سودآوری در برابر سلامتی؛ کاوشی در ممنوعیتها و محدودیتهای تبلیغ دخانیات
مجله اخلاق پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 17 شماره 48 (1402),
21 August 2023
,
صفحه 1-14
چکیده
چکیده
زمینه و هدف: حق بر سلامت در زمره حقهای حائز اهمیت بشری است. این حق اقتضا می‌کند تا از هر عاملی که سبب شود سلامت آدمی مورد تهدید قرار گیرد اجتناب گردد؛ از جمله مواردی که ممکن است حق بر سلامت را تحت تاثیر قرار دهد، داده‌هایی است که از طریق تبلیغات به افراد القا می‌گردد؛ از این رو همواره رویکرد نظامهای حقوقی درباره تبلیغات مخل سلامت، انواعی از ممنوعیت یا محدودیت را به همراه داشته است. شرکتهای دخانی در ادوار گوناگون با روشهای مختلف دخانیات را تبلیغ کرده‌اند، برخی از این تکنیک‌ها از باب «حق» و گاه «اخلاقیات»، محل منازعه است. به همین سبب بازشناسی روشهای تبلیغی این حوزه حائز اهمیت است.
روش: پژوهش حاضر از نوع پژوهش‌های نظری است که با روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی و رویکرد نوگرا بدون هرگونه سابقه طرح در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران انجام یافته است. شیوه گردآوری صورت کتابخانهای ـ اینترنتی و با مراجعه به اسناد، کتب و مقالات حقوقی انجام یافته است.
ملاحظات اخلاقی: در تمام مراحل نگارش پژوهش حاضر، ضمن رعایت اصالت متون، صداقت و امانتداری رعایت شده است.
یافتهها: واکاوی روشهای شرکتهای دخانی نشان از آن دارد که این شرکتها با هدف سودآوری بیشتر از خلال روشهای بیشوکم شناخته شده تبلیغی نظیر بهرهگیری از زنان و کودکان، القای حس آزادی، قدرت و استقلال توانستند بخش عظیم‌تری از سرمایه را انباشت کنند.
نتیجهگیری: ممنوعیت و محدودیت تبلیغات دخانیات، مسئلهای حائز اهمیت به منظور حفظ سلامت عمومی است. بدین ترتیب، تولی امر عمومی در حوزه سلامت دلالت بر آن دارد که باید حسب مورد نسبت به محدود یا ممنوعسازی آن اندیشید. از آنجا که حوزه تبلیغات حوزه القا پیام معین به و اقناع مخاطبان برای رسیدن به اهداف مشخص است، باید نسبت به بازشناسی سازکارهای تبلیغی شرکتهای بزرگ دخانی اقدام و در گامهای آتی از آن این شناخت برای کنشهای عمومی بعدی همچون تعیین دقیق ممنوعیتها یا بازاندیشی در محدودیتهای تبلیغات بهره برد.
کلیدواژگان
سلامت عمومی، تبلیغات سیگار، ممنوعیتها، محدودیتها
مقدمه
مسئله بهداشت عمومی در سلامت اجتماعی و رفاه اجتماعی دارای اهمیت و جایگاه ویژه‌ای است (1). حق بر سلامتی به عنوان یک حق بشری در بسیاری از اسناد بین‌المللی و داخلی مورد شناسایی و تضمین قرارگرفته است (2). از جمله این هنجارها میتوان به تبصره ۱ ماده ۲۵ اعلامیه جهانی حقوق بهداشت، ماده ۱۲ میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، ماده ۳۵ منشور حقوق بنیادین اتحادیه اروپا و مقدمه اساسنامه سازمان بهداشت جهانی اشاره نمود. در هنجارهای داخلی نیز اصول متعددی از قانون اساسی به‌حق بر سلامت و بهداشت را مورد تاکید قرار داده است (3). بند ۱۲ اصل ۳ قانون اساسی یکی از تکالیف دولت را پی‌ریزی اقتصادی صحیح و عادلانه بر طبق ضوابط اسلامی جهت ایجاد رفاه، رفع فقر و برطرف ساختن هر نوع محرومیت در زمینه بهداشت دانسته است (1). بر بنیان این منابع هنجارین، دولتها در