یکی از چالش­های بزرگ پیش روی بشر، از بدو خلقت تاکنون، حفظ سلامت است که مستلزم پرداخت هزینه­‌های سنگین مادی و معنوی است. ادیان الهی که درصدد تأمین سعادت بشر هستند، انسان سالم را مخاطب خود قرار داده­‌اند و برای تأمین سلامت آن دسته از افرادی که از نعمت سلامتی برخوردار نیستند، نصایح و دستورالعمل­‌های متنوعی بیان داشته­ اند. ­

سابقه و اهداف: امروزه پرستاران بخش­ های آی­ سی­ یو با دیسترس اخلاقی متعددی رو به رو هستند. دیسترس اخلاقی سبب بروز مجموعه­ یی از پاسخ­ ها در پرستاران می­ شود. با شناخت این پاسخ­ ها می­ توان راهبردهایی برای رویارویی بهتر پرستاران با آن­ ها به کار برد. این مطالعه به منظور تبیین پاسخ­ های مذهبی پرستاران آی­ سی­ یو به دیسترس اخلاقی صورت گرفت.

مواد و روش­ ها: این مطالعه­ ی كيفي (که بخشی از رساله­ ی دکترا است) با رویکرد تحلیل محتوا در راستاي پاسخ­ های مذهبی پرستاران به دیسترس اخلاقی صورت گرفت. در این مطالعه، داده­ ها با استفاده از مصاحبه­ های نیمه ساختار یافته و عمیق با 18 مصاحبه­ ی انفرادی و دو مصاحبه­ ی گروهی با پرستاران بالینی شاغل در شهرهای مختلف ایران گردآوری شد. نمونه­ گیری به صورت هدفمند و تجزیه و تحلیل داده­ ها با تجزیه و تحلیل محتوای قراردادی انجام شد.

يافته­ ها: در این پژوهش 26 پرستار شرکت کردند. طی فرآیند تحلیل محتوا پنج زیرطبقه و دو طبقه در رابطه با پاسخ­ های مذهبی پرستاران آی­ سی­ یو حاصل گردید. طبقات به دست آمده به صورت «باور­های مذهبی» و «تزلزل در باورهای مذهبی» نام­گذاری شدند. یافته­ ها نشان داد ایمان راسخ به خداوند و توکل بر او سبب بروز پاسخ مثبت می­ گردد و درست است ضعف و تزلزل در ایمان سبب پاسخ منفی پرستاران آی­ سی­ یو به دیسترس اخلاقی می­ شود. درون‌مایه­ ی اصلی این پژوهش، «پاسخ­ های مذهبی» بود.

نتیجه­ گیري: یافته­ های این پژوهش نشان داد که پرستاران آی­ سی­ یو در رویارویی با دیسترس اخلاقی، پاسخ­ های گوناگون مثبت و گاه منفی می­ دهند. مسئولان پرستاری می­ توانند به پرستاران برای کاهش دیسترس­ ها، یادگیری باورهای درست مذهبی و پیشگیری از پیامدهای مضر آن کمک نمایند. آموزش باورهای مذهبیِ ضمن دوران تحصیل در دانشگاه و تقویت و ارتقای توانمندی مذهبی از ضروریات مقابله با دیسترس اخلاقی است.

واژگان کلیدي:  پاسخ مذهبی، پرستاران، دیسترس اخلاقی، آی­ سی­ یو، تحلیل محتوا

سابقه و اهداف: سلامت معنوي، يکي از ابعاد مهم سلامت در انسان محسوب مي­ شود و به عنوان رويكردي مهم در ارتقای سلامت عمومي در نظر گرفته مي­ شود. با توجه به اهميت سلامت معنوي و نقش آن در ارتقای سلامت رواني، پژوهش حاضر با هدف بررسي سلامت معنوی در کارکنان یکی از دانشگاه­ های علوم پزشکی شهر تهران صورت گرفته است.

مواد و روش­ ها: این مطالعه­ ی مقطعی، بر روی 503 نفر از کارکنان یکی از دانشگاه های علوم پزشکی شهر تهران (دربرگیرنده­ ی سه بیمارستان تحت پوشش و دانشکده­ ها)، به روش نمونه­ گیری چند مرحله­ یی مرکب (برحسب درصد افراد شاغل در هر بخش/کارمند اداری یا درمانی)، در سال 1391 انجام شد. اطلاعات از طريق پرسش­نامه­ هاي سلامت معنوي 20 سئوالی   Paloutzianو  Ellison بعد از تعیین روایی و پایایی آن­ ها به صورت خود ایفا تکمیل و جمع­ آوری و توسط نرم افزار SPSS16 و آزمون­ های ANOVA و  همبستگی تجزیه و تحلیل شد.

