سرمقاله


در اوستا کتاب آسمانی حضرت زرتشت(ع)، كه هزاران سال قبل از تورات و انجيل و قرآن، در سرزمین ایران، مورد استناد اجداد موحدمان قرار مي‌گرفته است، چندين بار درباره‌ی ارتباط دين و سلامت، مطلب‌هایي درج و بر آن تأكيد شده است. به‌طوري كه در چند جاي اين كتاب درباره‌ی تأثير نماز، دعا و معنويت بر درمان بيماران، مطلب‌هایی به چشم مي‌خورد. مثلاً در بخش اردي‌بهشت يشت اين كتاب آمده است كه: «پزشكان، ممكن است سلامتي را به ياري دانش، كارد، گياهان دارويي و معنويت‌درماني(منثره) به كالبد بيماران، بازگردانند ولي درمان‌بخش‌ترين پزشكان، كساني هستند كه به «معنويت‌درماني» مي‌پردازند»؛ و نيز در بخش هفتم از فرگرد هفتم كتاب اوستا آمده است كه «اگر پزشكان چندي با يكديگر به درمان بيمار بپردازند، يكي با كارد پزشكي، ديگري با گياه‌درماني و آن ديگري با «معنويت درماني»(منثره)، اين سومين است كه بهتر از همه بيماري را از تن بيمار، دور مي‌كند».

مقالۀ پژوهشی


مقايسه‌‌ی رضايت زناشويي و هوش اخلاقي و رابطه‌ی آن با عدم تعهد اخلاقي در مردان

مریم قزوینی, آناهیتا خدابخشی کولایی, لادن منصور, ابوالقاسم خوش کنش

پژوهش در دین و سلامت , دوره 1 شماره 4 (2015), 20 شهریور 2015, صفحه 4-11
https://doi.org/10.22037/jrrh.v1i4.9244

سابقه و اهداف: مطالعه‌های پيشين نشان داد،  عدم تعهد اخلاقي تأثيرهای مخربي بر بُعدهای مختلف سلامت رابطه‌ی زناشويي، چون صميميت و اعتماد بين زوجين، دارد. بنابراين، ضروري است تا عامل‌هاي مؤثر در ايجاد عدم تعهد اخلاقي بررسي شود. به نظر مي‌رسد کمبودهاي فردي و بين فردي در عامل‌هايي چون عدم رضايت زناشويي و هوش اخلاقي، زوج‌ها را در شروع رابطه‌ی جديد ترغيب مي­کند. هدف پژوهش حاضر، مقايسه‌ی رضايت زناشويي و هوش اخلاقي در مردان پايبند به تعهد اخلاقي و ناپایبند به تعهد اخلاقي است.

مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر، ازنوع توصيفي- مقايسه‌یي است. نمونه‌ی پژوهش حاضر، شامل 100 مرد پيمان‌شکن و 100مرد غير پيمان‌شکن است که از طريق نمونه‌گيري هدفمند در شهر تهران انتخاب شدند. آن‌ها به سئوال‌های سه ابزار پژوهشيِ پرسش‌نامه‌ی رضايت زناشويي، شاخص هوش اخلاقي و پرسش‌نامه‌ی پيمان‌شکني پاسخ دادند. تحليل آماري با استفاده از آزمون تي مستقل و نرم‌افزار Spss نسخه‌ی 18 انجام شد.

یافته‌ها: يافته‌ها نشان داد که تفاوت معناداري بين رضايت زناشويي در مردان ناپايبند به تعهد اخلاقي(25/101±53/14) و پايبند به تعهد اخلاقي(72/117±56/15) وجود دارد(t= 7.73, p<0.001). همچنين، هوش اخلاقي به‌طور معناداري در مردان ناپايبند به تعهد اخلاقي(15/138±72/13) کم‌تر از گروه مردان پايبند به تعهداخلاقي(28/147±80/11) است(p<0.001, t= 5.04).

