مجله اخلاق پزشکی - علمی پژوهشی

زمینه و هدف: حساسیت اخلاقی ویژگی است که شخص را قادر می‌سازد کشمکش‌های اخلاقی خود را بازشناخته و به نتایج تصمیم‌گیری اخلاقی در مورد دیگران، پی ببرد. از آنجا که پرستاران باید بتوانند یک مراقبت با کیفیت و مبتنی بر اخلاق ارائه دهند و رعایت حقوق بیماران یکی از جنبه‌های مراقبت اخلاقی است، این مطالعه با هدف تعیین ارتباط بین حساسیت اخلاقی پرستاران و رعایت حقوق بیماران در بخش‌های مراقبت ویژه در سال 1395صورت گرفت.

مواد و روش‌ها: در این مطالعه توصیفی ـ همبستگی، 260 نفر از پرستاران شاغل در بخش‌های مراقبت ویژه بیمارستان‌های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران به روش در دسترس انتخاب شدند. جهت جمع‌آوری اطلاعات از پرسشنامه حساسیت اخلاقی Lutzen و پرسشنامه پژوهشگرساخته رعایت حقوق بیماران استفاده شد. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS 20 و آزمون‌های آماری تحلیل شد.

ملاحظات اخلاقی: درباره اهداف پژوهش و رعایت محرمانگی اطلاعات به شرکت‌کنندگان توضیح داده شده و رضایت آگاهانه کتبی جهت شرکت در مطالعه از آنان اخذ گردید.

یافته‌ها: سطح حساسیت اخلاقی پرستاران بخش‌های مراقبت ویژه (18/30±160/58) و رعایت حقوق بیماران توسط ایشان (12/19 ±127/81)، بالاتر از حد متوسط بود. بین حساسیت اخلاقی پرستاران و میزان رعایت حقوق بیمار توسط ایشان در بخش‌های مراقبت ویژه، ارتباط معنی‌دار مستقیم مشاهده شد (0/0001>P و r=0/326).

نتیجه‌گیری: با توجه به ارتباط مشاهده‌شده بین حساسیت اخلاقی با رعایت بیشتر حقوق بیماران، پیشنهاد می‌شود جهت ارتقای رعایت حقوق بیماران، راه‌کارهای مناسب در راستای افزایش سطح حساسیت اخلاقی پرستاران و ارائه مراقبت باکیفیت اتخاذ گردد.

زمینه و هدف: نظر به اهمیت شناخت متغیرهای مؤثر بر کیفیت زندگی دانشجویان، این مطالعه با هدف تعیین ارتباط بین جهت‌گیری مذهبی و کیفیت زندگی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اراک در سال 1393 انجام شده است.

مواد و روش‌ها: در این مطالعه توصیفی ـ مقطعی به روش نمونه‌گیری چندمرحله‌ای، 288 از دانشجویان، دانشگاه علوم پزشکی اراک انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها در این مطالعه شامل پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی و پرسشنامه جهت‌گیری مذهبی آلپورت بود. تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار آماری SPSS 20 انجام شد.

ملاحظات اخلاقی: پس از توضیح اهداف مطالعه، رضایت آگاهانه جهت شركت در تحقیق از نمونه‌ها اخذ گردید. پرسشنامه‌ها بی‌نام بوده و به شركت‌كنندگان اطمینان خاطر داده شد كه اطلاعات آن‌ها محرمانه مانده و به صورت گروهی منتشر خواهد شد.

یافته‌ها: میانگین و انحراف معیار کیفیت زندگی در حیطه جسمی 2/16±12/24، حیطه روانشناختی 1/90±13/33، حیطه روابط اجتماعی 2/83±13/77 و حیطه محیطی 2/58±13/46 بود. میانگین و انحراف معیار جهت‌گیری مذهبی بیرونی 5/28±26/61 و جهت‌گیری مذهبی درونی 5/16±28/53 بود. بین جهت‌گیری مذهبی درونی با تمامی حیطه‌های کیفیت زندگی ارتباط مثبت و معنی‌دار وجود داشت (0/05>P). بین جهت‌گیری مذهبی بیرونی با حیطه جسمی و محیطی کیفیت زندگی ارتباط منفی و معنی‌دار وجود داشت (0/05>P).

نتیجه‌گیری: یافته‌ها نشان داد برخلاف بین جهت‌گیری مذهبی درونی با تمامی جنیه‌های کیفیت زندگی ارتباط معنی‌دار وجود دارد. با توجه به نقش مثبت جهت‌گیری مذهبی درونی در پیش‌بینی كیفیت زندگی دانشجویان، تقویت باورهای مذهبی و نهادینه‌سازی معنویت در محیط‌های دانشگاهی توصیه می‌گردد.

