نشانگان شاکرین در متون اسلامی و آثار روانشناختی آن
پژوهش در دین و سلامت ,
دوره 9 شماره 3 (2023),
1 مهر 2024
,
صفحه 132-147
https://doi.org/10.22037/jrrh.v9i3.37293
چکیده
سابقه و هدف: شکرگزاری فضیلتی اخلاقی و از مهمترین آموزههاى مکتب اسلام است و وجوبش به نصّ قرآن قابل اثبات است. گزارههای اسلامی نشانگانی برای شاکرین تعیین کرده که در سه حیطۀ شناختی، عاطفی و عملی قابل دستهبندی است. ازآنجاکه حدوث و دوام شکر مستلزم شناسایی این نشانگان است و تبیین ثمرات آن در افراد ایجاد انگیزه میکند و نقش مؤثر آن را در سلامت روان و تکامل انسان واضح میسازد، پژوهش حاضر بهدنبال شناسایی این نشانگان و استخراج ثمرات روانشناختی آن بوده است.
روش کار: این پژوهش از نوع توصیفی - تحلیلی است که با رویکرد قرآنی - روایی بهدنبال کشف و شناسایی نشانگان شاکرین و شناسایی تأثیرات روانشناختی شکرگزاری بر انسانهای شاکر بود. بر این اساس، ابتدا ویژگیهای شاکرین از متون اسلامی با محوریت آیات قرآن و مناجات شاکرین امام سجاد (ع) شناسایی شد. سپس از طریق تحلیل و بررسی محتوایی آیات، تفاسیر و روایاتی که از معصومین (ع) رسیده، تلاش شده است تا تأثیرات روانشناختی این ویژگیها استخراج و تبیین شود. مؤلفان مقاله هیچگونه تضاد منافعی گزارش نکردهاند.
یافتهها: شکرگزاری با شناخت نعمت و منعم اتفاق میافتد و شاکر با تمرکز بر داشتههای مادی و معنوی و توجه آگاهانه نسبت به نشانگان پیرامونی، شناخت خود را که با واکنش عاطفی عجین شده است، به مرحلۀ عمل میکشاند و در صدد جبران نعمت برمیآید. این جبران برای پیرو قرآن در قالب التزام به فرمانهای الهی نمود پیدا میکند و با تغییر شناختها و باورها، کاهش هیجانهای ناسالم و حمایت اجتماعی سبب پرورش انسانهایی عزّتمند، خویشتندار و مسئولیتپذیر میشود.
نتیجهگیری: شکرگزاری حداقل شرط بندگی است و اعتقادات دینی و التزام به رفتارهای دینی خواستهشده در جهت شکر منعم، سرگردانی، اضطراب و نگرانی را کاهش میدهد، منتهی به سـلامت روح و روان میشود و درنهایت سبب پرورش انسانهای تکاملیافته و دیندار میشود.
- اسلام
- روان
- شکرگزاری
- قدردانی
- نعمت
ارجاع به مقاله
مراجع
Emmons RA, McCullough ME. The psychology of gratitude: Oxford University Press; 2004.
Peterson C, Seligman ME. Character Strengths and Virtues: A Handbook and Classification (New York: American Psychological Association & Oxford University Press, 2004). Reflective Practice: Formation and Supervision in Ministry. 2012.
The Holy Quran. Translated by Bahrampour, A. Tehran: Avaei Quran Publications; 2015.
Koleini MIY. Osul Al-Kafi, Resercher By Ghffari, A.A & Akhondi, M. Tehran: Dar al- Kotob al-Eslamiah; 1999. (Full Text in Persian)
Naraghi A. Mi'raj al-sa'ada. Qom: Hijrat Publications; 1999. (Full Text in Persian)
Mesbah Yazdi MT. Zaroorat-e Shokrgozari az Ne'mathay Ma'navi .Tehran: Marifat; 2011.(Full Text in Persian)
Lashani Z, Shaeiri MR, Asghari Moghadam MA, Golzari M. e effect weres of training strategies for gratitude increase (based on the Emmons, Seligman and Verbal-Action pattern) on the expansion of positive affectivity and happiness in normal subjects. Clinical Psychology Studies. 2012;1(4):134-51. (Full Text in Persian)
Asadi H, Kajbaf MB, Kolahdouzan SA, Godarzi S, Hoseinirazi S. Predictiveat the Risk of Mental DisordersPattern on the Based Religious Beliefs, Social Support, Coping Strategies and Record of Mental Disorders. Journal title. 2014;8(2):21-30. (Full Text in Persian)
Tabatabai SMH. al-Mizan fi Tafsir al-Qur'an. Qom: Daftar-e Entesharat-e Islami (Vabasteh be Jameh Modaresin-e Qom); 1994. (Full Text in Persian)
Ibn Manzur AH. Lisan al-Arab. Beirut: Dar al-Ahya al-Tarath al-Arabi; 1987. (Full Text in Arabic)
Mostafavi H. al-tahghigh fi Kalamat al-Qur'an al-Karim. Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance; 1992. (Full Text in Persian)
Ragheb Isfahani AH. al-Mufradat fi Gharib al-Qur'an, Researcher Safwan Adnan Daud. 1 ed. Beirut: Dar Al-Alam Al-Dar Al-Shamiya; 1991. (Full Text in Arabic)
Farahidi K. Kitab al-Ain. Researcher by Makhzumi, Mehdi; Samaraei Ibrahim. Qom: Hijrat. (Full Text in Persian)
Sadr al-Din Shirazi M. Sharh-e Usul al-Kafi. 1 ed. Tehran: Institute of Cultural Studies and Research; 2004. (Full Text in Persian)
Qomi A. Mafatih al-Jannan. Mashhad: Astan Qods-e Razavi Publications; 2001. (Full Text in Persian)
Makaram Shirazi N. Tafsir-e Nemooneh. Tehran: Islamic Publication; 1995.
