی پیرسون با نرم‌افزار SPSS نسخۀ 22 استفاده شد. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که رابطۀ بین ذهن‌آگاهی (569/0-=r) و تجارب معنوی      (615/0-=r) با فرسودگی شغلی معکوس بود و مؤلفه‌های ذهن‌آگاهی و تجارب معنوی ۹/۴۲% از واريانس فرسودگی شغلی را پیش‌بینی ‌کردند (۰۱/0>P).

نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌های پژوهش، با برنامه‌ریزی در جهت افزایش ذهن‌آگاهی و تجارب معنوی پرستاران می‌توان به کاهش فرسودگی شغلی آنان کمک قابل‌توجهی کرد.

سابقه و هدف: رفتار حمایتی یکی از شاخه‌های اساسی در روان‌شناسی اجتماعی است که بر ابعاد دیگر تأثیر می‌گذارد. هدف پژوهش حاضر شناسايي مؤلفه‌های رفتار حمایتی در منابع اسلامي بوده است. پرسش این پژوهش این است که مؤلفه‌های رفتار حمایتی از دیدگاه قرآن و روایات کدام است؟

روش کار: پژوهش حاضر از نوع تحليل محتوا است که به كمك اين روش مفاهيم، اصول، نگرش‌ها، باورها و تمامی اجزاي مطرح‌‌شده در قالب يك متن بررسي شد. در مرحلۀ نخست، مفاهيم مرتبط گردآوري و در مرحلۀ دوم، معنا و تعريف هر يك از اين مفاهيم از لغتنامه‌ها و كتب اصطلاح‌شناسي و منابع اسلامي مشخص شد. مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: نتایج نشان‌ می‌دهد كه از ميان واژه‌های مرتبط با رفتار حمایتی در منابع ديني، معادل‌هایی براي رفتار حمایتی وجود دارد؛ همچنين، مي‌توان مؤلفه‌هایی ازجمله داشتن کرامت نفس، نترسیدن از فقر، باور به بازگشت عمل به‌سوی خود و در پرتو وابسته‌نبودن به دنیا را براي رفتار حمایتی با رويکرد ديني در ارتقای رضایت از زندگی لحاظ كرد.

نتیجه‌گیری: انسان هر چه بیشتر از رفتار حمایتی برخوردار باشد میزان تحقق مؤلفه‌ها در وی بیشتر است. بنابراین، باید کوشید در جامعه انسان‌ها هر چه بیشتر به مؤلفه‌های یادشده آراسته شوند.

سابقه و هدف: از لحاظ نروبیولوژیک گریه وسیله‌ای برای ابراز ناراحتی و غمگینی است که نشان‌دهندۀ به اوج رسیدن برانگیختگی هیجان است و موجب تغییر نظام خودمختار می‌شود. در این پژوهش با مروری استنتاجی بر مفاهیم گریه در علوم اعصاب، روان‌شناسی و قرآن و حدیث به بررسی ارتباط گریه بر امام حسین (ع) و اثر بهبودی آن بر شبکۀ شناخت و هیجان مغز پرداخته شده است.

روش کار: پژوهش حاضر مطالعه‌ای کتابخانه‌ای - توصیفی است و برای گردآوری اطلاعات از کلیدواژه‌های گریه، اثرات فیزیولوژیک گریه، اثرات نوروبیولوژیک گریه و اثرات روان‌شناسی گریه بدون محدودکردن سال چاپ در منابع جست‌وجوی گوگل اسکولار، پابمد و اسکوپوس استفاده شد. همچنین در متون اسلامی تکیه بر اطلاعات جمع‌آوری‌شده از کتب حدیث و قرآن و نیز نرم‌افزارهای قرآنی و حدیثی و تفسیری بود که با تحلیل محتوا به بررسی متون پرداخته شد. مؤلفان مقاله هیچ‌گونه تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: به‌دنبال گریه، دستگاه هیجانی و روانی فرد به حالت تعادل و طبیعی برمی‌گردد. انسان در مواجهه با مسائلی که به او آسیب می‌زند یا از پاداش دورش می‌کند دچار وضعیت روانی منفی ارزشی می‌شود. اگر احساسات منفی در فرد استمرار یابد مانند شرایط استرس مزمن، دستگاه هیجانی به‌سمت ناهنجاری و اختلال پیش می‌رود؛ گریه می‌تواند وسیله‌ای برای تخلیۀ این احساسات منفی باشد. گریستن با تحریک فعالیت سلول‌های آینه‌ای موجب تقویت روابط انسانی و بین‌فردی نیز می‌شود و به‌عنوان سازوکاری مبتنی بر مبانی تکاملی در جهت نزدیک‌تر کردن افراد به یکدیگر عمل می‌کند. گریه اطلاعات قابل اعتنایی در باب نیازها، تعلق‌های اجتماعی و سرسپردگی‌های میان افراد در اختیار ما قرار می‌دهد. شهادت مظلومانه و جگرسوز امام حسین (ع)، فرزندان و یارانش و اسارت خانواده‌اش هر انسانی را غمگین می‌کند و به گریه می‌اندازد.