قبال حق بر سلامت و حمایت از سلامت وبهداشت عمومی تعهدات گوناگونی برعهده دارند. واکاوی هستیشناسانه این گونه تعهدات نشان از آن دارد که تعهدات دولتها از تمامی مناظر از جمله حوزههای جنس تکلیف (تکلیف مبتنی بر وسیله (2) وتکلیف مبتنی بر نتیجه (4))، تجلی تکلیف (احترام (5)[1] ، حمایت (6)[2] و ایفاء (6)[3])، فوریت تکلیف (آنی، تدریجی (13)[4]) و کیفیت تکلیف (حداقلی یا حداکثری (6)) مورد توجه و مداقه قرار گرفته است. افزون بر این تعهدات، برخی دیگر اقداماتی که دولتها میتوانند انجام دهند را باید در حوزههای دیگری نیز جستجو کرد. از قبیل وضع مقررات برای برخی فعالیت‌ها و اعمال تجاری خطرناک برای سلامتی و... که تمامی این گونه اقدامات منظومهای از تلاشها در نیل به صیانت و حمایت از سلامت عمومی را پیمیافکند. در راستای همین گونه اقدامات اخیر، حمایت از سلامت و بهداشت عمومی می‌تواند منتهی به ممنوعیت انجام برخی فعالیت‌ها، ممنوعیت تبلیغ برخی کالاها ازجمله دخانیات و ممنوعیت استفاده از آن‌ها در اماکن عمومی گردد. به همین دلیل هم هست که قوانین مربوط به مبارزه با استعمال دخانیات و مواد مخدر (1) در اغلب کشورها جلوههایی از محدودیتها و ممنوعیتهارا در بر گرفته است(7). نظام حقوقی ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. با این وجود، مداقه در مسالهزای فوق گواه از این دارد که این گونه محدودیتها و ممنوعیتها در منظومه حقوق ایرانی خالی از امعان نظر پژوهشی مستقل (نه اعمی از قبیل کلیات ممنوعیتهای ناشی از تبلیغ در پرتو سلامت عمومی(17)) و متمرکز بوده است که ضرورت پژوهشی مستقل در این باره را ایجاب مینماید. پرسش اصلی پژوهش آن است که «شرکتهای دخانی از کدام روشهای تبلیغی برای فروش بیشتر دخانیات استفاه مینمودند» و فرضیه پژوهش بر این استوار است که «شرکتهای دخانی در هر بازه زمانی با بهرهگیری غیر اخلاقی از وضعیتهای جاری زمان نسبت به تبلیغ سیگار و فروش بیشتر آن به بهای سلامتسوزی اقدام مینمودند.». سنجش فرضیه در محک آزمون با روش و شیوه گردآوری مندرج در سامان‌دهی مبتنی بر بخشهای مجزای مُعَدَد که در نیمه نخست به معرفی روشهای تبلیغات و در نیمه دیگر به بازخوانی روشهای غیر اخلاقی تبلیغات سیگار توسط شرکتهای دخانی باز میگرد به محضر اندیشه تقدیم گردیدهاست.
روش
پژوهش حاضر از نوع پژوهش‌های نظری است که با روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی و رویکرد نوگرا بدون هرگونه سابقه طرح در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران انجام یافته است. شیوه گردآوری صورت کتابخانهای ـ اینترنتی و با مراجعه به اسناد، کتب و مقالات حقوقی انجام یافته است.
[4] در بازه زمانی تدوین میثاقین میان کشورها و نظامهای حقوقی گوناگون در رابطه با اولویت میان حقهای متعلق به خانواده مدنی و سیاسی و حقهای در زمره اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اختلاف وجود داشت. چرایی این اختلاف به میزان مداخله دولتها یعنی نوع رویکرد اصلی در حوزه نظامهای لیبرالیستی و سوسیالیستی باز میگشت. به هر روی در آن زمان، بسیاری کشورها، حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را آرمانگرایانه به شمار میآوردند که تحقق آن مستلزم گذشت زمان و نیل تدریجی بوده است.
