انسان دارای جنبه‌های مشترکی با حیوان و فرشته است؛ بیشترین اشتراک انسان با حیوان، در جنبه‌های جسمی و مادی؛ و جنبه‌ی مشترک انسان با فرشتگان در عقلانیت است. ازآنجایی‌که موضوع علم پزشکی بدن انسان و آثار طبیعی و مادی آن است، به‌ناچار به جنبه‌های مشترک درمانی بین انسان و حیوان اندیشیده و در این باره به آزمایش و پژوهش می‌پردازد؛ ولی پرداختن به این موضوع به‌طور طبیعی ممکن است انسان را از نگاهی متعالی به دیگر ابعاد وجودی خویشتن باز دارد. اگر نگاهمان را اندکی از بُعد خاکی برگرفته و نگاهی آسمانی و ملکوتی به انسان بیفکنیم، درخواهیم یافت که انسان جنبه‌های مشترکی نیز با ملائک دارد که آن جنبه‌ها، در بُعد روحانیِ وجود او جلوه‌گر شده است، همان بخشی که در باور و اعتقاد ما تأمین‌کننده‌ی سلامت معنوی به معنای واقعی کلمه نیز است.

سابقه و هدف: شناخت ابعاد معنوی، جزء حیاتی سلامت انسان است که به افزایش علاقه به آموزش معنویت منجر می‌شود. سلامت معنوی تأثیر مثبتی روی سلامتی، طول عمر و بهبودی از بیماری جسمانی دارد. ازاین‌رو، هدف این پژوهش بررسي اثربخشي آموزش سلامت معنوی گروهي بر امیدواری و راهبردهای مقابله‌یی بیماران مبتلا به مالتيپل اسكلروزیس (ام.اس.) است.

روش کار: این پژوهش از نوع کارآزمایی بالینی است که جامعه‌ی آماری آن را اعضای «جامعه‌ی حمایت از بیماران ام.اس.» شهر تهران تشکیل می‌دهند. پس از محاسبه‌ی حجم نمونه، نمونه‌گیری در دو مرحله انجام شد؛ ابتدا 100 نفر از اعضای جامعه‌ی حمایت از بیماران ام.اس. و سپس 30 نفر، به‌صورت تصادفی انتخاب شدند و در دو گروه آزمایش (15 نفر) و کنترل (15 نفر) قرار گرفتند. یک روان‌شناس بالینی آموزش دیده، آموزش سلامت معنوی را به‌صورت گروهی، در هشت جلسه‌ی 90 دقیقه‌یی برگزار کرد. ابزار گردآوری اطلاعات شامل پرسش‌نامه‌ی امیدواری میلر (MHS) و پرسش‌نامه‌ی راهبردهای مقابله‌یی لازاروس و فولکمن (CSQ) بود. نمره‌های پیش‌آزمون و پس‌آزمون نیز با استفاده از تجزیه و تحلیل کوواریانس، تحلیل شد. در این پژوهش همه‌ی موارد اخلاقی رعایت شده است. علاوه‌براین، نویسندگان مقاله هیچ‌گونه تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: یافته‌ها نشان می‌دهد که آموزش هشت جلسه مداخله‌ی سلامت معنوی در گروه آزمایش، نسبت به گروه کنترل، موجب تغییر در نمره‌های حاصل از متغیّرهای امیدواری (35/0)، راهبردهای مقابله‌یی مسئله‌مدار (40/0) و هیجان‌مدار (25/0) شده است.

نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش گویای این است که آموزش سلامت معنوی می‌تواند در افزایش امیدواری و تقویت راهبردهای مقابله‌‌یی کارآمد (مسئله‌مدار) افراد مبتلا به ام.اس. مؤثر باشد.

