سلامت معنوی^[1] عنوانی جدید در حوزه‌ی سلامت است که در چند دهه‌ی اخیر ذهن بسیاری از پژوهشگران و محققان حوزه‌ی سلامت را به خود معطوف داشته است. این پدیده در دهه‌های اخیر در جوامع غربی مطرح شده و گسترش پیدا کرده است. پیرو آن، نظام سلامت جامعه‌ی‌ ما نیز به این مقوله ورود پیدا کرده است.

 استناد مقاله به این صورت است:

Please cite this article as: Esmaeili M. Spiritual health from the perspective of western and Islamic scientists. J Res Relig Health. 2018; 4(3):1- 6. DOI: https://doi.org/10.22037/jrrh.v4i3.21320

[1]) spiritual health

سابقه و هدف: کیفیت خواب سازه‌ی بالینی مهمی است که اجزای دقیق تشکیل‌دهنده‌ و اهمیت نسبی آن در افراد مختلف متفاوت است. ازاین‌رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط کیفیت و بهداشت خواب بر اساس سبک زندگی اسلامی و جهت‌گیری مذهبی خودگزارش‌شده در دانش‌آموزان مقطع متوسطه‌ی دوم شهر سرپلذهاب صورت گرفته است.

روش کار: این پژوهش توصیفی - مقطعی ازنوع همبستگی است که جامعه‌ی آماری آن را همه‌ی دانش‌آموزان پسر دوره‌ی متوسطه‌ی دوم شهر سرپلذهاب در سال 1395 تشکیل می‌دهند. 370 نفر (370=n) از این دانش‌آموزان با روش نمونه‌گیری خوشه‌یی چندمرحله‌یی انتخاب شدند و پرسش‌نامه‌های متغیّرهای جمعیت‌شناختی، سبک زندگی اسلامی (ILST)، جهت‌گیری مذهبی (ROI)، بهداشت خواب (SHI) و کیفیت خواب (PSQI) را تکمیل کردند. داده‌های به‌دست‌آمده با روش‌های آمار توصیفی، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون تحلیل شد. در این پژوهش همه‌ی موارد اخلاقی رعایت شده است. علاوه‌براین، نویسندگان مقاله هیچ‌گونه تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: بر اساس یافته‌ها، قدر مطلق ضرایب همبستگی در دامنه‌یی بین 62/0 تا 83/0 قرار داشت و شاخص‌های خواب با سبک زندگی اسلامی و جهت‌گیری مذهبی رابطه‌ی مثبت و معنادار نشان داد (05/0>P). همچنین، تحلیل داده‌ها با روش رگرسیون نشان داد که سبک زندگی اسلامی و جهت‌گیری مذهبی با هم 61 درصد واریانس شاخص‌های خواب را پیش‌بینی کردند.

نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج به‌دست‌آمده می‌توان گفت کسانی که سبک زندگی اسلامی و گرایش مذهبی بالاتری دارند، از شاخص‌های خواب بهتری برخوردارند. پژوهشگران انجام مطالعات بیشتر در زمینه‌ی سلامت معنوی سالمندان را توصیه می‌کنند.

استناد مقاله به این صورت است:

Karimkhani  Sh, Alizadeh Asli A, Namazi S, YariM, BehrouzB. Relationship of Sleep Quality and Sleep Hygiene with Islamic Lifestyle and Self-Reported Religious Orientation in High School Students. J Res Relig Health. 2018; 4(3): 7- 20.DOI: https://doi.org/10.22037/jrrh.v4i3.16189

سابقه و هدف: در ﻣﻨﺎﺑﻊ دینی خودکنترلی ﻧﻈﺎمی ﺟﺎﻣﻊ و ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮد؛ و ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻧﻈﺎرت ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل و همچنین نظارت ﻓﺮد ﺑﺮ اﻋﻤﺎل ﺧﻮد اﺳﺖ. از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ در آﻣﻮزهﻫﺎی اﺳﻼمی، ﺧﻮدکنترلی ﺟﺎﻳﮕﺎه ویژه‌یی در زندگی بشر دارد، اﻳﻦ پژوهش با هدف تبیین رابطه‌ی بین کارایی خانواده و خودکنترلی با جهت‌گیری مذهبی در مادران دارای کودک مبتلا به اوتیسم شهر تهران در سال ۹4-۹5 صورت گرفته است.

