مجله اخلاق پزشکی - علمی پژوهشی

حجم زیادی از خدمات بالینی در بیمارستان‌های آموزشی توسط کارورزان و دستیاران انجام می‌شود و خطای آن‌ها می‌تواند منجر به بروز آسیب برای بیماران گردد. این مطالعه باهدف تعیین دیدگاه کارورزان و دستیاران دانشگاه علوم پزشکی کرمان نسبت به اظهار خطای پزشکی انجام شده است. پژوهش حاضر یک مطالعه مقطعی بود که در آن همه کارورزان و دستیاران دانشکده پزشکی کرمان به روش سرشماری انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده، پرسشنامه دو قسمتی حاوی اطلاعات فردي، و سؤالاتی در خصوص تجربه خطای پزشکی، نتیجه حاصل از آن، دلایل نگرانی از افشای اشتباهات پزشکی و دیدگاه دانشجو نسبت به اظهار خطا بود. روایی پرسشنامه تأیید و پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ 0/8 تعیین شد. داده‌های مطالعه با استفاده از SPSS 19 تجزیه و تحلیل شد. 273 پرسشنامه تکمیل گردید. 92% از شرکت‌کنندگان اظهار داشتند که مرتکب خطای پزشکی شده‌اند. میانگین و انحراف معیار نمره دیدگاه افراد نسبت به اظهار خطا 17/20±57/70 بود که در کارورزان و دستیاران تفاوت معنی‌داری نداشت. تجربه خطاهای پزشکی در کارورزان و دستیاران شایع است. بنابراین محیط‌های آموزشی باید به نحوی تدارک یابد که با افزایش توانمندی در دانشجویان از بروز هرگونه خطا تا حد امکان پیشگیری نموده و با ایجاد نگرش مثبت، زمینه برخورد مناسب در هنگام وقوع خطا را فراهم نمایند. 

دیسترس اخلاقی در محیط‌های آموزشی می‌تواند تأثیرات متعددی را به همراه داشته باشد. دانشجویان در مواجه با این چالش اخلاقی احساس ناامنی و نارضایتی کرده و ترک تحصیل و افت تحصیلی در آن‌ها افزایش خواهد یافت. افت کیفیت آموزشی در این شرایط می‌تواند به طور بالقوه باعث عدم کفایت علمی و بالینی دانشجویان شده و لذا عملکرد سیستم بهداشتی در دستیابی به اهداف سلامتی در معرض خطر قرار خواهد گرفت. لذا مطالعه حاضر با هدف بررسی دیسترس اخلاقی در دانشجویان دانشکده پیراپزشکی شهر بیرجند صورت گرفته است. مطالعه توصیفی ـ مقطعی حاضر بر روی 600 دانشجوی دانشکده پیراپزشکی که به روش سرشماری انتخاب شده بودند، صورت گرفت. جهت جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه پژوهشگر ساخته 20 سؤالی استفاده شد. این پرسشنامه مورد روایی و پایایی قرار گرفته و آلفای کرونباخ آن 81% محاسبه شد. داده‌ها پس از جمع‌آوری توسط نرم‌افزار SPSS 16 و با استفاده از آزمون‌های آماری توصیفی و تحلیلی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

مقدمه: اختلالات سلامت روان قادرند مشکلات روانی اجتماعی زیادی برای پرستاران ایجاد نمایند. همچنین رعایت اخلاق حرفه‌ای، ویژگی ذاتی در حرفه پرستاری است. این مطالعه با هدف تعیین ارتباط بین سلامت روان و رعایت اخلاق حرفه‌ای در کارکنان پرستاری انجام شده است.

روش: در این مطالعه توصیفی و همبستگی، نمونه‌ها شامل 195 نفر از کارکنان پرستاری در دو بیمارستان دولتی در شهر اهواز بودند که به روش سرشماری انتخاب شدند. این بیمارستان‌ها به شیوه نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب گردیدند. داده‌ها با استفاده از ابزارهای مشخصات جمعیت‌شناختی، اخلاق حرفه‌ای و سلامت روان (90SCL-) گردآوری شدند. سپس با بهره‌گیری از آمار توصیفی و استنباطی تحلیل گردیدند.

یافته‌ها: میزان رعایت اخلاق حرفه‌ای به ترتیب در 64/1 درصد (125 نفر) در حد نسبتا مطلوب، 21/5 درصد (42 نفر) در حد نامطلوب و 14/4 درصد (28 نفر) در حد مطلوب قرار داشت. دیگر یافته‌ها نشان داد بین اضطراب (0/321-=r)، افسردگی (0/338-=r) و شکایات جسمی (0/292-=r) از حیطه‌های سلامت روان با رعایت اخلاق حرفه‌ای در کارکنان پرستاری ارتباط آماری منفی و معنادار وجود داشت (0/05<P).

نتیجه‌گیری: از آنجا که بین اخلاق حرفه‌ای با برخی از حیطه‌های سلامت روان در کارکنان پرستاری ارتباط معنادار وجود داشته است، مدیران پرستاری باید به مفهوم اخلاق حرفه‌ای که از سلامت روان پرستاران اثر می‌پذیرد، توجه نمایند.

