در سال‌های اخیر چالش‌هایی دربارۀ سقط جنین در کشور به وجود آمده است (1-3). به نظر می‌رسد از دلایل به وجود آمدن این تنش‌ها در نظر نگرفتن مشکلات اجرایی فرایند موجود سقط جنین است. غربالگری و سقط درمانی نه به‌دلیل قوانین غلط، بلکه به‌سبب اجرای نادرست و جدی‌نگرفتن اخلاق پزشکی از مرحلۀ اجرای غربالگری تا مرحلۀ صدور دستور سقط دچار اختلالاتی بوده و همچنان هست.

پ

سابقه و هدف: دلبستگی به خدا و رشد معنوی انسان در چند دهۀ گذشته به‌صورتی روزافزون توجه روان‌شناسان و متخصصان بهداشت روانی را به خود جلب کرده است. این پژوهش با هدف تعیین نقش واسطه‌ای دلبستگی به خدا در رابطۀ بین سبک دلبستگی فرد و سوگ پیش از موعد در والدین کودکان با بیماری‌های خاص انجام شده است.

روش کار: پژوهش حاضر توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعۀ آماری پژوهش تمامی والدین کودکان مبتلا به بیماری‌های خاص شهر شیراز در سال 1399 بود. از بین جامعۀ آماری به‌روش نمونه‌گیری هدفمند، 150 نفر از والدین کودکان 14-6 سالۀ مبتلا به بیماری‌های خاص که طی 4 ماه به درمانگاه امام‌ رضا (ع) و بیمارستان امیر شهر شیراز مراجعه کرده بودند، انتخاب شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسش‌نامه‌های سوگ پیش از موعد، دلبستگی به خدا و سبک‌های دلبستگی هازن و شیور (AAQ) استفاده شد. بعد از جمع‌آوری و استخراج داده‌ها، نمرات شرکت‌کنندگان با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل مسیر تجزیه‌ و تحلیل شد. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که بین دلبستگی به خدا و سبک دلبستگی ایمن با سوگ پیش از موعد همبستگی مثبت معنادار (01/0P<) و بين سبک دلبستگی اجتنابی و سبک دلبستگی دوسوگرا با سوگ پیش از موعد همبستگی منفی برقرار بود (05/0).

نتیجه‌گیری: طبق یافته‌های این پژوهش، دلبستگی به خدا نقش واسطه‌ای معناداری در رابطۀ بین سبک دلبستگی فرد و سوگ پیش از موعد در والدین کودکان با بیماری‌‍‌های خاص ایفا کرده است.

سابقه و هدف: امروزه هوش معنوی از مهم‌ترین مباحثی است که در تمامی ابعاد سلامت انسان مطرح شده است و نقش پررنگی دارد. برخورداري از هوش معنوي بالا به كادرهاي درماني كمك می‌كند تا به خدماتي كه به بيماران و جامعه ارائه می‌دهند، با معنی و هدفمند بنگرند. مطالعۀ حاضر با هدف مقایسۀ هوش معنوی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شیراز با توجه به سبک­های هویت صورت گرفته است.

روش کار: این پژوهش مطالعه‌ای مقطعی از نوع علّی-مقایسه­اي است. در پژوهش حاضر 693 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم‌ پزشکی شیراز در سال 1399 به‌روش نمونه­گیري خوشه­ای چندمرحله­ای انتخاب شدند. جهت ارزیابی سبک­های هویت از پرسش‌نامۀ هویت برزونسکی و برای سنجش هوش معنوی از پرسش‌نامۀ هوش معنوی کینگ استفاده شد. داده‌ها پس از جمع­آوري با استفاده از تحلیل واریانس یک‌راهه و آزمون تعقیبی شفه تجزيه‌وتحليل شد. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: نتایج نشان داد نمرات هوش معنوی در دانشجویانی که دارای سبک هویتی اطلاعاتی بودند به‌طور معناداری بالاتر از سبک­های هنجاری و اجتنابی بود. همچنین بین دو گروه دانشجویان با سبک هویتی هنجاری و اجتنابی در متغیّر هوش معنوی تفاوت معنادار وجود داشت و نمرات هوش معنوی در دانشجویان با سبک هویتی هنجاری به‌طور معناداری بالاتر از گروهی بود که سبک هویتی اجتنابی داشتند.