روش کار: این پژوهش توصیفی ازنوع همبستگی است. نمونه‌ی مورد پژوهش شامل ١٠٠ ﻣﺎدر دارای ﮐﻮدک مبتلا به اوﺗﯿﺴﻢ شهر تهران در سال ۹4-۹5 است که به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند و به ﭘﺮﺳش‌نامه‌های ﺟﻬﺖ‌ﮔﯿﺮی ﻣﺬهبی آلپورت، ﮐﺎراﯾﯽ ﺧﺎﻧﻮادﻩ‌ی ﻣﮏ ﻣﺴﺘﺮ و ﺧﻮدﮐﻨﺘﺮﻟﯽ ﺗﺎﻧﺠﯽ پاسخ دادند. داده‌های جمع‌آوری شده با استفاده از روش آماری تحلیل رگرسیون چندگانه و ضریب همبستگی پیرسون تحلیل شد. در این پژوهش همه‌ی موارد اخلاقی رعایت شده است. علاوه‌براین، نویسندگان مقاله هیچ‌گونه تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: بر اساس یافته‌های به‌دست‌آمده بین خودکنترلی و جهت‌گیری مذهبی و نیز بین کارایی خانواده و خودکنترلی رابطه‌ی معناداری وجود داشت (05/0p<)؛ یعنی هر چقدر خودکنترلی بیشتر بود جهت‌گیری مذهبی افزایش می‌یافت و برعکس. همچنین با افزایش کارایی خانواده، خودکنترلی نیز بیشتر می‌شد و برعکس (05/0p<). بین کارایی خانواده و جهت‌گیری مذهبی درونی و بیرونی رابطه‌ی معناداری یافت نشد.

نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش حاضر بر رابطه‌ی بین جهت‌گیری مذهبی و خودکنترلی تأکید دارد. ازاین‌رو، پیشنهاد می‌شود که برنامه‌های پیشگیرانه، آموزش و مداخلات مذهبی و همچنین خودکنترلی بیشتر مد نظر قرار بگیرد.

استناد مقاله به این صورت است:

Kafashpour Marandi A, Khodabakhshi –Koolaee A. The relationship of family functioning and self-control to religious orientation among mothers of autistic children. J Res Relig Health. 2018; 4(3): 21-33. DOI: https://doi.org/10.22037/jrrh.v4i3.16460

سابقه و هدف: سلامت معنوی ازجمله سرمایه­های باارزشی است که سلامت روان انسان را تحت تأثیر قرار می­دهد. ازاین‌رو، هدف از مطالعه‌ی حاضر بررسی ارتباط بین سلامت روان و سلامت معنوی در کارکنان ستادی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه در سال 1395 بود.

روش کار: در این پژوهش مقطعی 267 نفر از کارکنان ستادی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه با روش نمونه­گیری تصادفی ساده برای مطالعه انتخاب شدند. ابزارهای اندازه‌گیری اطلاعات شامل پرسش‌نامه‌ی سلامت روان گلدنبرگ و پرسش‌نامه‌ی سلامت معنوی پولوتزین و الیسون بود. پس از جمع­آوری اطلاعات، داده­ها با استفاده از آزمون آماری پیرسون تجزیه و تحلیل شد. در این پژوهش همه‌ی موارد اخلاقی رعایت شده است. علاوه‌براین، نویسندگان مقاله هیچ‌گونه تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: بر اساس یافته‌های به‌دست‌آمده، میانگین نمره‌ی سلامت روانی شرکت‌کنندگان 98/2 و میانگین نمره‌ی سلامت معنوی آنان 62/3 بود. علاوه‌براین، بین سلامت روانی و سلامت معنوی همبستگی معناداری وجود داشت (324/0r=). بیشترین همبستگی سلامت معنوی نیز با بُعد افسردگی و کمترین همبستگی آن با بُعد نشانه­های جسمانی بود.