پرستاران در انجام مراقبت‌های پرستاری با مسائل اخلاقی چالش‌‌برانگيزی مواجه می‌شوند و اين امر تصميم‌گيری را برای آن‌ها سخت می‌کند. هدف از اين مطالعه تعيين ميزان رعایت اخلاق حرفه‌ای در انجام رویه‌های خون‌گیری و رگ‌گیری در بيمارستان‌های آموزشی ـ درمانی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان می‌باشد. اين پژوهش يك مطالعه توصيفي از نوع مقطعی می‌باشد که نمونه‌هاي پژوهش را 200 نفر پرستار شاغل در بخش‌هاي بزرگسالان بيمارستان‌هاي منتخب تشكيل مي‌دادند. ابزار اين پژوهش عبارت از فرم اطلاعات دموگرافیک كه شامل سؤالاتي راجع به اطلاعات فردي واحدهاي مورد پژوهش، و چک لیست مشاهده که شامل 15 سؤال يا رفتار مورد نظر در خصوص عملكرد افراد در فرآيند رگ‌گیری و خون‌گیری بود. پژوهشگران با مراجعه به بخش‌هاي مربوط و دسترسي به نمونه‌ها ابتدا پرسشنامه را تحويل واحدها داده و سپس چك ليست مربوطه را به طور جداگانه براي دو مشاهده به فاصله حداقل 15 روز و هر بار به مدت يك نوبت كامل كاري تكميل مي‌نمودند. داده‌هاي جمع‌آوري‌شده با استفاده از آمار توصيفي و تحليلي و آزمون‌هاي آماري مجذور كاي، آزمون دقيق فيشر و ضريب همبستگي پيرسون مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. درصد قابل ملاحظه‌ای از واحدهاي مورد پژوهش در فرآيند انجام اخلاقی رویه‌ها عملكرد نامطلوب داشته و لذا پيشنهاد مي‌شود كه مديران، برنامه‌ريزان و مربيان پرستاري با برنامه‌هاي آموزش ضمن خدمت، برگزاری دوره‌های بازآموزی و تدوين خط مشي‌هاي مورد نياز توجه لازم را در زمينه رعايت اخلاق حرفه‌ای در عملكرد پرستاران به عمل آورند.

جهت ارتقای حساسیت اخلاقی پرستاران، آموزش مفاهیم اخلاقی جایگاه ویژه‌ای دارد. بحث برای انتخاب مؤثرترین روش آموزش اخلاق همچنان ادامه دارد. این مطالعه با هدف مقایسه تأثیر آموزش اصول اخلاقی به دو شیوه روایتگری و سخنرانی بر حساسیت اخلاقی پرستاران طراحی شده است. در این مطالعه 56 پرستار از دو بیمارستان آموزشی بیرجند شرکت داشتند. پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک و پرسشنامه حساسیت اخلاقی لاتزن در سه نوبت (قبل، بلافاصله و 3 ماه بعد) توسط پرستاران تکمیل شد. برنامه آموزشی شامل، 4 جلسه 3 ساعته آموزش اخلاق به فاصله هر یک هفته برای هر یک از گروه‌های سخنرانی (28 نفر) و روایتگری (28 نفر) بود. اطلاعات با نرم‌افزار SPSS 16 تجزیه و تحلیل گردید. دو روش روایتگری و سخنرانی به صورت معناداری حساسیت اخلاقی پرستاران در هر گروه را نسبت به قبل از مداخله ارتقا دادند (به ترتیب P=0/01 ، P<0/001). بعد از مداخله علیرغم بیشتر بودن میانگین تغییرات نمره حساسیت اخلاقی گروه روایتگری، مقایسه دو گروه تفاوت آماری معناداری را نشان نداد. میانگین نمره حساسیت اخلاقی 3 ماه بعد از مداخله نسبت به بلافاصله بعد از آن در دو گروه، کاهش معنادار نشان داد (0/00=P). با عنایت به نتایج پژوهش، تلفیقی از دو روش می‌تواند منجر به نتایج مفید گردد. به علاوه با توجه به کاهش حساسیت اخلاقی پرستاران پس از گذشت سه ماه، لازم است تداوم آموزش جهت حفظ حساسیت اخلاقی آنان مدنظر قرار گیرد.

مقدمه: ماهیت حرفه پرستاری به گونه‌ای است که باید به اخلاقیات مراقبتی بیش از ملاحظات درمانی توجه کند. پرستار باید قادر به توجیه دلایل انتخاب یک عمل و نادیده‌گرفتن راه حل‌های دیگر مشکل باشد و در واقع باید به مفاهیم و موقعیت‌ها حساس باشد. این مطالعه با هدف مقایسه حساسیت اخلاقی دانشجویان پرستاری و پرستاران شاغل در دانشگاه علوم پزشکی آجا انجام شده است.