- کلیدواژگان سلامت عمومی، تبلیغات سیگار، ممنوعیت¬ها، محدودیت¬ها
ارجاع به مقاله
مراجع
Abbasi B. Foundations of Public Law. Tehran: Dadgostar Publishing; 2014. ]Persian[
Heydari M. Public Health Law. Tehran: Amjad Publications; 2021. ]Persian]
Aslani S. The Right to Health (The Impact of International Standards on the Right to Health as a Human Right in Public Law in Iran). Tehran: Aydin Publications; 2017. [Persian]
Naderi A. Financing the Health System from the Perspective of International Law with a View to the Situation of the Islamic Republic of Iran. Tehran: Sanjesh and Danesh Publications; 2020. ]Persian[
Akbarnezhad Hosseini H, Akbarnezhad Hosseini HA. Analysis of the Convention on the Rights of the Child (Comparison of Islamic and Western Systems). Tehran: Public Relations Council for Women and Family Cultural Affairs; 2013. ]Persian[
Mozeni V. Public Health Law Ethics and Policy. Tehran: Enteshar Publications; 2021. ]Persian[
Motamednezhad K, Motamednezhad R. Commercial Advertising Law. Tehran: Media Studies and Development Office; 2008. ]Persian[
Motamedi K. Public Relations and Advertising. Tehran: Bahjat Publications; 2005. ]Persian[
Ahmadinezhad T. Environmental Advertising Engineering and Urban Advertising Engineering. Tehran: Farazandish Sabz Publications; 2010. ]Persian[
Afrakhteh S. Environmental Advertising Management and Appropriate Criteria. Rasht: Seventh National Conference on the Role of Management in the Outlook of 1402-1404; 2021. ]Persian[
Hashemi SM. Constitutional Law of the Islamic Republic of Iran. Tehran: Mizan Publications; 2021. Vol.2. ]Persian[
Sadegh Ahmadi SM, Naseri A, Ghasemabadi M. Comparative Study of Freedom of Expression Restrictions on Television from the Perspective of International Human Rights Documents and Iranian Substantive Law. Public Law Research Quarterly. 2016; 18)52(: 153-177. ]Persian[
Amini AA. A Look at Journalism in Iran until the End of Mosaddegh's Rule. Political and Economic Information. 2006; 3-4(213-214): 126-131. ]Persian[
Barzin M. Persian Journalism Terminology Dictionary. Tehran: Bahjat Publications; 1996. ]Persian[
Montazeri Hadashi A. Providing a Framework for the Simultaneous Effectiveness of Online and Offline Advertising. Master's Thesis. Tehran: Farabi Campus, University of Tehran; 2017. ]Persian[
Esharghi N, Feizi Chakab GH-N, Zarkalam S. Legal aspects of commercial advertising in virtual space. Master's Thesis. Tehran: University of Allame Tabatabaei; 2010. ]Persian[
Ahmadinezhad A, Ahmadinezhad D. Factors affecting the increase in click-through rates and user acceptance in personalized online advertising. Journal of International Business Management. 2021; 13(1): 91-110. ]Persian[
Naghavi A. Factors affecting employment in online advertising businesses; Digital marketing. Interdisciplinary Studies in Humanities. 2020; 1(19): 125-149. [Persian]
Benoy WJ, Cook RW, Javalgi RG. Marketing on the Web: How executives feel, what businesses do. Business Horizons. 2001; 44(4): 32-40.
Abashli Y. Investigating the effect of online banner advertisement display frequency on brand attitude. Master's Thesis. Tehran: University of Tehran; 2018. [Persian [
Darzi M. Marketing through search engines. Information Technology and Communication Research Center. 2008; 1(1): 75-89. [Persian]
Kotler PH. Marketing Management. Translated by Foruzandeh B. Isfahan: Amoukhteh Publications; 2021. ]Persian[
Karimi MR, Bakhshi M. Identification of influential individuals in recommendation advertising on online social networks: A case study of Instagram of Digikala Company. Journal of Information Technology Management. 2017; 3(3): 587-612. ]Persian[
WHO. 2021. Available at: https://www.who.int/ news-room/fact-sheets/detail/tobacco#:~:text=Tobacco %20kills%20more%20than%208,exposed%20to%20second%2Dhand%20smoke.
WHO. 2021. Available at: https://www.who.int/ europe/health-topics/tobacco/banning-tobacco-advertisi ng-sponsorship-and-promotion#tab=tab_1.
Stanford University. 2023. Available at: https://www.tobacco.stanford.edu/cigarettes/infants-chi ldren/babies/#collection-7.
Stanford University. 2023. Available at: https://www.tobacco.stanford.edu/cigarettes/targeting-women/lets-smoke-girls/.
Centers for disease control and prevention. 2021 Available at: https://www.cdc.gov/tobacco/data_stati stics/fact_sheets/tobacco_industry/marketing/index.htm.
Imartketetor. 2023. Cigarette advertising and tobacco marketing; A history of the presence of cigarettes in cinema and music. Available at: https://www.imarketor.com/?p=23941.
- چکیده مشاهده شده: 164 بار
- PDF دانلود شده: 1 بار