امروزه دانشمندان در پس حصار تخصص‌گرایی در حال انباشت دانش هستند درحالی‌که وفور دانش تک‌رشته‌ای لزوماً به افزایش خرد و حکمت نمی‌انجامد و به زندگی پرثمر منجر نمی‌شود. از دانش می‌توان سوءاستفاده کرد یا حتی عرضۀ نابجای آن می‌تواند به افراد ضرر برساند. راه حل مسائل پیچیدۀ اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و اعتقادیِ امروز نه مبتنی بر انباشت دانش است، نه تکیه بر آموزه‌های دینی بدون توجه به پیشرفت‌های علمی (1, 2)؛ آنچه امروز بدان نیاز داریم درک روابط بین زمینه‌های دانش است که از آن با عنوان دانش بین‌رشته‌ای یاد می‌شود. فهم درست ارتباط بین علوم پزشکی (طب) و علوم دینی (آموزه‌های اسلامی) نیازمند پژوهش‌های بین‌رشته‌ای است.

سابقه و هدف: به موازات افزایش جمعیت سالمندان پرداختن به عوامل مؤثر بر سلامت جسمانی و روانی آنان ازجمله دین و جهت‌گیری مذهبی اهمیت ویژه‌ای یافته است. این مطالعه با هدف بررسی تعیین همبستگی بین رضایت از زندگی و باورهای مذهبی انجام شد.

روش کار: پژوهش حاضر از نوع توصيفي-تحلیلی و مقطعي است. جامعۀ آماری تمامی کارمندان بازنشستۀ دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان بود که از میان آنان 158 نفر به‌صورت سرشماري وارد مطالعه شدند. جمع‌آوری داده‌ها با استفاده از پرسش‌نامه‌های رضایت از زندگی داینر و همکاران و جهت‌گیری مذهبی آلپورت انجام شد. به‌منظور تحلیل داده‌ها نیز از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: میانگین سنی شرکت‌کنندگان در مطالعه 24/8±78/59 بود و بیش از نیمی از شرکت‌کنندگان زن و بیشتر آنان متأهل؛ با مدرک تحصیلی دیپلم و از نظر اقتصادی نیز متوسط بودند. نتایج نشان داد بین نمرۀ رضایت از زندگی با باورهای مذهبی و مؤلفۀ جهت‌گیری بیرونی همبستگی مثبتی وجود داشت. همچنین بین رضایت از زندگی شرکت‌کنندگان بالای 60 سال، متأهل، بازنشستگان مرد، افراد با تحصیلات بالای دیپلم و با وضعیت اقتصادی متوسط با باورهای مذهبی همبستگی مثبتی مشاهده شد.

نتیجه‌گیری: با‌ توجه به کاهش‌یافتن رضایت از زندگی در دوران بازنشستگی و سالمندی به‌دلیل مشکلات جسمانی و روانی، باورهای مذهبی می‌تواند جبران‌کنندۀ محدودیت‌های ناشی از مشکلات جسمانی و روانی باشد و رضایت از زندگی را افزایش دهد.

سابقه و هدف: شادکامی یکی از هیجان‌های مثبت در وجود آدمی است که بر اندیشه، احساس و رفتار او تأثیر می‌گذارد و رابطۀ تنگاتنگی با باورهای دینی دارد. پژوهش حاضر به‌منظور بررسی رابطۀ بین عمل به باورهای دینی و شادکامی در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی سمنان صورت گرفته است.

