فصلنامه علمی پژوهشی بهداشت در عرصه

زمینه و اهدف: جو سازمانی مناسب نقش مهمی در دستیابی به اهداف سازمان دارد. برای ارزیابی جو سازمانی نیاز به پرسشنامه معتبر می‌باشد. این مطالعه با هدف ارزیابی روایی و پایایی ویرایش فارسی پرسشنامه جو سازمانی هالپین و کرافت درمیان کارکنان مراکز فوریت‌های پزشکی انجام گرفت.‌‌‌‌‌‌

مواد و روش‌ها: این مطالعه توصیفی- تحلیلی در میان 270 نفر از کارکنان کارکنان مراکز فوریت‌های پزشکی شهرستان اهواز بین بهمن 1399 تا خرداد 1400 انجام گرفت. جمع‌آوری داده‌ها به روش سرشماری و با استفاده از پرسشنامه جو سازمانی هالپین و کرافت انجام شد. بررسی روایی صوری، محتوایی و ترجمه پرسشنامه توسط متخصصان انجام گرفت. ارزیابی روایی (همگرا و واگرا) و پایایی با استفاده از شاخص‌های بارهای عاملی، متوسط واریانس استخراج شده (AVE)، بارهای عاملی‌متقابل، آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی در نرم‌افزار SMART-PLS 3 انجام شد.‌ رعایت ملاحظات اخلاقی در تمام مراحل اجرای پژوهش در نظر گرفته شد.

یافته‌ها: روایی صوری، محتوایی و ترجمه پرسشنامه توسط متخصصان متناسب با جامعه ایرانی تایید شد. تمامی بارهای ‌عاملی گویه‌های پرسشنامه و شاخص AVE برای تمامي سازه‌ها بالاتر از 0/4 بود. شاخص AVE برای کل پرسشنامه 0/518 بود. بررسی بارهاي عاملی متقابل، روایی واگرا را تایید کردند. شاخص آلفاي کرونباخ و پایایي ترکیبي برای همه سازه‌های پرسشنامه بالاتر از 0/7 بود. ضریب آلفاي کرونباخ و پایایي ترکیبي برای کل پرسشنامه به ترتیب 0/966 و 0/968 بود.

نتیجه‌گیری:روایی و پایایی این پرسشنامه متناسب با جامعه ایرانی در سطح بالایی تایید شد. بنابراین این پرسشنامه می‌تواند جهت ارزیابی جو سازمانی در سازمان‌ها به ویژه سازمان‌ها و مراکز بهداشتی درمانی مورد استفاده قرار گیرد.

زمینه و اهداف: تعادل بین توجه به نگرانی‌های بیمار و حفاظت مربوط به انتقال کووید 19 با مراجعات دندانپزشکی جهت پیشگیری و درمان، چالش جدیدی برای مراقبت‌های دهان و دندان ایجاد کرده است. لذا مطالعه حاضر با هدف تعیین نگرش افراد نسبت به خدمات دندانپزشکی و احتمال ابتلا به کووید ۱۹صورت گرفت.

مواد و روش‌ها: دراین مطالعه تحلیلی- مقطعی، 197 از مراجعه‌کنندگان به دانشکده دندانپزشکی و کلینیک ویژه رشت به صورت نمونه‌گیری دردسترس در سال‌های 1401-1400 مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده‌ها، پرسشنامه 6 قسمتی شامل اطلاعات فردی، اجتماعی و بالینی، رفتارهای بهداشتی دهان و دندان، اهمیت دریافت خدمات دندانپزشکی، احتمال ابتلا به کووید۱۹ در دندانپزشکی، مراجعه به دندانپزشک در دوران پاندمی و رویدادهای کمک‌کننده برای مراجعه به دندانپزشکی بود.آزمون های آماری با استفاده از 24 SPSS انجام شد. سطح معناداری در تمام آزمون‎ها (0/05>P) در نظر گرفته شده است. رعایت ملاحظات اخلاقی در تمام مراحل اجرای مطالعه درنظر گرفته شد.

