طراحی الگوی خانوادۀ سالم در منابع اسلامی
پژوهش در دین و سلامت ,
دوره 11 شماره 1 (2025),
18 فروردین 2025
,
صفحه 80-94
https://doi.org/10.22037/jrrh.v11i1.45973
چکیده
سابقه و هدف: خانواده یکی از نهادهای مهم اجتماعی است که از دیرباز صاحبنظران به آن توجه داشتهاند. وضعیت عملکرد خانواده و نیز بهبود کمّیت و کیفیت روابط زناشویی، چگونگی حل مسئله و تعارضهای زناشویی و آنچه دقیقاً منجر به شکست یا موفقیت رابطۀ زناشویی میشود، هنوز بهطور کامل رمزگشایی نشده است. بنابراین برای اینکه وظایف اصلی خانواده به نحو مطلوبی صورت پذیرد باید دارای ساخت و عملکرد کارآمد، سالم و پایدار باشد. مطالعۀ حاضر به بررسی مؤلفههای خانوادۀ سالم از منظر آموزهها و منابع اسلامی پرداخته است.
روش کار: روش پژوهش حاضر تحلیل مضمون است. برای تحلیل مضمون از روش تحلیلی شبکۀ مضامین استرلینگ استفاده شد. آنچه شبکۀ مضامین عرضه میکند نقشهاي شبیه تارنما به مثابه اصل سازماندهنده و روش نمایش است. شبکۀ مضامین بر اساس روندي مشخص مضامین پایه (کدها و نکات کلیدي متن)، مضامین سازماندهنده (مضامین بهدستآمده از ترکیب و تلخیص مضامین پایه) و مضامین فراگیر (مضامین عالی دربرگیرندۀ اصول حاکم بر متن به مثابه کل) را نظاممند میکند؛ سپس این مضامین بهصورت نقشههای شبکۀ تارنما، رسم و مضامین برجستۀ هر یک از این سه سطح همراه با روابط بین آنها نشان داده میشود. جهت تحلیل دادهها از نسخۀ 22 نرمافزار مکسکیودا استفاده شد تا کیفیت تحلیل دادههای حاصل دقیقتر باشد. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان تضاد منافعی گزارش نکردهاند.
یافتهها: در مطالعۀ حاضر بر اساس منابع اسلامی، خانوادۀ سالم دربرگیرندۀ مجموعهای از نقشها و فعالیتهایی است که زوجین در موقعیتها و مسیرهای زندگی بر عهده میگیرند تا موجبات خشنودی و تداوم زندگی زناشویی آنان فراهم گردد. در این زمینه، با بهره از چارچوب مفهومی الگوی خانوادۀ سالم، مهمترین حوزههای عملکرد خانوادۀ سالم در منابع اسلامی عبارت است از: 1) صمیمیت زناشویی، 2) تربیت و رسیدگی به امور فرزندان، 3) پرداختن به نقشهای همسری، 4) رابطۀ زناشویی و 5) رفتارهای دینی و معنوی در خانواده.
نتیجهگیری: تحلیل مضامین فرعی و فراگیر مؤلفههای خانوادۀ سالم بیانگر الگویی جامع و رشدیافته است که میتواند با تکیه بر بهرهمندی از آن به بهبود ساختار و ارتقای کارکردهای خانواده کمک نماید تا منجر به کاهش آسیبهای خانواده در جامعۀ نوین گردد.
- تربیت فرزندان
- خانوادۀ سالم
- رابطۀ زناشویی
- صمیمیت زناشویی
- منابع دینی
ارجاع به مقاله
مراجع
Ka'imi A. The System of Family Life in Islam. Tehran: Anjoman-e Oliya va Morabian Publications. 1989. (Full Text in Persian)
Sadeghi M, Fatehizadeh M, Ahmadi A, Bahrami F, Etemadi O. Developing a Model of Healthy Family based on an Explorative Mixed Method Research. Iranian Journal of Family Psychology. 2021;1(1):29-40. (Full Text in Persian)
Fatima M, Ajmal MA. Happy marriage: A qualitative study. Pakistan journal of social and clinical psychology. 2012;9(2):37-42. (Full Text in Persian)
Khosravi Z, Mehdizadeh M, Cheragh Molaei L. Healthy Family Indicators from the Perspective of Iranian Working People: A Grounded Theory Study. Journal of Woman and Family Studies. 2021;8(4):65-81. (Full Text in Persian)
Crandall A, Weiss-Laxer NS, Broadbent E, Holmes EK, Magnusson BM, Okano L, et al. The family health scale: reliability and validity of a short-and long-form. Frontiers in Public Health. 2020;8:587125.