نتیجه‌گیری: سبک هویت از‌ عوامل مهم در بررسی هوش معنوی است؛ ازاین‌رو توجه به سبک­های هویت دانشجویان می­تواند در افزایش هوش معنوی آنان تأثیرگذار باشد.

سابقه و هدف: امروزه در سراسر دنیا در بستر زندان‌ها از طریق برنامه‌های مداخله‌ای روان‌شناختی به‌دنبال کارآمدکردن زندانیان در جهت ارتقای حل مسئلۀ اجتماعی، بازسازی شخصیت و ارتقای سلامت روان آنان تلاش‌های فراوانی صورت گرفته است. بنابراین، نظر به قدمت برنامه‌های مداخلات زندان‌محور، ارائۀ خدمات اصلاحی، تربیتی و آموزشی و همچنین بررسی تأثیر آن بر توانمندساری زندانیان اهمیت ویژه‌ای دارد. ازاین‌رو، این پژوهش با هدف اثربخشی حل مسئلۀ بین‌فردی مبتنی بر آموزه­های اسلامی بر سلامت روان زنان جوان زندانی شهر کرمانشاه انجام شد.

روش کار: طرح پژوهش حاضر شبه‌آزمایشی از نوع طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه گواه است. جامعۀ آماری این مطالعه تمامی مجرمان زن جوان زندان مرکزی شهر کرمانشاه در سال 1398 بود که تعداد 30 نفر از آنان با استفاده از روش نمونه‌گیری دردسترس انتخاب شدند و با انتساب تصادفی به دو گروه آزمایشی (15 نفر) و گواه (15 نفر) جایگزین شدند. برای جمع‌آوری اطلاعات از پرسش‌نامۀ سلامت روان گلدبرگ استفاده شد. ده جلسۀ دو ساعتۀ آموزش حل مسئلۀ بین‌فردی دزوریلا و نزو که با آموزه‌های اسلامی ترکیب شده بود به‌صورت هفته­ای دو بار برای گروه آزمایش برگزار شد. داده‌ها به‌روش تحلیل کوواریانس بررسی شد. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که آموزش حل مسئلۀ بین­فردی مبتنی بر آموزه­های اسلامی بر مؤلفه­های اضطراب، کارکرد اجتماعی و علائم افسردگی اثر معناداری داشت (05/0P<)؛ حال آنکه مداخلۀ مورد نظر بر مؤلفۀ علائم جسمانی اثر معناداری نداشت.

نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج کارآمد آموزش حل مسئلۀ بین‌فردی مبتنی بر آموزه­های اسلامی می­توان از آن به‌عنوان یک برنامۀ مداخله‌ای اصلاحی و پیشگیرانه در زمینۀ سلامت روان زنان جوان زندانی استفاده کرد.

سابقه و هدف: پژوهش‌های داخلی و خارجی متعددی دربارۀ درمان روان‌شناختی مبتنی بر پذیرش و تعهد انجام شده و اثربخشی آن را تأیید کرده است؛ اما امروزه با مشخص‌شدن نقش مذهب بیماران در درمان اختلالات روانی، مطالعات مذهبی-روان‌شناختی که به بررسی نقش مذهب افراد در درمان آنان می‌پردازد در سطح جهانی افزایش یافته است؛ بنابراین هدف پژوهش حاضر طراحی الگوی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر اساس مفاهیم اسلامی برای به‌کارگیری در فرایند درمان افراد مسلمان با باورهای مذهبی بود.