يافته‌ها: میانگین سنی افراد مورد بررسی 8/94±33/74 بود. 37/69 % سابقه ابتلا به کووید 19را ذکر کردند. 8/55 % افراد بطور معمول به دندانپزشکی مراجعه می‌کردند. اکثر افراد (64/5 %) به اهمیت سلامت دهان و دندان و دریافت خدمات دندانپزشکی کاملا واقف بودند. 72/1% نگران انتقال کووید 19 از دندانپزشک بودند. تقریبا 67 % افراد معتقدند ابتلا به کووید 19 خطرناک‌تر از مراجعه به دندانپزشک است.

نتیجه‌گیری: یافته‌های این مطالعه، نقش مهم سیستم بهداشتی هر کشور در ارائه اطلاعات صحیح، تضمین ارائه خدمات دندانپزشکی ایمن و دادن اطمینان خاطر به افراد جامعه را برجسته می‌سازد.

زمینه و اهداف: تصفیه‌خانه‌های فاضلاب سیستم‌هایی هستند که در صورت عملکرد صحیح می‌توانند به سلامت صنعت و محیط زیست کمک کنند. برای کاهش هزینه‌های نظارت و مدیریت سیستمهای تصفیه فاضلاب، می‌توان از شبیه‌سازهای ریاضی، آماری و انواع مدل‌ها استفاده نمود.

مواد و روش‌ها: مطالعه توصیفی- تحلیلی گذشته‌نگر می‌باشد. با توجه به پیچیدگی فرآیندهای بیولوژیکی و پیشرفت روش‌های پردازش داده‌گان، در این پژوهش از الگوریتم‌های (ANN) و درخت مدل M5 با هدف مدل‌سازی تخمین COD_out در تصفیه خانه فاضلاب بهداشتی یکی از پالایشگاه‌های کشور استفاده شده است. ANN و M5 از طریق مراحل یادگیری و آزمایش بر پایه داده‌های روزانه 5 سال (1395-1399) توسعه داده شد و جهت ارزیابی مدل‌ها از شاخص‌های مختلف آماری مانند MSE و  Rاستفاده گردید. رعایت ملاحظات اخلاقی در تمام مراحل اجرای پژوهش در نظر گرفته شد.

یافته‌ها: در مدل ANN در حالت 100 لایه پنهان، در گام آموزش، میزان MSE و R نسبت به دو حالت 10 و 30 لایه پنهان به ترتیب کاهش و افزایش داشت که به همین دلیل 100 لایه برای انجام این مدل انتخاب گشت. همچنین در مدل درخت M5 با انتخاب داده‌های مستقل به‌عنوان ورود 0/6147R-S_qOptimal= محاسبه گشت که در سطح 0/05 معنی‌دار است. به‌عبارت‌ دیگر با 95درصد اطمینان، مدل منطقی برای پیش‌بینی  می‌باشد. نتایج نشان داد که مدل ANN با ضریب تعیین معادل 0/90، برایCOD  عملکرد بهتری نسبت به درخت مدل M5 با ضریب تعیین 0/61 دارد.

نتیجه‌گیری: هر دو مدل، استحکام، قابلیت اطمینان و قابلیت تعمیم بالایی را دارا می‌باشند، از این رو، تکنیک‌های داده‌کاوی ANN و درخت مدلM5  را می‌توان با موفقیت برای تصمیم‌گیری‌های زیست محیطی و تخمین داده‌های از دست رفته در تصفیه‌خانه‌های فاضلاب استفاده کرد.

زمینه و اهداف: محصولات تولید شده توسط زنبورها که در طب جایگزین مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از عسل، موم، گرده زنبور، بره موم و ژل رویال. ژل رویال یک ترشح طبیعی زنبور عسل است که توسط غدد سفالیک زنبورهای پرستار تولید می‌شود و به دلیل خواص قوی و اثرات شفابخش آن از زمان‌های قدیم تا به امروز مورد استفاده قرار گرفته است. مطالعات زیادی بر روی سلول‌ها‌، حیوانات آزمایشگاهی و انسان به منظور بررسی خواص بالقوه ژل رویال در ارتباط با سلامتی و بهداشت انجام شده است. با این حال، تعداد آزمایشات بالینی بسیار کمتر می‌باشند و همچنین در مورد روش‌های نگهداری آن تحقیقات کمی وجود دارد.