روش کار: این پژوهش توصيفي-تحليلي و از نوع همبستگي است که به‌صورت مقطعی انجام شده است. جامعۀ آماري شامل تمامی دانشجويان دانشگاه علوم پزشکي سمنان و حجم‌ نمونه بر اساس نمونه‌گیری چندمرحله‌ای تصادفی 390 دانشجو به‌صورت داوطلبانه بود. متغيّرهای اصلی عمل به باورهای دینی و شادکامی و ابزار اندازه‌گیري دو پرسش‌نامۀ روان‌سنجی‌شدۀ معبد و آکسفورد بود. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: تحلیل داده‌ها نشان می‌دهد که مقدار همبستگی باورهای دینی با شادکامی 26/0 بود (001/0>P). بنابراین، بین شادکامی و عمل به باورهای دینی ارتباط مثبت و معناداری وجود داشت و میزان ارتباط جزئی باورهای دینی و شادکامی برحسب تحصیلات مادر تنها در مادران دارای تحصیلات دیپلم و فوق ‌لیسانس به بالاتر معنادار بود.

نتیجه‌گیری: با توجه به رابطۀ مثبت بین عمل به باورهای دینی و شادکامی، توصیه می‌شود که مدیران دانشگاه برنامه‌ریزی مناسبی برای تحکیم باورهای دینی و انجام فرایض دینی انجام دهند. این عمل با افزایش شادکامی آنان می‌تواند نقش مهمی در افزایش امید و ارتقای فعالیت‌های علمی داشته باشد.

سابقه و هدف: جوامعی که در اندیشۀ بهبود وضع موجود و تدارک آیندۀ بهتر برای خود هستند توجه به اوقات فراغت را به‌ویژه در گروه سنی نوجوانان دانش‌آموز سرلوحۀ کار خود قرار می‌دهند؛ زیرا این افراد سرشار از انرژی، با استعدادهای بالقوه و آینده‌سازان جامعه ‌شناخته می‌شوند. بنابراین، هیچ جامعۀ سالمی نمی‌تواند نسبت به زمان آزاد اعضایش بی‌تفاوت باشد؛ درصورتی‌که این بی‌توجهی گاه در جامعۀ ما وجود دارد و با توجه به اینکه در جامعۀ جهانی بررسی رفتارهای افراد جامعه به‌ویژه رفتارهای بهداشتی و سبک زندگی آنان امری ضروری است، این امر در جامعۀ ما مغفول مانده است. ازاین‌رو، هدف پژوهش حاضر بررسی نقش نحوۀ گذران اوقات فراغت ورزشی در سبک زندگی اسلامی دانش‌‍‌‌آموزان دختر بود.

روش کار: پژوهش حاضر کاربردی و از نوع توصیفی-همبستگی است. جامعۀ آماری شامل دانش‌آموزان دختر متوسطۀ شهر مشهد بود (6740 N=) که حجم‌ نمونه با استفاده از جدول مورگان به تعداد 348 نفر محاسبه شد. برای جمع‌آوری اطلاعات از دو پرسش‌نامۀ نحوۀ گذران اوقات فراغت ورزشی برزگر و همکاران و پرسش‌نامۀ سبک زندگی معنویت‌گرای واکر استفاده شد. استادان دانشگاه روایی ابزار را تأیید کردند و پایایی پرسش‌نامه‌ها به‌ترتیب 77/0 و 83/0 به ‌دست آمد. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که نحوۀ گذران اوقات فراغت ورزشی و مؤلفه‌های آن اهمیت بالایی نزد دانش‌آموزان دارد. علاوه‌براین، رابطۀ مثبت و معناداری بین نحوۀ گذران اوقات فراغت ورزشی و مؤلفه‌های آن با سبک زندگی اسلامی دانش‌آموزان در فعالیت‌های ورزشی-تفریحی برقرار بود. همچنین بر اساس نتایج، 21 درصد از تغییرات سبک زندگی اسلامی مربوط به مؤلفه‌های نحوۀ گذران اوقات فراغت ورزشی بود.

نتیجه‌گیری: با توجه به نقش مثبتی که نحوۀ گذران اوقات فراغت ورزشی می‌تواند در سبک زندگی اسلامی دانش‌آموزان داشته باشد، انتظار می‌رود با انجام این مهم، دانش‌آموزان در ادامۀ مسیر تکامل، کمترین آسیب‌‌های جسمانی، روانی و شناختی را تجربه کنند.

