اعتبارپژوهی آزمایشهای پزشکی در حوزۀ مسائل فقهی
پژوهش در دین و سلامت ,
دوره 8 شماره 3 (2022),
18 شهریور 2022
,
صفحه 156-171
https://doi.org/10.22037/jrrh.v8i3.34693
چکیده
سابقه و هدف: موضوعسازی آزمایشهای پزشکی برای برخی احکام اسلام پیشینهای به درازای عُمر روایات دارد. ازآنجاکه دستاوردهای جدید علوم آزمایشگاهی موجب ایجاد مسائلِ مستحدثه در فقه شده، هدف این مطالعه بیان انواع آزمایشهای پزشکی جدید طبق ملاکهای فقهیِ مکتب امامیه، اعتبار و حجیّت این آزمایشها و محدودۀ حجیّت، یعنی تعیین شروط و ضوابط حجیّت این نوع از آزمایشها است.
روش کار: این پژوهش از نوع کتابخانهای است که با روش توصیفی-تحلیلی سامان یافته و تلاش شده است تا با استفاده از قوانین اصول فقه و قواعد فقهی و آموزههای روایی اعتبار و حجیّتِ آزمایشهای پزشکی در حوزۀ مسائل فقهی از دیدگاه فقه امامیه بررسی شود. مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکردهاند.
یافتهها: آزمایشهایی که در بستر علم جدید برای مسائل فقهی موضوعساز است، در چهار دستۀ آزمایشهای آسیبشناسی، سمشناسی، سرولوژی و ژنتیک معرفی شد. نظر فقهای امامیۀ معاصر دربارۀ آزمایشهای طبّی در دو فتوایِ کلی معرفی شد: الف) حجیّت آزمایش، در صورتی که منتهی به قطع و علم باشد و ب) حجتنبودنِ این نوع آزمایشها بهطور کلی. در جهت تبیین مسئلۀ آزمایشهای پزشکی با ملاکِ یافتنِ حکم فقهی، آزمایشها به سه دسته تقسیم شد؛ تخمینی، حسی و حدسی و در چند مرحله بحثِ اعتبار و محدودۀ حجیّت آنها از دیدگاه فقهِ امامیه بررسی شد.
نتیجهگیری: بهصورت مشخص نتیجه را در سه دادۀ کلّی میتوان ارائه داد: الف) اعتبار و حجیّت آزمایشهای تخمینی قابل اثبات نیست و فقدانِ دلیل بر حجیّت را میتوان دلیل بر فقدانِ حجیّت دانست. ب) اعتبار آزمایشهای حسی درصورتیکه مسئله از مصادیقِ قضیۀ بیّنه و شهادت باشد، به واسطۀ ادلّۀ حجیّت آن بحث قابل دفاع است و دلیلی بر شروط ذکرشده در آن ابواب، مثل تعدد آزمایشکننده نیست و ج) اعتبار آزمایشهای حدسی درصورتیکه مسئله بر قضیۀ قول اهل خبره و کارشناس تطبیقپذیر باشد، به واسطۀ ادلّۀ حجیّت آن بحث قابل دفاع است. درنتیجه نظر آزمایشکنندۀ واحد در موضوعات احکام کافی است و نیاز به تعددِ نظر آزمایشکننده در آزمایشهای حسی و حدسی نیست.