زمینه و هدف: فرسودگی شغلی می‌تواند بر ایفای نقش‌های حرفه‌ای پرستاری به ویژه حمایت از بیمار تأثیر بگذارد. این مطالعه با هدف تعیین ارتباط بین نگرش نسبت به نقش حمایت از بیماران با فرسودگی شغلی پرستاران بخش‌های مراقبت ویژه انجام شده است.

مواد و روش‌ها: پژوهش توصیفی ـ تحلیلی حاضر بر روی پرستاران شاغل در سه بیمارستان آموزشی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی کرمان در سال 1392 انجام شده است. از میان 250 پرستار شاغل در بخش‌های مراقبت ویژه بزرگسالان و کودکان، 183 نفر که دارای معیارهای ورود به مطالعه بودند، به روش در دسترس انتخاب شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه 3 قسمتی اطلاعات جمعیت‌شناختی، پرسشنامه فرسودگی شغلی «Maslach Burnout Inventory» و پرسشنامه سنجش نگرش پرستاران نسبت به نقش حمایت از بیمار استفاده شد. برای تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار آماری SPSS 18 استفاده شد.

ملاحظات اخلاقی: رضایت آگاهانه شفاهی از شرکت‌کنندگان کسب گردیده و به آن‌ها درباره محرمانگی اطلاعات، اطمینان داده شد.

یافته‌ها: بین نگرش نسبت به نقش حمایت از بیمار با فرسودگی شغلی ارتباط منفی معنی‌دار مشاهده شد (p=0/035 ،r=0/07). بین عامل شناختی نگرش نسبت به نقش حمایت از بیمار با ابعاد خستگی عاطفی (p=0/03 ،r=0/81) و فقدان موفقیت فردی، فرسودگی شغلی ارتباطی منفی معنی‌دار مشاهده شد (p=0/04 ،r=0/12). همچنین بین عامل رفتاری نگرش نسبت به نقش حمایت از بیمار با بعد فقدان موفقیت فردی فرسودگی شغلی ارتباط معنی‌دار منفی مشاهده شد (p=0/03 r=0/21).

نتیجه‌گیری: با توجه به تأثیر نگرش به نقش حمایت از بیمار در کاهش فرسودگی شغلی، گنجانیدن آن در برنامه آموزش ضمن خدمت پرستاران آنان توصیه می‌گردد.

زمینه و هدف: با افزایش میزان رفتارهای غیر اخلاقی در محیط‌های کاری، پرداختن به اخلاق کار اسلامی می‌تواند نقش مهمی در مدیریت اثربخش سازمان‌ها ایفا نماید. مطالعه حاضر با هدف طراحی و آزمون الگویی از برخی پیشایندها و پیامدهای مهم اخلاق کار اسلامی انجام گرفته است.

مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر یک مطالعه از نوع مقطعی ـ همبستگی است. نمونه پژوهش شامل 250 نفر از کارکنان دانشگاه علوم پزشکی سبزه‌وار در سال 1394 بودند که به روش سرشماری وارد مطالعه شدند. برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامه محقق‌ساخته شامل ویژگی‌های فردی، مقیاس اخلاق حرفه‌ای اسلامی، شاخص توصیف شغل و پرسشنامه تعهد سازمانی استفاده شد. برای تحلیل داده‌ها از روش الگویابی معادلات ساختاری (SEM) به وسیله نرم‌افزار AMOS 22 و SPSS 22 استفاده شد.

ملاحظات اخلاقی: پس از توضیح درباره اهداف مطالعه و محرمانگی پاسخ‌ها، رضایت آگاهانه شرکت‌کنندگان کسب گردید.

یافته‌ها: الگوی پیشنهادی با برخی تغییرات از برازش خوبی برخوردار بود. پس از حذف سه مسیر غیر معنی‌دار وضعیت تأهل (p<0/213)، سطح تحصیلات (p<0/255) و وضعیت استخدام (p<0/182) به اخلاق کار اسلامی از الگوی پیشنهادی، برازندگی بهتر مدل از طریق همبستگی خطاهای دو مسیر (مسیر رضایت شغلی به تعهد سازمانی و مسیر ارتقا به شرایط محیط کار) حاصل شد.

نتیجه‌گیری: یافته‌ها نشان داد که اخلاق کار اسلامی در سازمان‌ها از یکسو با سن، سابقه کاری و جنسیت کارکنان مرتبط بوده و از سوی دیگر سبب افزایش رضایت شغلی و تعهد سازمانی می‌گردد. به کاربردن این نتایج هنگام استخدام کارکنان و آموزش اخلاق حرفه‌ای اسلامی برای رضایت شغلی و تعهد سازمانی توصیه می‌گردد.

