امروزه درصد چشمگیری از جمعیت جهان را سالمندان تشکیل می­دهند و انتظار می­رود با افزایش امید به زندگی در بسیاری از کشور­های جهان، شمار سالمندان افزایش یابد؛ گر­چه به موازات رشد جمعیت این گروهِ سنّی، آن­گونه که شایسته است، جایگاه آنان به خوبی درک نشده و بر دامنه­‌ی مشکل­های آنان افزوده می­شود.

سابقه و اهداف: ماهواره، جایگاه بروز تحول در فرهنگ است و به صورت­های مختلف بر سبک زندگی و فرهنگ تأثیر می­گذارد. هدف این پژوهش، مقایسه­ی معنویت و سبک­های زندگی افراد بیننده و غیر بیننده­ی ماهواره است.

مواد و روش‌ها: نمونه­ی پژوهش حاضر شامل 100 نفر(52 نفر بیننده و 48 نفر غیر بیننده­ی ماهواره) است، که به شیوه­ی نمونه­گیری غیرتصادفیِ در دسترس، از میان همه­ی دانشجويان دختر و پسر دانشکده­های علوم انسانی دانشگاه­های آزاد، پیام نور و علمی- کاربردی شهرستان کوهدشت، در سال تحصيلي 94-1393 انتخاب شدند. نمونه­ها در نهایت، به پرسش­های دو ابزار پژوهشيِ پرسش­نامه­ی سبک­های زندگی(لعلی، عابدی و کجباف، 1391) و پرسش­نامه­ی سنجش معنویت(هال و ادواردز، 1996) پاسخ دادند. تجزیه و تحلیل داده­ها نیز با استفاده از آزمون t مستقل و نرم افزار spss(نسخه­ی 18) انجام شد.

یافته‌ها: نتیجه­های پژوهش نشان داد، نمره­ی کلی مقیاس معنویت در دو گروه افراد بیننده و غیر بیننده­ی ماهواره، برای خرده­مقیاس پذیرش واقعی و نیز برای خرده­مقیاس ناامیدی، معنادار است(05/0P<). علاوه­بر­­این، تفاوت معناداری بین دو گروه، در نمره­ی کلی مقیاس سبک­های زندگی، وجود ندارد(05/0P<).

نتیجه‌گیری: یافته­ها آشکار کرد که برنامه­های ماهواره می­تواند بر معنویت افراد جامعه تأثیرگذار باشد؛ از­این­رو، باید راهکارهای مؤثری برای کاهش تأثیر مخرب ماهواره، مانند کاهش معنویت، به­کارگرفته شود.

سابقه و اهداف: رعایت حجاب، یک ارزش­ اسلامی و تکلیف الهی مورد تأکید است و در محیط دانشگاه ضرورت آن بیش­ از پیش احساس می­شود. بد­حجابی، پدیده­یی اجتماعی است که برای پی بردن به عوامل­ آن، باید جوانب اجتماعی، سیاسی و فرهنگی آن بررسی شود. هدف از این پژوهش، تبیین عوامل­ تسهیل­کننده و بازدارنده­ی رعایت حجاب کامل برای دانشجویان بوده است.

مواد و روش‌ها: این مطالعه، بخشی از مطالعه­یی است که به روش گراندد تئوری انجام شده. داده­ها با مصاحبه­ی نیمه­ساختار یافته از 12 دانشجوی ترک حجاب کرده، 11 نفر دانشجوی با حجاب، سه استاد مشاور، دو معاون فرهنگی و سه نفر از اعضای خانواده­ی دانشجویان ترک حجاب کرده، جمع­آوری شد. مشارکت­کنندگان با نمونه­گیری هدفمند و نظری انتخاب شدند و تجزیه و تحلیل داده­ها با روش تحلیل مقایسه­ی مداوم کوربین و اشتراوس(2008) انجام شد.

یافته‌ها: تقیّد به معنویات، که عاملی تسهیل­کننده در رعایت حجاب دانشجویان است، با اخلاق­مداری، دین­مداری و خوف و رجا، انتزاع شد؛ و تردید در باورها، که عاملی بازدارنده در رعایت حجاب کامل دانشجویان شناخته شد، با سه زیرطبقه­ی فطرت­گریزی، باورهای دینی سطحی و شناخت دینی ناکافی، انتزاع شد.