نتیجه‌گیری: بر طبق نتيجه‌ی پژوهش حاضر، رضايت زناشويي و هوش اخلاقي، نقش مهمي در عدم پايبندي به تعهد اخلاقي مردان دارد. از اين‌رو، اين متغيرها را بايد فاکتورهایي مؤثر در فرايند درماني پيشگيرانه در نظر گرفت و در بازسازي رابطه درمانگرانِ خانواده و زوج مورد توجه قرار داد.

تعيين رابطه‌ی توکل برخدا و سلامت روان، در دانشجویان پزشکی دانشگاه شهید بهشتی تهران

عبدالمجید بحرینیان, حسین محمدی, محمدامین مرتضوی

پژوهش در دین و سلامت , دوره 1 شماره 4 (2015), 20 شهریور 2015, صفحه 12-20
https://doi.org/10.22037/jrrh.v1i4.9463

سابقه و اهداف: توجه به آموزه‌های دینی، نشان می‌دهد که توکل به خدا، بهترین عامل در تأمین سلامت روانی فرد محسوب می‌شود؛ و پژوهش انجام شده در این زمینه نیز، مؤید این واقعیت است. دانشجویان از قشرهای مهم جامعه هستند که امروزه در معرض انواع مشکل‌های روانی قرار دارند. هدف از انجام این پژوهش، تعيين رابطه‌ی توکل برخدا و سلامت روان، در دانشجویان پزشکی دانشگاه شهید بهشتی تهران بوده است.

مواد و روش‌ها: این پژوهش از نوع مطالعه‌های توصیفی(روش میدانی) است. جامعه‌ی مورد مطالعه نیز، همه‌ی دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهيد بهشتی است. روش نمونه‌گیری در این پژوهش، از نوع نمونه‌گیری در دسترس بوده، به این صورت که پس از مراجعه به دانشکده‌ی پزشکی،400 نفر از دانشجویان دانشکده‌ی پزشکی به صورت تصادفی انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش، پرسش‌نامه‌ی راهیابی در حوادث و رخدادهای زندگی و پرسش‌نامه‌ی سلامت روان(SCL – 90) بوده است. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS و روش‌های آماری توصیفی(میانگین و انحراف استاندارد) و روش آماری استنباطی(همبستگی پیرسون) مورد تحلیل قرار گرفت.

یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که بین توکل به خدا و سلامت روان، رابطه‌ی معناداری در سطح(05/0>P) وجود دارد.  همبستگی دیده شده بین پرسش‌نامه‌ی توکل به خدا و سلامت روان در زیرمقیاس‌های افسردگی، اضطراب، شکایت‌های جسمانی، حساسیت فردی و پرخاشگری به ترتیب(21/0-، 22/0-، 31/0-، 26/0- و 16/0-) بوده، که به لحاظ آماری معنی‌دار است و نیاز به تبیین دارد. همچنین در مقیاس‌های فرعی پرسش‌نامه‌ی توکل به خدا(تفویض، دیگران، خود) با سلامت روان نیز همبستگی به دست آمد(28/0-، 27/0- و 30/0-).

نتیجه‌گیری: نتیجه‌های این پژوهش نشان داد که همبستگی قوی بین توکل به خدا و سلامت روان وجود دارد؛ و توکل به خدا که یک عامل تقویت‌کننده‌ی روانی است، از مؤثرترین ساز و کارهای مقابله‌یی مذهبی- معنوی است که از آن می‌توان برای ارتقای سلامت روان افراد جامعه و بهزیستی روان‌شناختی آنان بهره جست.