زمینه و هدف: رعایت استانداردهای اخلاق حرفه‌ای از سوی کارکنان دانشگاه‌های علوم پزشکی می‌تواند در کیفیت فرایند و برونداد سیستم دانشگاهی مؤثر واقع شود. مطالعه حاضر با هدف تعیین تأثیر اخلاق حرفه‌ای بر پیامدهای فردی و سازمانی انجام شده است.

مواد و روش‌ها: مطالعه حاضر یک مطالعه توصیفی ـ تحلیلی و مبتنی بر مدل‌یابی معادلات ساختاری است که بر روی 290 نفر از کارکنان شاغل در دانشگاه علوم پزشکی شهر تبریز در سال تحصیلی 95-94 انجام شده است. نمونه‌گیری به روش تصادفی طبقه‌ای نسبی انجام و برای جمع‌آوری اطلاعات از چهار پرسشنامه استاندارد اخلاق حرفه‌ای، درگیری شغلی، ترک خدمت و تلاش افزاینده استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش‌های تحلیل عاملی تأییدی و مدل معادلات ساختاری استفاده شد.

ملاحظات اخلاقی: رضایت شفاهی مشارکت‌کنندگان اخذ و درباره محرمانگی اطلاعات به شرکت‌کنندگان اطمینان خاطر داده شد.

یافته‌ها: نتایج مدل‌یابی معادلات ساختاری نشان داد که بین اخلاق حرفه‌ای با درگیری شغلی و تلاش افزاینده (p<0/01 ،r=0/17 ،r=0/25) رابطه علی مثبت وجود دارد. همچنین بین اخلاق حرفه‌ای با ترک خدمت (0/32-=r) رابطه علی منفی مشاهده شد. بین درگیری شغلی و تلاش افزاینده (0/28=r) رابطه علی مثبت و نیز بین درگیری شغلی و تلاش افزاینده با ترک خدمت (r=0/27 ،r=0/32) رابطه علی منفی وجود داشت.

نتیجه‌گیری: یافته‌ها حاکی از آن است که توجه به اخلاق حرفه‌ای و ارتقای آن در بین کارکنان سازمان، باعث تعلق شغلی و درگیرشدن آنان با شغلشان و نیز تلاش افزاینده آنان می‌شود.

زمینه و هدف: پرستاری حرفه‌ای است که با تنش‌های روانی و مسائل اخلاقی متعدد آمیخته است. از این رو مطالعه حاضر با هدف تعیین ارتباط جو اخلاقی، استرس شغلی و رضایت شغلی پرستاران شاغل در بیمارستان امام خمینی ارومیه در سال 1394 انجام گردیده است.

مواد و روش‌ها: در این مطالعه مقطعی ـ همبستگی، جامعه مطالعه را پرستاران شاغل در بیمارستان امام خمینی (ره) وابسته به دانشگاه علوم پزشکی ارومیه تشکیل می‏داد که از میان 366 نفر پرستار، 200 نفر به روش نمونه‌گیری سهمیه‌ای انتخاب شدند. برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامه‌های استاندارد جو اخلاقی Victor و Cullen، استرس شغلی Sutherland و رضایت شغلی Brayfield و Rothe استفاده شد. داده‌ها با استفاده از آزمون‏های همبستگی پیرسون و رگرسیون به وسیله نرم‌افزار SPSS 18 تحلیل شد.

ملاحظات اخلاقی: پس از توضیح درباره اهداف مطالعه و محرمانگی اطلاعات، رضایت شفاهی شرکت‌کنندگان کسب گردید.

یافته‌ها: بین متغیرهای جو اخلاقی با رضایت شغلی (0/395=r) و استرس شغلی با رضایت شغلی (0/243-=r) شرکت‌کنندگان همبستگی معنی‌دار مشاهده شد (0/01>P). همچنین بین جو اخلاقی و استرس شغلی شرکت‌کنندگان ارتباط آماری معکوس مشاهده شد (P<0/01 ،r=-0/379). با استفاده از تحلیل رگرسیون چندگانه، متغیر جو اخلاقی حدود 34‌% از واریانس استرس شغلی و 53% از واریانس رضایت شغلی پرستاران را تبیین نمود (p<0/01).

نتیجه‌گیری: با توجه به ارتباط مشاهده‌شده، توصیه می‌گردد تا مدیران و مسؤولان بیمارستان، بستر لازم برای نهادینه‌کردن اخلاق حرفه‌ای فراهم نموده و با ایجاد جو اخلاقی مطلوب، میزان رضایت شغلی پرستاران و کیفیت مراقبت از بیماران را بهبود بخشند.

