بررسی مقایسهای حُسن ظن در متون دینی با خوشبینی در روانشناسی با تأکید بر صحیفۀ سجادیه
پژوهش در دین و سلامت ,
دوره 7 شماره 4 (2021),
22 December 2021
,
صفحه 149-162
https://doi.org/10.22037/jrrh.v7i4.28327
چکیده
سابقه و هدف: روانشناسیِ مثبتنگر از شاخههای مهم روانشناسی است که در آن به جنبههای مثبت روانی انسان مانند بهباشی، شادکامی و تجربههای غرقگی پرداخته میشود. خوشبینی نیز از این دسته است و بسیاری از پژوهشهایی که دربارۀ خوشبینی انجام گرفته است نشان میدهد که افراد خوشبین در متغیّرهای روانشناختی وضعیت بهتری نسبت به دیگران دارند که این خود شاخصی از سلامت روانشناختی است. شاید بتوان گفت نزدیکترین مفهوم متناظر با خوشبینی در متون دینی «حُسن ظن» است که معنای لغوی آن «خوشگمانی» است. هدف از این پژوهش بررسی حُسن ظن بهعنوان شاخص سلامت روانشناختی از منظر صحیفۀ سجادیه و تبیین تفاوت آن با خوشبینی بود.
روش کار: مطالعۀ حاضر پژوهشی تحلیلی-تفسیری از نوع مطالعات کتابخانهای است که با مراجعه به آیات قرآن و روایات دیگرِ معصومان با تأکید بر صحیفۀ سجادیه و بررسی تطبیقی آن با یافتههای روانشناسی صورت گرفته است.
یافتهها: حُسن ظن در صحیفۀ سجادیه مفهومی پربسامد است. برخلاف خوشبینی در روانشناسی که در دو حوزۀ فردی و انسانها نسبت به یکدیگر مفهوم مییابد، حُسن ظن در صحیفۀ سجادیه در دو حوزۀ خدا و انسانها مد نظر قرار میگیرد.
نتیجهگیری: مهمترین وجوه نوآوری این پژوهش بررسی مفهوم حُسن ظن در تمامی دعاهای صحیفۀ سجادیه و نیز استفادۀ تحلیلی از آیات قرآن و روایات جهت نشاندادن تأثیر حسن ظن بر سلامت روانشناختی بود. نتایج این مطالعه نشان میدهد که حسن ظن به خداوند و انسانها میتواند موجب ایجاد آرامش روحی، کاهش غم و اندوه و ارتباط بهتر با دیگران شود. این ویژگیها به نوبۀ خود سلامت روانشناختی را در پی دارد. با وجود برخی اشتراکات، دو مفهوم حسن ظن و خوشبینی تفاوتهایی نیز دارند. تفاوت عمده این است که در منابع دینی تأکید میشود که باید بهطور کامل به خداوند حسن ظن داشت؛ درحالیکه چنین نگاهی در روانشناسی دربارۀ خوشبینی علمی نیست. درمجموع، با عنایت به تفاوتهایی که بین این دو مفهوم وجود دارد، میتوان گفت مفهوم حسن ظن گستره و عمق فزونتری در مقایسه با خوشبینی دارد.
- خوشبینی؛ روانشناسی مثبتنگر؛ سلامت روانشناختی
ارجاع به مقاله
مراجع
Park G. Health services generalities. Translated by: Hosseyn shojaee Tehran: Samat; 2015. (Full Text in Persian)
Bertolote J. The roots of the concept of mental health. World psychiatry: official journal of the World Psychiatric Association (WPA). 2008;7(2):113-6.
SalariFar M, Shojaee M. Behdasht Ravani. Tehran: samt; 2015. (Full Text in Persian)
Froman L. Positive Psychology in the Workplace. Journal of Adult Development. 2010;17(2):59-69.
Hefferon K, Boniwell L. Positive psychology. Translated by: Tabik T, Zandi M. Qom: Dar-Alhadith; 2011. (Full Text in Persian)
Hoseyni K, Asghari M, Abdkhodaee M. Barresi-e ziarat-e Imam Reza ba Ehsas-e Shadkami va Rezayat az Zendegi. Research on Religion & Health. 2017;6(2):4-11. (Full Text in Persian)
Peterson C. A Primer in Positive Psychology. Oxford University Press; 2006.
Kivimäki M, Vahtera J, Elovainio M, Helenius H, Singh-Manoux A, Pentti J. Optimism and pessimism as predictors of change in health after death or onset of severe illness in family. Health Psychol. 2005; 24(4):413-21.
O'Connor RC, Cassidy C. Predicting hopelessness: The interaction between optimism/pessimism and specific future expectancies. Cognition and Emotion. 2007;21(3):596-613.
Penedo FJ, Dahn JR, Kinsinger D, Antoni MH, Molton I, Gonzalez JS, et al. Anger suppression mediates the relationship between optimism and natural killer cell cytotoxicity in men treated for localized prostate cancer. J Psychosom Res. 2006;60(4):423-7.
Strassle CG, McKee EA, Plant DD. Optimism as an indicator of psychological health: using psychological assessment wisely. J Pers Assess. 1999;72(2):190-9.
Snyder CR, Lopez SJ. Oxford Handbook of Positive Psychology. Oxford University Press; 2002.
Soori H, Hejazi E, Ejee J. Rabeteye Tabavari va Khoshbini ba Behzisti-e Ravanshenakhti. Behavioral Sciences. 2014;25(7):271-8. (Full Text in Persian)
Sergeant S, Mongrain M. An online optimism intervention reduces depression in pessimistic individuals. J Consult Clin Psychol. 2014;82(2):263-74.