- آزمایش تخمینی؛ آزمایش حدسی؛ آزمایش حسی؛ حجیّت شهادت؛ حجیّت قول کارشناس
ارجاع به مقاله
مراجع
Ibna Bastam A. Teb al-Aemeh. Qom: Dar al-Sharif al-Rad; 1990.p.18-120. (Full Text in Arabic)
Hor-e Ameli M. Vasael al-Shi'a. Qom: Moasseseh al-Bayt; 1988. (Full Text in Arabic)
Najafi M. Jawāhir al-kalām fī sharḥ-e sharāʾiʿ al-Islām. Beirut: Dar Ehya' al-Toras al-Arabi; 1983. (Full Text in Arabic)
Imam Reza. Fegh al-Reza. Moasseseh al-Albayt: Mashhad. (Full Text in Arabic)
Sheikh Sadooq M. Man La Yahzaroh al-Faqih. Qom: Daftar-e Entesharat-e Islami; 1992. (Full Text in Arabic)
Sheikh Sadoogh M. al-Moghnei. Qom: Moasseseh Imam Hadi; 1992. (Full Text in Arabic)
Makarem Shirazi N. al-Nekah. Qom: Entesharat-e Madreseh Imam Ali; 2003. (Full Text in Persian)
Salarzaee AH, Rayatie Heydar Abadi R. Based Out of Conflict Judicial Indications Based on Medical Tests With Legal Indications. Iranian Journal of Forensic Medicine. 2018;24(1):70-80. (Full Text in Persian)
Pile A, Alavi Ghazvini SA, Razieei A. The Review of DNA Test in Negating the Lineage. Private Law. 2013;10(1):139-58. (Full Text in Persian)
Pile A, Alavi Ghazvini SA, Razieei A. Role of DNA In Confirm of Lineage. Journal of Family Research. 2014;9(3):381-97 .(Full Text in Persian)
Mozafar MR. Usool al-Fiqh. Qom: Ismaeilian; 1996. (Full Text in Arabic)
Mohaghegh Khorasani MK. Kifayat al-usul. 1 ed. Qom: Moasseseh al-Albayt;1988. (Full Text in Arabic)
Makarem Shirazi N. al-Ghavaed al-Feghhiyeh. Qom: Madreseh Imam Ali (PBUH); 1990 .(Full Text in Arabic)
Mortazavi Langheroodi SMH. al-Dor al-Nazid fi al-Ijtihad va al-Ehtiat va al-Taghlid. Qom: Moasseseh Ansarian; 1990. (Full Text in Persian)
Fazel Lankarai M. Jame' al-Masail. Qom: Amir. (Full Text in Persian)
Makarem Shirazi N. al-Fatavi al-Jadidah. Qom: Madreseh Imam Ali (pbuh); 2006 .(Full Text in Persian)
Mousavi Golpayegani SMR. Majma' al-Masael. Qom: Dar al-Quran al-Karim; 1988. (Full Text in Persian)
Mousavi Khoei SA. Serat al-Nejat. Qom: Maktab-e al-Nashr-e al-Montakhab; 1995. (Full Text in Arabic)
Mousavi Khoei SA. Mawsueh Imam Khoei. Qom: Moasese Ehya-e Asar-e al-Emam al-Khoei; 1997. (Full Text in Arabic)
Mousavi Ardabili SA. Fiqh al-Ghaza. Qom; 2002.
(Full Text in Arabic)
Rashti H. al-Ghaza. Qom: Dar al-Quran al-Karim; 1980. (Full Text in Arabic)
Abdorrahman M. Mojam Mostalahat Va Alfaz Fiqhiyah. (Full Text in Arabic)
Meshkini Ardabili A. Estelahat al-Ousoul va Mozam Abhasha. Qom: al-Hadi; 1954. (Full Text in Arabic)
Sobhani Tabrizi J. Ershad al-Qoloob Ela Mabahes al-Osool. Qom: Moasseseh Imam Sadegh (pbuh); 2003. (Full Text in Arabic)
Esfahani Najafi MT. Hedayat al-Mostarshedin. Qom: Moasseseh Nashr-e Islami; 2008 .(Full Text in Arabic)
Borojerdi H. Nehayat al-Osool. Tehran: Tafakor; 1994. (Full Text in Arabic)
Mousavi Khoei SA. Mesbah al-Osool. Qom: Moasese Ehya-e Asar-e al-Emam al-Khoei; 2001. (Full Text in Arabic)
