گسترۀ حجیّتِ دلیل عقلی در استدلالهای فقهی پیرامون مسائل سلامت
پژوهش در دین و سلامت ,
دوره 10 شماره 3 (2024),
28 September 2024
,
صفحه 124-138
https://doi.org/10.22037/jrrh.v10i3.42073
چکیده
سابقه و هدف: در حوزۀ فقهِ پزشکی، مسائل نوپیدایی مطرح میشود که جز با رویکرد معتبر بودنِ استنباطِ عقلی قابل پاسخگویی نیست. ازطرفی این نوع استنباط، با چالشهایی اساسی مواجه است و معتقدانی از مذاهبِ غیرامامیه دارد که بعضاً با فهمِ ناصحیح از حیطۀ حجیّتِ این نوع استنباط درگیر هستند. این پژوهش درصدد است تا برای یافتنِ مفهوم و جایگاه واقعی دلیل عقل در فقهِ پزشکی، موضوع را بررسی، محدودۀ حجیّتِ این نوع از استنباط را تحلیل کند و جلوی استفادة غیرمنضبط از دلیل عقل را بگیرد.
روش کار: پژوهشِ حاضر از نوعِ کتابخانهای و با روش توصیفی-تحلیلی سامان یافته است تا با استفاده از قوانینِ اصولِ فقه و آموزههای قواعدِ فقهی و بیانِ حیطۀ حجیّتِ منبع استنباط عقلی در کنار نظاموار دیدنِ شریعت، دانشِ فقه را پاسخگو به مسائل دنیای معاصرِ علم پزشکی معرفی کند. در این راستا علاوهبر استفاده از روشِ کتابخانهای، از نرمافزارهای نور استفاده شده است.
یافتهها: عقل در اجتهادِ مسائل نوظهورِ حوزۀ سلامت دو نوع کاربرد دارد:
۱- استقلالی: عقل در قالبِ منبع مستقل کارایی دارد. در این کاربرد، عقل در دو میدانِ مستقلّات عقلی و غیرمستقلّات عقلی به کار میآید. در این کاربرد قانونِ «ملازمۀ حکمِ عقل و شرع» از قانونهای ثابت و مقبولِ فقه است و عقل و نقل بر صحت آن گواهی میدهند.
۲- غیراستقلالی: محدودۀ کارکردِ عقل در سه حوزۀ کاربردِ ابزاری و کاربردِ اثباتی در قواعدِ فقهی و ادلۀ فقاهتي یا اصلِ عَمَلي تعریف میشود.
نتیجهگیری: حکمِ عقل در مستقلّات عقلی قطعی و یقینی است. ولی در غیرمستقلّات عقلی در هر مورد باید بررسی شود که آیا حکمِ عقل وجود دارد یا نه. کاربردِ ابزاری، اثباتِ حکمِ ظاهری، اثباتِ حکمِ شرعی کلی و قاعده فقهی، سه کارکردِ فقدانِ استقلال عقل در استنباطِ مسائل فقهِ سلامت است.
- استدلال فقهی
- فقهِ پزشکی
- عقل ظنی
- عقلِ قطعی
- ظرفیّتِ فقه
- گسترۀ حجیّتِ عقل
- مسائل نوظهورِ پزشکی
ارجاع به مقاله
مراجع
Soleymani S. The Corona Challenge: Textualism Versus Rationalism in Islam. Journal of Pizhuhish dar din va salamat. 2022;8(3):1-9).Full Text in Persian)
Fani M, Abdoljabbari M, Atashzadeh-Shoorideh F, Karamkhani M. The criteria of healthy humans from the perspective of religious texts. Journal of Pizhuhish dar din va salamat. 2018;4(1):104-17 ).Full Text in Persian)
Soleymani S, Farhadzadeh AM. The Consistency between Health Fields and Religion in their Approach to Covid-19. Journal of Pizhūhish dar dīn va salāmat. 2020;6(2):180-6. ).Full Text in Persian)
Sobhani Tabrizi J. Ershad al-Oghool ela Mabhath al-Osool. 1 ed. Qom: Imam Sadiq Instituut; 2003.(Full Text in Arabic)
Ansari M. Matareh al-Anzar. 2 ed. Qom: Majma al-Fekr al-Eslami; 2004.(Full Text in Arabic)
Sabzevari AA. Tahzib al-Osool. 2 ed. Qom: Moasseseh al-Men.(Full Text in Arabic)
Alidoost A. Fegh va Aghl. Qom: Sazman-e Entesharat-e Pajuheshgah-e Farhang va Andish-e Eslami; 2012.(Full Text in Persian)
Tabatabai MH. Principles of the philosphy of realism. 2 ed. Qom: Daftar-e Tablighat-e Howzeh Elmiyeh Qom; 2008.(Full Text in Persian)