نتیجه‌گیری: ارتقاء سلامت روان قشرهای مؤثر و سازنده‌ی جامعه لازمه‌ی پویایی، بالندگی و اعتلای آن جامعه است. نتایج نشان داد که سلامت معنوی در کارکنان دانشگاه بر سلامت روان آنان تأثیرگذار بود. ازاین‌رو، برنامه­ریزی برای ارتقای آن ازجمله مسائلی است که مسئولان و سیاست‌گذاران مربوط باید مدنظر قرار دهند.

استناد مقاله به این صورت است:

Ziapour A, GhaderiA, VafapoorH, Yazdani V, Saeidi Sh, Zangeneh AR. Relationship between the Subscales of Mental Health and Spiritual Health in Staff of Kermanshah University of Medical Sciences in 2016. J Res Relig Health. 2018; 4(3): 34- 44.DOI: https://doi.org/10.22037/jrrh.v4i3.16679

سابقه و هدف: بیماران بستری به علت ترس از عمل جراحی یا علائم ناتوان‌کننده‌ی بیماری و مرگ دچار اضطراب و افسردگی می‌شوند که می‌تواند عملکرد آنها را مختل کند. مراقبت مذهبی روحانيون با هدف برآوردن نیازهای مذهبی بیماران مي‌تواند موجب افزایش توانایی آنان برای مقابله با بیماری شود. ازاین‌رو، پژوهشگران بر آن شدند برنامه‌ی مراقبت مذهبیی تدوین کنند که فرد روحانی آن را بر بالین بیمار اجرا کند، تا اثربخشی برنامه را در افسردگی و اضطراب بیماران بستری ارزیابی کنند.

روش کار: در این مطالعه‌ی کارآزمایی بالینی با گروه کنترل، 142 بیمار بستری در بیمارستان نکویی شهر قم به‌صورت نمونه‌گيري تصادفي انتخاب شدند و در دو گروه آزمون و كنترل قرار گرفتند و پرسش‌نامه‌هاي مربوط به اطلاعات جمعیت‌شناختی و سطح افسردگی و اضطراب بیمارستانی را تكميل کردند. پس از آن روحانی همکار برنامه‌ی مراقبت مذهبی را بر بالین بیماران گروه آزمون اجرا کرد و دو گروه پس از مداخله پيگيري شدند. در این پژوهش همه‌ی موارد اخلاقی رعایت شده است. علاوه‌ بر این، نویسندگان مقاله هیچ‌گونه تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: آزمون آنکووا نشان داد که مداخله‌ی صورت گرفته مؤثر بود و دو گروه بعد از مداخله از نظر نمره‌ی کلی اضطراب و افسردگی بیمارستانی و حیطه‌های آن (اضطراب - افسردگی) (001/0p< و 75/35F=)، با هم تفاوت آماری معنی‌داری داشتند. آزمون تی زوجی نیز نشان داد که در گروه مداخله اضطراب و افسردگی بیمارستانی بعد از مداخله به‌‌طور معنی‌داری کاهش پیدا کرده بود (001/0p=)؛ درحالی‌که در گروه کنترل، تفاوت معنی‌داری مشاهده نشد (10/0P= و 48/0P=).

نتیجه‌گیری: حضور افرادی نظیر روحانی متعهد و آشنا به مسائل درمانی در کنار افراد دیگر؛ و دادن مراقبت مذهبی می‌تواند موجب کاهش اضطراب و افسردگی بیماران شود و نقش بسزایی در کاهش آلام و تقویت روحیه‌ی بیماران و بهبودی‌ آنان داشته باشد.

استناد مقاله به این صورت است:

ShojaeiS, AbbasiM, RahimiT, Vahedian M, FarhadlooR, Movahed E, Parvaresh-MasoudM. The Effect of Religious Care by the Clergyman next to the Patients’ Bedside on their Depression and Anxiety. J Res Relig Health. 2018; 4(3):45-55. DOI: https://doi.org/10.22037/jrrh.v4i3.15911

سابقه و هدف: در رویکرد اسلامی، باور عمیق به صفات و اسماء الهی نقش عمیق تربیتی در رشد شخصیت انسان دارد. بر اساس آموزه‌های قرآنی، بروز جلوه‌های توحید عملی در زندگی، کارکرد دوگانه‌یی دارد: از یک سو، موجب پیشگیری و مقاوم‌سازی در برابر فشار و بحران‌های زندگی می‌شود؛ و از سوی دیگر، همانندسازی بر مبنای صفات الهی، موجب رسیدن به غایت انسان و رشد و شکوفایی استعدادهای او می‌شود. هدف این پژوهش، ساخت و هنجاریابی مقیاسی کاربردی برای سنجش خداگونگی در انسان است.