Bahrani MS. Bohos fi Mabani Elm al-Rijal. Qom: Maktabeh al-Fadak; 2008. (Full Text in Arabic)
Shobeiri Zanjani SM. al-Nekah. Qom: Moasseseh Pazuheshi-e Ray-Pardaz; 1998. (Full Text in Persian)
Ameli (Shahid Sani) Z. al-Rozat al-Bahiyeh Fi Sharh al-Loma' al-Dameshqiyah. Qom: Davari; 1989. (Full Text in Arabic)
Lari SA. Altalige Ala al-Makaseb: Moasseseh al-Maaref al-Islamiyah; 1997. (Full Text in Arabic)
Helli H. Tahrir al-Ahkam al-Shariat ala Mazhab al-Imamiyah. Qom: Moasseseh Imam Sadegh (pbuh); 1999. (Full Text in Arabic)
Ameli SN. al-Favaed al-Madaniyah va Bazilah al-Shavahed al-Makiyah. Qom: Daftar-e Entesharat-e Islami; 2005. (Full Text in Arabic)
Bahrani- Ale- Osfour Y. Hada'eq al-Nazirah fi Ahkam al-Itrat al-Tahirat. Qom: Daftar-e Entesharat-e Islami; 1984. (Full Text in Arabic)
The Holy Quran. Translated by: Mohamad Mehdi Fooladvand. Tehran:Payam-e Edalat. (Full Text in Arabic)
Sharif-Morteza A. Rasael al-Sharif al- Morteza. Qom: Dar al-Qur'an al-Karim; 1984. (Full Text in Arabic)
Toosi M. al-Khalaf. Qom: Daftar-e Entesharat-e Islami; 1986. (Full Text in Arabic)
Ansari M. Matrah al-Anzar. Qom: Majmae al-Fekr al-Islamiyeh; 2004. (Full Text in Arabic)
Naeini MH. Favaed al Usool. Qom: Jame Modaresin Hovzeh Elmiyeh Qom; 1997. (Full Text in
Arabic)
Ansari M. Favaed al-Osool. Qom: Moasseseh al- Nashr-e al-Islami; 1995. (Full Text in Arabic)
Mirzay-e Qomi A. al-Qavanin al-Mahkamat fi al-Usool. Qom: Ehyae al-Kotob al-Islamiyeh; 2008. (Full Text in Arabic)
Soleymani S, Farhadzadeh AM. The Consistency between Health Fields and Religion in their Approach to Covid-19. Journal of Pizhūhish dar dīn va salāmat. 2020;6(2):180-6. (Full Text in Persian)
Abdoljabari M, Karamkhani M, Dolatshahi F. Euthanasia and Assisted Death. Journal of Reaserch on Religion & Health. 2015;1(1):56-64. (Full Text in Persian)
Bojnordi SH. al-Ghavaed al-Feghhiyeh Qom: al-Hadi; 1998. (Full Text in Arabic)
Sadr SMB. Bohoos fi Shrh-e al-Orvato al-Vosgha. Qom: Majma al-Shahid Ayat-allah al-Sadr; 1987. (Full Text in Arabic)
Makarem-e Shrazi N. Daerat al-Maaref Fegh-e Mogharen. Qom: Madreseh Imam Ali(pbuh); 2006. (Full Text in Persian)
Najafi MN. Jawāhir al-kalām fī sharḥ sharāʾiʿ al-islām. Beirut: Dar al-Ehya al-torath al-Arabi; 1997. (Full Text in Arabic)
Sadr MB. Mabahes al-Usool. Qom: Maktab al-Elam al-Eslami; 1987. (Full Text in Arabic)
Sadoogh M. Man la Yahzor-alfaghih. Qom: Daftar-e Entesharat-e Islami; 1993.(Full Text in Arabic)
Toosi M. Tahdhib al-Ahkam, Correction by Khorsan Hassan al-Musawi. 4 ed. Tehran: Dar al-Kitab al-Islamiye; 1986. (Full Text in Arabic)
Mostafavi MK. al-Ghavaed al-Feghhiye. Qom: Markaz-e al-Alami leldaresat al-Islamiyeh; 2005. (Full Text in Arabic)
Khoei A. Ghayat al-Mamool Qom: Majma al-Fekr al-eslamiyeh; 2007. (Full Text in Arabic)
Soleimani S, Abdoljabbari M, Karamkhani M. A narrative view of communicable diseases: from reality to denial. Islamic Studies in Health. 2021;5(1):25-36. (Full Text in Persian)
