مجله اخلاق پزشکی - علمی پژوهشی

مقدمه: رضایتمندی بیماران از خدمات دریافتی شاخص مناسبی برای سنجش کیفیت خدمات و نحوه ارائه آن از نظر گیرندگان خدمت است. میزان رضایت بیماران منعکس‌کننده توانایی و قابلیت کادر درمانی و میزان رعایت حقوق بیمار است، لذا قدم اول کسب اطلاعات از نظرات و انتظارات بیماران است. مطالعه حاضر با هدف بررسی میزان رضایت بیماران بستری‌شده از نحوه ارائه خدمات درمانی در یکی از بیمارستان‌های آموزشی شهر در سال 90- 1389 انجام شد.

روش: این مطالعه یک مطالعه توصیفی ـ مقطعی است که با استفاده از روش تصادفی بر روی 286 نفر از بیمار در حال ترخیص انجام شد. جمع‌آوری اطلاعات با پرسشنامه محقق ساخته دو قسمتی انجام شد که روایی پرسشنامه با روش صوری و محتوایی و پایای آن با روش آلفای کرونباخ کسب گردید. اطلاعات به کمک نرم‌افزار SPSS با ویرایش 15 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

یافته‌ها: درصد رضایتمندی از کل خدمات 220 نفر (63/9 درصد)، خدمات پزشکی 210 نفر (57/6 درصد) و از خدمات پرستاری 252 نفر (72/3 درصد) بود. بیشترین درصد رضایتمندی مربوط به ارائه آگاهی از سؤالات و خواسته‌های بیمار و کم‌ترین میزان مربوط به رضایت از دسترسی به کادر درمانی در هنگام نیاز بود. اختلاف معنی‌داری بین درصد رضایتمندی از خدمات بالینی بر حسب سن، جنس و میزان تحصیلات وجود داشته است (0/001>p). درصد رضایتمندی افراد شاغل و افراد دارای بیمه نسبت به افراد فاقد بیمه بالاتر بود (0/001=p).

نتیجه‌گیری: در مجموع درصد رضایتمندی بیماران از خدمات درمانی کاملا راضی بوده است. در ابعادی که کمبودها و نارضایتی وجود داشته باید با کارشناسی صحیح نواقص برطرف شود و عدم رضایت بیماران از این خدمات دریافتی می‌تواند بیانگر رعایت‌نشدن حقوقشان باشد.

مقدمه: ظهور جنبش‌هایی که با مضمون حقوق بیمار و با هدف افزایش رضایت بیماران و اعتلای خدمات درمانی به آن‌ها در حیطه بهداشت و درمان شکل گرفته است، زمینه رعایت و آگاهی از مفهوم موازین اخلاق پزشکی را که حقوق بیماران را نیز شامل می‌گردد، بیش از پیش مورد توجه قرار داده است. لازمه عملکرد اخلاقی مناسب در حیطه درمان، آگاهی از مفاهیم اخلاق پزشکی می‌باشد.

روش: این پژوهش از نوع توصیفی می‌باشد. 39 دانشجوی گروه علوم پزشکی (مامایی، کارورز زنان و دستیار زنان) که در زمان مطالعه مشغول به ارائه خدمات درمانی در بخش لیبر 5 بیمارستان آموزشی منتخب شهر تهران بودند، با روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند و آگاهی آن‌ها نسبت به موازین اخلاق پزشکی مورد بررسی قرار گرفت. ابزار، پرسشنامه پژوهشگر ساخته دو قسمتی شامل اطلاعات دموگرافیک و 15 سؤال در حیطه آگاهی از موازین اخلاق پزشکی بود.جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی و نرم‌افزار 17 SPSS استفاده شد.

یافته‌ها: میانگین نمره آگاهی دانشجویان گروه علوم پزشکی 2/07±8/53 از حداکثر 15 به دست آمد که در این پژوهش بیانگر آگاهی در سطح متوسط بود. بین سن، رشته تحصیلی و نمره آگاهی دانشجویان ارتباط معناداری وجود نداشت(p≥0/05) .

