فصلنامه علمی پژوهشی بهداشت در عرصه

زمینه و اهداف: سرطان دستگاه گوارش فوقانی (UGIC) شامل سرطان معده و مری است که یکی از مهمترین دلایل مرگ ناشی از سرطان در جهان است.هدف از انجام این مطالعه بررسی رابطه بین سابقه خانوادگی سرطان و افزایش خطر ابتلا به UGIC در ایران است .

 مواد و روش­ها: مطالعه حاضر از نوع مورد  -شاهدی است که بر روی 106 بیمار مبتلا بهUGIC ، 106 شاهد بیمارستانی و 106 شاهد جمعیتی که از نظر سن و جنس با موارد همسان شد.داده ها با استفاده از یک پرسشنامه استاندارد به صورت مصاحبه حضوری جمع­آوری و از مدل­های رگرسیون لجستیک با روشconditional Forward برای تخمین نسبت شانس (OR) با فاصله اطمینان (CIs) 95٪ جهت تعیین رابطه معنی­داری UGIC با سابقه خانوادگی سرطان و از نرم­افزار SPSS 22 و آزمون chi squareجهت تجزيه و تحليل داده ها استفاده شد.

یافته ها: سابقه خانوادگی سرطان در گروه مورد - شاهد بیمارستانی در اقوام درجه یک و درجه دو به ترتیب (04/9 - 18/2) : 95 % CI) 44/4=OR و (27/9 - 3/1: 95 % CI) 48/3=OR،در گروه مورد- شاهد جمعیتی در اقوام درجه یک و درجه دو به ترتیب (75/23-74/3 : 95 % CI) 43/9=OR و (97/21-83/1 ) : 95 % CI) 35/6=OR با ابتلابه  UGICرابطه معنی­داری نشان داد.

نتیجه­گیری: یافته­های این مطالعه نشان داد، سابقه فامیلی سرطان به خصوص در بستگان درجه یک خطر ابتلا به UGIC  را افزایش می­دهد که نیاز به انجام مطالعات گسترده­تر با حجم نمونه بیشتر است.

زمینه و اهداف: گاز آمونیاک، گازی سمی بوده و به دلیل دارا بوده مشخصات ترمودینامیکی خاص، به عنوان مبرد بکار می­رود. این مطالعه با هدف مدل­سازی پیامد سمی انتشار آمونیاک در یک سردخانه‌ صنعتی انجام شده است.

مواد و روش­ها: مطالعه حاضر در سال 1398 و در یک سردخانه صنعتی انجام گردید. با توجه به استفاده گسترده از این گاز در سردخانه­های صنعتی، مخازن حاوی گاز آمونیاک به عنوان کانون خطر انتخاب شدند. با توجه به پتانسیل آسیب‌زایی این ماده، تنها بُعد سمی این گاز مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین با توجه به اهمیت تعیین میزان آسیب‌پذیری انسانی، سناریوها در بدترین وضعیت ممکن و در حالت پارگی کامل مخزن (Catastrophic Rupture) ارزیابی گردید. مدل‌سازی پیامدهای احتمالی با استفاده از نرم‌افزار PHAST 7.2 انجام پذیرفت.

یافته­ها: یافته­های حاصل از بررسی پروفایل غلظتی ایجاد شده بر حسب سطوح راهنمای طرح ریزی واکنش در شرایط اضطراری (ERPG) نشان داد که در مخزن 1 در شش ماه ابتدایی و پایانی سال به ترتیب تا فواصل 20/570 و 09/349 متری از مخزن در جهت باد در سطح ERPG3 قرار دارد. خروجی مدلسازی مخزن 2 نیز نشان داد که در شش ماه ابتدایی و پایانی سال به ترتیب تا فواصل 05/891 و 74/556 متری از مخزن در جهت باد در سطح ERPG3 یا محدوده غلظتی ppm750 قرار دارد.

نتیجه‌گیری: پارگی ناگهانی مخازن آمونیاک و انتشار این گاز به محیط اطراف می­تواند نرخ مرگ‌ومیر بالایی ایجاد نماید. بنابراین، اجرای برنامه­های پیشگیرانه همچون طرح ریزی برنامه واکنش در شرایط اضطراری متناسب با مخاطرات بالقوه گاز آمونیاک، تدوین برنامه جامع مدیریت ریسک با رویکرد مدلسازی پیامد، تعیین جانمایی صحیح مخازن و غیره می­تواند گامی موثر در راستای کاهش پیامدها در برابر چنین حوادثی گردد.

