فصلنامه علمی پژوهشی بهداشت در عرصه

زمینه و اهداف: تلفن‌های هوشمند به افراد در سازماندهی کارهای روزانه کمک می‌کنند و کاربردهای فراوانی در زندگی انسان دارند. آمارها، افزایش روزافزون کاربرد این نوع تلفن‌ها را نشان می‌دهد. هدف از مطالعه‌ی حاضر، بررسی عوارض اسکلتی- عضلانی و شناختی ناشی از استفاده‌ی بیش از حد از تلفن ‌هوشمند در میان کاربران ساکن شهر تهران بود.

مواد و روش‌ها: در این مطالعه 541 نفر (60/2% زن و 39/8% مرد) از كاربران تلفن هوشمند شهر تهران با میانگین سني (11±)35/9 سال شركت کردند. چهار پرسشنامه‌ی اعتیاد به تلفن‌های هوشمند، شاخص ناتوانی ناشی از گردن درد، پرسشنامه ناراحتی‌ اسکلتی- عضلانی دست کرنل و نارسایی‌های شناختی استفاده شد که به صورت آنلاین از طریق واتس‌اپ و تلگرام برای افراد ارسال گردید. داده‌ها با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون در نرم افزار SPSS25 آنالیز شدند. رعایت ملاحظات اخلاقی در تمام مراحل اجرای مطالعه درنظر گرفته شد.

یافته‌ها: میزان اعتیاد به تلفن هوشمند در جامعه‌ی مورد بررسی37/3% (در بین زنان 35/2% و در بین مردان 42%) محاسبه و در گروه سنی 30-20 سال بیشترین میزان شیوع را داشت. اعتیاد به تلفن هوشمند با متغیرهای سن، درد و ناراحتی در نواحی دست/ مچ دست، گردن و نارسایی‌های شناختی روزمره ارتباط مثبت و معنادار(0/05 ≤ P-value) داشت.

نتیجه‌گیری: میزان شیوع و پیامدهای منفی اعتیاد به تلفن هوشمند، ضرورت برنامه‌ریزی و فرهنگ‌سازی مناسب به منظور کنترل استفاده از این ابزار در کاربران ایرانی را نشان می‌دهد. انجام مطالعات بیشتر برای تعیین مکانیسم‌های موجود به ویژه در ارتباط بین اعتیاد به تلفن هوشمند با سن، اختلالات شناختی، عملکرد و خطای انسانی توصیه می‌شود.

زمینه و اهداف: فرهنگ سازمانی مجموعه‌ای از فرضیات اساسی است که افراد سازمان در روبرو شدن با مسائل برای انطباق با محیط و دستیابی به انسجام داخلی ایجاد می‌کنند. مسئولیت‌پذیری افراد نیز یکی از شاخص‌های مهم سلامت روان می‌باشد. اين مطالعه با هدف تعيين ارتباط فرهنگ سازماني با مسئوليت پذيري کارکنان انجام شد.

مواد و روش‌ها: این مطالعه توصیفی به روش مقطعی در سال ۱۴۰۰ انجام شد. ۱۹۱ نفر از کارکنان معاونت بهداشتی استان گلستان، مرکز بهداشت شهرستان گرگان، مراکز خدمات جامع سلامت شهری و روستایی گرگان در مطالعه شرکت نمودند. روش نمونه‌گیری بصورت طبقه‌ای تصادفی بود. جهت گردآوری داده‌ها از پرسشنامه‌های فرهنگ سازمانی دنیسون و مسئوليت‌پذيري كارول استفاده شد. داده‌ها  با استفاده از نرم افزار SPSS 23 تحلیل گردید. همچنین ملاحظات اخلاقی در تمام مراحل اجرای مطالعه رعایت شد.