سابقه و هدف: فساد اداری یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌های اجتماعی است که می‌تواند به هر گوشه و کنار یک کشور نفوذ کند و برای سلامت و رفاه آن مضر باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی نظر مدیران ادارات دولتی استان اردبیل دربارۀ رابطۀ بین رهبری جامعه‌محور با رویکرد نهج‌البلاغه، شفافیت نظام اداری و کاهش فساد اداری انجام شد.

روش کار: پژوهش حاضر کاربردی از نوع توصیفی-همبستگی است. جامعۀ آماری پژوهش تمامی مدیران و کارکنان سطوح عالی و میانی ادارات دولتی استان اردبیل در سال 1399 بود که از میان آنان تعداد 116 نفر به‌صورت نمونه‌گیری خوشه­ای انتخاب شدند و در پژوهش شرکت کردند. ابزارهای جمع‌آوری اطلاعات پرسش‌نامه‌ها‌ی رهبری جامعه‌محور آهنگر و همکاران، شفافیت سازمانی راولینز و فساد اداری عبدالهی بود. درنهایت، نتایج با استفاده از آزمون روش حداقل مربعات تحلیل شد. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: نتایج نشان داد بین نظر مدیران در رابطۀ بین رهبری جامعه‌محور با رویکرد نهج‌البلاغه، شفافیت نظام اداری و کاهش فساد اداری رابطۀ معنی‌داری وجود داشت.

نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‌های به‌دست‌آمده می‌توان گفت آموزه‌های نهج‌البلاغه می‌تواند مانع رشد بسیاری از جریانات توأم با فساد اداری گردد؛ همچنین از لحاظ کاربردی اجرای الگوی رهبری جامعه‌محور و آموزش آن به مدیران و کارکنان سازمان‌های دولتی توصیه می‌گردد.

سابقه و هدف: دین و باورهای دینی در بیشتر جوامع نقش مهمی در زندگی انسان­ها ایفا می­کند؛ در جامعۀ ایرانی با ‌توجه به شرایط فرهنگی این نقش بارزتر است. ازاین‌رو پژوهش حاضر با هدف تحلیل کیفی نظر متخصصان ایرانی دربارۀ نقش باورهای معنوی و اعتقادی مؤثر در تنظیم هیجان انجام شد.

روش کار: مطالعۀ حاضر از نوع کیفی و به‌روش تحلیل محتوای نهفته است. جامعۀ آماری متخصصان و صاحب‌نظران تنظیم هیجان در ایران بودند که با روش نمونه‌گیری هدفمند تا حد اشباع با 11 نفر از آنان مصاحبۀ نیمه­ساختاریافته صورت گرفت. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: با اتمام مصاحبه‌­ها، پس از حذف و همسان‌سازی کدهای مشابه و تکراری، نتایج تحلیل داده­‌ها به سه طبقۀ اصلی و شش زیر‌طبقه منجر شد. طبقات شامل نگرش­‌های مذهبی و معنوی، آموزه­های معنوی/ مذهبی تنظیم­کنندۀ هیجان و تمایز باور­ها از خرافات بود.  

نتیجه‌گیری: یافته‌ها نشان داد که باورهای معنوی و اعتقادی نقش پررنگی در تنظیم هیجان افراد دارند؛ بنابراین به مشاوران و درمانگران سلامت روان پیشنهاد می‌­شود که در ارتباط با مراجعان و در جلسات درمانی به این مهم توجه ویژه‌ای داشته باشند.

سابقه و هدف: نشانگان ایمپاستر که شیوع نسبتاً بالایی در دانشجویان دارد با پیامدهای متعدد اجتماعی، روانی و اقتصادی همراه است. ازاین‌رو، پژوهش حاضر با هدف پیش‏بینی نشانگان ایمپاستر در دانشجویان بر اساس سرمایۀ روان‌شناختی و معنویت‏گرایی انجام شد.

