طراحی و روانسنجی پرسشنامهی جامع سنجش سلامت معنوی در جامعهی ایرانی
مجله اخلاق پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 8 شماره 30 (1393),
,
صفحه 25-56
https://doi.org/10.22037/mej.v8i30.7607
مقدمه: عليرغم پژوهشهاي بسياري كه در مورد سلامت معنوي در طول دهههاي گذشته انجام شده، فقدان ارائهی تعريفی جامع و قابل قبول از آن مشاهده ميگردد. سنجش سلامت معنوی در جمعیت ایرانی در گام نخست نیازمند ارائهی تعریفی از سلامت معنوی است که منطبق با ویژگیهای فرهنگی، اجتماعی و مذهبی جامعهی ما باشد لذا طراحی و آزمون ابزاری که بتواند سازههای مفهومی تعریف ارائه شده را بسنجد از جمله ضروریات این حوزه محسوب میگردد. مطالعهی حاضر یکی از اولین مطالعاتی است که با هدف تبیین مفهوم سلامت معنوی و سپس طراحی و آزمون پرسشنامهی جامع سلامت معنوی در جمعیت ایرانی صورت پذیرفت.
مواد و روشها: در این مطالعه متدلوژیک و مقطعی پرسشنامهی سنجش سلامت معنوی در جامعهی ایرانی، با 69 گویهی اولیه، مستخرج از منابع و متون معتبر اسلامی و تأیید شده از سوی گروه سلامت معنوی فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران در سه حیطهی بینش، گرایش و رفتار طراحی شد. در مجموع 506 نفر (64% زن)، از افراد20 ساله و بالاتر ساکن در منطقه 13 شهر تهران، در فرآیند روانسنجی پرسشنامه شرکت کردند. جهت سنجش پایایی از روشهای آزمون- بازآزمون و سنجش هماهنگی درونی استفاده شد. روایی صوری، محتوا و سازهی پرسشنامه ارزیابی گردید.
نتایج: در مجموع 48 گویه از سوی متخصصین و همچنین جامعهی مخاطب، ضروری، مرتبط و قابل فهم تشخیص داده شدند. روایی محتوا از سوی متخصصین تأیید شد. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی، وجود مدل 6 عاملی را در ساختار گویههای تدوین شده نشان داد و مدل بهینه در قالب دو مؤلفهی 1) شناختی/ عاطفی و 2) رفتاری تبیین شد. برازش مدل استخراج شده توسط تحلیل عاملی تأییدی در سطح مطلوب تأیید شد. هماهنگی درونی در سازهها و تمامی زیر سازههای پرسشنامه مطلوب بود (آلفای کرونباخ بیش از 0/7). نتایج حاصل از آزمون- بازآزمون در تمامی سازهها و زیرسازهها پایایی پرسشنامه را تأیید نمود.
نتیجه گیری: نتایج به دست آمده از مطالعهی اولیه، نشانگر روایی و پایایی مطلوب پرسشنامهی جامع سنجش سلامت معنوی در یک جامعهی شهری ایرانی است. مطالعات تکمیلی جهت سنجش سلامت معنوی در جمعیتها و مناطق مختلف کشور توصیه میگردد.