یافته‌ها: نمره کلی فرهنگ سازمانی کمتر از حد متوسط بود. تنها در بعد تیم گرایی میانگین نمرات بالاتر از حد متوسط بود و در سایر ابعاد کمتر از حد متوسط بود. نمره کلی مسئولیت‌پذیری و همچنین بعد نوع دوستی بالاتر از حد متوسط و در سایر ابعاد کمتر از حد متوسط بود. در کل بین فرهنگ سازمانی با مسئولیت‌پذیری کارکنان در سطوح ارائه خدمات سلامت در مراکز بهداشت شهرستان گرگان رابطه آماری معنی‌داری مشاهده نشد.

نتیجه‌گیری: لزوم تقویت فرهنگ سازمانی به صورت علمی، عملی و کاربردی محسوس می‌باشد. مدیران سازمان‌های بهداشتی درمانی باید با ایجاد انگیزش و فراهم نمودن تسهیلات رفاهی مسئوليت‌پذيري کارکنان را افزایش دهند.

زمینه و اهداف: مطالعه حاضر با هدف ارزیابی ریسک مخاطرات بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست (Health, Safety and Environment: HSE) مبتنی بر چرخه عمر سیستم با روش تجزیه‌ و تحلیل حالت شکست و اثرات فازی (Fuzzy Failure Mode and Effects Analysis: FFMEA) در یک صنعت پرورش آبزیان در استان هرمزگان به انجام رسید.

مواد و روش‌ها: شناسایی مخاطرات HSE به تفکیک مراحل چرخه عمر سیستم شامل (۱) ساخت و آماده‌سازی استخرها، (۲) ساخت کارخانه تولید و آماده‌سازی خوراک، (3) پمپاژ و آبگیری استخرها، (۴) نگهداری و پرورش آبزیان و (۵)‌ صید و انتقال آبزیان با استفاده از کاربرگ FMEA توسط ۵ نفر از کارشناسان HSE صورت گرفت، سپس ریسک مخاطرات شناسایی شده با روش FFMEA (با محدوده عدد اولویت ریسک 634-1) ارزیابی گردید. ملاحظات اخلاقی در تمام مراحل اجرای مطالعه درنظر گرفته شد.

یافته‌ها: در چرخه عمر صنعت پرورش آبزیان مورد مطالعه، در مجموع 343 مخاطره HSE‌ شناسایی شد که 8/38% دارای ریسک بالا، 6/44% دارای ریسک متوسط و 16/6% دارای ریسک پایین بودند. حدود 86% مخاطرات HSE شناسایی شده در حوزه سلامت و ایمنی و ۱۴% در حوزه محیط‌زیست تعیین شدند. مرحله ساخت کارخانه تولید و آماده‌سازی خوراک (با دارا بودن 46% از مخاطرات HSE) مخاطره‌‌آمیزترین مرحله چرخه عمر پرورش آبزیان تعیین شد.

نتیجه‌گیری: روش ارزیابی ریسک FFMEA مبتنی بر چرخه عمر با در نظر گرفتن عدم قطعیت در مؤلفه‌های ریسک و شناسایی و اولویت‌بندی مخاطرات در کل مراحل عمر سیستم، می‌تواند به عنوان یک الگوی کارآمد و مؤثر جهت ارزیابی ریسک مخاطرات HSE در صنایع مختلف مورد استفاده قرار گیرد.

زمینه و اهداف: آلودگی هوا، مخلوطی از ترکیبات پیچیده و سمی می‌باشد که ذرات معلق (Particulate Matter) یکی از اجزاء  این مخلوط است که مواجهه با آن طیف وسیعی از اثرات بهداشتی را به دنبال دارد. هدف مطالعه حاضر ارزیابی اثرات بهداشتی و اقتصادی کاهش غلظت ذرات معلق PM_2.5 شهر تهران در طول ده سال (1405-1396) به سطح توصیه شده سازمان جهانی بهداشت (WHO) و دستیابی به هدف کمپین تنفس (Breath Life) است.