بحث: آگاهی افراد در یک سازمان بر عملکرد آن‌ها تأثیر می‌گذارد، لذا شناسایی میزان آگاهی شاغلین بهداشت و درمان، زمینه مناسبی را جهت شناسایی کمبودها و برنامه‌ریزی در جهت ارتقای آگاهی آن‌ها فراهم می‌کند که خود می‌تواند بر عملکرد ارائه‌دهندگان خدمات درمانی، رضایت بیماران و ارتقای سطح سلامتی و خدمات حوزه درمان تأثیرگذار باشد.

مقدمه: در سال‌های اخیر با افزایش تولید علم در کشورمان، احتمال وقوع  سوء رفتارهای پژوهشی به صورت موضوعی چالش‌برانگیز مطرح می‌باشد. هدف از انجام مطالعه حاضر بررسی تجربیات پژوهشگران از علل بروز و راهکارهای مقابله با این سوء رفتارهای پژوهشی می‌باشد.

روش: این مطالعه، یک مطالعه کیفی از نوع تحلیل محتوای ارتباطی بود که نمونه‌گیری در آن به صورت هدفمند انجام گرفت. در این مطالعه تعداد 10 مصاحبه عمیق نیمه ساختارمند با دانشجویان دکترا انجام گرفت. آناليز داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار Open Code انجام شد.

یافته‌ها: سه حیطه عمده موارد ارتکاب، علل ارتکاب و راهکارهای مقابله با آن‌ها از داده‌ها استخراج گردید. سیستم ارزشیابی کمی، بی‌اطلاعی از قوانین، عدم وجود قوانین واضح و مشخص برای مجلات از مهم‌ترین علل ارتکاب بودند. همچنین برقراری سیستم ارزشیابی کیفی، افزایش آگاهی و فرهنگ‌سازی، برقراری سیستم شناسایی تخلفات و ایجاد قوانین واضح برای مجلات از راهکارهای پیشنهادی شرکت‌کنندگان جهت مقابله با سوء رفتارهای پژوهشی بود.

نتیجه‌گیری: سوء رفتارهای پژوهشی به یکی از دغدغه‌های محققین در ایران تبدیل شده و برای پیشگیری‌کردن از وقوع آن باید اقدامات لازم انجام شود.

خطاهای داروئی از شایع‌ترین خطاهای تهدید‌کننده ایمنی بیمار است که باعث افزایش مرگ و میر بیماران و همچنین افزایش هزینه‌های بیمارستانی می‌شود. پژوهش حاضر با هدف تعیین وقوع خطاهای داروئی و ارتباط آن با تعهد حرفه‌ای پرستاران انجام شده است. در این مطالعه مقطعی ـ همبستگی، 300 پرستار به روش نمونه‌گیری طبقه‌ای انتخاب شدند. جهت گردآوری اطلاعات از سه پرسشنامه شامل اطلاعات دموگرافیک، پرسشنامه تعهد حرفه‌ای پرستار و پرسشنامه خطای داروئی استفاده شد. داده‌ها توسط نرم‌افزار آماری SPSS و آزمون پیرسون تحلیل شدند. طیف سنی پرستاران 50-22 و اکثرا زن (86/7 درصد) و 64% متأهل بودند. در نتایج حاصل از تحلیل داده‌ها میانگین وقوع خطای داروئی در طی سه ماه برای هر پرستار 15/11 و نمره تعهد حرفه‌ای 86 (تعهد حرفه‌ای بالا) محاسبه گردید و از نظر آماری ارتباط معناداری بین خطاهای داروئی و تعهد حرفه‌ای پرستاران دیده نشد (0/320>p) و هر دو گروه پرستاران دارای تعهد حرفه‌ای پایین و بالا تفاوتی در ارتکاب خطای داروئی نداشتند.