روش کار: به‌منظور بررسی چگونگی الگوی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر اساس مفاهیم اسلامی با بهره‌گیری از روش کیفی نظریۀ داده‌بنیاد (متنی)، مفاهیم نظری رویکرد درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد در قرآن کریم، تفسیر المیزان و اصول کافی واکاوی شد و با تبادل نظر با متخصصان علوم روان‌شناسی و متخصصان علوم اسلامی، مفاهیم موجود در متون اسلامی که با مفاهیم نظری رویکرد یادشده قرابت معنایی و مفهومی داشت، انتخاب و تعریف شد و در ادامه مفاهیم به‌دست‌آمده در دو مرحلۀ باز و محوری کدگذاری شد و در مرحلۀ سوم با اجرای کدگذاری انتخابی، مقوله‌های اصلی استخراج و ارتباط بین آنها مشخص شد. مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: در این پژوهش الگوی پذیرش و تعهد بر اساس مفاهیم اسلامی طراحی و ارائه شد. این الگو از دو قسمت فرایندهای سلامت روانی که نشان‌دهندۀ قلب سلیم و فرایندهای آسیب روانی که نشان‌دهندۀ قلب مریض است تشکیل شده است.

نتیجه‌گیری: درمانگران با استفاده از الگوی اسلامی ارائه‌شده در این پژوهش می‌توانند نتایج اثربخش‌تری در درمان اختلالات روانی در بین بیماران مسلمان در کشورهای اسلامی به دست آورند.

سابقه و هدف: فعالیت‌های مذهبی منبعی مهم در مقابله با بیماری‌ها محسوب می‌شود. تحقیقات نشان داده است که مذهب و باورهای دینی از عوامل تأثیر‌گذار در سازگاری با سختی­ها است که موجب می­شود بیمار سلامتی خود را زودتر به دست آورد. اضطراب ناشی از جداشدن فرد از فرمان‌های مذهبی سبب تأثیر منفی بر سیر بهبود بیماری و طولانی‌تر شدن مدت زمان بستری در بیمارستان و ایجاد عوارض روانی نامطلوب در افراد می­شود. ازاین‌رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی نیازهای مراقبت مذهبی بیماران بستری در بیمارستان علامه بهلول گنابادی طراحی شده است.

روش کار: این مطالعۀ توصیفی-مقطعی با شرکت 622 نفر از بیماران بستری در بیمارستان علامه بهلول گنابادی در سال 1397 انجام شده است. داده­ها از طریق پرسش‌نامۀ اطلاعات جمعیت‌شناختی و پرسش‌نامۀ مراقبت مذهبی در بخش­های عمومی بیمارستان جمع­آوری شد. تجزیه‌وتحلیل داده­ها با استفاده از آمار توصیفی و تحلیلی انجام گرفت. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، میانگین و انحراف ‌معیار سنی و مدت زمان بستری افراد شرکت­کننده در این مطالعه به‌ترتیب 21/21±50/46 و 64/2±76/2 بود. 5/60% از شرکت‌کنندگان زن، 5/78% متأهل و 4/48% خانه‌دار بودند و 60% این افراد نیز سواد خواندن و نوشتن داشتند. علاوه‌براین، آزمون­ خی‌دو در تمامیِ ابعاد نیازهای مذهبی ارتباط آماری معنی‌داری نشان داد (001/0P<).  

نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‌های حاصل از این پژوهش، نیاز به مراقبت مذهبی از نظر بیماران بسیار مهم و ضروری است. بنابراین، پیشنهاد می­شود مدیران و برنامه­ریزان بخش مراقبت­های بیمارستانی انجام مراقبت­های مذهبی را بخشی از مراقبت‌های جامع بیمارستانی محسوب نمایند که درنتیجه موجب رضایتمندی بیماران از ارائۀ مراقبت­های پرستاری خواهد شد.

سابقه و هدف: جنگ معمولاً پیامدهای گستردۀ فردی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی دارد که تأثیر بسیاری بر مشکلات جسمی و روانی و به‌طور کلی کیفیت زندگی جانبازان و همسران آنان می‌گذارد. ازاین‌رو، هدف مطالعۀ حاضر بررسی نقش هوش معنوی و خودتنظیمی هیجانی در پیش‌بینی کیفیت زندگی همسران جانبازان بود.