روش کار: این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است. جامعۀ آماری تمامی دانشجویان دختر دانشگاه پیام‏نور مرکز اسلام‌آباد غرب در سال تحصیلی 1400-1399 بود که از میان آنان با روش نمونه‌گیری دردسترس تعداد 202 نفر انتخاب شدند و به پرسش‌نامه‌های ایمپاستر،  معنویت‏گرایی و  سرمایۀ روان‌شناختی پاسخ دادند. تحلیل داده‏ها با شاخص‏های آمار توصیفی، ضریب همبستگی و رگرسیون چندگانه انجام شد. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: نتایج نشان داد بین نمرۀ کل سرمایۀ روان‌شناختی (607/0-=r و 014/0=P) و هر یک از ابعاد آن شامل خودکارآمدی (21/0-=r و 002/0=P)، خوش‏بینی (17/0-=r و 004/0=P)، تاب‏آوری (10/0-=r و 004/0=P) و امید (11/0-=r و 005/0=P) با نشانگان ایمپاستر در دانشجویان دختر همبستگی منفی و معناداری وجود داشت. این ارتباط بین نمرۀ کل معنویت‏گرایی (498/0-=r و 008/0=P) و ابعاد خودآگاهی (10/0-=r و 014/0=P)، عقاید معنوی (07/0-=r و 016/0=P)، فعالیت معنوی (05/0-=r و 022/0=P) و نیاز معنوی (05/0-=r و 013/0=P) نیز معکوس و معنادار بود. علاوه‌براین، ضرایب رگرسیون نشان داد که متغیّرهای پیش‏بین با هم 39% از واریانس نشانگان ایمپاستر را تبیین کردند.

نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‌های پژوهش، پیشنهاد می‏شود در مراکز آموزشی و شغلی به‏منظور ارتقای کیفیت تحصیلی و روان‏شناختی اعضا، علاوه‌بر بهبود سرمایۀ روانی به نقش معنویت و سازه‏های اسلامی نیز بیشتر توجه گردد.

سابقه و هدف: خیانت زناشویی ارتباط جنسی و عاشقانه یا عاطفی‌ای تعریف می­شود که موجب پیمان­شکنی فرد نسبت به رابطۀ زناشویی خود می­شود و یکی از رخدادهای مخرب در روابط صمیمی شناخته می­شود و اغلب به آشفتگی، اختلاف، انحلال و طلاق منجر می­گردد. ازاین‌رو، پژوهش حاضر با  هدف بررسی رابطۀ بین ابعاد شخصیتی با گرایش به خیانت زناشویی بر اساس نقش واسطه‌ای باورهای دینی و مذهبی صورت گرفته است.

روش کار: روش این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است. جامعة آماری پژوهش تمامی زوجین متأهل شهر تهران در سال۱۴۰۰ بود که ۳۵۰ نفر از آنان به‌روش نمونه‌گیری دردسترس برای نمونه انتخاب شدند. برای گردآوری اطلاعات از پرسش‌نامة شخصیتی پنج عاملی نئو  (مک‌کری و کاستا)، پرسش‌نامة گرایش به خیانت زناشویی بشیرپور و همکاران و پرسش‌نامة نگرش مذهبی گلریز استفاده شد. به‌منظور آزمون الگوی پژوهش از روش تحلیل مسیر به‌روش بیشینۀ احتمال استفاده شد. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: بر اساس نتایج، ویژگی‌های روان‌نژندی به‌صورت منفی و برون‌گرایی، اشتیاق به تجارب تازه، توافق‌پذیری و وظیفه‌شناسی به‌صورت مثبت بر باورهای دینی و مذهبی اثر مستقیم داشت. همچنین باورهای دینی و مذهبی به‌صورت منفی بر گرایش به خیانت زناشویی اثر مستقیم داشت. روان‌نژندی هم به‌صورت مستقیم هم به‌صورت غیرمستقیم و با واسطه‌گری باورهای دینی و مذهبی بر گرایش به خیانت زناشویی تأثیر داشت. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده ۵/۴۷% از واریانس باورهای دینی و مذهبی و ۵/۷۶% از واریانس گرایش به خیانت زناشویی توسط متغیّرهای الگو تبیین ‌شد.