Boselie J, Vancleef LMG, Smeets T, Peters ML. Increasing optimism abolishes pain-induced impairments in executive task performance. Pain. 2014;155(2):334-40.
Forghani Y, Parkan H, Ebrahimi R. Tabeen Delalathaye Hosne Zan dar Sazman ba Tavajoh be Amoozehaye Islami. The Quarterly Journal of Islam and Social Studies. 2020;26(7):66-89. (Full Text in Persian)
Noori MH. Khatima Al-mostadrak. Qom: Alo-Albeyt; 1993.
Ansari MA. Shokouh-e Niayesh. Mashhad: Bayan hedayat noor; 2019. (Full Text in Persian)
Azhari M. Tahzib Al-Loghah. Beyrut: Dar ehya Al-torath Al-Arabi; 2000.
Ibn Fares A. Mojam Maghaees Al-Loghah. Qom: Maktab Al-Alam Al-Eslami; 1983.
Mahmoodi H. Shohood va Shenakht. Qom: Boostan Ketab; 2004. (Full Text in Persian)
Koleyni M. Al-Kafi. Tehran: Dar Al-Kotob Al-Eslamyieh; 1996.
Imam Sajjad. Al-Sahifa al-Sajjadiyya. Translated by: Mohammad Mahdi Rezaee. Qom: Maaref; 2011.
Madani SA. Riaz Al-Salekin. Qom: Daftar Entesharat Eslami; 1989.
Aghaee A, Dehkordi R, Atashpoor A. Rabeteye Khoshbini va Badbini ba Salamat-e Ravan dar Afrad-e Bozorgsal-e Shahr Isfahan. Danesh va Pajoohesh dar ravanshenasi karbordi. 1386;33(9):117-30. (Full Text in Persian)
Tamimi A. Ghorar Al-Hekam. Qom: Dar Al-Ketab Al-Eslami; 1989.
The Holy Quran. Translated by: Mohammad Mahdi Fooladvand. Tehran: Payame Edalat Publications; 2014.
Khasyian V, Motamedi M, Raeesyian G, Asadi A. Rabeteye Abd va Rab be Masabehe Yek Rahkar-e Tarbiat-e Akhlaghi. Quranic teachings. 2020; 31(17): 153-78. (Full Text in Persian)
Imam Ali. Nahj al-Balagha. Hekmat 114. Translated by: Jafar Shahidi. Tehran: Elmi va Farhangi; 2000.
Piroozfar S, Seyedzadeh Z, Mohammadabadi M, Parkan H. Maharathaye Ertebati dar Nahj Al-Balagheh. Hadith va Andisheh. 2011;21(5):256-81. (Full Text in Persian)
Radi H, Mashayekhi S, Noori N. Barresi-e Rabeteye Khoshbini-e Islami, Afsordegi va Sabkhaye Moghabeleh ba Stres dar Daneshjooyan. Ravanshenasi Va Din. 1392;21(6):31-46. (Full Text in Persian)
Ibn Dorayd M. Jamhara Al-Loghah. Beyrut: Dar Al-Elm; 1988.
Sadoogh A. Al-Amali. Tehran: Ketabchi; 1997.
Sam Aram E, HezarJaribi J, Karami T, Shamsaee M. Salamat Manavi; charchoob, mahdoodeh va moalefehaye mobtani bar amoozehaye eslam. Social Development & Welfare Planing. 2014;14(5):1-26. (Full Text in Persian)
Tabatabaee M. Al-Mizan. Qom: Daftar Entesharat Eslami; 1996.
Johari E. Al-sehah. Beyrut: Dar Al-Elm; 1957.
Soyuti J. Al-Dor Al-Mansoor. Qom: Ketabkhaneh Ayatollah Marashi Najafi; 1983.
Ibn Sideh A. Al-Mohkam va Al-Mohit Al-Azam. Beyrut: Dar Al-Kotob Al-Elmyieh; 2000.
Firoozabadi M. Al-Ghamoos Al-Mohit. Beyrut: Dar Al-Kotob Al-Elmyieh; 1994.
Masoodi A. Ravesh Fahm Hadis. Tehran: Samt; 2018. (Full Text in Persian)
Noori N, Janbozorgi M. Rabete-ye Khoshbini az Didgah-e Islam ba Afkar-e Ezterabi va Afkar-e Farashenakhti-e Negarani. Ravanshenasi Va Din. 2014;24(6):66-84. (Full Text in Persian)
Horney DJ, Smith HE, McGurk M, Weinman J, Herold J, Altman K, et al. Associations between quality of life, coping styles, optimism, and anxiety and depression in pretreatment patients with head and neck cancer. Head Neck. 2011;33(1):65-71.
Wong SS, Lim T. Hope versus optimism in Singaporean adolescents: Contributions to depression and life satisfaction. Personality and Individual Differences. 2009;46(5):648-52.
Halvani H. Nozha Al-Nazer. Qom: Madrese Al-Emam Al-Mahdi; 1987.
Noori N, Janbozorgi M. Barresi-e Rabete-ye Mian-e Angizeye Pishraft va Khosh-bini. Ravanshenasi Va Din. 2008;2(1):105-30. (Full Text inPersian)
Majlesi B. Bihar Alanvar. Beyroot: Dar Ehya Altorath Alarabi; 1980.
- چکیده مشاهده شده: 460 بار
- PDF دانلود شده: 244 بار