 

پژوهشی در پایبندی و نحوه‌ی انجام فریضه‌ی نماز در معتادان مراجعه‌کننده به مرکزهای ترک اعتیاد نجات و آوای مهر اراک

هما سلیمانی, زهرا اسلامی راد, محمد رفیعی, سهیلا شمسی خانی

پژوهش در دین و سلامت , دوره 1 شماره 4 (2015), 20 شهریور 2015, صفحه 21-30
https://doi.org/10.22037/jrrh.v1i4.8915

سابقه و اهداف: امروزه اعتیاد، یکی از مشکل‌های بزرگ خانواده‌ها و جامعه‌ها محسوب می‌شود. سرخوشی و تغییر حالت‌های روانی ناشی از مصرف مواد مخدر، معاشرت با دوستان معتاد و همچنین ناهنجاری‌های اجتماعی، از عامل‌های گرایش به اعتیاد محسوب می‌شود. نماز، رفتاری مذهبی است که نشانه‌ی اصلى و واقعى دين است و می‌تواند انسان را به سوی عزت و عظمت انسانی سوق دهد. با توجه به نقش مهمی که نماز در تغییر و تثبیت شخصیت انسان  دارد، در این مطالعه به بررسی فریضه‌ی  نماز در میان مراجعه‌کنندگان به دو مرکز ترک اعتیاد در شهر اراک پرداختیم.

مواد و روش‌ها: این مطالعه به‌صورت مقطعی، بر روی 205 بیمار معتاد مراجعه‌کننده به دو مرکز ترک اعتیاد در شهر اراک، طی شش ماه انجام شد. اطلاعات با پرسش‌نامه و به روش مصاحبه جمع آوری گردید.

یافته‌ها: نتیجه‌ی این مطالعه نشان داد که 30 در صد مددجویان تحت مطالعه، همیشه نماز می‌خوانند. همچنین میزان تقید مددجویان به انجام فریضه‌ی نماز در ماه‌های دارای مناسبت‌های مذهبی افزایش یافته است. نتیجه‌ها تأییدگر آن است که در افراد مورد مطالعه، نماز سبک شمرده می‌شود، زیرا فقط 42، 20 و 9/23 درصد از  آنان به ترتیب مقید به درک معانی نماز، نماز اول وقت و فراهم نمودن مقدمه‌های نماز، پیش از اذان، هستند.

نتیجه‌گیری: اگرچه نمی‌توان ادعا کرد برپا نکردن نماز، علت اعتیاد است، اما می‌توان گفت که میزان تقید به نماز در میان گروه معتادان مراجعه‌کننده به دو مرکز ترک اعتیاد، پایین بود .

 

سابقه و اهداف: تحقیق‌ها نشان می‌دهد هیجان‌های منفی با رفتار خوردن آشفته رابطه دارد. هدف از پژوهش حاضر، بررسي نقش مشکل‌های تنظیم هیجان و هیجان‌های منفی در پیش‌بینی رفتار خوردن آشفته در دانشجویان بوده است.

مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر، توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه‌ی آماری، کلیه‌ی دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی بود که 264 نفر به روش نمونه‌گیری خوشه‌یی چند مرحله‌یی انتخاب شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها از فرم کوتاه مقیاس افسردگی، اضطراب و استرس، مقیاس بازخورد خوردن و مقیاس تنظیم هیجان استفاده شد. داده‌ها پس از ورود به نرم افزار SPSS نسخه‌ی 20، در سطح معنی‌داری(01/0P<) با استفاده از محاسبه‌ی ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

یافته‌ها: نتیجه‌ها نشان داد که بین مشکل‌های تنظیم هیجان، هیجان‌های منفی و رفتارهای خوردن آشفته، همبستگی معنی‌داری وجود دارد. یافته‌های تحلیل سلسله مراتبی نشان داد که هیجان‌های منفی و مشکل‌های تنطیم هیجان، به‌طور معنی‌داری رفتارهای خوردن آشفته را پیش‌بینی می‌کند. نتیجه‌ی رگرسیون نشان داد مشکل‌های تنظیم هیجان، رابطه‌ی بین هیجان‌های منفی و رفتارهای خوردن آشفته را تعدیل می‌کند.

نتیجه‌گیری: نتیجه‌ی پژوهش، حاکی از اهمیت مشکلات در تنظیم هیجان و هیجان‌های منفی در پیش‌بینی رفتارهای خوردن آشفته است. توجه به منابع غنی دینی که در زمینه‌ی اهمیت تنظیم هیجان وجود دارد، می‌تواند به افراد در ارتقای سلامتشان، یاری رساند.