چکیده

سابقه و هدف: درمان اختلال وسواسی - اجباری از بحث‌برانگیزترین موضوع‌های بالینی است. با توجه به هزینه­های متعدد ناشی از آن، بازبینی پیشینه‌ی تحقیقی برای دستیابی به سودمندترین گزینه­های درمانی ضروری به نظر می­رسد. پژوهش حاضر با هدف مقایسه‌ی طرح‌واره­های ناسازگار اولیه و سازوکارهای دفاعی با نگرش­های مذهبی در زنان مبتلا به اختلال وسواسی -  اجباری  (OCD)و زنان سالم شهر همدان صورت گرفته است.

روش کار: این پژوهش از نوع علّی - مقایسه­یی و جامعه‌ی آماری آن شامل همه‌ی زنان مبتلا به OCD شهر همدان است. با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده، 100 زن مبتلا به OCD و 100 زن سالم (از بین همراهان بیماران و کارمندان دانشگاه)، بر اساس مصاحبه‌ی بالینی، ملاک­های تشخیصی DSM-V و تکمیل پرسش‌نامه انتخاب شدند. ابزارهای گردآوری اطلاعات شامل پرسش‌نامه­های طرح‌واره­های ناسازگارانه (YSQ-SF)، سازوکارهای دفاعی (DSQ-40) و نگرش­‌های مذهبی (RAQ) بود. داده­های پژوهش نیز با استفاده از شاخص­های آمار توصیفی و تحلیل واریانس چند متغیّره (MANOVA) تجزیه و تحلیل شد. در این پژوهش همه‌ی موارد اخلاقی رعایت شده است. علاوه‌براین، نویسندگان مقاله هیچ‌گونه تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: یافته‌ها نشان داده که تفاوت معناداری بین گروه­های بالینی و بهنجار در پنج حوزه‌ی طرح‌واره­های ناسازگار اولیه (بریدگی و طرد، عملکرد مختل، محدودیت­های مختل، دیگر جهت­مندی و گوش‌به‌زنگی بیش‌از‌حد و بازداری) وجود دارد (05/0>P). علاوه‌براین، در نمره‌های سبک­های دفاعی (رشدیافته، رشدنایافته و روان‌آزرده) و نگرش­های مذهبی نیز این تفاوت معنادار بوده است (05/0>P).

نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش بر اهمیت تأثیر مداخله‌های پیشگیرانه در علائم روان­شناختی بیماران نوروتیک و ترسیم افق­های، جدید در مداخله‌های بالینی، با توجه به بُعد دین، تأکید دارد.

سابقه و هدف: یکی از منابع اصلی تنش و اضطراب خانواده‌ها، بحران ناشی از بیماری و بستری شدن کودکان است. امروزه توجه به نیازهای عاطفی و معنوی خانواده در فرایند مراقبت، یکی از اولویت‌های اساسی بهسازی شرایط مراقبت از کودک در بیمارستان شناخته شده است. شناخت باورها و رفتارهای مذهبی مادران طی بیماری و بستری شدن کودک می‌تواند زمینه‌ی تأمین نیازهای معنوی خانواده و والدین را فراهم سازد. ازاین‌رو، این پژوهش با هدف تبیین رفتارهای مذهبی مادران، حین بستری کودکشان در بیمارستان انجام شده است.

روش کار: این پژوهش از نوع کیفی؛ و محیط اجرای آن مرکز آموزشی - درمانی کودکان (سانترال) دانشگاه علوم پزشکی گلستان است. داده‌های پژوهش از طریق مصاحبه‌های نيمه‌ساختار جمع‌آوری شد و نمونه‌گیری پژوهش نیز مبتنی بر هدف و با حداکثر تنوع بود. 19 مادر دارای یک کودک بستری در بخش‌های اطفال، وارد پژوهش شدند. ملاک اتمام نمونه‌گیری نیز اشباع داده‌ها بود. علاوه‌براین، مصاحبه‌ها ضبط و سپس دست‌نویس؛ و مطابق رویکرد تحلیل محتوای کیفی مرسوم تحلیل شد. در این پژوهش همه‌ی موارد اخلاقی رعایت شده است. علاوه‌براین، نویسندگان مقاله هیچ‌گونه تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: تحلیل داده‌ها به شکل‌گیری دو مضمون اصلی «بهبودی - حفظ سلامتی» و «پذیرش - سازگاری»؛ و مضامین فرعی «دستیابی به آرامش، امیدواری و تحمل روحی» منجر شد. قرآن خواندن، ذکر گفتن، دعا و نذر کردن از رفتارهای اعتقادی مادران بوده که در مصاحبه‌ها بارها به آنها اشاره شده است.

نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش نشان می‌دهد که اعتقادات و رفتارهای مذهبی می‌تواند عاملی مؤثر برای ارتقای سلامت روانی مادران دارای کودک بستری در بیمارستان باشد.

چکیده

سابقه و هدف: دانشگاه فرصتی مناسب برای رشد فردی به‌حساب می‌آید؛ باوجوداین، دانشجویان اغلب با معضل‌هایی روبه‌رو هستند که احساس غربت جزء بیشترین معضل‌های بیان شده در بین دانشجویان خوابگاهی است. این پژوهش با هدف بررسی رابطه‌ی عزت نفس و معنویت‌گرایی با احساس غربت در دانشجویان خوابگاهی دانشگاه رازی کرمانشاه در سال 1395 انجام شده است.

روش کار: این پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی و جامعه‌ی آماری آن شامل همه‌ی دانشجویان دختر و پسر خوابگاهی دانشگاه رازی کرمانشاه در سال تحصیلی 94 - 95 است؛ که از میان آنان 322 نفر بر اساس جدول مورگان و با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌یی چندمرحله‌یی انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات شامل پرسش‌نامه‌ی عزت نفس کوپر اسمیت، پرسش‌نامه‌ی معنویت پارسیان و دونینگ و پرسش‌نامه‌ی احساس غربت آرچر است. داده‌های پژوهش نیز با استفاده از روش‌های آمار توصیفی، ضریب همبستگی و رگرسیون تحلیل شد. در این پژوهش همه‌ی موارد اخلاقی رعایت شده است. علاوه‌براین، نویسندگان مقاله هیچ‌گونه تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: نتایج تجزیه و تحلیل داده‌ها نشان داده که بین عزت نفس و احساس غربت (10/0>p) و همچنین بین معنویت‌گرایی و احساس غربت (001/0>p)، رابطه‌ی منفی معنادار وجود دارد و معنویت­گرایی می­تواند میزان احساس غربت دانشجویان خوابگاهی را پیش­بینی کند (100/0>p).

نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج پژوهش می‌توان معنویت­گرایی و عزت نفس را ابزاری مکمل برای کاهش احساس غربت در نظر گرفت و برای کاهش احساس غربت در دانشجویان خوابگاهی به این متغیّرها توجه داشت.

سابقه و هدف: معنویت یکی از مهم­ترین عامل­های افزایش شادکامی و سلامت عمومی گزارش شده است. با توجه به اینکه محیط، یکی از عامل­های ایجاد بهزیستی معنوی است؛ این پژوهش با هدف بررسي مقايسه­یي رابطه‌ی بهزيستي معنوي با شادکامي و سلامت عمومي در دانشجويان دانشگاه شهيد باهنر و حوزه­های علمیه‌ی شهر کرمان انجام شده است.