دیسترس اخلاقی یکی از مسائل مهمی است که می‌تواند کیفیت زندگی کاری پرستاران و دستیابی به اهداف سلامتی و بهداشتی را با اشکال مواجه سازد. یکی از مسائل تأثیرگذار در ایجاد شرایط دیسترس اخلاقی، پدیده آتانازی است. هرچند وقوع این پدیده با توجه به ساختارهای مذهبی و قانونی کشور ایران امری غیر ممکن محسوب می‌شود، ولی نگرش پرستاران نسبت به عوامل زمینه‌‌ساز آتانازی نیز می‌تواند در ایجاد شرایط دیسترس اخلاقی در پرستاران مؤثر باشد، لذا مطالعه توصیفی ـ تحلیلی حاضر با هدف بررسی ارتباط بین پدیده دیسترس اخلاقی و نگرش نسبت به آتانازی صورت گرفته است. پرستاران مورد پژوهش به روش نمونه‌گیری سهمیه‌ای از بیمارستان‌های آموزشی شهر کرمان انتخاب شده و از پرسشنامه دیسترس اخلاقی کورلی و نگرش نسبت به آتانازی برای جمع‌آوری اطلاعات استفاده شد. نتایج مطالعه حاکی از عدم وجود ارتباط معنی‌داری بین دیسترس اخلاقی با نگرش نسبت آتانازی است (0/05<P). میانگین دیسترس اخلاقی در پرستاران (0/57±2/7) و میانگین نگرش پرستاران نسبت به آتانازی (1/5±0/9) گزارش شد.

با توجه به این‌که آتانازی یکی از عوامل مهم ایجادکننده شرایط دیسترس اخلاقی در پرستاران است، ولی شاید نگرش پایین پرستاران از بروز آن جلوگیری کرده و در نتیجه سبب شود که این پدیده نتواند نقش مؤثری در ایجاد دیسترس اخلاقی در پرستاران ایرانی داشته باشد. با این وجود سطوح دیسترس اخلاقی لزوم توجه و برنامه‌ریزی لازم در جهت آشنایی پرستاران با این پدیده و افزایش مکانیزم‌های سازگاری در آن‌ها را ایجاب می‌نماید.

مقدمه: بر طبق شواهد در بسیاری از کشورها، پرستاران حتي با مدارج تحصيلی بالا در مورد مباحث اخلاقي توانايي ابراز عقيده نداشته يا به نحوي كنار گذاشته مي‌شوند. اين مطالعه به منظور تعيين توانايي استدلال اخلاقي دانشجويان كارشناسي ارشد پرستاري و عوامل مؤثر بر آن صورت گرفت.

روش: اين مطالعه به روش توصيفي ـ همبستگي روي 236 دانشجوي كارشناسي ارشد پرستاري در دانشگاه‌هاي علوم پزشكي تهران در سال 1391 انجام شد. نمونه‌ها با روش سرشماري انتخاب شدند. از پرسشنامه تعيين سطح توانايي استدلال اخلاقي كه بر مبناي تئوري Kohlberg طراحي شده استفاده گرديد.

يافته‌ها: در اين مطالعه، 27 دانشجو (11/3 درصد) در سطح پيش عرفي، 68 دانشجو (28/7درصد) در سطح عرفي، 112 دانشجو (47/8 درصد) در سطح ﭘﺲﻋﺮﻓﻲ و 29 ﻧﻔﺮ (12/1 درصد) در سطح ملاحظات باليني قرار داشتند. همچنين بين سابقه كار با سطح توانايي استدلال اخلاقي دانشجویان رابطه آماري معني‌دار معكوسي وجود داشت.

نتيجه‌گيري: نتايج اين مطالعه نشان داد اگرچه حدود نيمي از دانشجويان در سطح پس عرفي قرار دارند، ولي هنوز تعداد قابل توجهي از آنان در سطوح پايين‌تر توانايي استدلال اخلاقي هستند. اين امر نشان‌دهنده لزوم توجه بيشتر مسؤولين برنامه‌ريزي دروس پرستاري به پرورش توانايي استدلال اخلاقي دانشجويان پرستاري است.

ناامیدی به عنوان یک عامل شناختی که با انتظارات منفی در مورد آینده مشخص می‌شود، در شالوده انواع مختلف اختلالات روانی مشاهده شده است. هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش مؤلفه‌های صبر به عنوان فضایل اخلاقی و ویژگی‌های شخصیتی به ویژه مؤلفه‌های اخلاقی شخصیت در پیش‌بینی میزان ناامیدی دانشجویان بود. تعداد 516 دانشجوی دانشگاه شیراز به وسیله نمونه‌گیری خوشه‌ای به روش تناسب احتمالی با اندازه انتخاب و با تکمیل پرسش‌نامه پنج عامل بزرگ شخصیت (فرم کوتاه)، مقیاس صبر و پرسش‌نامه ناامیدی در این پژوهش شرکت کردند.

نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه همزمان نشان داد که پنج عامل بزرگ شخصیت پیش‌بینی‌کننده ناامیدی و خرده‌مقیاس‌های آن بوده است. همچنین مؤلفه‌های صبر نمره کل ناامیدی و خرده‌مقیاس‌های آن را به طور منفی پیش‌بینی کردند.

ترکیب پنج عامل بزرگ شخصیت و مؤلفه‌های صبر نیز پیش‌بینی‌کننده نمره کل ناامیدی و خرده‌مقیاس‌های آن بوده است.

در تبیین یافته‌های پژوهش حاضر می‌توان این‌گونه نتیجه‌گیری کرد که عوامل شخصیتی از جمله مؤلفه اخلاقی شخصیت مانند وظیفه‌گرایی یا وجدان و مؤلفه‌های صبر متغیرهای مهمی در پیش‌بینی ناامیدی هستند. بنابراین در درمان افسردگی و ناامیدی توجه به این دو سازه روانشناختی ـ اخلاقی با اهمیت است.

پزشکی یک پروفشن است. پروفشن‌ها گروهایی هستند که به صورت علنی اعلام می‌دارند اعضای آن به شیوه‌های خاصی رفتار کرده، اهداف عالی داشته و خود را مانند یک خیر اجتماعی به جامعه عرضه کرده و با انتشار کدهای اخلاقی استانداردهایی را اعلام می‌کنند و اعضای آن بر این اساس مورد داوری قرار می‌گیرند. در این تحقیق هدف بررسی کدهای اخلاقی پروفشنالیسم پزشکی یا مشخصات طبیب از دیدگاه آموزه‌های اسلامی است. با روش توصیفی ـ تحلیلی و مطالعه کتابخانه‌ای آیات و روایات و بررسی مقالات و متون اسلامی، کدها و مشخصات پروفشنالیسم پزشکی یا طبیب مورد بررسی قرار گرفت. مهم‌ترین کدهای پروفشنالیسم پزشکی و مشخصات طبیب در متون اسلامی در کلام حضرت علی (ع) و حضرت امام صادق (ع) یافت شد که عبارتند از:

1ـ پرهیزکاری و تقوا؛ 2ـ جدیت و کوشش؛ 3ـ دلسوزی و خیرخواهی؛ 4ـ علم و آگاهی؛ 5ـ اعتماد.

آموزه‌های اسلامی در مورد پزشکان کد مهمی را معرفی می‌نماید که از تمام کدهای پروفشنال موجود مهم‌تر است که همان کد اخلاقی پیامبران الهی و ائمه (ع) و مؤمنین است و تمام ارزش‌ها و کدهای اخلاقی دیگر را درون خود دارد. کد تقوی که در رأس کدهای اخلاقی است و باعث محبوبیت خداوند، معیت و همراهی خداوند، برخورداری از علم و حکمت و فرقان، آسان‌شدن کارها، روزی فراوان و رسیدن به رستگاری و فلاح می‌گردد.

یکی از موضوعات غیراخلاقی که به واسطه شیوع نگران کننده آن، رفته رفته به یک هنجار عرفی مبدل می‌شود، مسأله غامض و در عین حال موجع سهم‌خواری در پزشکی است. سهم‌خواری در پزشکی آفتی است بر خرمن سبز و نظیف سلامت، که اگر با تدابیر صحیح دفع نشود، جز خسران و حسرت بر جای نخواهد گذاشت. این مفهوم از حیث حقوقی با عناوین زیرمیزی و رشوه متفاوت است؛ اگرچه در پاره‌ای موارد به لحاظ فنی به معنای کلاهبرداری نزدیک می‌شود؛ لیکن عملی زشت و ناپسند است که سیمای نظام سلامت جامعه و حرفه طبابت را مشوه می‌کند، و ریشه‌های قدسی و معنوی عمل پزشکی را که در سنت غنی ایران زمین با فقاهت و دانایی و اخلاق پیوند خورده است، از هم می‌گسلد....