فصلنامه علمی پژوهشی بهداشت در عرصه

زمینه و اهداف: هیدروکربن‌های آروماتیک چند حلقه‌ای (PAH_s) با خاصیت سرطان‌زایی بالا به طور گسترده در محیط زیست حضور دارند. امروزه این ترکیبات همزمان با افزایش روزافزون آلودگی هوا به دلیل اثرات نامطلوب بر سلامت انسان توجه بیشتری را به خود جلب کرده‌اند. مطالعه حاضر به ارزیابی غلظت و ریسک بهداشتی استنشاقی ناشی از مواجهه با PAH_s باند شده به ذرات معلق ریز (PM_2.5) در هوای شهر تهران پرداخته است.

مواد و روش‌ها: داده‌های این مطالعه از چهار ایستگاه مختلف شهر تهران در پاییز سال 1400 جمع‌آوری شدند. پس از استخراج و تجزیه ‌و تحلیل نمونه‌ها با استفاده از کروماتوگرافی گازی- طیف سنجی جرمی(GC-MS)، ریسک سرطان‌زایی ترکیبات با استفاده از روش پیشنهادی سازمان حفاظتی محیط زیست آمریکا (USEPA) و مدل مونت کارلو ارزیابی شد. رعایت ملاحظات اخلاقی در تمام مراحل اجرای مطالعه در نظر گرفته شد.

یافته‌ها: میانگین غلظت کل PAH_s در ایستگاه‌های منتخب بینng/m³ 65/92 تا 142/76 متغیر بود. همچنین؛ نتایج نشان داد که برخی از ترکیبات PAH_s مانند دی‌بنزو  [ah]آنتراسن دارای ریسک سرطان‌زایی قابل توجهی بودند (CR=5×10⁻⁶)، در حالی که ریسک غیرسرطان‌زایی این ترکیبات در سطح قابل قبول قرار داشت (HQ=0/0016).

نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه تاکید می‌کند که کاهش انتشار PAH_s از منابع مختلف، به ویژه اگزوز خودروها و فعالیت‌های صنعتی، ضروری است تا از اثرات زیان‌بار این آلاینده‌ها بر سلامت عمومی جلوگیری شود.

زمینه و اهداف: قضاوت در موقعيت‌هاي خطير باليني به مدد مهارت استدلال بالینی و نیز استفاده از شیوه‌های تفکر انتقادی و خودکارآمدی، همگی می‌توانند در موفقیت شغلی پزشکان در ارائه هر چه بهتر خدمات تشخیصی و درمانی موثر باشند. اين مطالعه به منظور بررسي ارتباط بین استدلال بالینی با مهارت تفکر انتقادی و خودکارآمدی عمومی کارورزان پزشکی در دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد انجام پذیرفت.

مواد و روش‌ها: در اين مطالعه مقطعي (توصيفي- تحليلي)، جامعه آماري شامل کارورزان مشغول به تحصيل در سال تحصيلي 03-1402 بيمارستان‌هاي دانشگاه علوم پزشكي شهرکرد بود. نمونه‌گيري بصورت سرشماري انجام پذيرفت و 130 کارورز در اين مطالعه شركت نمودند. اطلاعات توسط پرسشنامه‌هاي سنجش ميزان مهارت استدلال باليني، پرسشنامه تفکر انتقادی ریکتز و پرسشنامه خودکارآمدی شوارز و جروسلم جمع‌آوري شد. داده‌ها با استفاده از آمار توصيفي و آزمون همبستگی پیرسون و نیز آنالیز رگرسیون تحليل گرديد.

یافته‌ها: بین تفکر انتقادی و خودکارامدی با استدلال بالینی، ارتباط معناداری وجود داشت. متغیر تفکر انتقادی به عنوان پیشگویی‌کننده قویتری برای استدلال بالینی محسوب می‌شود.

نتیجه‌گیری: بر طبق نتایج این پژوهش، اهميت تفکر انتقادی و نیز خودکارآمدی عمومی در امر استدلال و تصميم‌گيري باليني و نیز ارتقاي سـطح مهـارت‌هـاي بـاليني، لزوم توجه بيشتر به اين دو فاکتور در حوزه سلامت و ايجاد تغييرات و گنجاندن فعاليت‌ها و مطالب آموزشی براي ارتقاي آ‌ن‌ها در برنامه‌هاي آموزشي کارورزان را ضروري مي‌نمايد.