نتیجه‌گیری: رعایت حجاب کامل، با تقیّد به معنویات تقویت می­شود؛ و تردید در باورها، حجاب را تضعیف می­کند؛ بنابراین به منظور ترویج و توسعه­ی حجاب لازم است به شرایط زمینه­یی و علّی رویارویی با حجاب توجه کرد و برای تقویت باورها و ارزش­ها، اقدام­های لازم به عمل آورد.

سابقه و اهداف: باورهای غیرمنطقی، تأثیرهایی عمیق روی سلامت، زندگی، کار، تحصیل و به­طور کلی جنبه­های مهم زندگی انسان می­گذارد. ازاین­رو هدف از پژوهش حاضر، مقایسه­ی سلامت معنوی، با باورهای غیرمنطقی در دانشجویان دختر و پسر مقطع­های کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری دانشگاه کاشان بوده است.

مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر، توصیفی مقایسه­ای است. جامعه­ی آماری این پژوهش، همه­ی دانشجویان مشغول به تحصیل دانشگاه کاشان در سال تحصیلی 93 - 1392را در بر می­گیرد؛ که با روش نمونه­گیری در دسترس، نمونه­یی به حجم و شمار 364 نفر، بر اساس جدول مورگان، انتخاب شد. ابزار جمع­آوری داده­ها عبارت بوده است از پرسش­نامه­های سلامت معنوی (SWBS) و باورهای غیرمنطقی (IBT). داده­های پژوهش نیز با استفاده از نرم­افزار آماری SPSS(نسخه­ی 22) و با روش­های آمار توصیفی، ضریب همبستگی پیرسون و تی مستقل، تحلیل شد.

 یافته‌ها: نتیجه­های پژوهش نشان داد که بین دانشجویان دانشکده­ی مهندسی و زبان انگلیسی، از نظر نمره­های سلامت معنوی و باورهای غیرمنطقی، تفاوت معناداری وجود ندارد(05/0p>). اما بین سلامت معنوي و بُعدهای آن، با باورهاي غيرمنطقي؛ و نیز بین سلامت مذهبي و سلامت وجودي، رابطه­ی معنادار وجود دارد(01/0p<).

نتیجه‌گیری: به نظر مي­رسدکه باورهای غیرمنطقی، تحت تأثیر سلامت قرار دارد؛ بدین معنا که، دانشجويي كه داراي سلامت، به­و­یژه سلامت معنوي بالاتري است، باورهاي غيرمنطقي کم­تری خواهد داشت و در نتيجه، کم­تر دچار اضطراب و آشفتگي مي­شود.

سابقه و اهداف: کاهش سنّ مصرف سیگار و دخانیات و آسیب­های جسمانی و اجتماعی این پدیده، محقق را بر آن داشت تا پژوهش حاضر  را با هدف بررسی تأثیر باورهای فراشناختی و نگرش مذهبی، بر گرایش به مصرف سیگار در نوجوانان پسر انجام دهد.

مواد و روش‌ها: روش پژوهش حاضر، توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه­ی آماری پژوهش شامل همه­ی دانش‌آموزان پسر دوره­ی متوسطه­ی شهرستان مهران در سال تحصیلی94- 1393 است که طبق آمار آموزش و پرورش شهرستان، 502 نفر بودند. نمونه­ی مورد نظر طبق فرمول کوکران، 217 نفر برآورد شد و به روش نمونه‌گيري خوشه‌یي انتخاب شد. در این پژوهش از پرسش­نامه­ی فراشناختی(MCQ) و پرسش­نامه­ی 21 سئوالی آلپورت برای سنجش نگرش مذهبی استفاده شد و برای سنجش گرایش به مصرف سیگار، از پرسش­نامه­­ی 23 سئوالیِ ساخته­ی محقق بهره برده شد. داده­های به­دست آمده نیز با استفاده از نرم افزار spss تجزیه و تحلیل شد.