روش کار: پژوهش حاضر از نوع توصیفی-همبستگی است. جامعۀ آماری شامل تمامی همسران جانبازان تحت پوشش بنیاد شهید و ایثارگران منطقۀ پنج شهر تهران در سال تحصیلی 1400-1399 بود که بر اساس جدول کرجسی و مورگان 225 نفر به‌شیوۀ نمونه‌گیری دردسترس انتخاب شدند و به پرسش‌نامۀ هوش معنوی بدیع و همکاران، تنظیم هیجان گراس و جان و کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی پاسخ دادند. برای تجزیه‌‌وتحلیل داده‌ها از آزمون رگرسیون چندگانه استفاده شد. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: نتایج نشان داد همبستگی بین هوش معنوی و خودتنظیمی هیجانی با کیفیت زندگی مثبت و معنی‌دار بود (۰۱/0>P) و مؤلفه‌های هوش معنوی ۵/۳۴ درصد و مؤلفه‌های خودتنظیمی هیجانی ۱/۲۲ درصد از واريانس کیفیت زندگی را تبيين کردند.

نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‌های به‌دست‌آمده، کاربرد آموزش هوش معنوی و خودتنظیمی هیجانی در همسران جانبازان سبب افزایش کیفیت زندگی می‌شود.

سابقه و هدف: پژوهش‌های زیادی دربارۀ ارتباط بین سبک دلبستگی به والدین و سبک دلبستگی به خدا با انواع بهزیستی (روان‌شناختی، اجتماعی و هیجانی) انجام شده است. هدف اصلی مطالعۀ حاضر بررسی دلبستگی به والدین و دلبستگی به خدا با بهزیستی اجتماعی و هیجانی در دانش‌آموزان تیزهوش شهر قم بود.

روش کار: این پژوهش از نوع توصیفی-همبستگی است. جامعۀ آماری تمامی دانش‌آموزان تیزهوش شهر قم بود که 299 نفر از آنان به‌روش نمونه‌گیری دردسترس انتخاب شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها از سنجش دلبستگی به پدر و مادر و همسال (IPPA-R)؛ پرسش‌نامۀ دلبستگی معنوی مسلمانان (M-SAS)، مقیاس فرعی بهزیستی اجتماعی، عواطف مثبت و رضایت از زندگی؛ و برای تجزیه‌و‌تحلیل آماری از روش آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار) و استنباطی (ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون هم‌زمان) استفاده شد. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: نتایج نشان داد بین دلبستگی ایمن به والدین با بهزیستی اجتماعی و بهزیستی هیجانی و همچنین بین سبک دلبستگی ایمن به خدا با بهزیستی اجتماعی و بهزیستی هیجانی در دانش‌آموزان تیزهوش رابطۀ مثبت و معنادار وجود داشت.

نتیجه‌گیری: افراد با دلبستگی ایمن در برقراری روابط صمیمانه احساس راحتی می‌کنند؛ تمایل دارند برای حمایت به دیگران تکیه کنند و مطمئن هستند که دیگران دوستشان دارند. در تبیین دلبستگی به خدا و بهزیستی اجتماعی و هیجانی می‌توان گفت ايمان و اعتقاد به خدا و توكل به او موجب حس خوش‌بيني و اطمينان دربارۀ عملكردهاي آيندۀ فرد مي‌شود و فرد با اين حسِ خوش‌بيني وارد صحنه‌هاي اجتماعي مي‌شود.

سابقه و هدف: سلامت روانی زنان خانه‏دار به‏ویژه مشکلات اضطرابی آنان از اولویت‏های نادیده گرفته شده طی سال‏های اخیر است که نیازمند توجه جدی سیاست‏گذاران حوزۀ سلامت است. بنابراین، مطالعۀ حاضر با هدف بررسی نقش دلبستگی به خدا و اخلاق رابطه‏ای در پیش‏بینی تجربۀ اضطراب زنان متأهل انجام شده است.