 

سابقه و اهداف: در رابطه‌های زناشویی، عامل‌های متعددی موجب رضایت همسران از یکدیگر می‌شود. در این میان، به نظر می‌رسد که نقش معنویت از نظر احاطه داشتن بر همه‌ی شئون زندگی انسان، تعیین‌کننده باشد. به همین منظور، هدف از پژوهش حاضر، بررسی رابطه‌ی بین سلامت معنوی و رضایت زناشویی و ویژگی‌های جمعیت‌شناختی(سن، مدت ازدواج و مدت اشتغال) در میان پرستاران متأهل شاغل در بیمارستان نظام مافی شهرستان شوش(1394) است.

مواد و روش‌ها: جامعه‌ی آماری شامل همه‌ی پرستاران زن و مرد متأهل شاغل در بیمارستان نظام مافی شامل 50 نفر ( 28 زن متأهل و 22 مرد متأهل)، در سال 1394است، که از این تعداد، 19 مرد و 25 زن متأهل طبق جدول مورگان و با استفاده از نمونه‌گیری در دسترس، نمونه‌های این پژوهش انتخاب شدند. روش این پژوهش، توصیفی و از نوع همبستگی است. ابزار گردآوری داده‌ها در این پژوهش، شامل پرسش‌نامه‌ی سلامت معنوی (پولوتزین و الیسون) و رضایت زناشویی (اینریچ) بوده است. کلیه‌ی دادها به روش ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون،  با روش هم‌زمان يا ورود (Enter)، به کمک نرم افزارspss  نسخه‌ی 19مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.

یافته‌ها: نتیجه‌های این پژوهش نشان می‌دهد که بین سلامت معنوی و رضایت زناشویی در پرستاران متأهل، رابطه‌ی معناداری وجود دارد (r=0/605)، (p>0/05)  همچنین نتیجه‌ی تحلیل رگرسیون نشان داد که جنسیت، پیش‌بینی‌کننده‌ی معنی‌داری برای سلامت معنوی و رضایت زناشویی است؛ اما  سن، مدت ازدواج، مدت اشتغال، پیش‌بینی‌کننده‌ی معنی‌داری نیست.

نتیجه‌گیری: با توجه به نتیجه‌های به دست آمده از این پژوهش، می‌توان گفت، پرداختن به نيازهاي معنوي، جزو ضروري مراقبتِ كل‌نگر در پرستاري در نظر گرفته شده است. پرستاران نگرش مثبت به معنويت و تمايل به بهبود سطح سلامت معنوی و افزایش رضایت زناشویی دارند. از این‌رو فراهم آوردن بستر مناسب براي ارتقای این مؤلفه‌ها مي‌تواند سبب رسیدن به این دو مقصود گردد.

 

مقالۀ مروری


ملاحظات اخلاقی و اسلامی در باره ی حیوانات تراریخته

راحله مرادپور, نایبعلی احمدی, مسعود نخعی مقدم

پژوهش در دین و سلامت , دوره 1 شماره 4 (2015), 20 شهریور 2015, صفحه 45-54
https://doi.org/10.22037/jrrh.v1i4.9152