روش کار: این مطالعه پژوهشی بنیادی با روش پیمایشی و زمینه‌یابی است. در این پژوهش، نخست تمامی اسماء و صفات خداوند از منابع اسلامی جمع‌آوری شد. در مرحله‌ی بعدی، صفات به‌دست‌آمده بر مبنای معیارهای گوناگون بازبینی، حذف و تعدیل شد. سرانجام، 53 صفت استخراج شد که به پرسش‌نامه‌یی در طیف لیکرت تبدیل شد. بدین جهت، ابزار این مطالعه، پرسش‌نامه‌ی محقق‌ساخته بود که بر روی نمونه‌یی با حجم 400 نفر از طبقات مختلف اجتماعی - اقتصادی (5/71 درصد شهرنشین و 8/25 درصد روستانشین)، از هر جنس (50 درصد زن) اجرا شد. روش نمونه‌گیری، تصادفی طبقه‌یی بود. پایایی و روایی مقیاس، با استفاده از آلفای کرونباخ، روایی سازه، تحلیل عاملی، روش کرویت بارتلت و کایسرـ مایر ـ الکین محاسبه شد. در این پژوهش همه‌ی موارد اخلاقی رعایت شده است. علاوه‌براین، نویسندگان مقاله هیچ‌گونه تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: ضریب پایایی مقیاس در آلفای کرونباخ 95/0 محاسبه شد. روایی مقیاس نیز بر مبنای ضریب همبستگی اسپیرمن یک دامنه در سطح معناداری 001/0p<، 88/0 به دست آمد. کفایت نمونه‌گیری نیز بر حسب روش کایسرـ مایر ـ الکین، در سطح معناداری 000/0، 93/0 برآورد شد.

نتیجه‌گیری: نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل‌های آماری نشان داد که پرسش‌نامه‌ی ساخته شده، پایایی و روایی پذیرفتنی دارد و ممکن است بتواند ابزاری معتبر برای سنجش خداگونگی در انسان باشد.

استناد مقاله به این صورت است:

Ansari Z, Salek L, MousaviE, Asgharnejad Farid AA. Validating Islamic Questionnaire of Identifying God’s Traits in Human. J Res Relig Health. 2018; 4(3): 56- 69.DOI: https://doi.org/10.22037/jrrh.v4i3.16221

سابقه و هدف: خانواده اصلی‌ترین کانون شکل‌گیری آموزه‌های اخلاقی است و ریشه‌ی آموزش مفاهیم اخلاقی در فرد از اخلاق در خانواده شروع می‌شود. پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش مفاهیم اخلاق در خانواده به شیوه‌ی قصّه‌گویی مبتنی بر مفاهیم اسلامی بر سبک‌های مقابله‌یی و سلامت روانی نوجوانان دختر صورت گرفته است.

روش کار: این پژوهش مطالعه‌یی نیمه‌آزمایشی ازنوع پیش‌آزمون - پس‌آزمون با گروه گواه بود. جامعه‌ی آماری شامل کلیه‌ی دانش‌آموزان دختر دوره‌ی متوسطه‌ی دوم استان کرمان در سال تحصیلی 94-95 بود که 42 نفر از آنان با روش نمونه‎گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه‎ آزمایش و گواه (هر گروه 21 نفر) جایگزین شدند. ابزار گردآوری داده‌ها شامل پرسش‌نامه‌های سبک مقابله‌یی فولکمن و لازاروس؛ و سلامت روان بود. برنامه‌ی مداخله‌یی شامل 9 جلسه آموزش مفاهیم اخلاق در خانواده به شیوه‌ی قصّه‌گویی بود که برای شرکت‌کنندگان گروه آزمایش اجرا شد و شرکت‌کنندگان گروه گواه هیچ مداخله‌یی دریافت نکردند. در نهایت، داده‌های جمع‌آوری شده با استفاده از تحلیل کواریانس تک متغیّری تجزیه و تحلیل شد. در این پژوهش همه‌ی موارد اخلاقی رعایت شده است. علاوه‌براین، نویسندگان مقاله هیچ‌گونه تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که بین میانگین نمره‌های پس‌آزمون گروه آزمایش نسبت به گروه گواه در سبک مقابله‌یی مسئله‌مدار و سلامت روان تفاوت مثبت و معنی‌داری وجود داشت (001/0>P). همچنین سبک مقابله‌یی هیجان‌مدار نیز در گروه آزمایش به‌طور معنی‌داری کمتر از گروه گواه بود (001/0>P). به عبارت دیگر، آموزش مفاهیم اخلاق در خانواده به شیوه‌ی مذکور در گروه آزمایش به کاهش سبک مقابله‌یی هیجان‌مدار، افزایش سبک مقابله‌یی مسئله‌مدار و سلامت روان نوجوانان دختر منجر شده بود.