روش کار: پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی است. جامعۀ آماری شامل تمامی زنان متأهل خانه‏دار شهرستان شاهرود بود که در سال 1398 وارد مطالعه شدند. حجم ‌نمونه 380 نفر بود که با روش نمونه‏گیری دردسترس انتخاب شدند و به پرسش‏نامه‌های اضطراب، اخلاق رابطه‏ای و دلبستگی به خدا پاسخ دادند. برای تحلیل داده‏ها از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانۀ سلسله‌مراتبی استفاده شد. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: نتایج نشان داد میانگین سنی زنان 89/41 سال و به‌‏ترتیب بیشترین و پایین‏ترین سطح تحصیلات با 65 درصد مربوط به دورۀ متوسطه و 15 درصد مربوط به تحصیلات دانشگاهی بود. بین اخلاق رابطه‏ای (57/0-=r و 05/0>P)، اخلاق عمودی (39/0-=r و 05/0>P) و اخلاق افقی (43/0-=r و 05/0>P) با اضطراب همبستگی منفی و بین دلبستگی به خدا (68/0-=r و 05/0>P) و مؤلفه‏های آن با اضطراب همبستگی منفی و معنادار وجود داشت. تحلیل رگرسیون نشان داد اخلاق رابطه‏ای توان تبیین 23% از واریانس اضطراب؛ اخلاق رابطه‏ای و دلبستگی به خدا با هم توان تبیین 33% از واریانس اضطراب؛ و دلبستگی به خدا مستقل از اخلاق رابطه‏ای توان تبیین 10% درصد از این واریانس را داشته‏اند. مؤلفه‏های دلبستگی به خدا نیز توانستند 12% از واریانس اضطراب را پیش‏بینی کنند. در میان ابعاد دلبستگی نیز ارتباط با خدا (38/0-=β) قوی‏ترین پیش‏بینی‌کنندۀ اضطراب بود.

نتیجه‌گیری: با توجه به نقش متغیّرهای یادشده در پیش‏بینی تجربۀ اضطراب زنان متأهل می‏توان از نتایج پژوهش حاضر در برنامه‏های پیشگیری و درمان اضطراب به‏عنوان متغیّرهای تأثیرگذار استفاده کرد.

سابقه و هدف: برخی از پژوهش‌ها نشان می‌دهد که دین و معنویت در افزایش بهزیستی روانی نقش دارد. هدف پژوهش حاضر بررسی اثر‌بخشی درمان شناختی-رفتاری مذهبی در مقایسه با درمان شناختی-رفتاری سنتی در بهبود عاطفه و امید مبتلایان به افسردگی بود.

روش کار: روش این پژوهش کارآزمایی تصادفی با پیش‌آزمون-پس‌آزمون است. از میان افراد مبتلا به افسردگی که به مراکز مشاوره مراجعه ‌کرده بودند، 42 نفر انتخاب شدند و درنهایت 30 نفر تا اتمام پژوهش باقی ماندند. 15 نفر درمان شناختی-رفتاری سنتی و 15 نفر درمان شناختی-رفتاری مذهبی را به‌صورت فردی دریافت کردند. ابزار گردآوری داده‌ها شامل مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته بر اساس DSM5 (SCID-I)، پرسش‌نامه‌های دین‌داری گلارک و استاک (CRS)، افسردگی بک؛ ویراست دوم (BDI-II)، عاطفۀ مثبت و منفی واتسون (PANAS) و‌ امید اشنایدر (AHS) بود که شرکت‌کنندگان یک هفته پیش از شروع درمان و یک هفته بعد از اتمام جلسات درمانی به پرسش‌نامه‌ها پاسخ دادند. هر شیوه‌نامه شامل 10 جلسۀ 50 دقیقه‌ای بود. داده‌ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس تجزیه‌وتحلیل شد. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد که درمان شناختی-رفتاری مذهبی به‌صورت معناداری بیش از درمان شناختی-رفتاری سنتی موجب افزایش امید و مؤلفه‌های آن ‌شد (001/0P<). همچنین، اگرچه دو درمان مذهبی و سنتی به‌طور معناداری موجب افزایش عاطفۀ مثبت و کاهش عاطفۀ منفی شدند، اما اثربخشی آنها با یکدیگر تفاوت معناداری نداشت.