زمینه و هدف: پرداخت‌های غیر رسمی پدیده‌ای است که نظام سلامت بسیاری از کشورها با آن رو به رو بوده‌اند. این مرور نظام‌مند با هدف شناسایی ماهیت و انواع پرداخت‌های غیر رسمی و علل آن انجام شده است.

مواد و روش‌‌ها: واژگان کلیدی «پرداخت‌های غیر رسمی» یا «پرداخت غیر قانونی» یا «زیرمیزی» و «نظام سلامت» در پایگاه‌های اطلاعاتی داخلی و خارجی PubMed، Magiran، IranMedex، SID، Science Direct، HMIC و Scopus به زبان فارسی و انگلیسی، در بازه زمانی 2000 تا 2016 جستجو شدند.

ملاحظات اخلاقی: صداقت و امانت‌داری در انتخاب و گزارش یافته‌ها و استناددهی به متون رعایت گردید.

یافته‌ها: سی ‌و سه مقاله کامل برای مطالعه و تحلیل انتخاب شد. پرداخت‌های غیر رسمی یا غیر قانونی فاقد یک تعریف جهان‌شمول بوده و نگرش به آن‌ها در جوامع مختلف، متفاوت می‌باشد. علل پرداخت‌های غیر رسمی در سه دسته دلایل پرداخت‌کنندگان (دریافت خدمات باکیفیت، سریع‌تر و احترام)، دلایل دریافت‌کنندگان (پایین‌بودن دستمزدها و تعرفه‌ها، اعمال کسورات غیر منطقی از سوی سازمان‌های بیمه) و ضعف‌های نظام سلامت (ناکارآمدی بیمه‌ها در تأمین ‌مالی، نظارت ناکافی بر نحوه اعمال تعرفه‌ها و کمبود نیروی انسانی در برخی حرف) دسته‌بندی شد.

نتیجه‌‌گیری: پرداخت‌های غیر رسمی با هر نیت، انگیزه و علتی، عواقب جبران‌ناپذیر و بی‌عدالتی را به دنبال دارد. هزینه‌های کمرشکن، نابرابری در دسترسی به خدمات و کیفیت آن‌ها و نابرابری در پیامدهای سلامت، از اصلی‌ترین عواقب پدیده پرداخت‌های غیر رسمی محسوب می‌شوند. واقعی‌شدن تعرفه‌ها در کنار تقویت بیمه‌ها، اطلاع‌رسانی و آگاه‌ساختن بیماران از حقوق خود و بهبود نظارت برای کاهش پرداخت‌های غیر رسمی توصیه می‌گردد.

زمینه و هدف: به دلیل اهمیت رفتارهای غیر مدنی و اثر تخریبی آن بر فضای یادگیری، این مطالعه با هدف مرور نقادانه ابزارهای سنجش رفتار غیر مدنی در آموزش پرستاری انجام شده است.

مواد و روش‌ها: برای انجام مطالعه، از روش جستجوی نظام‌مند استفاده شد. بدین منظور، ابتدا مقالات مرتبط انگلیسی و فارسی، بدون محدوده زمانی در Google Scholar جستجو گردیده، سپس جستجوی اختصاصی در پایگاه‌های اطلاعاتی Science Direct، ProQuest،Wiely Inter Science  و PubMed با استفاده از واژگان کلیدی انجام شد.

ملاحظات اخلاقی: صداقت و امانت‌داری در تحلیل، گزارش و انتشار نتایج رعایت گردید.

یافته‌ها: از 80 مقاله دریافت‌شده، 15 مقاله که به حیطه پرستاری پرداخته بودند، مورد مطالعه و تحلیل قرار گرفتند. تمامی ابزارهای مورد مطالعه مطابق با فرهنگ جامعه هدف طراحی شده و از پایایی و روایی مطلوبی برخوردار بوده و قابلیت استفاده در مطالعات مختلف را داشتند. اغلب ابزارها، رفتار غیر مدنی مدرسین یا دانشجویان را به تنهایی بررسی می‌کردند. از میان ابزارهای مذکور تنها ابزاری که رفتار غیر مدنی مدرسین و دانشجویان را هم‌زمان بررسی می‌کند، ابزار سنجش رفتار غیر مدنی در آموزش پرستاری Clark است که روایی و پایایی آن ابزار به طور دقیق مورد اشاره قرار گرفته است، در حالی که در ابزارهای دیگر شاخص‌های فهرست Casmin رعایت نشده است.

نتیجه‌گیری: از آنجایی که رفتار غیر مدنی یک تعامل دوطرفه است و از طرف دیگر برخی از ابزارهای مورد مطالعه متناسب با شرایط اجتماعی و فرهنگی جامعه حاضر نبودند، لازم است این مقیاس‌های رفتار در دو گروه تعامل‌کننده مطابق با شرایط جامعه طراحی گردد.