Walsh F. A family resilience framework: Innovative practice applications. Family relations. 2002;51(2):130-7.
Black K, Lobo M. A conceptual review of family resilience factors. Journal of family nursing. 2008;14(1):33-55.
Bishop DS. Qustions that might be used in assessing a family. Providence: Brown university.Program in behavior modification. 1980.
Motahari M. The Purpose of Life. Tehran: Sadra Publications; 2011. (Full Text in Persian)
Minuchin S. Family and Family Therapy, translated by Baqer Sanaei. Tehran: Amir Kabir Publisher; 1994.
Shaw J. Family: Systemic Analysis of the Family,
translated by Mehdi Qaracheh-Dagh. Tehran: Lioosa Publications; 2007.
Abedi Ja’fari H, Taslimi MS, Faghihi A, Sheikhzade M. Thematic Analysis and Thematic Networks: A Simple and Efficient Method for Exploring Patterns Embedded in Qualitative Data Municipalities). Strategic Management Thought. 2011;5(2):151-98. (Full Text in Persian)
Bagarozzi DA. Enhancing intimacy in marriage: A clinician's guide: routledge; 2014. (Full Text in Persian)
Sanagoeh M. A Model of Marital Intimacy Enrichment on Islamic Perspective; A Qualitative Research. Counseling Culture and Psycotherapy. 2021;12(45):1-32.
The Holy Quran. Translated by: Hossein Ansarian. Tehran: Dar al-Quran al-Karim.
Salari Far M. Family in the Perspective of Islam and Psychology. Qom: Research Institute of Seminary and University; 2013. (Full Text in Persian)
al-Kulayni M. al-Kafi. 4 ed. Tehran: Dar al-Kutub al-Islamiyah; 1986. (Full Text in Persian)
Shirvani A. Translation of Risalah-yi Huquq. 2 ed. Qom: Dar al-Fikr; 2006. (Full Text in Persian)
Navaei AA. A Family Model in Islamic. Journal of Islamic Social Studies. 2013;19(2):3. (Full Text in Persian)
Motahari M. Collection of Works of Professor Motahari,Practical Wisdom, Wisdom and Advice, Moral Philosophy, Education and Training. Electronic version. (Full Text in Persian)
Beheshti A. Family in the Quran. Qom: Tariq al-Quds Publications; 1983. (Full Text in Persian)
Tabatabai M. al-Mizan fi Tafsir al-Quran. Beirut: al-Alami Institute for Publications; 1997. (Full Text in Persian)
NoorAlizadeh Mianaji M. Islamic Model of “Immunization” of Sexual Behavior with Emphasis on Prevention and Cure of Perversion and Sex Problems. Studies in Islam and Psychology. 2010;3(5):107-42. (Full Text in Persian)
Safara M, Heyrat A, Abdolrahimi M. The Underlying Variables of Spiritual Health Affecting the Spiritual and Behavioral Relationships of Couples from the Perspective of Quran and Narrations. Journal of Pizhūhish dar dīn va salāmat. 2024; 10(2):117-30. (Full Text in Persian)
Sternberg R, Sternberg K. Cognitive psychology, translated by Seyyed Kamal Kharazi and Elahe Hejazi. Tehran: Samt Publications. 2020. (Full Text in Persian)
Ghiasvand A, Bakhshipour Juybari B. The Analysis of Marital behavior and intention of young people in Tehran from the perspective of marital paradigm. Counseling Culture and Psycotherapy. 2023; 14(56):103-39.
Cheal D. Families in today's world: a comparative approach: Routledge; 2008.
- چکیده مشاهده شده: 149 بار
- PDF دانلود شده: 105 بار