نابسامانی قانونیِ رضایت و برائت پزشکی و سوءتأثیر آن بر نقض حقوق مبتلایان به اختلالات روانشناختی
مجله اخلاق پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 18 شماره - (1403),
29 July 2024
,
صفحه 1-15
چکیده
زمینه و هدف: آگاهی از مداخلات درمانگر، شامل اطلاع بیمار از ماهیت تصمیم پزشکی، روشهای درمانی، خطرات و مزایای درمان پیشنهادی و عوارض احتمالی هر روش درمانی است. نقص درک هر یک از عناصرِ ضایت و برائتِ کسبشده از بیمار را مخدوش میکند، نقض اخلاق پزشکی است و موجب مسئولیت مدنی و کیفری برای درمانگر نیز میگردد. در فوریتهای پزشکی، آگاهسازی بیمار یا نماینده قانونی وی از از پیچیدگیها و خطرات درمان، ناممکن یا دشوار و وقتگیر است و اصلاح استانداردهای قانونیِ مداخلات پزشکیِ اورژانسی در حقوق سلامت ایران به ویژه در مورد بیماران مبتلا به اختلالات روانشناختی را میطلبد.
روش: پژوهش حاضر، از نوع مروری و با رویکرد «مطالعات انتقادی حقوق» است، بدینجهت کتب و مقالات مرتبط از پایگاههای اطلاعاتی با زبان فارسی شامل SID و Magiran و پایگاه دادههای Science Direct، PubMed و موتور جستجوی Google Scholar استخراج شد. جستجو بدون محدودیت زمانی تا ژوئن 2024 و با استفاده از واژگان کلیدی Criminal Law, EMS, Mental Disorders, Patient Rights, Victimization انجام شد. پس از مطالعه و انتخاب 25 منبع از میان 61 کتاب و مقاله (فارسی و انگلیسی)، مقاله با تمرکز بر ارائه تحلیل حقوقی انتقادی و عدم اکتفا به مرور پژوهشهای مذکور تألیف یافت.
ملاحظات اخلاقی: در تمام مراحل نگارش پژوهش حاضر، ضمن رعایت اصالت متون، صداقت و امانتداری رعایت شده است.
یافتهها: «آییننامه اجرایی نحوه نگهداری و درمان مجانین» (مصوب 1398 ش.) و «لایحه حمایت از حقوق افراد مبتلا به اختلالات روانی» (تدوینشده، 1399 ش.) ایرادهای قانون مجازات اسلامی و قانون آیین دادرسی کیفری در مورد رضایت و برائت کادر درمان از بیمار را رفع نکرده و چالش بزهکاری/ بزهدیدگی بیماران روانی دارای اختلالات روانشناختی در فرایند انتقال به اورژانس همچنان فاقد مقررات شایسته است.
نتیجهگیری: مقررات تصدی حرفههای پزشکی و مشاغل مرتبط از یک سیاست کیفری هماهنگ و منسجم به ویژه در مورد شرایط، قلمرو و ضمانت اجراهای حقوقی رضایت و برائتِ درمانی پیروی نمیکند. میان ماده 492 قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392 ش.) و تبصره 1 ماده 496 این قانون در مورد ماهیت رضایت و برائت پزشکی و بار اثبات حقوقی آن و اجتماع سبب و مباشر قصور پزشکی (پزشک و دیگر عضو کادر درمان) تعارض وجود دارد. همچنین اصلاح لایحه حقوق افراد مبتلا به اختلالات روانی، قبل از تصویب در مجلس شورای اسلامی، به ویژه از حیث ضرورت شفافسازی مواد این لایحه در مقوله دستور بستری بیماران مبتلا به اختلالات روانشناختی، ضروری و تعیین مدت و نحوه اجرای آن نیز لازم است، زیرا تاکنون مغفولِ قانونگذار بوده است.
- حقوق کیفری
- اورژانس
- اختلالات روانی
- حقوق بیمار
- بزهدیدگی
ارجاع به مقاله
مراجع
Borhani F, Abbaszadeh A, Nakhaee N, Roshanzadeh M. The Relationship between Moral Distress, Professional Stress and Intent to Stay in the Nursing Profession. Journal of Medical Ethics and History of Medicine. 2015;7(1):3.
Firozbakht A, Bahadori M, Hosseini SM, Raadabadi MM. Prioritization of the occupational injury to the Emergency Medical Services (EMS) technicians. Journal of Military Health Promotion. 2020;1(1):32-41. [Persian]
Elahimanesh MR. Criminal law and medical malpractice. 6th ed. Tehran: Majd Publications; 2019. [Persian]
Montazeri S, Sadr Tabatabai SM. Analysis of Evidence and Principles of Physician's Non-Responsibility in the Islamic Jurisprudence. Journal of Criminal Law Research. 2018;6(21):197-226. [Persian]
Bahmani F, Khorsandian MA, Tabei SZ. Assessment of medical liability systems with more emphasize on ethical challenges. The Journal of Ethics in Science and Technology. 2015;9(4):1-10. [Persian]
Vallgårda S. Public health policies: A Scandinavian model?. Scandinavian Journal of Public Health. 2007;35(2):205-11.
Esmaeili MH, Nabavi FH, Reihani HR. Evaluation of violence of patients and their families against emergency nurses. Iranian Journal of Critical Care Nursing. 2015;7(4):227-36.