نتیجه‌گیری: با توجه به اهمیت کنترل هیجان و سلامت روان در نوجوانان، می‌توان از آموزش مفاهیم اخلاق در خانواده، به‌ویژه به شیوه‌ی قصّه‌گویی مبتنی بر مفاهیم اسلامی، برای تقویت سبک مقابله‌یی مسئله‌مدار و سلامت روانی نوجوانان دختر استفاده کرد.

استناد مقاله به این صورت است:

Esmaeelbeigi M, Rezapour MirsalehY, Behjati Ardakani F, NiaziSH. Effectiveness of Teaching Moral Concepts in Family through Islamic-based Storytelling on Coping Style and Mental Health of  Teenage Girls. J Res Relig Health. 2018; 4(3): 70- 82.DOI: https://doi.org/10.22037/jrrh.v4i3.16829

سابقه و هدف: از آنجایی که هيجان‌ها بخش اعظمي از زندگي را در بر مي‌گيرد و دين‌باوري انگيزه‌يی رواني محسوب مي‌شود كه در فطرت و سرشت آدمي ريشه دارد و همچنین سبک‌های مقابله‌یی مجموعه‌یی از فعالیت‌ها و فرایندهای رفتاری و شناختی برای ممانعت، مدیریت یا کاهش استرس محسوب می‌شود؛ ازاین‌رو، هدف تحقیق حاضر بررسی رابطه‌ی بین باورهای مذهبی و سبک‌های مقابله‌یی با هوش هیجانی در دانش‌آموزان مقطع متوسطه‌ی دوم شهر شوش بود.

روش کار: روش تحقیق در این مطالعه توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه‌ی آماری (2012 نفر) این پژوهش را کلیه‌ی دانش‌آموزان دختر (1254 نفر) و پسر (758 نفر) مقطع متوسطه‌ی دوم تشکیل داد که از این میان تعداد 200 نفر نمونه‌ی آماری در نظر گرفته شد. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسش‌نامه‌ی هوش هیجانی بار- اون، پرسش‌نامه‌ی نگرش‌سنج مذهبی گلریز و براهنی و همچنین پرسش‌نامه‌ی راهبردهای لازاروس استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌های پژوهش نیز از روش‌های آمار توصیفی و ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. در این پژوهش همه‌ی موارد اخلاقی رعایت شده است. علاوه‌براین، نویسندگان مقاله هیچ‌گونه تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: بر اساس یافته‌های به‌دست‌آمده، بین باورهای مذهبی با هوش هیجانی (389/0r= و 05/0>p)؛ و همچنین بین سبک‌های مقابله‌یی با هوش هیجانی در دانش‌آموزان مقطع متوسطه‌ی دوم شهر شوش رابطه‌ی معناداری وجود داشت (821/0r= و 05/0>p).

نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج حاصل از پژوهش حاضر می‌توان پیشنهاد داد که معلمان در مدارس برای دانش‌آموزان کارگاه‌های آشنایی با دین و اسلام دایر کنند تا دانش‌آموزان بیشتر با مذهب آشنا شوند.