زمینه و اهداف: ویروس پاپیلومای انسانی(HPV)  عامل اصلی سرطان دهانه رحم است، که دومین سرطان شایع در زنان ایرانی محسوب می‌شود. با وجود اثربخشی بالای واکسیناسیون، پذیرش آن تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله نگرش والدین قرار دارد. این مطالعه با هدف بررسی نگرش زنان شاغل در مراکز بهداشتی مشهد نسبت به واکسیناسیونHPV  فرزندان دخترشان انجام شد.

مواد و روش‌ها: این مطالعه مقطعی- تحلیلی بر روی 198 زن شاغل در مراکز بهداشت مشهد انجام شد. نمونه‌گیری به روش در دسترس و معیارهای ورود داشتن حداقل یک فرزند دختر 9 تا 26 ساله و تحصیلات فوق‌دیپلم به بالا بود. داده‌ها با استفاده از پرسشنامه استاندارد مک‌ری جمع‌آوری شد که چهار بعد نگرش (درک صدمات، موانع، اثربخشی و اطمینان) را می‌سنجید. پایایی پرسشنامه با آلفای کرونباخ 0/85 تأیید شد. تحلیل داده‌ها با آزمون t تک ‌نمونه‌ای و نرم‌افزار SPSS 26 انجام گرفت. رعایت ملاحظات اخلاقی در تمام مراحل اجرای مطالعه درنظر گرفته ‌شد.

یافته‌ها: میانگین نمره کلی نگرش (44/9 از 40) به ‌طور معناداری مطلوب بوده است (P<0/001) نگرش به اثربخشی واکسن (7/01 از 5) و اطمینان به آن (7/8 از 7/5) مثبت ارزیابی شد؛ اما درک موانع (12/37) نشان‌دهنده چالش‌های دسترسی است. تنها 32% از مادران از ارتباط HPV و سرطان آگاهی کامل داشتند.

نتیجه‌گیری: اگرچه نگرش کلی مثبت است، کمبود آگاهی و موانع ساختاری می‌تواند پوشش واکسیناسیون را محدود کند. پیشنهاد می‌شود برنامه‌های آموزشی برای مادران و تسهیل دسترسی به واکسن در اولویت سیاست‌گذاری‌های بهداشتی قرار گیرد. این مطالعه بر اهمیت نقش مادران در پیشگیری از سرطان دهانه رحم تأکید دارد.

زمینه و اهداف: صنعت گردشگری از گزینه‌های جذاب حفاظت از محیط زیست است. اسکله بندرترکمن در شرق دریای خزر از مناطق هدف گردشگری استان گلستان (ایران) است. هدف این مطالعه، بررسی آثار فعالیت گردشگری بر شرایط زیست محیطی، فرهنگی- اجتماعی و اقتصادی اسکله بندرترکمن است.

مواد و روش‌ها: این مطالعه مقطعی از خرداد تا آذرماه 1403 با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته با 71 سوال انجام شد. جامعه آماری ۵۰۰ نفر بودند که از سه گروه ساکنان بومی (۲۵۰ نفر)، گردشگران (۱۵۰ نفر) و مغازه‌داران (۱۰۰ نفر) انتخاب شدند. داده‌ها از طریق مشاهده و مصاحبه جمع‌آوری شد. برای توصیف و تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار آماری SPSS استفاده شد. سطح معنی‌داری کمتر از0/05 انتخاب شد.

یافته‌ها: نتایج نشان داد 84 و 69 درصد از جامعه آماری معتقد بودند که فعالیت گردشگری با مولفه‌های اقتصادی و اجتماعی- فرهنگی ارتباط معنی‌دار دارد (0/05>P). نتایج گردشگری بر شاخص‌های محیط زیست هم نشان داد که به ترتیب 49 و 38 درصد از جامعه آماری معتقد بودند که گردشگری دارای اثرات منفی و مثبت است (0/05>P).

نتیجه‌گیری: توسعه گردشگری در اسکله بندرترکمن مزایای اقتصادی و اجتماعی- فرهنگی قابل توجهی دارد. با این حال، تعادل این دستاوردها با حفاظت از محیط زیست ضروری است. برای کاهش اثرات منفی، فعالیت‌های گردشگری باید با حمایت از کسب ‌و کارهای دوستدار محیط‌زیست و ارتقای آگاهی‌های زیست‌محیطی در بین گردشگران و افراد محلی، پایداری را در اولویت قرار دهند. پایش مستمر شاخص‌های زیست محیطی برای اطمینان از ماندگاری طولانی مدت گردشگری در این منطقه مهم است.