نتیجه‌گیری: باورهای دینی و مذهبی می­تواند تأثیر منفی بر گرایش به خیانت زناشویی بین زوجین داشته باشد. زندگی بدون تعارض در سایۀ توجه به مسائل معنوي و پرورش اعتقادات مذهبی است. ارزش‌ها به زندگی معنا می‌بخشند و در مواجهه با بحران‌های زندگی مانند غم و اندوه، فقدان و سوگواری به‌عنوان پناهگاه عمل می‌کنند. مسائل معنوي و پرورش اعتقادات مذهبی به زوج‌ها دستورالعمل‌هایی دربارۀ نحوۀ برخورد و حل‌وفصل تعارض‌ها ارائه می‌کند.

سابقه و هدف: بی‌اطلاعی یا بی‌اعتنایی سازمان به هنجارها و ارزش‌های اجتماعی آثار منفی بسیاري در زمینۀ جامعیت و ویژند سازمان در جامعه دارد. در این پژوهش تلاش شده است تا به پرسش‌های اساسی در زمینۀ معیارهاي ویژندسازی بر اساس مبانی ایرانی-اسلامی پاسخ داده شود و الگوي ویژندسازی منابع انسانی را مبتنی بر فرهنگ و دستورهاي اسلامی ارائه کند.

روش کار: این پژوهش از نظر روش از انواع پژوهش‌های ترکیبی (کیفی و کمّی)، از نظر هدف کاربردی و به‌لحاظ شیوۀ گردآوری اطلاعات پیمایشی است. نتایج به‌دست‌‌آمده از مرحلۀ کیفی پژوهش به طراحی الگوی مفهومی پیشنهادی ویژندسازی منابع انسانی منجر شد. بر این اساس در بخش اول تحقیق به‌منظور ارائۀ الگویی جامع از روش پژوهشی کیفی فراترکیب استفاده شد و پس از شناسایی مقولات، مفاهیم و کدهای ویژند منابع انسانی از طریق روش فراترکیب، برای ارائۀ ترکیب مطلوب مؤلفه‌های الگو به‌گونه‌ای که بتوان رابطۀ بین مقوله‌های ویژند منابع انسانی را بهینه نمود از روش الگو‌سازی ساختاری (ISM) استفاده شد و الگوی اولیه به ‌دست آمد و سپس از طریق روش حداقل مربع جزئی (PLS) الگو اعتبارسنجی شد. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: الگوی موردنظر متشکل از هشت مقولۀ اصلی (ویژندسازی منابع انسانی-اسلامی، ارزیابی عملکرد منابع انسانی، آموزش و توسعۀ منابع انسانی، رهبری سازمانی، عدالت سازمانی، رضایت و تعهد منابع انسانی، فرهنگ‌ سازمانی و ویژندسازی داخلی) و 43 مقولۀ فرعی است که می‌تواند الگوی ویژندسازی منابع انسانی را با رویکرد اسلامی نمایش دهد.

نتیجه‌گیری: هر سازمانی در حوزۀ سلامت در فرایند استعدادیابی‌های خویش می‌تواند علاوه بر استفاده از اصول علمی شایسته‌سالاری و مدیریت استعدادها، شاخصه‌های اسلامی استخراج‌‌شده در این پژوهش را برای ویژندسازی خود به‌ کار گیرد و درنهایت نیز با اتکا به اصول و مبانی دینی و اسلامی، با جذب و نگهداری نیروهایی مستعد، فرایند ویژندسازی خود را تکمیل نماید.