نتیجه‌گیری: اگرچه درمان شناختی-رفتاری مذهبی موجب تقویت امید افراد می‌شود اما باید به لحاظ مؤلفه‌ها و فنون‌ روان‌شناختی آمیخته به معنویت تقویت شود تا اثربخشی آن در افزایش عاطفۀ مثبت و کاهش عاطفۀ منفی بیشتر شود.

سابقه و هدف: اضطراب مرگ يكي از شايع­ترين مشكلات قابل‌مشاهده در دوران سالمندی اسـت كه تحت تأثیر عوامل متعددی قرار دارد. ازاین‌رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل معنوی مؤثر در اضطراب مرگ سالمندان جامعۀ ایراني انجام شد.

روش کار: در اين پژوهش به شیوۀ فراتحلیل با استفاده از پایگاه‌های اطلاعاتی داخلی، 22 مطالعه بین سال‌های 1388 تا 1399 که دربارۀ اضطراب مرگ سالمندان بود و ملاک ورود به مطالعه را داشت، جمع‌آوری و تحلیل شد. تجزیه ‌و تحلیل‌های آماري با استفاده از نرم‌افزار جامع فراتحلیل انجام شد. مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: شاخص اندازۀ اثر ترکیبی مطالعات تحت الگوی ثابت 382/0 و تحت الگوی تصادفی 465/0 بود. در بررسی تفکیکی اندازۀ اثر متغیّرها، متغیّرهای درمان مقابلۀ معنوی، معنویت‌درمانی، معنایابی، ارتباط با خدا و معنویت‌درمانی اسلامی به‌ترتیب بیشترین اثر را بر اضطراب مرگ داشتند. نتایج روش‌های سوگیری انتشار حاکی از سوگیری انتشار در مطالعات تحت ترکیب در فراتحلیل حاضر بود. با توجه به ناهمگن‌بودن مطالعات، تحلیل تعدیل‌کننده برای متغیّرهای جنسیت و روش پژوهش صورت گرفت که بیانگر تأثیر تعدیل‌کنندگی متغیّر روش پژوهش در نتایج مطالعات بود.

نتیجه‌گیری: توجه به عوامل معنوی تأثیرگذار بر اضطراب مرگ به‌عنوان عوامل مهم و پراهمیت که سبب بهبود اضطراب مرگ می‌شود، ضروری به نظر می‌رسد.

سابقه و هدف: به‌كارگيري روش‏هاي نوين بارداري موجب طرح پرسش‌هايی در عرصه‌هاي مختلف شده و مسائل زيادي را در زمينۀ حقوق طرفين به وجود آورده است. يکي از اين مسائل بررسي نَسَب جنين اهداشده است که موضوع مهم فقهي-اجتماعي است. ازاين‌رو، هدف پژوهش حاضر فهم و تحلیل نَسَب جنين اهداشده و بررسی انتساب وی به گیرندگان اهداء، آن هم بر اساس دیدگاه فقه شيعي است.

روش کار: اين پژوهش از نوع تحليلي-کتابخانه‏اي است. کليدواژه‏هاي جنين، اهداء و نَسَب در روايات شيعي و عبارات فقهاي شيعه بررسي و بر اساس معيارهاي فقهي-اصولي تحليل و واکاوي دقيق شد. مؤلف مقاله تضاد منافعي گزارش نکرده است.