زمینه و اهداف: از آنجایی که همه مادران باردار به مراکز بهداشت مراجعه لازم را ندارند، این مطالعه با هدف تعیین تاثیر آموزش کادر درمان بخش خصوصی در زمینه شناسایی مادران باردار و معرفی به مراکز بهداشت اجرا شد.

مواد و روش‌ها: در این مطالعه نیمه تجربی، 58 نفر از همکاران شهرستان طرقبه و شاندیز مشهد به روش تصادفی به دو گروه مداخله و کنترل تقسیم شدند. برنامه آموزشی برای متخصصین بخش خصوصی طرقبه برگزار شد. سپس میزان مادران شناسایی شده در دو گروه‌ در زمان‌های قبل و بعد از اجرای برنامه با هم مقایسه گردید. رعایت ملاحظات اخلاقی در تمام مراحل اجرای مطالعه در نظر گرفته شد. تحلیل داده‌ها با نرم افزار SPSS23 انجام شد.

یافته‌ها: بر اساس یافته‌ها در گروه مداخله، میزان مادران ثبت شده در سامانه سینا طی 6 ماه مداخله از 111 نفر به 148 نفر افزایش یافت که 33 درصد رشد داشت؛ در حالی که گروه کنترل از 170 نفر به 166 نفر تغییر یافت که نسبت به دوره مشابه قبلی چهار نفر کاهش یافت اما این تفاوت‌ها از نظر آماری معنی‌دار نبود (0/05>P). در مجموع در سامانه سلامت من تعداد 63 نفر ثبت شدند که از این تعداد، 24 نفر مادرانی بودند که تاکنون هرگز در سامانه سینا ثبت نشده بودند.

نتیجه‌گیری: نتایج نشان داد که با استفاده از تعامل و همکاری همراه با آموزش کادر درمان بخش خصوصی در زمینه شناسایی مادران باردار و موارد مشابه می‌توان میزان استفاده مردم از خدمات مراکز بهداشتی درمانی را افزایش داد.

زمینه و اهداف: دانش مربوط به واکنش‌های خطرناک و بیماری‌های ناشی از مصرف آنتی‌بیوتیک در توسعه ارتقاى سبک زندگى ضرورى است. دانشجویان نیز بخش مهمی از جمعیت سالم کشور هستند. اين مطالعه با هدف ارزیابی دانش عمومی درمورد مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها، بهبود و ارتقاء خودكارآمدى سبك زندگى دانشجویان مراکز آموزشی استان کرمانشاه بعنوان بخشی از جامعه هدف ایران انجام گرفت.

مواد و روش‌ها: با استفاده از پرسشنامه‌ای توصیفی- تحلیلی لیکرت سوالات سنجش سطح آگاهی و نگرش در دو جنس و رشته‌های تحصیلی و مقاطع متفاوت (N=580)، بررسی شد. آنالیز آماری با استفاده از آزمون‌های ناپارامتری تحلیل رگرسیون و ضریب همبستگی پیرسون با فاصله اطمینان ۹۵% انجام شد (P<0.05). رعایت ملاحظات اخلاقی در تمام مراحل اجرای مطالعه درنظر گرفته شد.

یافته‌ها: سطح دانش و نگرش افراد با تفاوت در جنسیت، سطح و نوع تحصیلات معنی‌دار بود (P<0.05). همچنین اینترنت و شبکه‌های اجتماعی موثرترین منابع اطلاعاتی افراد بود.

نتیجه‌گیری: تحلیل داده‌ها نشان داد که جنسیت، سطح و گرایش تحصیلی بر آگاهی و نگرش دانشجویان نسبت به مصرف آنتی‌بیوتیک مؤثرند؛ به ‌ویژه مردان، دانشجویان علوم زیستی و مقاطع بالاتر آگاهی بیشتری داشتند و اینترنت منبع اصلی اطلاعات بود. مقابله با مقاومت آنتی‌بیوتیکی مستلزم مداخلات آموزش عمومی، اصلاح سیاست‌های تجویز و فروش آنتی‌بیوتیک‌ها است.این اقدامات نه تنها به کاهش مقاومت آنتی‌بیوتیکی کمک می‌کند بلکه از بروز مشکلات جدی‌تر در سلامت عمومی نیز پیشگیری خواهد کرد.