سابقه و هدف: سازگاری زناشویی از مهم‌ترین مفاهیم در جهت تحکیم خانواده است و آگاهی از عوامل پیش‌بینی‌کنندۀ آن اهمیت بسزایی دارد. در این زمینه، پژوهش حاضر با هدف پیش‌بینی سازگاری زناشویی بر اساس مؤلفه‌های معنویت و خودشیفتگی در زوجین ساکن شهر تهران انجام شد.

روش کار: روش این پژوهش توصیفی-همبستگی است. جامعۀ آماری شامل تمامی افراد متأهل ساکن شهر تهران بود که از میان آنها 330 نفر به‌شیوۀ نمونه‌گیری دردسترس در سه پارک (قیطریه، لاله و شهر) انتخاب شدند و به پرسش‌نامۀ‌ سازگاری زناشویی لاک-والاس، پرسش‌نامۀ معنویت هال و ادواردز و پرسش‌نامۀ شخصیت خودشیفتۀ NPI پاسخ دادند. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: داده‌ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه تحلیل شد. یافته‌های ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که بین مؤلفه‌های قدرت و اختیار با مدیریت برداشت؛ ناامیدی و بی‌ثباتی با خودنمایی؛ و بهره‌کشی با بیشتر مؤلفه‌های معنویت به‌جز بزرگ‌نمایی و بی‌ثباتی رابطۀ معناداری وجود داشت (001/0=P و 005/0=P). همچنین یافته‌های تحلیل رگرسیون نشان داد که مؤلفۀ ناامیدی در معنویت (001/0=P) و مؤلفۀ خودنمایی در خودشیفتگی (006/0=P) قادر به پیش‌بینی معنادار سازگاری زناشویی بودند.  

نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‌های پژوهش، روان‌شناسان و مشاوران می‌توانند به مؤلفه‌های خودنمایی و ناامیدی به‌عنوان پیش‌بینی‌کننده‌های قوی سازگاری زناشویی توجه کنند و این مؤلفه‌ها می‌توانند در برنامه‌های آموزشی تحکیم خانواده و آموزش فرهنگ اجتماعی گنجانده شوند.

سابقه و هدف: با توجه به همه‌گیری بیماری کووید 19 و آمار بالای مرگ‌ومیر ناشی از آن، یکی از مسائل روان‌شناختی که بعد از همه‌گیری کووید 19 افراد با آن دست و پنجه نرم می­کنند، سوگ و داغ‌دیدگی است. ازاین‌رو، نیاز به بررسی اثربخشی شیوه‌نامه‌های مشاورۀ سوگ برای ارائۀ خدمات مناسب به افراد سوگوار در دوران همه‌گیری وجود دارد. بنابراین، هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی روان‌درمانی معنوی چندبُعدی بر تجربۀ سوگ و شدت سوگ در بازماندگان متوفیان ناشی از کووید 19 بود.

روش کار: پژوهش حاضر از نوع نیمه‌­آزمایشی با طرح پیش­آزمون-پس­آزمون با گروه کنترل و مرحلۀ پیگیری است. جامعۀ آماری پژوهش تمام افراد سوگواری بود که یکی از اعضای خانواده­شان را به‌دلیل بیماری کووید 19 در سال 1401-1400 از دست داده­ بودند. از میان این افراد 34 نفر به‌صورت هدفمند نمونۀ پژوهش در نظر گرفته شدند و به‌صورت تصادفی به دو گروه 17 نفره (آزمایش و کنترل) تقسیم شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسش‌نامۀ تجربۀ سوگ و مقیاس شدت سوگ بود. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: نتایج تحلیل آماری به‌روش تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر نشان داد که روان‌درمانی معنوی چندبُعدی در بهبود تجربۀ سوگ و کاهش شدت سوگ در بازماندگان متوفیان ناشی از کووید 19 اثربخش بود. همچنین اثر تعاملی گروه × زمان برای مؤلفه‌های احساس گناه، تلاش برای توجیه، واکنش‌های بدنی، قضاوت شخص با دیگران و خجالت و شرمندگی تجربۀ سوگ در مقدار 01/0؛ برای مؤلفۀ احساس ترک‌شدن در مقدار 05/0 و همچنین برای متغیّر شدت سوگ در مقدار 01/0 معنادار بود.

نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌های به‌دست‌آمده، پژوهش حاضر از اثربخشی مشاورۀ معنوی در بهبود تجربۀ سوگ و کاهش شدت سوگ قویاً حمایت کرده است. یافته‌ها نشان‌ می‌دهد که توجه به ویژگی‌های زمینه‌ای افراد همانند مذهب و دین می‌تواند در کاربست مشاوره مفید و مؤثر واقع شود.

سابقه و هدف: با پیشرفت علم پزشکی در زمینۀ استفاده از سلول­های بنیادی موجود در خون بند‌ناف در درمان طیف وسیعی از بیماری­ها و قابلیت استفاده از آنها برای افراد دیگر غیر از جنین و همچنین قابلیت نگهداری آنها به مدت طولانی، خلأ پژوهشی در زمینۀ حکم تکلیفی نگهداری و به تبع آن وصیت به سلول­های بنیادی به چشم می­خورد. ازاین‌رو پژوهش حاضر با هدف تبیین فقهی نگهداری از سلول­های بنیادی موجود در خون بند‌ناف و وصیت به آنها صورت گرفته است.

روش کار: روش این پژوهش توصیفی-تحلیلی است که در آن محتوای مفاهیم به‌صورت نظام­دار توصیف عینی و کیفی محقق شده است؛ به‌علاوه این پژوهش بیشتر دربارۀ متن­های مکتوب و شفاهی به‌صورت استفتاء از چندی از فقهای معاصر شیعه در‌ زمینۀ این موضوع خاص صورت گرفته است. شیوۀ گردآوری مطالب کتابخانه­ای و ابزار جمع­آوری نیز عمدتاً فیش­برداری از کتاب­ها و استفاده از مقالات، تارنما­های معتبر اینترنتی و همچنین استفاده از نرم­افزارهای فقهی بود. مؤلفان تضاد منافعی دربارۀ این پژوهش گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: از منظر تعدادی از فقهای معاصر می­توان چنین گفت که نگهداری از سلول­های بنیادی موجود در خون بند‌ناف به‌طور کلی جایز است؛ اما ملاک جواز از نظر هر یک از آنان متفاوت است؛ بعضی نگهداری آنها را مطلقاً جایز می­دانند. برخی ملاک جواز را انجام تحقیقات و پژوهش­های علمی می­دانند. برخی دیگر رضایت صاحب سلول­ها یا ولی او را لحاظ نموده­اند و برخی دیگر جواز نگهداری را مبتنی بر منافع آن کرده­اند. در زمینۀ وصیت بر این سلول­ها چندی از فقهای معاصر قائل به جواز هستند.

نتیجه‌گیری: نتایج حاصل گویای این است که با استناد به آیات و روایات و اصل برائت می­توان قائل به جواز نگهداری از سلول­های بنیادی موجود در خون بند‌ناف شد. دربارۀ وصیت به این سلول­ها با توجه به منفعت عقلایی و مالکیت‌داشتن آنها حکم به جواز وصیت داده می­شود.

سابقه و هدف: معنویت و مراقبت معنوی جزء جدایی‌ناپذیر مراقبت کل­نگر محسوب می‌شود و توجه به ابعاد روحی و روانی آن می­تواند نقش مهمی در بهبودی بیماران و دستیابی به اهداف سلامتی داشته باشد. به مفهوم مراقبت معنوی در حيطه­هاي ديني، روان‌شناختي و پزشكي توجه جدي شده است. توجه به ساختار مفهومی مراقبت معنوی از دیدگاه دین مبین اسلام به تعیین شاخص­های آن كمك مي­كند. ازاین‌رو هدف از پژوهش حاضر بررسی ساختار مفهومی ابعاد روانی مراقبت معنوی بر اساس آیات و روایات بود.