مواد و روش‌ها: پس از جمع‌آوری اطلاعات جمعیت و غلظت ذرات PM_2.5در سال 1396 از مراکز مربوطه و انجام محاسبات جهت کاهش غلظت تا ده میکروگرم بر مترمکعب در طول ده سال، تعداد موارد مرگ و جزء منتسب با استفاده از مدل AIRQ+ برآورد گردید. رعایت ملاحظات اخلاقی در تمام مراحل اجرای مطالعه درنظر گرفته شد.

یافته‌ها: با کاهش 8/30 درصدی غلظت ذرات PM_2.5 طی 10 سال، مرگ با همه علل 22/25 درصد، مرگ ناشی از بیماری انسدادی مزمن ریه 97/9 درصد، مرگ ناشی از سرطان ریه 29/49 درصد، مرگ ناشی از عفونت حاد دستگاه تحتانی تنفسی 36/34 درصد، مرگ ناشی از بیماری ایسکمیک قلبی 26/22 درصد و مرگ ناشی از سکته مغزی 09/25 درصد کاهش یافت.

نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج به دست آمده, کاهش غلظت ذرات معلق  PM_2.5 با دستیابی به هدف کمپین جهانی تنفس حیات(10 )   و به‌کار‌گیری استراتژی‌های کاهش غلظت آلاینده‌ها، منجر به کاهش قابل توجه مرگ‌ومیرهای زودرس ناشی ذرات معلق در تهران خواهد شد.

زمینه و اهداف: معاينات  دوره‌ای، يكي از الزامات نظام مراقبت سلامت شغلي و جزء سطح دوم پيشگيري از بيماري‌ها مي‌باشد كه انجام آن توسط سازمان ایمنی و بهداشت شغلی توصيه شده است. هدف از اين مطالعه، تعيين وضعیت شیوع بیماری‌های شغلی در شاغلین بخش صنعت و خدمات شهرستان رباط کریم می‌باشد.

مواد و روش‌ها: اين پژوهش يك مطالعه مقطعي- توصیفی مي‌باشد كه جمعيت مورد بررسي 3026 نفر از شاغلین، متقاضی معاينات دوره‌ای مراجعه كننده به طب کار شهید شاطریان رباط کریم تشکیل می‌دادند. در اين پژوهش از چک لیست گردآوری اطلاعات، نرم‌افزار SPSS22  و جهت آنالیز از روش‌های آماری توصیفی شامل شاخص‌های مرکزی، پراکندگی و توزیع فراوانی برای توصیف و مقایسه متغیرهای مورد مطالعه استفاده شد. همچنین ملاحظات اخلاقی در تمام مراحل اجرای مطالعه رعایت شد.

یافته‌ها: بیشترین فراوانی بیماری زمینه‌ای در گروه سنی بالای ۴۱ سال در هر دو جنس از نوع اکتسابی و دیابت و در رتبه بعدی، بیماری‌های قلبی عروقی  قرار دارد و بیشترین نوع بیماری زمینه‌ای در زنان، آسم و در رتبه بعدی هایپوتیروئیدی و  بیماری‌های قلبی عروقی بود. در بررسی معاینات دوره‌ای 26% افت شنوایی، کمتر از 1% درماتیت تماسی و 3% کمردرد مرتبط با کار داشتند.

نتیجه‌گیری: شیوع بالای مشکلات شنوایی؛ غربالگری شنوایی، آموزش و کنترل‌های فنی- مهندسی برای پیشگیری از این بیماری را الزامی می‌کند. این اقدامات در شناسایی زودرس کاهش شنوایی بویزه نوع حسی عصبی نقش موثری دارد. باتوجه به شایع بودن بیماری‌های زمینه‌ای، اجرای برنامه‌های کنترلی و برنامه‌های خود مراقبتی شاغلین از الزامات مي‌باشد.