Alipour S, Abbasi M. Physician's civil responsibility towards emergency patients. Tehran: Shahid Beheshti University of Medical Sciences Publications; 2017. [Persian]
Rahmani A, Allah Bakhshiyan A, Dadashzadeh A, Namdar H, Akbari MA. Physical violence in working environments: viewpoints of EMT' personnel in east Azerbaijan province. Iranian Journal of Nursing Research. 2009;3(10,11):33-41. [Persian]
Jafari F, Saheb bayati S. Legislator's Criminal Thought Regarding Patients with Mental Disorders on the New Bill of the Protection of the Rights of People with Mental Disorders. Journal of Criminal Law and Criminology. 2024;11(22):223-52. [Persian]
Taghizadeh I, Abbasi M, Alipour S. Reviews jurisprudence aspects of the liability of physician in emergency patients. Medical Fiqh Quarterly. 2015;7(22,23):11-39. [Persian]
Darrehki R, Kalatemolaey M. Observance of Patient Rights in War Chemical Victims. Journal of Military Medicine. 2005;7(2):109-112. [Persian]
Gholami M, Khojastefar M, Moravej H, Kavosi Z. Evaluation of patients’ expectations and observation of their rights in the emergency department of Nemazee Hospital during 2015. Iranian Journal of Medical Ethics and History of Medicine. 2016;9(1):50-62. [Persian]
Nikbakht-Nasrabadi A, Bozorgzad P, Yekani-Nejad M, Jafarloo A, Rahmati M. Effect of nursing ethics workshop on the rights of patients in the Emergency department. Iranian Journal of Cardiovascular Nursing. 2015;4(3):6-15. [Persian]
Aliha JM, Ghezeljeh TN, Haghani S, Nejhad SN. The attitude and performance of nurses regarding pain management in the patients admitted to the emergency department. Journal of Nursing. 2020;32(122):38-50. [Persian]
Forster JA, Petty MT, Schleiger C, Walters HC. Know Workplace Violence: Developing Programs for Managing the Risk of Aggression in The Health Care Setting. Medical Journal of Australia. 2005;183(7):357-61.
Moshirahmadi A, Javan JA, Hejazi A, Ghapanchi H. Evaluating Indices of Physicians' Pre-Therapeutic Responsibility. Journal of Medical Ethics and History of Medicine. 2020;13(1):116-30. [Persian]
Parsapoor MB, Ghasemzadeh SR. Legal and jurisprudential study of patient`s informed consent and physician`s duty of notification: a comparison between Iranian, English and French law. Journal of Medical Ethics and History of Medicine. 2012;5(1):39-50. [Persian]
Khaghani Esfahani M, Bateni R. Necessity of Decriminal Labeling on Mental Patients and Family Facilitators, in the Criminal Policy Approach to "Social Emergency Service". Health Law Journal. 2023;1(1):1-16. [Persian]
Khaghani Esfahani M. Critics on the Co-Emergence of Medical Authoritarianism and Criminal Securityism in Health Policy-Making. Medical Law Journal. 2023;17(58):454-73. [Persian]
Daraei MH. Discharge of Civil Liability of Physicians in New Islamic Penal Code of Iran. Private Law Research. 2016;4(14):53-80. [Persian]
Hosseini Al-Amili M. Meftah A-Karamah. Qom: Al-Nashar al-Islami Institute; 1998. [Arabic]
Ibn Barrajan Gh. Mahdab al-Bara', a study by Al-Sheikh Mojtaba al-Iraqi. Qom: Daftar Intesharat Islami; 1985. [Arabic]
Katouzian N. Civil Responsibility (Legal Events). 5th ed. Tehran: Ganjee Danesh; 2023. [Persian]
Fatovvat A, Rahimi Ahmadabadi S, Attaran H, Fotovvat M. Evaluation of Social Health of Gender Reassignment Applicants with Gender Identity Disorder before Gender Reassignment Surgery in Comparison with Transgender and Normal Individuals. Iranian Journal of Forensic Medicine. 2022;28(1):8-16. [Persian]
Asadipour E, Behzadipour S, Zarenezhad M. Comparison of Suicidal Tendency in Male Operated and Non-operated Patients Suffering from Gender Dysphoria, in Fars Province between 2011 and 2013. Iranian Journal of Forensic Medicine. 2019;24(4):31-6. [Persian]
Joodaki B, Khaleghi A. Patient’s consent, legal conditions and their criminal protection. Iranian Journal of Medical Ethics and History of Medicine. 2012;5(6):14-26. [Persian]
Ghasemzadeh N, Razini FF, Ghoshchi SA, Salehi SM. Responsibility of the physician in the Islamic Penal Code of 2013. Iranian Journal of Medical Ethics and History of Medicine. 2014;7(4):1-12. [Persian]
Joudaki B, Ghani K, Amraei M. A Review of Legal and Jurisprudential stance on Patient's Consent and Physician's Disclaimer and their Consequences. Iranian Journal of Forensic Medicine. 2016;22(3):173-82. [Persian]
Khaledi A. Nature of the Certificate of Innocence and Its Effect on the Civil Liability of Physicians and Medical Institutions. Journal of Legal Research. 2020;18(40):117-40. [Persian]
Al-Sunhouri AA. Al-Wasit fi Sharh al-Qunun al-Madani al-Jadeed. Beirut: Al-Halabi Legal Publications; 2009. [Arabic]
Pourhashemi E. The limits of the criminal responsibility of doctors and the guarantee of its implementation in the Islamic Penal Code and the Iranian criminal system. Applied Research in Jurisprudence and Law. 2022;2(1):139-67. [Persian]
Joury S, Asman O, Gold A. Caregivers’ Perceptions of Compulsory Treatment of Physical Illness in Involuntarily Psychiatric Hospitalization. Nursing Ethics. 2023;30(3):423-36.
- چکیده مشاهده شده: 43 بار