زیست فناوری، کاربردهای وسیعی در بخش‌های مختلف پزشکی، صنعت، کشاورزی، محیط زیست و ... دارد و فناوری برتری است که تأثیر مهمی بر ترسیم آینده‌ی کشورهای جهان خواهد داشت. حیوان‌های تراریخته(Transgenic) از نظر تئوری و عملی، مشکل‌هایی را سبب می‌شوند که موجب نگرانی‌های اخلاقی می‌گردد. از نظر اخلاقی، درباره‌ی هویت ویژه‌ی هرگونه از این نوع حیوان، ابهام‌های زیادی مطرح است. از آنجایی‌که حیوان‌های ترانسژنیک می‌باید انتقال ژنی خاص را در ژنوم خود تحمل کنند، ممکن است پیامدهای شدیدی از درج تصادفی یک ژن در ژنوم حاصل شود. برخلاف حیوان‌هایی که طی تکامل دستخوش انتقال افقی ژن شده‌اند، حیوان‌های تراریخته با فرایندهای تکاملی از دست دادن ژن و به دست آوردن آن، حفاظت نمی‌شوند. بنابراین لازم است در ادامه‌ی استفاده از این فناوری، باید به حفظ حقوق حیوان‌ها و مصرف‌کنندگان توجه گردد. حیوان‌های تراریخته‌یی كه همچون مدل‌های کلینیکی تولید می‌گردند، به نحوی طراحی می‌شوند كه تا حد امكان تمام نشانه‌ها و ویژگی‌های مرتبط با بیماری‌ها را نشان دهند. بحث جدی محفل‌های علمی این است كه آیا انسان‌ها مجازند تنها برای رسیدن به هدف‌های خودشان، ویژگی‌های ژنتیكی حیوان‌ها را دست‌كاری كنند؟ بحث یادشده نشان می‌دهد که برای جلوگیری از هرگونه انحراف و استفاده‌ی غیراخلاقی از این فناوری، به تدوین قانون‌های ویژه و نظارت بر آن‌ها نیاز است. در زمينه‌ي استفاده از محصول‌های تراريخته در اسلام، محققان عقيده‌های مختلفي ابراز داشته‌اند. از نظر اسلام(مذهب شیعه)، استفاده از محصول‌های تراریخته و نیز پژوهش و توسعه‌ی فناوری‌های مربوط به آن مجاز است، لیکن این جواز منوط به رعایت جنبه‌های مختلف ایمنی و اخلاقی است که لازم است تأمین شود. در مطالعه‌ی حاضر، به کاربردهای حیوان‌های تراریخته، نگاه اسلام(شیعه) به فناوری محصول‌ها و موجودات تراریخته و همچنین لزوم رعایت مسئله‌های اخلاقی برای پژوهش و آزمایش بر روی این حیوان‌ها در چارچوب قانون‌های پذیرفته شده‌ی بین‌المللی و مقررات اسلامی، پرداخته شده است.

بررسی نقش اساتید معارف اسلامی در ارتقای سلامت اخلاقی دانشجویان

مهدی فانی, مرتضی عبدالجباری, مصطفی اسماعیلی, مرضیه کرمخانی

پژوهش در دین و سلامت , دوره 1 شماره 4 (2015), 20 شهریور 2015, صفحه 55-62
https://doi.org/10.22037/jrrh.v1i4.9480

در مقاله حاضر به بررسی نقش اساتید معارف اسلامی درارتقاء سلامت اخلاقی دانشجویان پرداخته شده است ، بدین جهت نیازمند تبیین جایگاه اساتید معارف در تفکر اسلامی بوده ، ودر این راستا با مراجعه به متون دینی مشاهده می کنیم استاد وهر فردی که نقش معلمی را ایفاء می کند همانند پیامبراسلام (ص) وظیفه ی تعلیم وتربیت را در سطحی محدودتر به عهده داشته واین وظیفه زمانی معنا پیدا می کند که بین علم واخلاق یا آموزش وپرورش رابطه ای وجود داشته باشد ، لذا به نقل نظرات اندیشمندان مسلمان وغیر مسلمان در جهت پیوند علم واخلاق پرداخته ، واهمیت توجه به اخلاق را در دانشگاه های مختلف دنیا مورد ارزیابی قرار داده ایم ، ودر پایان نتیجه گرفته که در دانشگاه های ایران علاوه بر وجود قوانین رفتاری ، به محتوای اخلاقی در دروس دانشگاهی ونیز عامل انسانی برای انتقال این مفاهیم به دانشجویان ودر نهایت رسیدن به سطحی بالاتر از سلامت اخلاقی توجه ویژه ای شده است .