بررسی تهیه فرم رضایت آگاهانه در پژوهش های دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و ارائه پیشنهاداتی برای ارتقای وضع موجود
مجله اخلاق پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 6 شماره 21 (1391),
14 اردیبهشت 2014
,
صفحه 145-167
https://doi.org/10.22037/mej.v6i21.4201
چکیده
در بررسی طرحهای پژوهشی رسیده به معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشكی اصفهان دیده شد كه پژوهشگران، علیرغم تمایل به تهیه یك فرم رضایت آگاهانه متناسب، به دلیل عدم وجود یك دستورالعمل و در دسترس نبودن یك فرم نمونه جهت الگوبرداری، بعضاً فرمهای بسیار مختصر و ناكامل به پروپوزالها ضمیمه مینمودند. این كار باعث برگشت پروپوزال و اتلاف وقت میشد. لازم بود یک ساختار مناسب برای تهیه فرم رضایت آگاهانه در اختیار پژوهشگران باشد.
برای رفع این مشکل، این تحقیق به روش كتابخانهای و با استفاده از منابع چاپی و الكترونیك، به جستجوی اجزای یک فرم رضایت آگاهانه پرداخته شد. همچنین به منظور تهیه یك فرم نمونه، تارنمای همه دانشگاههای علوم پزشكی كشور بررسی شد.
با استفاده از منابع یاد شده و مرور متون مرتبط به ویژه كدهای 26 گانه حفاظت از آزمودنی در پژوهشهای علوم پزشكی جمهوری اسلامی ایران كلیه اجزاء قابل ذكر در فرمهای رضایت آگاهانه استخراج شدند. این اجزا در دو دسته با عناوین «مواردی كه لازم است در فرم قید شود» و «مواردی كه بهتر است در فرم قید شود»، مشخص گردید. همچنین دو نمونه فرم رضایت آگاهانه نمونهها هم كه از وب سایت دیگر دانشگاهها به دست آمده بود به عنوان نمونه در ذیل آن دستورالعمل قرار داده شد تا پژوهشگران محترم با توجه به نوع پژوهش خود و با عنایت به فرمهای نمونه، نسبت به تهیه نمودن فرم متناسب و ضمیمه کردن آن به پروپوزال، اقدام نمایند.
رعایت نكات و آییننامه (كدهای) مصوب اخلاقی در همه انواع پژوهشهای علوم پزشكی به ویژه پژوهشهای علوم پزشكی دارای آزمودنی انسانی لازم و ضروری است. بهترین نماد رعایت این اصول اخلاقی گرفتن «رضایت آگاهانه» خوب و جامع از آزمودنی یا ولی قانونی اوست. از میان کدهای مذکور 9 كد - به صورت مستقیم یا غیر مستقیم- به موضوع مهم رضایت آگاهانه مربوط میشود.
قاعدتاً هر تحقیق در حیطه علوم پزشكی دارای طراحی منحصر به فرد است و بنابراین به فرم رضایت آگاهانه منحصر به فرد نیاز دارد که باید طراحی و مورد استفاده قرار گیرد. با استفاده از دستهبندی انجام شده در این تحقیق محقین خواهند توانست كار تدوین فرم رضایت آگاهانه منحصر به فرد هر تحقیق را خود متقبل شوند تا با اشراف و تسلطی كه بر موضوع و محتوای تحقیق دارند بهترین و مناسبترین فرم رضایت آگاهانه تحقیق را تدوین نمایند.
- رضایت آگاهانه؛ اخلاق پزشکی؛ طرح پژوهشی
ارجاع به مقاله
مراجع
منابع فارسی:
اميني، ميلاد. موسوي، محمدهادی. محمدنژاد، محسن. (تابستان1388ش.). بررسی میزان آگاهانه بودن رضایت کسب شده از بیماران بستری در بیمارستانهای منتخب دانشگاه علوم پزشکی تهران در سال 1387. مجله اخلاق و تاریخ پزشکی. 2، 3، 69-61.
پارساپور علیرضا، پارساپور محمدباقر، لاریجانی باقر. (1384ش.). رضایت آگاهانه، مفهوم، شرایط و راهكارهای اجرائی. مجله دیابت و لیپید ایران. (5-ویژه نامه2)، 2-3.
ترور، اسمیت. (ترجمه دكتر محمد ضرغام). (1385ش.). اخلاق در پژوهشهای پزشكی. برای فردا، تهران، 101.
جعفریمهر، الناز شهراز، سعید. زالی، محمدرضا. (زمستان 1381ش.). اصول اخذ رضایت آگاهانه از بیمار، ضرورت قانونگذاری مدون. پژوهش در علوم پزشكی، مجله دانشگاه علوم پزشكی اصفهان، 7، 4، 291.
فرهادی یدالله، موسوی جراحی علیرضا، حقیقی زهره. (1383ش.). موازین اخلاقی در پژوهشهای علوم پزشکی. 964-95443-0-5. تهران: مرکز ملی تحقیقات علوم پزشکی کشور. 31
قدسی، ع ا. محمدی، ع. ونکی، ز. کاظم زاده، ا. (1389ش.). معنای رضایت بیماران از پرستاران: یک تعین کیفی. مجله اخلاق و تاریخ پزشکی، دوره چهارم (شماره 1): 47-61.
کلاهی، علی اصغر. سهرابي، محمدرضا. (پاییز و زمستان1387ش.) بررسی آگاهی بیماران مراجعه کننده به بیمارستان امام حسین(ع) از منشور حقوق بیمار در سال 1386. طب و تزکيه. شماره 71- 70.
لاریجانی، محمدباقر. (1383). پزشک و ملاحظات اخلاقی. (دو جلدی). ج2. چاپ اول. تهران: برای فردا. 111-109.
یوسفی نژاد، استاد کلایه علی. لاریجانی، باقر. مجدزاده، سیدرضا. (زمستان1384ش.) تدوین فرم کلی رضایتنامه آگاهانه داوطلبان انسانی شرکت کننده در طرحهای تحقیقاتی، فصلنامه باروری و ناباروری: 562-533.
منبع انگلیسی:
Jefford, Ml. Moore, R. (2008). Improvement of informed consent and the quality of consent documents. Lancet Oncology 9(5): 491.
- چکیده مشاهده شده: 1619 بار