یافته­ ها: میانگین نمره­ ی سلامت مذهبی و وجودی در کارکنان به ترتیب 97/52 و 09/48 بود. در مجموع 4/61 درصد کارکنان از نمره­ ی سلامت معنوی خوبی برخوردار بودند. بین سلامت معنوی و سن، سابقه­ ی خدمت، سابقه­ ی بیماری­ های اعصاب و روان، متوسط فعالیت جسمانی، وضعیت مسکن و شرکت در مناسک حج، ارتباط آماری معنی­داری مشاهده شد.

نتیجه­ گیری: برنامه­ ریزی برای ارتقای سلامت جسمی و به خصوص روانی، اجتماعی و حرفه­ یی کارکنان در اولویت قرار دارد. برای ارتقای سلامت در کارکنان توجه به ارتقای شغلی، سطح رفاه و درآمد، فعالیت جسمانی و سبک زندگی  توصیه می­ شود.

واژگان کلیدی: سلامت معنوی، کارکنان، دانشگاه

سابقه و اهداف: استرس اکسیداتیو یک عدم تعادل بین تولید ROS و توانایی سیستم­ های بیولوژیکی برای سم­ زدایی سریع با واکنش­ های واسطه یا تعمیر آسیب­ های وارد شده است. روزه­ داری حدس زده می­ شود که اثرهای مفیدی روی کاهش استرس اکسیداتیو داشته باشد.

مواد و روش­ ها: از 60 نفر (هفت مرد (11%) و 53 زن (89%)؛ میانگین سن10±37) سالم، سه بار نمونه­ ی خون و ادرار گرفته شد .نوبت اول چهار روز قبل از روزه­ داری برای کنترل؛ نوبت دوم (روز چهاردهم ماه روزه­ داری) و نوبت سوم (روز بیست و نهم ماه روزه­ داری) در ماه روزه­ داری نمونه گرفته شد.

این مطالعه تغييرهای سطح پلاسمایی مالون­ دي­ آلدئيد با تکنیک HPLC و سطح پلاسمایی گروه­ هاي پروتئين كربونيل، سطح ادراری 8-ايزو پروستاگلاندين F2α و 8- هيدروكسي داكسي گوانوزين را با تکنیک الایزا مورد بررسی قرار داد. نتایج حاصل از سنجش این متغیرها با استفاده از نرم افزارSPSS t test  paired samples و Independent t test مورد آنالیز آماری قرار گرفت.

یافته­ ها: مطابق این پژوهش، غلظت مالون­ دي­ آلدئيد پلاسما و 8- ايزو پروستاگلاندين F2α ادرار در طول روزه­ داری در ماه رمضان در کل افراد مورد آزمایش نسبت به کنترل و همچنین میزان این پارامترها در نوبت سوم نسبت به دوم کاهش معناداری نشان (pv<0.01) دادند.

نتیجه­ گیری: با توجه به کاهش قابل ملاحظه­ ی غلظت مالون­ دي­ آلدئيد پلاسما و 8- ايزو پروستاگلاندين F2α ادرار در طول روزه­ داری در ماه رمضان می­ توان عنوان کرد که روزه داری یک ماه استرس اکسیداتیو را کاهش می­ دهد. می­ توان با تکیه بر مطالعات بیشتر، از روزه­ داری برای جلوگیری از بروز و پیشرفت بیماری­هایی که استرس اکسیداتیو در آن­ ها دخیل است، بهره گرفت.

واژگان کلیدی: روزه­ داری، مالون­ دي­ آلدئيد، 8-  ايزو پروستاگلاندين F2α، 8 هیدروکسی داکسی گوانوزین و پروتئین كربونیل

سابقه و اهداف: سلامت روان دانش­ آموزان یکی از مسائل مهم در روان­شناسی، روان­پزشکی و جامعه­ شناسی است. یافتن روش­ های درمانی برای ارتقای سلامت روان که دارای عوارض کم­تر، سود بیش­تر و مقرون به صرفه­ تر باشد، از هدف­ های اصلی روان­پزشکان و روان­شناسان است. هدف پژوهش حاضر، تعیین اثر آموزش هوش معنوی بر سلامت روان دانش­ آموزان پسر دبیرستان­ های منطقه­ ی 14 تهران است.