استناد مقاله به این صورت است:

Zahirikhah N, Maneei K, Sakhtsar MR. Relationship of religious beliefs and coping styles with emotional intelligence among high school students in Shush. J Res Relig Health. 2018; 4(3): 83- 92.DOI: https://doi.org/10.22037/jrrh.v4i3.16105

سابقه و هدف: بخشودگی از مفاهیمی است که در مذهب و روا‌ن‌شناسی مثبت­‌نگر به آن توجه؛ و به نقش سازنده‌ی آن در سلامت روانی افراد و ایجاد روابط سالم تأکید شده است. به همین دلیل شناسایی عواملی که می­تواند بخشودگی را تسهیل نماید، دارای اهمیت اساسی است. ازاین‌رو، هدف پژوهش حاضر بررسی نقش ابعاد جهت‌گیری مذهبی در پیش­‌بینی بخشودگی بین ­فردی در دانش­آموزان مقطع متوسطه‌ی دوم شهر تبریز بود.

روش کار: این پژوهش ازنوع توصیفی - همبستگی بود. از جامعه‌ی آماری دانش­‌آموزان متوسطه‌ی ناحیه‌ی 2، نمونه­‌یی به تعداد 250 دانش­‌آموز پسر به­‌صورت نمونه­‌گیری خوشه­‌یی چند مرحله­‌یی و بر اساس جدول مورگان انتخاب شد. آزمودنی­‌ها پرسش‌نامه‌های جهت­‌گیری مذهبی آلپورت و راس و مقیاس بخشودگی بین فردی احتشام­‌زاده و همکاران را تکمیل کردند. داده‌­هاي به‌دست‌آمده با استفاده از روش­‌هاي آماري همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی چند متغیّره تجزیه و تحلیل شد. در این پژوهش همه‌ی موارد اخلاقی رعایت شده است. علاوه‌براین، نویسنده‌ی مقاله هیچ‌گونه تضاد منافعی گزارش نکرده‌ است.

یافته­‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد که بخشودگی بین­‌فردی با جهت­‌گیری مذهبی ­درونی رابطه‌ی مثبت معنادار داشت (257/0r= و 005/0p<)، ولی با جهت­‌گیری مذهبی بیرونی رابطه‌ی معناداری نداشت (05/0p> و 014/0-r= ). همچنین نتایج رگرسیون نشان داد که جهت­گیری مذهبی درونی می­تواند 9 درصد واریانس بخشودگی بین فردی را به‌طور معنی‌­داری پیش‌­بینی کند.

نتیجه­‌گیری: بر اساس نتایج می­‌توان گفت افرادی که به تعالیم مذهبشان صادقانه اعتقاد دارند و بدان عمل می‌کنند، در هنگام تعارض و ناسازگاری مصالحه­‌جو هستند و از توان بخشودگی بیشتری برخوردارند.

استناد مقاله به این صورت است:

Ebrahimi O. Predicting interpersonal forgiveness based on religious orientation dimensions among high school students in Tabriz. J Res Relig Health. 2018; 4(3): 93- 102.DOI: https://doi.org/10.22037/jrrh.v4i3.16403

سابقه و هدف: تصمیم‌گیری چه در زندگی شخصی و اجتماعی، چه در زندگی سازمانی بسیار حائز اهمیت است. نظام ارزشی و باورها و تفکرات تصمیم‌گیران از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر فرایند تصمیم‌گیری محسوب می‌شود. از آنجایی که نظام ارزشی در دین اسلام، جامعیت بسیاری دارد، در این پژوهش، به بررسی فرایند تصمیم‌گیری مدیران حوزه‌ی سلامت بر پایه‌ی ارزش‌ها و مبانی اخلاقی از دیدگاه اسلام پرداخته شده است.  

روش کار: این پژوهش ازنوع تحلیل محتوا است و در ذیل تحقیقات غیرآزمایشی یا توصیفی دسته‌بندی می‌شود. در مطالعه‌ی حاضر، اسناد و منابع اسلامی، از جمله قرآن کریم، نهج‌البلاغه، غررالحکم و دررالکلم، الکافی، الحیاه و همچنین کتب و مقالات مرتبط با این موضوع بررسی شد. در این پژوهش همه‌ی موارد اخلاقی رعایت شده است. علاوه‌براین، نویسندگان مقاله هیچ‌گونه تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: در این پژوهش، سه مرحله‌ی کلی برای فرایند تصمیم‌گیری مدیران حوزه‌ی سلامت بر اساس آموزه‌های قرآن کریم استنباط شد که عبارت است از مراحل اتخاذ تصمیم، اجرای تصمیم و اتکال به خداوند متعال. برای تبیین دقیق‌تر هر یک از مراحل ذکرشده، مجموعه‌یی از شاخصه‌های مشخص و تفسیرپذیر که حاصل کاوش در سه منبع اصلی مطالعات اسلامی یعنی قرآن کریم، سنت پیغمبر اسلام (ص) و سیره‌ی ائمه معصومین است، استخراج؛ و هر یک تفسیر شد.