زمینه و اهداف: پاندمی کووید-19 ششمین عامل اضطرار بهداشت عمومی در جهان می­باشد. رعایت بهداشت فردی و فاصله‌گذاری اجتماعی در این برهه از زمان از اهمیت بسزایی برخوردار است. مطالعه‌ی حاضر با هدف بررسی دانش و عملکرد افراد حاضر در مطالعه در پیشگیری ازکووید-19 در سال 1399 انجام شد.

مواد و روش­ ها: در این مطالعه­ی توصیفی – مقطعی، پرسشنامه­ی الکترونیکی آنلاین چند مرحله­ای طراحی و با تایید روایی و پایایی پرسشنامه توسط متخصصین بهداشت و آزمون آلفای کرونباخ، از30 تیر1399 به مدت یک هفته از طریق شبکه­های اجتماعی توسط 660 نفر از داوطلبان تکمیل شد. برای تجزیه و تحلیل داده­ها از آزمون آماری تی مستقل و آنالیز آنوا استفاده شد. اخلاق در پژوهش و محرمانه بودن پاسخ ها در صفحه ی اول پرسشنامه آورده شد.

یافته­ ها: میانگین سطح دانش و عملکرد افراد شرکت کننده در حد متوسط و به ترتیب 64/66 و89/54 درصد بوده است. میزان اعتماد به رسانه­های اجتماعی از جمله رادیو و تلویزیون داخلی، سایت وزارت بهداشت و شبکه­های اجتماعی به ترتیب 9/67، 3/63 و 54/84 درصد بوده است. بین دانش افراد خانه­دار و شاغل دولتی (05/0>p-value)، گروه سنی 50-41 سال با40-31 سال (05/0<p-value) و بین عملکرد افراد سالم ومبتلا، مراجعه کنندگان به مراکز درمانی وافرادیکه مراجعه نداشتند (05/0>p-value) اختلاف معنادار وجود داشت.

نتیجه­ دگیری: در مطالعه­ی حاضر افراد مختلف جامعه دانش و عملکرد متوسطی برای پیشگیری از کووید-19 دارند. تداوم و افزایش رعایت پروتکل­های بهداشتی ارایه شده توسط سازمان جهانی بهداشت و وزارت بهداشت نظیر رعایت فاصله­ گذاری اجتماعی، شستشو و ضدعفونی دست و  استفاده از ماسک از اهمیت ویژه­ای برخوردار است.

زمینه و اهداف : پسماند مراقبت‌های بهداشتی (15 تا 25 درصد پسماند خطرناک) دومین پسماند خطرناک در جهان است. بیمارستان‌ها و مراکز درمانی مهم ترین مراکز تولید پسماندهای بیمارستانی هستند. هدف از این مطالعه بررسی تاثیر برنامه ارتقاء مدیریت پسماند بیمارستان رازی قزوین درسال‌های1392 تا 1397 (6 سال) است.

مواد و روش‌ها : این پژوهش از نوع مداخله‌ای طی 6 سال (1397- 1392)، پسماندهای بیمارستان در چهار دسته اصلی از نظر کمی آنالیز و داده‌های مربوطه گردآوری گردید. برای تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی درصد و میانگین نرم افزار Excel استفاده شد. ملاحظات اخلاقی در تمام مراحل اجرای مطالعه رعایت شد.

یافته‌ها : نتایج نشان داد در سال1392 (سال پایه) میزان پسماندهای خطرناک7/46 درصد و پسماندهای عادی 3/53 درصد بود. با اجرای برنامه ارتقاء مدیریت پسماند در سال 1393 و 1394 میزان پسماندهای خطرناک 35 درصد و پسماندهای عادی 65 درصد، در سال 1395میزان پسماندهای خطرناک 7/32 درصد و پسماندهای عادی 3/67 درصد، درسال 1396میزان پسماندهای خطرناک 4/33 درصد و پسماندهای عادی 6/66 درصد و درسال 1397میزان پسماندهای خطرناک 3/30 درصد و پسماندهای عادی 7/69 درصد شد.