روش کار: این پژوهش از نوع علّی - مقایسه­یی و جامعه‌ی آماری آن شامل همه‌ی دانشجویان دانشگاه شهید باهنر و حوزه­های علمیه‌ی شهر کرمان است. بدین صورت که 376 نفر از دانشجویان دانشگاه شهيد باهنر به‌روش نمونه‌گيري تصادفي خوشه­یي چندمرحله­یي و 274 نفر از دانشجویان حوزه­هاي علميه، به‌روش نمونه­گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزارهای اندازه‌گیری شامل پرسش‌نامه‌های بهزيستي معنوي (SWB)، شادکامي آکسفورد (AHQ) و سلامت عمومي (GHQ-28) است. داده‌ها با استفاده از روش­های رگرسیون چندگانه، آزمون­های تی مستقل و یومن ویتنی تجزیه و تحلیل شد. در این پژوهش همه‌ی موارد اخلاقی رعایت شده است. علاوه‌براین، نویسندگان مقاله هیچ‌گونه تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: نتايج پژوهش نشان داده که بین بهزيستي معنوي، بهزیستی وجودی و بهزیستی مذهبی با شادکامي، رابطه‌ی مثبت وجود دارد (001/0>P)، درحالی‌که هر سه با سلامت عمومی رابطه‌ی منفی دارند (001/0>P)؛ همچنین بهزيستي معنوي و شادکامي تفاوت معناداري در دانشجویان دانشگاه شهید باهنر و حوزه دارند (01/0>P)، اما تفاوت دو گروه در سلامت عمومی معنادار نیست (05/0<P).

نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج پژوهش، سطح بالاتر بهزیستی معنوی و شادکامی در حوزه­های علمیه، نشان‌دهنده‌ی اثر معنويت موجود در این مدارس، در متغیّرهای مورد بررسی است و لزوم توجه به جنبه­هاي معنوي و تلاش برای رشد و توسعه‌ی آن را گوشزد مي­سازد.

سابقه و هدف: رفتار باروری ازجمله تعیین‌کننده‌های مهم نوسانات جمعیتی است. کاهش نرخ باروری همراه با سالمندی جمعیت؛ و نیز کاهش نیروی کار جوان، از معضل‌های مهمی است که جامعه‌ی ایران در آینده با آن روبه‌رو خواهد شد. با توجه به اهمیت فراوان موضوع، این پژوهش با هدف تعیین وضعیت نگرش دینی و رفتار باروری در زنان مراجعه‌کننده به مراکز بهداشتی و درمانی تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران صورت گرفته است.

روش کار: در این پژوهش مقطعی، جامعه‌ی آماری شامل همه‌ی زنـان مراجعه‌کننده به مراکز بهداشتی و درمانی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی است، که 200 نفر از زنان دارای معیارهای ورود، با روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری داده‌ها پرسش‌نامه‌‌ی سه قسمتی، حاوی اطلاعات دموگرافیک، پرسش‌های تعیین‌کننده‌ی رفتار باروری و نگرش دینی است. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آمارهای توصیفی و تحلیل واریانس استفاده شد و سطح معنی‌داری نیز 05/0 در نظر گرفته شد. در این پژوهش همه‌ی موارد اخلاقی رعایت شده است. علاوه‌براین، نویسندگان مقاله هیچ‌گونه تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که میانگین ± انحراف‌معیار سن واحـدهای پـژوهش 6/1 ± 24/29 سال است. همچنین میانگین ± انحراف‌معیار تعداد افراد خانوار، تعداد فرزندان، سن ازدواج، مدت زمان ازدواج و فاصله‌ی بین ازدواج و اولین بارداری به‌ترتیب 79/0 ± 16/3 نفر، 78/0 ± 8/1 نفر، 9/5 ± 5/8 سال، 39/24 ± 74/24 ماه و 47/4 ± 02/21 سال است. علاوه‌براین، سطح نگرش دینی بیشتر واحدهای پژوهش (5/67 درصد) در حد خوب ارزیابی شده است. نتایج آزمون تحلیل واریانس نیز نشان‌دهنده‌ی ارتباط معنادار سطوح مختلف نگرش دینی با رفتار باروری است.

نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش حاضر بر اهمیت بیشتر اعتقادات دینی در رفتار باروری افراد تأکید می‌کند. توصیه می‌شود در اجرای برنامه‌های آموزشی و مشاوره‌یی که برای ارتقای رفتار باروری صورت می‌گیرد، به باورها و اعتقادات دینی افراد توجه ویژه‌یی شود تا هر دو مقوله‌ی مهم ارتقا یابند.

چکیده

سابقه و هدف: سلامت معنوی یکی از مفاهیم بنیادین در بیماری‌های مزمن است و رويكردي مهم در ارتقای سلامت عمومي افراد در نظر گرفته مي‌شود. با توجه به اهميت سلامت معنوي و نقش آن در ارتقای سلامت عمومی، پژوهش حاضر با هدف بررسي ارتباط بین سلامت معنوی و سلامت عمومی در بیماران مبتلا به سرطان پستان مراجعه‌کننده به مرکز جامع کنترل سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام شده است.

روش کار: این پژوهش از نوع مقطعی است و جامعه‌ی آماری آن شامل 122 نفر از بیماران مبتلا به سرطان پستان مراجعه‌کننده به مرکز یادشده، در سال 1393 است. داده‌ها پس از جمع‌آوری ازطريق پرسش‌نامه‌هاي سلامت معنوي 20 سؤالی پالوتزیان ^[1] و الیسون^[2] و سلامت عمومی 28 سؤالی؛ و تعیین روایی و پایایی آنها، به‌صورت خودایفا، تکمیل شد و با آزمون‌های تحلیل واریانس، همبستگی و رگرسیون خطی در سطح معنی‌داری کمتر از 05/0 تجزیه و تحلیل شد. در این پژوهش همه‌ی موارد اخلاقی رعایت شده است. علاوه‌براین، نویسندگان مقاله هیچ‌گونه تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: بر اساس یافته‌های پژوهش، سلامت معنوی بیشتر بیماران در حد متوسطی قرار دارد (8/37 درصد)؛ و بیشتر شرکت‌کنندگان در مطالعه (50 درصد)، دچار مشکل سلامت عمومی خفیفی هستند. همچنین در این پژوهش علاوه‌بر اینکه بین سلامت عمومی و مشخصات دموگرافیک (وضعیت تأهل، سطح تحصیلات، وضعیت درآمد و فعالیت جسمانی) سطح معنی‌داری وجود دارد، بین سلامت عمومی و سلامت معنوی بیماران نیز رابطه‌ی معنی‌داری دیده می‌شود.

نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‌ها، برای پیشگیری از آسیب‌های روانی در بیماران، ارتقاي سلامت معنوي مبتلايان به سرطان پستان باید از اولويت‌هاي كادر بهداشتی و درمانی قرار گيرد.

سابقه و هدف: زیتون با نام علمی اولئا یوروپائه­آ، از تیره‌ی اولئاسه­آ، یکی از میوه‌هایی است که در نواحی مدیترانه، آسیای مرکزی و در بخش‌هایی از آفریقا کشت می‌شود و میزان تولید سالیانه‌ی آن در جهان بیش از 4/17 میلیون تن است. با گسترش و پیشرفت علم در حوزه‌های مختلف، روزبه‌روز فواید و خواص طبی و تغذیه‌یی جدیدی از زیتون آشکار می‌شود. با پژوهش در قرآن، روایات و احادیث پیامبر (ص) و امامان معصوم (ع) درمی‌یابیم که به بسیاری از خواص این میوه که علوم جدید آنها را اثبات کرده، قبلاً اشاره‌ شده است. به‌طورکلی زیتون در درمان زخم معده و دیگر بیماری‌های دستگاه گوارش، فشارخون، آسم، بیماری‌های قلبی، دیابت، شکستگی و پوکی استخوان و بیماری‌های پوستی مؤثر است و سبب تحریک ترشح ادرار، جلوگیری از ریزش مو و کاهش التهاب و تب می‌شود.