روش: این مطالعه توصیفی ـ مقطعی به مدت 4 ماه در سال 1393 انجام شد. 105 دانشجوی پرستاری ترم 5 به بالا با راهکار نمونه‌گیری سرشماری و 77 پرستار شاغل در بیمارستان‌های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی ارتش با راهکار نمونه‌گیری در دسترس از محیط مطالعه انتخاب شدند. داده‌ها با استفاده از پرسشنامه حساسیت اخلاقی MMSQ کیم که روایی و پایایی آن بررسی شد، جمع‌آوری گردید و با آمار توصیفی و آزمون‌های آماری متناسب با اهداف تحلیل شد.

نتایج: میانگین و انحراف معیار نمره حساسیت اخلاقی در پرستاران 0/41±3/54 و دانشجویان پرستاری 0/34±3/45 بود. مقایسه این دو گروه با آزمون آماری تی مستقل اختلاف معنی‌دار نشان نداد (0/1=p).

مقدمه: مراقبت‌هاي پرستاري به عنوان يك جزء اساسي از خدمات بهداشتي درماني از اهميت بسياري برخوردار است و اخلاق در پرستاری عامل بسیار مهمی در مراقبت محسوب می‌شود. مسؤولیت ذاتی پرستاری رعایت حقوق انسانی و ارزش‌های اخلاقی است.

هدف: این مطالعه با هدف اولویت‌بندی ارزش‌های اخلاق پرستاری با استفاده از نظر متخصصان و رویکرد تحلیل سلسله مراتبی(AHP) و مقایسه میزان رعایت این ارزش‌ها از دیدگاه بیماران و پرستاران در یکی از بیمارستان‌های آموزشی ـ درمانی دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شده است.

روش: این مطالعه یک پژوهش توصیفی تحلیلی- مقطعی بوده و در یکی از بیمارستان‌های دانشگاه علوم پزشکی تهران در نیمه اول سال 1391 انجام شد. برای اولویت‌بندی ارزش‌ها پرسشنامه‌ای مطابق با رویکرد AHP طراحی و توسط متخصصان اخلاق پرستاری تکمیل گردید. پرسشنامه‌ای دیگر مشتمل بر اطلاعات دموگرافیک و 37 سؤال درخصوص میزان رعایت ارزش‌های اخلاق پرستاری طراحی گردید. برای تعیین اعتبار پرسشنامه از اعتبار محتوی و همچنین برای تعیین پایایی از روش ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد (0/89). پرسشنامه توسط 100 بیمار و 100 پرستار تکمیل گردید. اطلاعات به دست‌آمده توسط نرم‌افزار SPSS 16 مورد تحلیل قرارگرفت.

یافته‌ها: نتایج نشان داد در اولویت‌بندی ارزش‌ها، مسؤولیت‌پذیری، حفظ حریم خصوصی بیماران، احترام به مددجو/ بیمار، در اولویت اول تا سوم قرار گرفتند. همچنین مشاهده شد در رعایت ارزش‌های اخلاق حرفه‌ای تفاوت معنی‌داری از دیدگاه بیمار و پرستار وجود دارد (0/001=P).

نتیجه‌گیری: بر اساس اولویت‌های بدست امده ، پرستاران عملکرد اخلاقی خود را بالاتر از نقطه نظر بیماران گزارش کردند. لذا با توجه به نتایج این مطالعه ارزیابی مداوم عملکرد اخلاقی پرستاران در بیمارستان‌ها توسط مدیران پرستاری و تدوین برنامه‌های آموزش اخلاق حرفه‌ای در ارتقای کیفیت مراقبت پرستاری ضروری به نظر می‌رسد.

ناآگاهی پرستاران از مسائل حقوقی و اخلاقی مراقبت از سالمندان، باعث آسیب جسمی و روحی سالمندان می‌شود. این مطالعه با هدف بررسی میزان آگاهی پرستاران از مسائل اخلاقی و حقوقی مراقبت از سالمندان شهر کاشان در سال 1392 انجام شد. یک مطالعه مقطعی روی 200 پرستار شاغل در بیمارستان‌های شهر کاشان انجام شد. ابزار مطالعه، محقق ساخته بود و علاوه بر مشخصات فردی، دارای 25 سؤال مربوط به مسائل اخلاقی ـ حقوقی مراقبت از سالمندان و یک سؤال مربوط به مهم‌ترین علل خطاهاي اخلاقی پرستاران در مراقبت از سالمندان بود. داده‌ها توسط آزمون‌های من ویتنی و کروسکال والیس تجزیه و تحلیل شد. در مجموع دانش پرستاران از مسائل اخلاقی و حقوقی مراقبت از سالمندان کم‌تر از حد مطلوب بود. تفاوت معناداری بین دانش پرستاران در زمینه مسائل اخلاقی و حقوقی مراقبت از سالمندان با تحصیلات کارشناسی و کارشناسی ارشد (0/001=p) و داشتن یا نداشتن سابقه آموزش در حیطه مراقبت از سالمندان (0/001=p) دیده شد. با توجه به این‌که مراقبت استاندارد در سایه آگاهی مناسب پرستار صورت می‌گیرد، پیشنهاد می‌شود که آموزش‌های لازم، به صورت برگزاری کلاس، کارگاه و برنامه‌های بازآموزی انجام گیرد.