نتیجه‌گیری: عزاداری و گریه بر اباعبدالله (ع) به‌دلیل پاداش‌های بی‌بدیلی که خداوند وعده داده است، علاوه بر اینکه هیجانات منفی را تخلیه می‌کند موجب القای احساس مثبت به‌دلیل تحریک دستگاه پاداشی می‌شود؛ بنابراین در این شرایط فرد بیشتر از هر زمانی به‌سمت داشتن ذهنی سالم‌تر پیش می‌رود.

سابقه و هدف: سلامت معنوی یکی از ابعاد چهارگانة سلامت است و با اکتساب کامل آن ابعادِ دیگر سلامت نیز مسیر پویایی و ارتقا را خواهد پیمود. سلامت معنوی حالتی از داشتن و برخورداری از حس پذیرش، اتصال به قدرتی متعالی و طی مسیر در جهت خواست آن قدرت و یکپارچگی در کل وجود بر مبنای مسیر تعیین‌شده از آن است. مطالعة حاضر با هدف بررسی و بازشناسی مؤلفه‌های اثرگذار سلامت معنوی بر سلامت نوجوان انجام شده است تا مسیر هموارتری فراروی پژوهش‌های آتی قرار دهد.

روش کار: این مطالعه با روش توصیفی - کتابخانه‌ای و مرور نظام­مندِ تمامی مقالات فارسی و لاتین چاپ‌شده در بازه زمانی سال‌های 2017 تا 2023 مرتبط با سلامت معنوی و سلامت نوجوان در پایگاه داده‌های داخلی همچون تارنمای اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، اطلاعات نشریات کشور، پژوهشگاه علوم و فنون ایران و مرجع دانش؛ و پایگاه‌های انگلیسی‌زبان ازجمله اسکوپوس، گوگل اسکولار، پاب‌مد، ساینس دایرکت و وب آو ساینس با جست‌وجوی ترکیب لغات مرتبط صورت گرفت. در این بازه، بیش از 190 مستند به دست آمد. داده‌های مرتبط با سؤال‌های پژوهشی که ارتباط و تأثیر سلامت معنوی با ابعاد مختلف گستره رشدی نوجوانی بود، بررسی شد. مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: با بررسی اسناد منتخب، یافته‌ها نشان داده است که تمرکز بر جنبۀ معنوی، درک فرد را از خویشتن به‌عنوان انسانی کامل برای سازگاری با بیماری و مشکلات آماده می­کند و در بهبود کیفیت زندگی و عملکرد اجتماعی نوجوان نقش بسزایی دارد.

نتیجه‌گیری: بر اساس یافته­های پژوهش می­توان گفت دین و معنویت همچون حفاظی در برابر تأثیر منفی تجربیات استرس‌زای زندگی بر سلامت روان عمل می­کند و با ارتقای شادکامی، بهزیستی، عزّت نفس، تاب­آوری، خرسندی، امیدواری و شكل­گيري شخصيتي سالم و بالنده عامل افزایش خودکارآمدی عمومی و عملکرد اجتماعی و کاهش بزهکاری و رفتارهای پرخطر است و همچنین در جهت ارتقای آموزش و پرورش نوجوانان جنبة کاربردی پیدا می‌کند.

سابقه و هدف: با توجه به وجود چندهزار روایت طبی و همچنین گسترش روزافزون استفاده‌های علمی و عملی از این روایات، بحث از روش فهم و برداشت از آنها امری ضروری است. برداشت از روایات طبی نیازمند ضوابطی است که در مواردی مستقل از ضوابط فهم روایات فقهی است. یکی از مهم‌ترین کتاب‌های طب مستنبط از روایات کتاب «دراسه فی طب الرسول المصطفی» است که نویسندۀ آن بر مبنای روش اجتهاد خود در این کتاب، اقدام به شاگردپروری و درمان بیماران نموده است. با توجه به تأثیر واقعی این روش اجتهاد بر زندگی افراد، هدف پژوهش حاضر بررسی میزان روایی این روش در حوزۀ روایات طبی بود.