زمینه و اهداف: عملکرد بهینه‌ی مراحل تغلیظ و آبگیری لجن حائز اهمیت می‌باشد. با توجه به آبگیری‌پذیری نامناسب لجن‌ معمولا از مواد منعقدکننده‌ی سنتتیک برای بهبود کارآمدی این فرآیندها استفاده می‌شود. به دلیل محدودیت‌های مالی و کیفی استفاده از این مواد، تلاش گسترده‌ای برای جایگزینی آن‌ها با مواد طبیعی صورت می‌گیرد. در این تحقیق، امکان سنجی استفاده از ماده‌ نانومونت موریلونیت اصلاح شده‌ به عنوان ماده‌ی حالت دهنده‌ی لجن انجام پذیرفت.

مواد و روش‌ها: نمونه‌های لجن برداشت شده از تصفیه‌خانه فاضلاب جنوب تهران، با دوزهای مختلف حالت دهنده (‌‌400-50 میلی‌گرم بر گرم جامدات خشک) حالت‌دهی شدند. بر اساس پارامتر مقاومت ویژه فیلتراسیون، دوز بهینه به دست آمد. سپس آزمایشات تکمیلی بر ساختار مواد پلیمری برون سلولی لجن حالت دهی شده انجام پذیرفت. رعایت ملاحظات اخلاقی در تمام مراحل اجرای مطالعه در نظر گرفته شد.

یافته‌ها: در دوز بهینه نانومونت موریلونیت اصلاح شده (200 میلی‌گرم بر گرم جامدات خشک)، بیشترین درصد کاهش مقاومت ویژه‌ی فیلتراسیون برای لجن مازاد بیولوژیکی برابر با62/82 درصد و لجن هضم شده برابر با 66/47 درصد حاصل گردید. در دوز بهینه، پتانسیل زتا و آب پیوندی به ترتیب به 93/75 و 80/38 درصد برای لجن مازاد بیولوژیکی و به ترتیب 89/74 و 77/93 درصد برای لجن هضم شده بی‌هوازی کاهش یافت.

نتیجه‌گیری: نتایج حاصل نشان می‌دهند نانومونت موریلونیت اصلاح شده با تغییرات در میزان کل کربن آلی، میزان پروتئین و پلی ساکارید در ساختار مواد پلیمری برون سلولی منجر به ارتقا عملکرد فرآیند تغلیظ و آبگیری در لجن فاضلاب شهری می‌شود.

زمینه و اهداف: پرستاران در موقعیت‌های اورژانسی هیجانات متنوعی را تجربه می‌کنند که بر عملکرد حرفه‌ای و کیفیت مراقبت تاثیر می‌گذارد. بررسی این هیجانات می‌تواند به بهبود سلامت هیجانی پرستاران و ارتقا کیفیت مراقبت‌های درمانی کمک کند. بر این اساس، هدف از این مطالعه تبیین هیجانات پرستاران در موقعیت‌های اورژانسی در بیمارستان‌های شهرستان نهاوند می‌باشد.

مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر به صورت کیفی و با رویکرد پدیدار شناسی بر روی 17 پرستار بخش اورژانس بیمارستان‌های شهرستان نهاوند انجام گرفت. داده‌ها از طریق نمونه‌گیری هدفمند و انجام مصاحبه‌های نیمه ساختار‌یافته جمع‌آوری و با روش کلایزی تحلیل شدند. رعایت ملاحظات اخلاقی نیز در تمام مراحل اجرای مطالعه درنظر گرفته شد.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که پرستاران در موقعیت‌های اورژانسی طیف وسیع از هیجانات مثبت و منفی و همچنین تنش‌های شغلی که ناشی از شرایط محیط کاری، کمبود حمایت و ویژگی‌های شخصیتی پرستاران بودند را تجربه نموده‌اند. سه مضمون اصلی شناسایی شدند که شامل هیجانات مثبت، هیجانات منفی و تنش‌های شغلی بود.

نتیجه‌گیری: پژوهش به این نتیجه رسید که برای بهبود وضعیت پرستاران اورژانس و افزایش کیفیت مراقبت‌ها، نیاز به آموزش مدیریت هیجانات، پشتیبانی روانی، ارزیابی استرس و ایجاد محیط کاری حمایتی وجود دارد. همچنین کاهش بار کاری پرستاران به عنوان پیشنهادات اساسی برای ارتقای سلامت روانی و کارایی آنان مطرح شد. این اقدامات می‌توانند بهبود قابل توجه‌ای در کیفیت مراقبت‌ها و رضایت شغلی پرستاران به همراه داشته باشند.