یافته‌ها: یافته­ها نشان داد بین باورهای منفی درباره­ی کنترل ­ناپذیر بودن و خطرناک بودن نگرانی و خودآگاهی شناختی، با گرایش به مصرف سیگار، رابطه­ی معکوس و معناداری وجود دارد(05/0P<). همچنین می­توان گفت بین نگرش مذهبی بیرونی و نگرش مذهبی کلی، با گرایش به مصرف سیگار، رابطه­ی معکوس و معناداری وجود دارد(05/0P<). همچنین نتیجه­های پژوهش نشان داد که مؤلفه­های باورهای فراشناختی(32/0R=) و نگرش مذهبی(35/0R=)، به ترتیب بیش­ترین توانایی را در پیش­بینی گرایش به مصرف سیگار در دانش‌آموزان دارد(05/0P<).

نتیجه‌گیری: با توجه به اثبات تأثیر باورهای فراشناختی و نگرش مذهبی بر کاهش گرایش به مصرف سیگار در دانش­آموزان، پیشنهاد می­شود تقویت باورهای دینی از طریق برگزاری کلاس­ها و جلسه­های پرسش و پاسخ، مورد توجه قرار گیرد. همچنین برگزاری کلاس­های مشاوره­یی برای تقویت خودآگاهی شناختی و کاهش فکرهای منفی، به منظور کاهش گرایش به مصرف سیگار در دانش‌آموزان، باید در دستور کار مدارس قرار گیرد.

سابقه و اهداف: پرستاران به‌­طور مستقیم با بیماران در ارتباط هستند. اگر پرستاران دارای سلامت معنوی بالایی باشند، بیش­تر از بیماران مراقبت خواهند کرد. ازاین­رو، هدف از این پژوهش، بررسی سلامت معنوی پرستاران در بخش­‌های ویژه‌­ی بیمارستان­‌های آموزشی شهر ایلام بوده است.

مواد و روش‌ها: با استفاده از روش پژوهش توصیفی- همبستگی، پرسش­نامه‌­یی 20 سئوالی درباره‌­ی سلامت معنوی بر اساس دیدگاه اسلام، طراحی شد. با روش نمونه­‌گیری در دسترس، 60 نفر از پرستاران بخش­‌های ویژه­ی بیمارستان­‌های آموزشی شهر ایلام انتخاب شدند. پرسش­نامه­ی مورد استفاده­ به­صورت لیکرت شش گزینه­یی طراحی شده است. در مجموع بازه­ی نمره­‌های آزمودنی­‌ها بین 20 -120 به­دست آمد که در چهار دسته تقسیم­‌بندی شد؛ و برای تحلیل داده‌­ها نیز از نرم‌­افزار SPSS استفاده شد.

یافته‌ها: %58 از نمونه­‌ها، زن بودند و %42، مرد. هیچ ­یک از پرستاران، نمره­‌ی کم(20- 40) کسب نکردند و 10 نفر از پرستاران(17%) نمره­‌ی متوسط رو به پایین(41- 70) به­‌دست آوردند. نمره­ی 30 نفر از پرستاران(50%) متوسط رو به بالا(71- 99) شد و در نهایت، 20 نفر از پرستاران(33%) نمره­‌ی بالا(120- 100) به­‌دست آوردند. نتیجه نشان داد که بین نمره­‌ی کل سلامت معنوی و جنسِ آزمودنی­‌ها، ارتباط معنی­دار وجود دارد(05/0P Value<).

نتیجه‌گیری: بیش­تر پرستاران نمره‌­ی سلامت معنوی بالایی کسب کردند، که نشان می­‌دهد، می­توان با برنامه­‌ریزی مناسب، از سلامت معنوی پرستاران برای مراقبت معنوی از بیماران بهره برد.