مواد و روش‌ها: در مطالعه حاضر، هدف این مطالعه مروری بر یافته‌ها و تحقیقات علمی است که بسیاری از عملکردها، اثرات و برخی موارد استفاده از ژل رویال را اثابت کرده‌اند. به همین منظور، جستجو در  پایگاه‌های اطلاعات الکترونیکی شامل Web of Science، Scopus، Pubmed، Scholar، Cochrane، Proquest، SID و Magiran انجام گرفت. ملاحظات اخلاقی در طول نگارش مطالعه رعایت شد.

یافته‌ها: در تعداد متعددی ازاین مطالعات به خواص و اثرات بیولوژیکی ژل رویال از جمله خواص آنتی‌اکسیدانی، نوروتروفیک، هیپوگلیسمی، هیپوکلسترول و محافظت کبد، کاهش فشار خون و تنظیم فشار خون، ضد تومور‌بودن، خواص آنتی‌بیوتیکی، ضد التهابی، تعدیل‌کننده ایمنی و ضد حساسیت، مقوی عمومی و ضد پیری اشاره شده بود.

نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج این مطالعه مروری، مشخص شد که ژل رویال در ارتقاء بهداشت عمومی و سلامت باروری موثر است، هر چند در آینده مطالعات بالینی بیشتری مورد نیاز است.

زمینه و اهداف: یکی از عوامل موثر در پیشرفت تحصیلی دانشجویان خودکارآمدی تحصیلی است که برخواسته از تاثیر عوامل متفاوتی است. هدف از تحقیق حاضر بررسی ارتباط بین مولفه‌های ارتقاء دهنده سلامت با خودکارآمدی تحصیلی در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اهواز انجام شد.

مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر به روش میدانی در سال 1401 انجام شده است. جامعه آماری شامل 1790 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اهواز بوده که به روش نمونه‌گیری تصادفی، تعداد نمونه آماری 317 نفر تعیین شد. جهت جمـع‌آوري داده‌ها از سه پرسشنامه (استرس، تغذیه، مسئولیت‌پذیری در قبال سلامت روان و بهداشت عمومی) استفاده شد. آزمون‌های مورد استفاده شامل همبستگی اسپیرمن و رگرسیون بود. ملاحظات اخلاقی در تمام مراحل اجرای مطالعه درنظر گرفته شد.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که مولفه استرس (با متغیر رده سنی 22 تا 25 و 59% جنسیت زن) با همبستگی معکوس و معناداری و با ضریب بتای 0/645 بیشترین اثر را بر خودکارآمدی تحصیلی داشته است. اثر سه متغیر تغذيـه (0/638)، مسئوليت‌پذيري در قبال سلامت (0/564)، بهداشت عمومی (0/615) با خودکارآمدی تحصیلی نیز همبستگی مثبت و معناداری بوده است. در مجموع نتايج حاصـل از رگرسيون نشان داد كه به طور معني‌دار مولفـه‌هـاي ارتقاء دهنده سلامت قادر به پيش‌بيني 58 درصد از واريانس خودكارآمدي تحصيلي در دانشجويان مي‌باشند.

نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش نشان داد كه بين خودكارآمدي تحصيلي و مولفه‌هاي ارتقاء دهنده سلامت (استرس، تغذیه، بهداشت عمومی و مسئولیت‌پذیری در قبال سلامت روان) ارتباط معني‌دار و مثبـتی وجـود دارد. بدان معنا که وجـود مولفه‌هاي ارتقاء دهنـده سـلامت در دانشـجويان باعث افـزايش باورهـاي خودكارآمـدي در آن‌هـا مـي‌شـود.

زمینه و اهداف: باتوجه به تاثیرات گسترده و اثرات جبران ناپذیری که کرونا بر سلامتی، اقتصاد و جامعه داشته است وظیفه بازاریابان است تا با بازاریابی موثر از کرونا پیشگیری کند و رفتارهای پیشگیرانه را رواج دهند. هدف این پژوهش ارائه مدل عوامل بازاریابی موثر بر پیشگیری از کرونا است.

مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نوع پژوهش‌های کیفی است. هدف این مقاله شناسایی عوامل اساسی بازاریابی موثر در پیشگیری از کرونا بود. مشارکت کنندگان پژوهش متخصصان حوزه سلامت و بازاریابی بود و داده‌ها با استفاده از مصاحبه‌های نیمه ساختاریافته استخراج شد و با تحلیل تم مورد آزمون قرار گرفت. برای این کار از نرم افزار کیفی اطلس تی آی استفاده شد. رعایت ملاحظات اخلاقی در تمام مراحل اجرای مطالعه درنظر گرفته شد.

یافته‌ها: نتایج پژوهش نشان داد که عوامل بازاریابی موثر در پیشگیری از کرونا شامل شش حوزه ارزش آفرینی، تحقیقات بازاریابی، آموزش و اطلاع رسانی، آمیخته بازاریابی، تقویت فرهنگ مشارکت، و پاسخگویی و خلق اعتماد اجتماعی است و کدهای فرعی شش حوزه شامه شبکه‌سازی، استراتژی مبتنی بر پاسخگویی، آموزش و اطلاع‌رسانی، استراتژی مشارکتی، قیمت، محصول، توزیع، ترفیع، الگوهای فرهنگی، تقویت مزایای مشارکت، پذیرش اجتماعی، ارائه ارزش، اعتماد آفرینی و تحقیقات بازاریابی است.

نتیجه‌گیری: عوامل شناسایی شده در این پژوهش به عنوان عوامل موثر بر تغییر رفتار و رفتارهای پیشگیرانه در کرونا است که باید مورد توجه مسئولین و مقامات بهداشتی قرار بگیرد تا با استفاده مناسب از آن‌ها بتوان رفتارهای پیشگیرانه‌ی کرونا را در کشور رواج داد.

زمینه و اهداف: مصرف بی‌رویه نوشیدنی‌های شیرین شده در بین دانش‌آموزان مقطع ابتدایی رو به افزایش است و با پیامدهای منفی سلامتی به ویژه بروز بیماری‌های مزمن در بزرگسالی ارتباط دارد. شناخت پیش‌بینی‌کننده‌های کاهش قصد مصرف این نوشیدنی‌ها، طراحی مداخلات موثرتر را ممکن می‌کند. مطالعه حاضر با هدف تعیین عوامل موثر بر قصد مصرف نوشیدنی‌های شیرین شده در دانش‌آموزان ابتدایی با استفاده از نظریه رفتار برنامه‌ریزی شده انجام شد.

مواد و روش‌ها: اين مطالعه مقطعی-تحلیلی بر روي 300 دانش‌آموز مقطع ابتدايي شهر اراك انجام شد. دانش‌آموزان به صورت نمونه‌گيري خوشه‌ای انتخاب شدند. میزان لیوان/ روز مصرف نوشیدنی‌های شیرین شده دانش‌آموز و مادران آنها و سازه‌های نظریه رفتار برنامه‌ریزی شده جهت تعیین موثرترین سازه‌های پیشگویی‌کننده قصد کاهش مصرف نوشیدنی‌های شیرین شده در دانش‌آموزان با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته بررسی شدند و با آزمون رگرسيون خطي تجزيه و تحليل انجام شد. رعایت ملاحظات اخلاقی در تمام مراحل اجرای مطالعه درنظر گرفته شد.

یافته‌ها: میانگین سنی دانش‌آموزان 1/26±11/14 سال و ميزان مصرف نوشيدني شيرين آنها 2/59±3/86 ليوان در روز بود. کنترل رفتار درک شده (P<0/001, 0/55=β) و هنجارهای ‌ذهنی‌ (P<0/001, 0/25=β) پیشگویی‌کننده‌های قصد کاهش مصرف نوشیدنی‌های شیرین ‌شده بودند. ‌این متغیرها توانستند 49٪ واریانس قصد کاهش مصرف نوشیدنی‌های شیرین شده را پیشگویی کنند.

نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه نشان داد، سازه‌های کنترل رفتاری درک شده و هنجارهای ذهنی از تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده به طور معنی‌داری قصد کاهش مصرف نوشیدنی‌های شیرین شده را در دانش‌آموزان تبیین کردند. طراحی مداخلات آموزشی کاهش مصرف نوشیدنی‌های شیرین شده در بین دانش‌آموزان مبتنی بر این تئوری توصیه می‌گردد.