روش کار: این پژوهش مطالعه­ای توصیفی-تحلیلی و از نوع کتابخانه­ای است. بدین منظور ابعاد روحی و روانی مراقبت معنوی در متون دینی اسلام (آیات و روایات)، با استفاده از نرم‌افزار کتابخانۀ دیجیتال اسراء در قرآن و منابع اسلامی و تارنمای تدبر (بنیاد علوم و معارف اسلامی) به‌ویژه آثار مکتوب آیت‌الله جوادی آملی، تفسیر نمونۀ آیت‌الله مکارم شیرازی و تحف‌العقول بررسی شد. مؤلفان مقاله تضاد منافعی دربارۀ این پژوهش گزارش نکرده­اند.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که بُعد روانی مراقبت معنوی شامل چهار زیرمقولۀ سازگاری فرد با خود، باورهاي كارآمد در سازگاري با مسائل، داشتن روحیۀ انتقادپذیری، داشتن عملکرد مناسب در برخورد با مشکلات و بُعد روحی مراقبت معنوی شامل چهار زیرمقولۀ ارتباط انسان با خدا، خود و دیگران و همچنین طبیعت است.

نتیجه‌گیری: توجه به ابعاد روانی مراقبت معنوی می­تواند در پذیرش و سازش شرایط موجود و حتی مرگ بیمار کمک کند. بنابراین، اعضای گروه سلامت باید با این مفاهیم آشنا باشند و با ارائۀ مراقبت مناسب، تحمل درد و رنج حاصل از بیماری را تسهیل نمایند.

سابقه و هدف: بكارگيري روش‏هاي نوين بارداري، موجب طرح پرسش‏هايي در عرصه‏هاي مختلف شده و مسائل زيادي را در زمينه حقوق طرفين به وجود آورده است. یکی از این مسائل، بررسی آثار وضعی و تکلیفی این موضوع مهم اجتماعی است. از این رو هدف این پژوهش، به دست آوردن آثار فقهی اهداء جنین بر اساس نگرش شیعی است.

روش کار: این پژوهش از نوع تحلیلی - کتابخانه ای است. کلیدواژه های جنین، اهداء، نسب و رضاع در روایت شیعی و عبارات فقهای شیعه بررسی و مورد تحلیل و واکاوی دقیق بر اساس معیارهای فقهی-اصولی قرار گرفته است. مولف مقاله هیچ گونه تضاد منافعی گزارش نکرده است.

یافته ها: در استفاده از تکنيک‏هاي نوين باروري مصنوعي، همزمان با توجه به حل معضل زوج‏هاي نابارور، نحوه انتساب نوزاد به دنيا آمده با اهداء گيرندگان، بسيار حساس است و دیگر آثار اهداء جنين مثل نفقه، ولايت، حضانت، ازدواج، محرميت، ارث وغيره در ذیل موضوع انتساب قابل حل خواهد بود. یافته ها نشان داده است که نسب واقعي فرزند به صاحب اسپرم وتخمک مي‏رسد. اما چون صاحبان آن، از جنين خود اعراض کرده‏اند وآن را به بانک‏هاي جنين (آشکار يا پنهان) و یا زوج نابارور اهدا نموده‏اند، لذا نبايد ادعاي انتساب فرزند به خود را بنمايند.

نتیجه گیری: اگر وجود نسب بين پدر، مادر و نوزاد به صورت صحیح اثبات گردد، حقوق و تکاليفي مثل حرمت نکاح، حضانت، نگهداري و تربيت نوزاد، ولايت قهري پدر و جد پدري، نفقه (انفاق)، توارث بين طفل وپدر ومادر وخويشاوندان و... تحت عنوان آثار نسب، به صورت خودکار در قالب یک حق براي طرفين ایجاد می‏گردد.