Makarem Shirazi N. Daerat al-Maaref Feghh-e Mogharen. Qom: Madreseh Imam Ali (pbuh); 2006. (Full Text in Persian)
Mousavi Khoei SA. al-Tanghih fi Sharh-e Orvato al-Vosgha. Qom: Eshraf; 2004. (Full Text in Arabic)
Mousavi Khoei S. Fegh Shia-Ketab al-Taharat. Qom Afagh; 2004.(Full Text in Arabic)
Zanjani SM. Nekah. Qom: Moasseseh Pizuhishi-e Ray-Pardaz; 1998. (Full Text in Persian)
Isfehani Compani MH. Salat al-Jemaat. Qom: Daftar-e Entesharat-e Islami; 1988. (Full Text in Arabic)
Sadr M. Mavara al-Feghh. Beirut: Dar Al-Azwa; 1999. (Full Text in Arabic)
Sadr R. al-Ejtehad va al-Taghlid. Qom: Daftar-e Tablighat; 1999. (Full Text in Arabic)
Tabatabaei MS. al-Kafi fi Usoolal-Feghh. Beirut: Dar al-Helal; 2007. (Full Text in Arabic)
Hassanzaadeh M. The Relation of Expertise to Testimony in Islamic Law and Jurisprudence. Islamic Law. 2005;1(4):71-83. (Full Text in Persian)
Gharavi Naeini MH. al-Salat. Qom: Daftar-e Entesharat-e Islami; 1990. (Full Text in Arabic)
Mostafavi MK. al-Ghavaed al-Feghhiyeh. Qom: Markaz-e al-Alami lel-Derasat-e al-Islamiyeh; 2005. (Full Text in Arabic)
Tabrizi M. Favaed al-Usool. Qom: Sama-e Qalam; 2009. (Full Text in Arabic)
Naeini MH. Ajvad al-Taghrirat. Qom: Matba al-Erfan; 1973. (Full Text in Arabic)
Ameli (Shahid Aval) M. al-Doroos al-Shariat fi Feghh al-Emamiyeh. Qom: Daftar-e Entesharat-e Islami; 1996. (Full Text in Arabic)
Dezfooli M. al-Makaseb al-Mohtaramat va al-Beie va al-Ekhtiarat. Kongereh Jahani-e Bozorgdasht-e Sheikh Azam-e Ansari; Qom. 1994. (Full Text in Arabic)
Yazdi SMK. Hashiyeh al-Makaseb. Qom: Moasseseh Esmaeilian; 2000. (Full Text in Arabic)
Hoseini Rohani SS. Menhaj al-Feghahat. Qom: Anvar al-Hoda; 2008. (Full Text in Arabic)
Mousavi Khoei S. al-Makaseb-Mesbah-al-Feghahat. (Full Text in Arabic)
Khomeini SR. al-Beia. Tehran: Moasseseh Tanzim va Nashr-e Asar-e Emam Khomeini; 2000. (Full Text in Arabic)
Soleimani S, Abdoljabari M, Karamkhani M. The effect of Islamic slaughter on food health based on Islamic texts. Researcher Bulletin of Medical Sciences. 2020;25(1):e19-e. (Full Text in Persian)
Meshkini Ardebili A. Kefayat-o al-Osool. Qom: Loghman; 1992. (Full Text in Arabic)
Hoseini Firooz-Abadi M. Enayat al-Osool fi Sharh-e Kefayat-ol Osool. Qom: Firoozabadi; 1979. (Full Text in Arabic)
Taheri H, Hakim M. The study of criterion in accepting the view of the expert in Imamate 42. jurisprudence. Religious Researches. 2016;12(2):313- (Full Text in Persian)
Araki MA. Usool al-Feghh Qom Moasseseh dar Rah Hagh; 1996. (Full Text in Arabic)
Tabrizi J. Ershad al-Talebela al-Taligh ala al-Makaseb. Qom: Moasseseh Esmaeilian; 1995. (Full Text in Arabic)
Mohammad K, Malek-Afzali H. Statistical methods and health indicators. Tehran: Jafari Novin; 2015 .(Full Text in Persian)
- چکیده مشاهده شده: 213 بار
- PDF دانلود شده: 87 بار