روش کار: در تحقیق حاضر، خواص طبی زیتون از منظر قرآن کریم، احادیث و منابع طب سنتی و نیز پژوهش‌های علمی انجام‌شده طی سال‌های 2000 تا 2016، بررسی و مطالعه شده است. در این پژوهش همه‌ی موارد اخلاقی رعایت شده است. علاوه‌براین، نویسندگان مقاله هیچ‌گونه تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: طب نوين باوجود پیشرفت‌های بسیار، در سال‌های اخیر به یافته‌هایی رسيده كه قرن‌ها قبل در كتب قدما و حكماي طب سنّتي ايران و اسلام به‌سادگی و با جزئیات بیان‌شده‌است. نتایج پژوهش اخیر نیز نشان می‌دهد که زیتون در پیشگیری از بیماری­های قلبی، آلزایمر، سرطان‌های روده‌ی بزرگ، پوست، پروستات، سینه، رحم و تخمدان؛ دیابت، بیماری‌های التهابی و خودایمن مانند روماتیسم، پوکی استخوان و بیماری‌های عصبی مانند نشانگان داون مؤثر؛ و همچنین دارای اثرهای ضدالتهابی، ضدمیکروبی و آنتی‌اکسیدانی است.

نتیجه‌گیری: یافته‌های اين پژوهش می‌تواند گامي مؤثر در جهت تأیید جنبه‌های علمي قرآن و احادیث پیامبر (ص) و ائمه (ع)، به‌ویژه در مورد میوه‌هایی نظیر زیتون، محسوب شود. 

سابقه و هدف: انسان؛ یکی از پیچیده‌ترین مخلوقاتی که نمود «فتبارک الله احسن الخالقین» است، موضوع بسیاری از علوم قرار گرفته است. یکی از علومی که به بررسی انسان ازجهت عوامل رشد و حیات و چگونگی فعالیت اعضای بدن می‌پردازد، «فیزیولوژی» است. از سوی دیگر بررسی انسان از این منظر در علوم دینی اسلامی هم صورت گرفته است و منابع مختلف دینی ازجمله قرآن و کتب باقی‌مانده از معصومان و بزرگان دینی نیز به آن پرداخته‌است. هدف اصلی این پژوهش رسیدن به دیدی جامع نسبت به امکان تطابق علم با دین و درک جدانبودن این دو مقوله از یکدیگر است.

روش کار: روش این پژوهش تطبیق و تحلیل مطالب و مراجعه به کتابخانه است و برای اجرای آن، از کتاب‌های مختلف حوزه‌ی علوم اسلامی و کتب مربوط به دانش فیزیولوژی و پزشکی و مقالات حوزه‌ی‌ دینی و پزشکی استفاده شده است. در این پژوهش همه‌ی موارد اخلاقی رعایت شده است. علاوه‌براین، نویسندگان مقاله هیچ‌گونه تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: یافته‌ها نشان می‌دهد بسیاری از مواردی که در حوزه‌ی علم فیزیولوژی و پزشکی به آنها اشاره شده، بزرگان دین اسلام، به‌ویژه امامان معصوم (ع) که دارای علم الهی و عصمت بالغه هستند نیز به آنها اشاره کرده‌اند، که با علوم روز منطبق است.

نتیجه‌گیری: بحث مقایسه‌یی درباره‌ی علم فیزیولوژی در دو حوزه‌ی علوم تجربی و دینی، نشان می‌دهد که دین (منبعی که دارای آموزه‌های وحیانی است)، با علم تجربی منطبق است و در حوزه‌ی علوم تجربی نیز حرفی برای گفتن دارد. این امر موجب می‌شود در حوزه‌ی ارتباط علم و دین به تعارض‌های کامل بین این دو مقوله قائل نباشیم و ارتباط بین این دو را بپذیریم که این امر منجر می‌شود در بُعد پزشکی، فیزیولوژی و علوم تجربی عقاید دینی را مؤثر بدانیم و گام‌های بلندی برای ارتباط تنگاتنگ بین آنها برداریم