مواد و روش­ ها: این پژوهش به شیوه­ ی کارآزمایی بالینی است، که بر روی 60 نفر از دانش­ آموزان مقطع متوسطه (هنرستان فنی- حرفه­ یی شهید چمران منطقه­ ی 14 تهران) صورت گرفت.

جامعه­ ی مورد مطالعه شامل دانش­ آموزان هنرستان فنی حرفه­ یی شهید چمران منطقه­ ی 14 تهران است.

روش نمونه­ گیری در این پژوهش، خوشه­ یی چند مرحله­ یی بود؛ بدین صورت که از بین هنرستان­ ها و دبیرستان­ های منطقه­ ی 14 تهران، چند دبیرستان و هنرستان انتخاب شدند و از بین آن­ ها نیز هنرستان فنی- حرفه­ یی شهید چمران جامعه­ ی هدف شد و مورد مطالعه قرار گرفت. از کل دانش­ آموزان این مدرسه، 60 نفر به صورت تصادفی انتخاب شدند و در دو گروه آزمایشی (30 نفر) و گواه (28 نفر) قرارگرفتند. آزمودنی­ های گروه آزمایشی در هفت جلسه­ ی هفتگی مورد مداخله­ ی هوش معنوی قرار گرفتند، اما گروه کنترل، درمانی دریافت نکرد. ابزار گرد­آوری داده­ ها در این پژوهش، پرسش­نامه­ ی SCL-90 بود. داده­ ها با استفاده از نرم­ افزار آماری SPSS و روش­ های آماری توصیفی (میانگین و انحراف استاندارد) و روش آماری استنباطی ( تی گرو­ه­ های مستقل و تی وابسته) مورد تحلیل قرار گرفتند.

یافته­ ها: تحلیل آماری داده­ ها نشان داد که هفت جلسه­ ی مداخله­ ی هوش معنوی موجب کاهش معنی­ دار حساسيت در روابط متقابل، شكايت­ های جسماني، وسواسی- اجباری، افسردگي، اضطراب، پرخاشگري، ترس مرضي، افكار پارانوئيدي و روان­پريشي در پس آزمون نسبت به پیش آزمون می­ شود و در مقایسه با گروه کنترل، هفت جلسه­ ی مداخله­ ی هوش معنوی موجب کاهش حساسيت در روابط متقابل، شكايت­ های جسماني، وسواسی- اجباری، افسردگي، اضطراب، پرخاشگري، ترس مرضي، افكار پارانوئيدي و روان­پريشي شد.

نتیجه­ گیری: با توجه به نتایج این پژوهش، می­ توان مداخله­ ی هوش معنوی را برای ارتقای سلامت روان به کار برد.

واژگان کلیدی: هوش معنوی، سلامت روان، دانش­ آموزان متوسطه

سابقه و اهداف: دین و مذهب یکی از اساسی­ ترین و مهم­ ترین نهادهایی است که جامعه­ ی بشری به خود دیده و مفاهیم خویشتنداری، سلامت معنوی و نگرش دینی که از مهم­ ترین مؤلفه­ های دینی هستند، در تربیت دینی، اجتماعی و فردی از اهمیت بسیار بالایی برخوردارند. به همین منظور هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه­ ی بین سه مؤلفه­ ی (نگرش دینی و خویشتنداری و سلامت معنوی) در بین خواهران بسیجی شهرستان شوش است.

مواد و روش­ ها: نمونه­ ی مورد نظر در این پژوهش (50 نفر) به روش نمونه­ گیری تصادفی ساده از بین خواهران بسیجی انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده­ ها شامل مقیاس نگرش­ سنج دینی (براهنی)، پرسش­نامه­ ی خویشتنداری (محقق ساخته) و سلامت معنوی پولوتزین و الیسون است. این مطالعه­ ی توصیفی از نوع همبستگی است که به بررسی رابطه­ ی بین نگرش مذهبی و خویشتنداری و نگرش مذهبی و سلامت معنوی و همچنین خویشتنداری و سلامت معنوی در بین خواهران بسیجی می­ پردازد. کلیه­ ی داده­ ها با استفاده از نرم­ افزار آماریspss ، ورژن 21، تحلیل شدند و از روش ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون  چند متغیره برای تعیین ارتباط بین متغیرها استفاده شده است.

یافته­ ها: نتایج این پژوهش نشان داد که بین نگرش مذهبی و خویشتنداری، رابطه­ ی مثبت معنی­ داری وجود دارد (P<0/02) همچنین مشخص شد که بین میزان نگرش مذهبی و سلامت معنوی p<0/000) ( و بین خویشتنداری و سلامت معنوی p<0/02) (رابطه­ ی مثبت معنی­ داری وجود دارد و تحلیل رگرسیون نشان داد خویشتنداری، پیش­ بینی کننده­ ی مناسبی برای سلامت معنوی است.