سابقه و اهداف: در پزشکی فرامدرن توصیه می­شود که برای ارتقای سطح سلامت افراد و جامعه در بُعدهای جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی، می­باید از همه­ی داشته­های بشری، به شرط بی­ضرر بودن آن­ها، استفاده شود. از همین دیدگاه است که حوزه­های جدیدی، از جمله سلامت و دین، مطرح و پیگیری می­شود. در کشور ما، فرهنگ غنی ایرانی – اسلامی، که از باور و قبول و اعتقاد مردمی برخوردار است، سرمایه­ی مهمی است که استفاده­ی هدفمند و هوشیارانه از آن، به­ویژه در تلفیقِ آن با پزشکی نوین (البته بدون تغییر محتوا)، زمینه را برای رشد و ارتقای سطح سلامتی فرد و جامعه در چارچوب سبک زندگی ایرانی - اسلامی فراهم می­کند. بررسی بُعد اجتماعی سلامت در کلمات حکمت­آمیز امام علی (ع) نیز در همین جهت طراحی شده است.

مواد و روش‌ها: این، مطالعه­یی تطبیقی، از نوع تحلیل محتوا است که در آن، همه­ی کلمه‌­های حکمت­‌آمیز امام علی(ع) در کتاب نهج­البلاغه،  از زاویه­ی بُعد اجتماعی سلامت (داده­های پژوهش) مورد استفاده قرار گرفته است.

یافته‌ها: از 480 مورد کلمه­های حکمت­آمیز امام علی(ع)، نزدیک به 115 مورد در حیطه­ی بُعد اجتماعی سلامت قرار می­گیرد؛ و از میان آن­ها، نزدیک به 68 موضوع مرتبط با بُعد اجتماعی سلامت، به­صورت کاربردی و دستورالعملی، چه در حوزه­ی دانشی، چه در حوزه­ی نگرشی، استخراج شده است.

نتیجه‌گیری: کلمه­‌های قصار امام علی(ع) در نهج­‌البلاغه، منبع معتبری است که به پشتوانه‌­ی آن و بزرگی گوینده­اش و نیز پذیرش آن در جامعه (به‌­ویژه جامعه­‌ی شیعه)، می­توان شاخصه­‌هایی را در بُعد اجتماعی سلامت تبیین و تعریف کرد و از آن در سبک زندگی ایرانی - اسلامی بهره گرفت.

سابقه و اهداف: دین اسلام برای سلامت در همه­‌ی ابعاد آن اعم از زیستی، روانی، اجتماعی و معنوی ارزش قائل است؛ تا جایی­که انسان مؤمن را شخصی دارای رفتار سلیم معرفی می­نماید و ریشه­ی اغلب رفتارهای غیراخلاقی را انحراف از سلامت ذکر می­‌کند. هدف از پژوهش حاضر بررسی اجمالی برخی از آثار حسادت ورزی بر سلامت روان از دیدگاه اسلام و روان­شناسی است.

مواد و روش‌ها: در این مطالعه که به روش توصیفی-کتابخانه‌­یی انجام شده، از کتاب­‌هایی در حوزه­ی علوم دینی، روان­‌شناسی اسلامی و سلامت‌روان و همچنین از مقالاتی در حوزه‌­ی دین و روان­شناسی با تأکید بر موضوع حسادت استفاده شده است.

یافته‌ها: این مطالعه همسو با دیگر یافته‌های پژوهشی نشان داده است که حسد و حسادت­ورزی از جمله رفتارهایی است که ریشه در تجربه­‌های نامناسب دوران کودکی و یادگیری ناقص رفتار اخلاقی(وجدان) دارد. این مطالعه همچنین همسو با مطالعه‌­های پیشین، نشان داد که ریشه‌­های حسادت را می­‌توان در زمینه­‌های خانوادگی جستجو کرد؛ زمینه­‌هایی مانند تبعیض در خانواده، نبود امنیت، بی­‌توجهی به سبک­‌های درست فرزندپروری، ایجاد حسّ خودکم­بینی در فرزندان، بی­‌توجهی به استعدادهای فردی و پرورش آن و رشد ضعیف عزت نفس.

نتیجه‌گیری: برای کاهش اثرهای متعدد فردی، خانوادگی و اجتماعیِ این رفتار می‌توان به برنامه‌های پیشگیرانه و آموزشی در خانواده و آموزش و پرورش اقدام کرد.