Seyyed Razi M. Nahj al-Balaghah, Translated by: Shahidi, S.J. 14 ed. Tehran: Scientific and cultural publishing company; 1999. (Full Text in Persian)
Shojaei MS. Tavakol be khoda:Rahi be Sooy-e Hormat-e Khod va Salamat-e Ravan. 3 ed. Qom: Imam Khomeini Educational Institute; 2008. (Full Text in Persian)
Majlesi MB. Biḥār al-ʾanwār al-jāmiʿat li-durar ʾakhbār al-ʾAʾimmat al-ʾAṫhār Beirut: al-Vafa Institute; 1982. (Full Text in Arabic)
Watkins PC, Woodward K, Stone T, Kolts RL. Gratitude and happiness: Development of a measure of gratitude, and relationships with subjective well-being. Social Behavior and Personality: an international journal. 2003;31(5):431-51.
Horr-e Ameli M. Vasail al-Shiah. Qom: al-Albeit Institute; 1988. (Full Text in Persian)
Schultz DP, Schultz SE. Theories of personality Translated by Seyyed Mohammadi,Y. Tehran: Virayesh; 2016.
Shahabian A, Yousefi F. The Relationship between selfactualization, Life Satisfaction and the Need for Recognition in Students with Brilliant Talents. Except Childr Sch. 2007;7(3):317-36. (Full Text in Persian)
Abdi H, Janbozorgi M, Gharavirad SM, Pasandideh A, Rasoulzadeh Tabatabaei SK. Introduction of a Pattern for Adjusting the Interest Based on the Islamic Piety and Making Comparisons between the Pattern and the Cognitive-Behavioral Therapy in Reducing the Anxiety. Studies in Islam and Psychology. 2015; 9(17):57-86. (Full Text in Persian)
Wood AM, Maltby J, Stewart N, Linley PA, Joseph S. A social-cognitive model of trait and state levels of gratitude. Emotion. 2008;8(2):281.
Froh JJ, Kashdan TB, Ozimkowski KM, Miller N. Who benefits the most from a gratitude intervention in children and adolescents? Examining positive affect as a moderator. The journal of positive psychology. 2009; 4(5):408-22.
McCullough ME, Emmons RA, Tsang J-A. The grateful disposition: a conceptual and empirical topography. Journal of personality and social psychology. 2002;82(1):112.
Clark A, Clemes H, Bean R. How to raise eenagers' self-steem, Translation: Parvin Alipour. 9 ted. Mashhad: Astan Quds Razavi.
Fani M, Abdoljabbari M, Atashzadeh-Shoorideh F, Karamkhani M. The criteria of healthy humans from the perspective of religious texts. Journal of Pizhūhish dar dīn va salāmat. 2017;4(1):104-17. (Full Text in Persian)
Khalili R, Kohsari R, Sotodehasl N. A Comparative Analysis of Indicators of Extroversion from the Perspective of Psychology and Islamic Texts. JOURNAL OF RESEARCH ON RELIGION AND HEALTH,[online]. 2020;6(3):139-56. (Full Text in Persian)
Namazi S, Karimkhani S, Setaiesh M, Rad FS. The Comparison of Neuroticism/Psychoticism, Introversion/Extroversion and Coping Styles in Students of Families with Religious and Non-Religious Attitude. Journal of Pizhūhish dar dīn va salāmat. 2017;3(2):53-65. (Full Text in Persian)
Rafieehonar H, Janbozorgi M. The relationship between religious orientation and self control. Journal of Ravanshenasi Va Din. 2010;3(1):31-42. (Full Text in Persian)
Kanfer R, Ackerman PL. Aging, adult development, and work motivation. Academy of management review. 2004;29(3):440-58.
Leythi Vaseti A. A Review of Uyun al-Hikam wa'l-Mawaiz Researcher By Hassani Birjandi, H. Qom: Daar Al-Hadith; 1997. (Full Text in Persian)
- چکیده مشاهده شده: 125 بار
- pdf دانلود شده: 81 بار