نتیجه‌گیری: هر مدیری در حوزه‌ی سلامت، یا هر فرد عادی مسلمان، در فرایند تصمیم‌گیری خویش، می‌تواند علاوه بر استفاده از علم تصمیم‌گیری، شاخصه‌های اسلامی استخراج شده در این پژوهش را برای مراحل سه‌گانه‌ی تصمیم‌گیری به کار گیرد و در نهایت نیز با اتکال به خداوند متعال، با روحیه­یی قوی، فرایند تصمیم‌گیری خود را به پایان برساند. بدین طریق علاوه بر کسب توفیق در تصمیم‌گیری، رضایت خالق متعال را نیز در تک تک مراحل تصمیم‌گیری، همراه خود احساس نماید.

استناد مقاله به این صورت است:

Mousavi Kashi Z, Pourmohammadi Roudsari R, Jafari H, Sayad A, Movafagh A. Healthcare Managers’ Decision-Making Adopting Islamic Approach: Theoretical Basis of Attitude and Approach of Islam in Decision-Making Process. J Res Relig Health. 2018; 4(3): 103- 117. DOI: https://doi.org/10.22037/jrrh.v4i3.18898

سابقه و هدف: یکی از مباحث مبنایی در طب اخلاطی طبایع چهارگانه است که شامل بلغم، سودا، صفرا و خون می‌شود. همین عناوین در احادیث طبی اهل بیت (علیهم السلام) نیز به چشم می‌خورد. حال این سؤال پیش می‌آید که آیا طبایع که در احادیث مطرح شده، همان طبایع طب سنتی است؟ این پژوهش برای پاسخ به همین سؤال سامان یافته است.

روش کار: این پژوهش مطالعه‌یی تبیینی - تطبیقی، ازنوع تحلیل محتوا است که در آن «طبایع» از منظر احادیث اهل بیت (ع) تبیین؛ و با دیدگاه بقراط در مکتب طب اخلاطی مقایسه شده است. برای این منظور از کتب مرجع در حدیث و طب اخلاطی استفاده شده است. در این پژوهش همه‌ی موارد اخلاقی رعایت شده است. علاوه‌براین، نویسندگان مقاله هیچ‌گونه تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: یافته‌ها نشان می‌دهد که در احادیث، واژه‌ی «طبایع» به معنای ترکیب‌های وجودی انسان به کار رفته است. طبق این احادیث، ترکیب‌های چهارگانه‌ی وجودی انسان عبارت است از: «ریح، مرّه، خون و بلغم». در احادیثی که طبایع انسان در آن بیان شده، عنوان صفراء و سوداء مشاهده نشده است؛ در عین حال، برخی از صاحب‌نظران سوداء و صفراء را زیر عنوان کلیِ «مرّه» جای می‌دهند. در طب اخلاطی با توجه به چهار عنصر اصلیِ خاک، آب، هوا و آتش؛ اخلاط چهارگانه‌ی سوداء، بلغم، خون و صفراء در بدن شکل می‌گیرد و ماده‌ی بسیار لطیف دیگری نیز با عنوانِ «روح بخاری» از اخلاط اربعه به وجود می‌آید.

نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، بین آنچه در طب اخلاطی با عنوانِ «اخلاط اربعه و روح بخاری» مطرح شده و آنچه در احادیث طبی با عنوان طبایع و ترکیب وجودی انسان ذکر شده است؛ مشابهت‌هایی مشاهده شد.

استناد مقاله به این صورت است:

Saadati A, Naghizadeh H, Seyed Mosavi SH. Studying the four temperaments in medical hadiths of Ahl al-Bayt (AS) and comparing the results with temperament medicine. J Res Relig Health. 2018; 4(3): 118- 128.DOI: https://doi.org/10.22037/jrrh.v4i3.17074