نتیجه­ گیری: با توجه به نتایج به دست آمده  از این مطالعه، فرضیه­ های پژوهش مبتنی بر وجود رابطه­ ی معنی­ دار بین (نگرش مذهبی، خویشتنداری و سلامت معنوی) تأیید می­ شوند و با در نظر داشتن نقش دین و مؤلفه­ های دینی در سلامت روانی افراد و جامعه­ ی اسلامی، اهمیت دادن به آن­ها در حیطه­ های آموزش می­ تواند کمک زیادی به بهبود سلامت روانی و معنوی جامعه نماید.

واژگان کلیدی: نگرش مذهبی، خویشتنداری، سلامت معنوی

قرآن، جامع ­ترین منبع است که می­ توان از آن به شیوه­ یی روشمند، علوم روز مدیریت را استخراج و مدیریت جامعه­ ی اسلامی، سازمان­ ها و سیستم­ های آن را بر پایه­ ی مفاهیم قرآنی بنا کرد و پیش برد. یکی از این سیستم­ ها، نظام سلامت است که با توجه به نقش آن در ایجاد و حفظ سلامت جسمی و روانی افراد جامعه، مدیریتی مبتنی بر اصول اسلامی و قرآنی را برای دستیابی به این هدف متعالی می­ طلبد. هدف مطالعه­ ی مروری حاضر، بررسی آموزه­ های مدیریتی قرآن در محورهای لزوم وجود مدیر، ویژگی­ های حرفه­ یی و اخلاقی مدیر و نیز وظیفه­ های مدیریت در قالب برنامه­ ریزی، سازماندهی، رهبری و کنترل، با رویکردی به نظام سلامت است. نظام سلامت نیاز به مدیرانی دارد که علاوه بر وظایف عام مدیریت، بتوانند پاسخگوی نیازهای بهداشتی و درمانی آحاد جامعه­ ی اسلامی باشند. در جامعه­ ی اسلامی ما، ایمان، سعه­ ی صدر، قاطعیت و تعهد اجتماعی شرط­ های گزینش مدیران برای اداره­ ی سازمان­ های بهداشتی و درمانی بیان شده است. این مدیران باید بتوانند با الگوگرفتن از آموزه­ های مدیریتی قرآن، وظیفه­ های خود را متناسب با شأن و منزلت انسان که برترین آفریده­ ی الهی است، به انجام برسانند و با مدیریت صحیح این سازمان­ ها، سلامت را به منزله­ ی یکی از حقوق پذیرفته شده به افراد جامعه هدیه کنند.

واژگان کلیدي:  اعجاز، قرآن، مدیریت، نظام سلامت، ویژگی­ های حرفه­ یی و اخلاقی مدیر، وظیفه­ های مدیریت

از رویدادهای مهم و نوظهور در علم پزشکی، پدیده­ ی اتانازی است که امروزه مسائل بسیاری درباره­ ی آن مطرح شده است. رابطه­ ی این موضوع با بحث­ های فقهی-  حقوقی و نیز ارتباط آن با مباحث پزشکی، اقتضای پیدایی پژوهش در این حوزه را فراهم آورده است. این مقاله در ابتدا به تبیین موضوع اتانازی و در کنار آن به تبیین موضوع احتضار پرداخته و به این سئوال پاسخ می­ دهد: آیا اقداماتی که برای شخص محتضر صورت می­ گیرد، اتانازی محسوب می­ شود؟ و در نهایت این­ گونه به نتیجه می­ رسد که هر گونه اتانازی اشکال جدی دارد و در منابع دینی انجام دادن آن ممنوع و حرام شمرده شده است. اگر خود فرد یا دیگران به عمر او پایان دهند، دلیل حرمت بسیار شدید قتل نفس و اهمیت حفظ جان، از نگاه دین اسلام مورد قبول نیست. در حالی که احتضار با اتانازی تفاوت ماهوی دارد و در آن، هیچ گونه نیّت انسانی برای پایان دادن به عمر فرد وجود ندارد و فراهم نمودن شرایط برای فرد محتضر نیز صرفاً برای آمادگی وی برای انتقال بهتر از این دنیا به آخرت است تا محتضر مؤمن از دنیا برود.

واژگان کلیدي:  اتانازی، احتضار، مرگ، قتل