یافته‌ها: در استفاده از فنون نوين باروري مصنوعي هم‌زمان با توجه به حل معضل زوج‏هاي نابارور، نحوۀ انتساب نوزاد به‌دنياآمده با اهداگيرندگان بسيار حساس است و آثار ديگر اهدای جنين مثل نفقه، ولايت، حضانت، ازدواج، محرميت و ارث در ذيل موضوع انتساب قابل حل خواهد بود. يافته‏ها نشان داده است که بر اساس دیدگاه فقه شیعه، نَسَب واقعي فرزند به صاحب اسپرم و تخمک مي‏رسد و ادعای برخی مبنی بر اعراض صاحبان جنین از آن (به‌دلیل اهدای آن به بانک‏هاي جنين به‌صورت آشکار يا پنهان و يا اهداء به زوج نابارور) و درنتیجه نداشتن ادعاي انتساب فرزند به خود، مسموع نیست؛ چون نَسَب با اعراض نفي نمي‏شود.

نتیجه‌گیری: اگر وجود نَسَب بين پدر، مادر و نوزاد به‌صورت صحيح اثبات گردد، حقوق و تکاليفي مثل حرمت نکاح، حضانت، نگهداري و تربيت نوزاد، ولايت قهري پدر و جد پدري، نفقه (انفاق)، توارث بين طفل و پدر و مادر و خويشاوندان تحت عنوان آثار نسب به‌صورت قهری در قالب يک حق براي طرفين ايجاد مي‏گردد.

سابقه و هدف: امروزه انسان‌های زیادی بر اثر حوادث و بیماری‌های زودهنگام و ناگهانی از دنیا می‌روند. به‌طور کلى، زمان فرارسیدن مرگ انسان دو نوع است: زمان قطعی و زمان مشروط. زمان قطعی مرگ انسان درواقع همان عمری است که خداوند برای او مقّدر کرده است و هیچ ‌چیزی نمی‌تواند آن را جلو یا عقب ببرد و نزد خداوند متعال تغییرناپذیر است؛ اما زمان مشروط دربارۀ مرگ‌هاى ناگهانی بر اثر حوادث یا بیماری‌ها پدید مى‌آید‌ و مرگ انسان زودتر از آنچه خداوند مقرر کرده است، فرا می‌رسد. اعمال نیک انسان از عوامل مؤثر در درمان بیماری‌ها است. در این زمینه، قرآن ‌کریم و آموزه‌های دین اسلام صدقه را بهترین روش درمان بیماری‌ها معرفی کرده است. در مطالعۀ حاضر، به بررسی آثار و فواید صدقه در درمان بیماری و افزایش عمر بیمار پرداخته شده و شرایط لازم برای تحقق آثار مدنظر با تمسک به آیات و روایات بیان شده است.

روش کار: این مطالعه از نوع تطبیقی است. برای استخراج و تحلیل متون با کلیدواژه‌های صدقه، درمان بیماری، افزایش عمر، مرگ‌های ناگهانی و سلامت معنوی از منابع اسلامی قرآن ‌کریم، تفسیر المیزان، بحارالانوار و نرم‌افزار جامع‌الاحادیث و جامع‌التفاسیر؛ و همچنین پایگاه‌های اطلاعاتی اس.‌آی‌.دی، مگیران، ایران‌داک، پاب‌مد، ریسرچ‌گیت و ساینس‌دایرکت استفاده شده است. مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده‌اند.

یافته‌ها: بر اساس یافته‌های به‌دست‌آمده از آیات و روایات، پرداخت صدقه در درمان بیماری و به تبع آن تأخیر در زمان مشروط مرگ و افزایش عمر بیمار نقش بسزایی دارد.

نتیجه‌گیری: مطابق با آموزه‌های دین اسلام از آثار صدقه‌دادن، درمان بیماری است. بنابراین، شرایطی بررسی شده که خداوند در قرآن، برای قبول‌‌شدن صدقه‌ها معرفی کرده‌ است و با رعایت این شرایط، آثار صدقه نمایان خواهد شد. با پرداخت صدقه بر مبنای شرایط تعیین‌شده می‌توان موجب نجات جان افراد بیمار و افزایش عمر آنان شد.