روش کار: پژوهش حاضر با روش توصیفی - تحلیلی و با استناد به متن کتاب مورد بحث و همچنین کتب تخصصی فقه و اصول و فقه‌الحدیث، به نقد و بررسی میزان روایی روش فهم روایات طبی در کتاب دراسه پرداخته است. مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: نتایج نشان می‌دهد که نقدهای وارد بر روش اجتهاد از روایات طبی در کتاب دراسه شامل دو نوع کلی 1) رعایت‌نکردن ضوابط عمومی فهم روایات شامل: نص­گرایی بدون فحص از قرائن، تلاش‌نکردن برای بازسازی روایات تقطیع‌شده، بررسی‌نکردن کافی لفظی و موضوع‌شناسانه، تخصیص‌ها یا تعمیم‌های حدسی، حمل معانی روایات بر امور مادی، تجربی و فیزیکی؛ و 2) رعایت‌نکردن ضوابط اختصاصی فهم روایات طبی شامل: تسامح در تمییز قضیۀ حقیقیه از قضیۀ خارجیه و شخصیه، تمسک ناتمام به اطلاق و عموم می‌شود.

نتیجه‌گیری: بررسی نمونه‌هایی از شیوه و سبک صاحب کتاب «دراسه» در فهم روایات طبی برای شناسایی و درمان بیماری‌ها، نشان می‌دهد موارد بسیار متعددی از استنباط­های ایشان به‌دلیل بی‌توجهی به ضوابط اولیه و عمومی دانش فقه‌الحدیث قابل اعتماد نیستند. ازآنجاکه مسئلۀ تشخیص و درمان بیماری‌ها تأثیر واقعی در زندگی انسان‌ها دارد و منجزیت و معذّریت عندالله در اینجا مطرح نیست، نمی‌توان بدون بررسی صحت فهم صاحب «دراسه» از احادیث به آن اعتماد نمود.

سابقه و هدف: ماه رمضان ماه عبادت است. مسلمانان در این ماه در طول روز از خوردن و آشامیدن امتناع می‌کنند. فعالیت‌های بدنی سبک و معرفی راهکارهایی برای انجام آن در طول روزه‌داری به تقویت قوای بدن کمک می‌کند. ازاین‎رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر روزه‌داری همراه با فعالیت بدنی سبک بر برخی از شاخص‌های هماتولوژیک و بیوشیمیایی ورزشکاران مسلمان انجام شده است.

روش کار: این مقاله از نوع مروری است که برای انجام مطالعه ابتدا با استفاده از پایگاه‌های دادۀ پاب‌مد، مدلاین و گوگل اسکولار و با کلیدواژه‌های روزه‌داری در ماه رمضان، رعایت روزه، هماتولوژی، بیوشیمی، عملکرد کلیه، وضعیت هیدراتاسیون، پروفایل چربی، فعالیت بدنی و ورزش جست‌وجو صورت گرفت و پس از انتخاب مطالعات مناسب، داده‌های مربوط به شاخص‌های سلامت (مؤلفه‌های هماتولوژیک و بیوشیمیایی) ورزشکاران استخراج و تحلیل شد. مؤلف مقاله تضاد منافعی دربارۀ این پژوهش گزارش نکرده‌ است.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که روزه‌داری همراه با فعالیت بدنی سبک تأثیر مثبتی بر شاخص‌های سلامت (مؤلفه‌های هماتولوژیک و بیوشیمیایی) افراد دارد. افزایش شاخص‌های سلامتی مانند سطوح طبیعی سرمی هموگلوبین، هماتوکریت، کلسترول خوب و کاهش سطوح تری‌گلیسریدها و کاهش قند خون و انسولین در گروه آزمایشی مشاهده شد که ممکن است نشان‌دهندۀ بهبود آنزیم‌های کبدی و کاهش خطر بیماری‌های مزمن مرتبط با متابولیسم قند باشد.

نتیجه‌گیری: معرفی راهکارهایی که به افراد مسلمان کمک کند تا بتوانند فعالیت بدنی سبک را در طول ماه رمضان انجام دهند و در عین حال از مزایای روزه‌داری نیز بهره‌مند شوند، مهم است. همچنین تأثیرات مثبت تمرین‌های بدنی در طول روز به‌ویژه دربارۀ شاخص‌هایی مانند آنتی‌اکسیدان‌ها و شاخص‌های استرس اکسیداتیو در بدن افراد فعال پررنگ‌تر است. با این حال، نیاز به پژوهش‌های بیشتر در این زمینه است تا بتوان به نتایج قطعی‌تری دربارۀ اثرات طولانی‌مدت روزه‌داری همراه با فعالیت بدنی سبک بر سلامتی ورزشکاران دست یافت.