Mozafar MR. al-Mantegh. Qom: Moasseseh al-Nashr al-Eslami;2002.(Full Text in Arabic)
Darbandi A. Khazain al-Ahkam (The Treasures of Rulings). 1 ed. Qom. (Full Text in Arabic)
Hakim MT. al-Osool al-Amat fi al-Feghh al-Mogharen. Qom: Majma-e Jahani Ahl-e bayit 1997. (Full Text in Arabic)
Soleimani S, Abdoljabbari M, Karamkhani M. A narrative view of communicable diseases: from reality to denial. Journal of Islamic Studies in Health. 2021;5(1):25-36.(Full Text in Persian)
Akhond-e Khorasani Mk. Kefayat al-Osool. 1 ed. Qom: Moasseseh Al Bayt; 1998. (Full Text in Arabic)
Naeini MH. Favaed al-Osool. 1 ed. Qom: Jameh Modaresin Howzeh Elmeiyeh Qom; 1997. (Full Text in Arabic)
Mozafar MR. Osool al-Feghh. 5 ed. Qom: Esmaeilian; 1996. (Full Text in Arabic)
Sadr MB. Bohooth Fi Elm Al Usool. 3 ed. Qom: Moasseseh Daerat al-Maref Feghh Islam bar Mazhab Ahl-albeyt; 1996.(Full Text in Arabic)
Naeini MH. Ajvad al-Taghrirat. 1 ed. Qom: Matbae al-Erfan; 1973.(Full Text in Arabic)
Madani Tabrizi Y. Ghavaed al-Osool. 2 ed. Qom: The office of the supreme leader of the Islamic Republic; 2008. (Full Text in Arabic)
Imam khomeini R. Tanghih al-Osool. 1 ed. Tehran: Moasseseh Tanzim va Nashr Asar-e Imam Khomeini; 1997.(Full Text in Arabic)
AtashzadehShoorideh F, Karamkhani M, Khubestani MS, Fani M, Abdoljabbari M. Searching the concept of spiritual well-being and the indices of healthy individuals in different religions and creeds. Journal of Pizhuhish dar din va salamat. 2016;2(4):63-71.
Abdoljabari M, Karamkhani M, Fani M, Dolatshahi F. Euthanasia and Assisted Death. Journal of Pizhūhish dar dīn va salāmat. 2015;1(1):56-64. (Full Text in Persian)
Najmabadi A. al-Osool. 1 ed. Qom: Moasseseh Ayatollah al-Borojerdi; 2001.(Full Text in Arabic)
Koleini MB. al-Kafi. 4 ed. Tehran: Dar al-Kitab al-Islami; 1983.(Full Text in Arabic)
Khomeini M. Tahrirat fi al-Osool. 1 ed. Qom: Moasseseh Tanzim va Nashr-e Asar-e Imam Komeini; 1997. (Full Text in Arabic)
Makarem Shirazi N. Anvar al-Osool. 2 ed. Qom: Madredeh Imam Ali Ibn-e Abi Taleb; 2007. (Full Text in Arabic)
Akhond-e Khorasani Mk. Kefayat al-Osool. 1 ed. Qom: Moassesseh Al-e Bayt 1988. (Full Text in Arabic)
Qasemi MA. Feghh-e Pezeshki. Qom: Ae,meh Athar; 2016. (Full Text in Persian)
Meshkini Ardebili A. Eslahat al-Osool va Mozam Abhasoha. 6 ed. Qom: al-Hadi; 1993.(Full Text in Arabic)
Bojnoordi H. al-Qavaed al-Feghhiyeh. 1 ed. Qom: al-Hadi; 1996.(Full Text in Arabic)
Dezfooli M. Rasael al-Feghhiyeh. 1 ed. Qom: Kongereh Jahani Bozorgdasht-e Sheikh Azam Ansari-e Dezfooli; 1993.(Full Text in Arabic)
Ansari M. Favaed al-Osool. 5 ed. Qom: Moasseseh al-Nashr al-Eslami al-al-Tabeat lejamaat al-Modaresin be-Qom; 1995. (Full Text in Arabic)
Imami SH. Hoghoogh-e Madani. Tehran: Islami 1994. (Full Text in Persian)
Mousavi Khomeini SM. al-Beie. 1 ed. Tehran: Moasseseh Tanzim va Nashr-e Asar-e Imam Komein; 1997. (Full Text in Arabic)
The Holy Quran. Translated by: Hossein Ansarian. Tehran: Dar al-Quran al-Karim.
- چکیده مشاهده شده: 111 بار
- PDF دانلود شده: 56 بار