نتیجه‌گیری : با توجه به یافته‌های پژوهش حاضر و مقایسه آن با مطالعات ذکر شده، برنامه‌های ارتقاء مدیریت پسماند در بیمارستان رازی موثر بوده است. اگرچه با استاندارد WHO در زمینه میزان تولید پسماند خطرناک همچنان فاصله داشته و نیازمند تداوم برنامه‌ها و بهبود مستمر آن ها وجود دارد.

امروزه نقش حیاتی فرآیند مدیریت ریسک در کنترل خطرات برکسی پوشیده نیست. یکی از اهداف اصلی این فرآیند، کنترل خطرات با استفاده از راهکارهای کنترلی می­باشد. اما به نظر می­رسد بحث مهم ارزیابی راهکارهای کنترلی کمتر مورد بررسی قرار گرفته شده باشد. در نتیجه از میان انبوه راهکارهای کنترلی پیشنهاد شده، تعدادی بدون ارزیابی مدون و دارای پشتوانه تئوریکی و تنها به صورت ذهنی انتخاب و اجرا می­شوند. این موضوع باتوجه به محدودیت‌های منابع سازمان می­تواند به عنوان یک عامل بحرانی در فرآیند مدیریت ریسک به  شمار آید.

لذا در این مطالعه با توجه به اهمیت بالای فرآیند ارزیابی راهکارهای کنترل ریسک و نادیده انگاشته شدن آن در اکثر فرآیندهای مدیریت ریسک، در قالب یک مطالعه مروری به بررسی مزیت‌ها و معایب الگوهای دسته­بندی و اولویت­بندی راهکارهای کنترلی استخراج شده از متون پرداخته شد. همچنین یک چارچوب مفهومی به منظور توسعه روشی کاربردی و جامع در فرایند ارزیابی راهکارهای کنترل ریسک ارائه گردید. ملاحظات اخلاقی در تمام مراحل اجرای مطالعه رعایت شد.

نتایج این مطلعه نشان داد، اغلب الگوها و روش­های ارزیابی راهکارهای کنترل ریسک یا قادر به اولویت­بندی دقیق راهکارهای کنترلی به علت استفاده از معیارها و روش­های نامناسب نیستند و یا اینکه به شدت محدود می­باشند. براساس چارچوب مفهومی بدست آمده پیشنهاد شد، روشی کاربردی و جامع با توجه به عناصر ریسک، عناصر کیفیت (همچون هزینه و مدت زمان اجرای راهکار کنترلی، قابلیت اطمینان، کاربردپذیری و قابلیت اجرای راهکار) و ماتریس کنترل خطرات Haddon با بهره‌گیری از روش­های تصمیم­گیری چند معیاره جهت ارزیابی راهکارهای کنترلی ارائه گردد.

زمینه و اهداف: آلاینده‌های ذره‌ای از عوامل مؤثر در انتشار ویروس­ها، قارچ­ها و باکتری­ها می‌باشند که می‌توانند در ابتلا به همه­گیری‌ها تأثیر بگذارند. در مطالعه حاضر به بررسی تأثیر آلاینده‌های ذره‌ای بر نرخ ابتلا به بیماری Covid-19 در شهرهای ایران پرداخته شد.

مواد و روش‌ها: وضعیت آلودگی هوا در شهرهای مختلف ایران بر اساس گزارش رسمی سازمان حفاظت محیط زیست قابل دسترس در پایگاه اطلاعاتی سامانه پایش کیفی هوای شهر بررسی شد و ارتباط آن با وضعیت شهرستان­های مختلف از نظر آمار مبتلایان به Covid-19 مورد ارزیابی قرار گرفت.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که بیشترین آمار مبتلایان به Covid-19 در شهرستان­هایی با بالاترین نرخ آلودگی هوابرد در چهارده روز قبل از افزایش در نرخ مبتلایان مشاهده می­شود.

نتیجه‌گیری: افزایش در نرخ مبتلایان به Covid-19 در شهرهای آلوده به گرد و غبار نشان می‌دهد که آلاینده‌های ذره‌ای هوابرد ممکن است بر افزایش در آمار مبتلایان به Covid-19 مؤثر باشد. مطالعات بیشتر در زمینه بررسی تأثیر آلاینده‌های هوابرد بر نرخ شیوع همه­گیری‌ها توصیه می‌شود.