زمینه و اهداف: یکی از مهم ترین راه های انتقال انگل ها به انسان، مصرف سبزیجات خام است. انگل ها ممکن است از طریق سبزیجات غیربهداشتی به مصرف کنندگان منتقل شوند. این مطالعه با هدف تعیین میزان و نوع انگل های موجود در سبزی های توزیع شده در مراکز عرضه شهر اصفهان در سال 1400 انجام شد.

مواد و روش‌ها: 8 منطقه از 12 منطقه در اصفهان و دو مرکز فروش سبزیجات از هر منطقه انتخاب شدند. از هر فروشگاه 2 نمونه 500 گرمی سبزیجات گرفته شد. نمونه ها به مدت 30 دقیقه در محلول آب و توئین 80 قرار داده شدند. آب حاصل از شستشو پس از 24 تا 48 ساعت به روش فلوتاسیون با ساکارز مورد بررسی قرار گرفت. رعایت ملاحظات اخلاقی در تمام مراحل اجرای مطالعه درنظر گرفته شد.

یافته‌ها: 10 درصد از نمونه ها حداقل دارای یک نوع  انگل می باشند. بیشترین فراوانی انگل جداشده مربوط به بلاستوسیستیس هومینیس (12/5درصد) و کم ترین آن ها با مقدار (3/1 درصد) مربوط به آسکاریس لومبریکوئیدس، تخم تریکوسفال، ایزوسپورا، استرونژیلوئیدس استرکورالیس، سیکلوسپورا کایتاننسیس بود. بیشترین میزان آلودگی در سبزی تره مشاهده شد و تربچه فاقد آلودگی انگلی بود.

نتیجه‌گیری: سبزیجات خام حداقل دارای یک نوع انگل می باشند. نوع انگل های موجود در سبزیجات خام نشان می دهد که از کودهای انسانی و پساب فاضلابها در آبیاری سبزیجات استفاده می گردد. بنابراین آموزش سالم سازی سبزیجات بر اساس دستور العمل های بهداشتی و خودداری از مصرف سبزیجات خام قبل از سالم سازی آنها، بسیار ضروری است تا انتقال انگل ها به حداقل برسد.

زمینه و اهداف: با توجه به اهمیت خودکارآمدی جهت سازگاری با بیماری کووید 19 در دراز مدت و توانایی محافظت افراد از خود در مقابله با این بیماری مطالعه حاضر با هدف طراحی مقیاس خودکارامدی در رفتارهای پیشگیری کننده از کووید 19 اجرا گردیده است.

مواد و روش‌ها: این مطالعه مقطعی در سال 1401 -1400 با روش نمونه‌گیری تصادفی بر روی 292 نفر از مراجعه‌کنندگان به مراکز بهداشتی درمانی شهر اراک انجام شد. روایی صوری به صورت کیفی و کمی مورد بررسی قرار گرفت و نسبت و شاخص روایی محتوای ابزار، با قضاوت کیفی یک پانل 10 نفره خبرگان محاسبه گردید، سپس پایایی با تعیین همسانی درونی (ضریب آلفای کرونباخ) ، روايي محتوا با نظر متخصصين و  روايي سازه با تحليل عامل اكتشافي بررسی و مورد تایید قرار گرفت.

یافته‌ها: تعداد 173 نفر (%59/2) مرد و میانگین( انحراف معیار) سن (12/8) 37/6 سال و بیشترین گروه سنی 59-41 ساله بودند. تعداد 163 نفر (%3/48) سابقه ابتلا به کووید را داشتند. میانگین شاخص روايي محتوا (CVI) 0/94 و نسبت روايي محتوا (CVR) 0/89 بود. میانگین ضرایب آلفای کرونباخ محاسبه شده برابر با 0/89 و ضریب همبستگی درون گروهی (ICC) 86/0 بود. روايي سازها در تحلیل عامل اكتشافي ابزار خودكارآمدي در 10 آيتم دو  عاملي كه 66/8 درصد واريانس خودكارآمدى كوويد19 را تبيين كرد.

نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه شواهد مناسبی در خصوص ابزار مناسب پایا و روا بر اساس اعتبارسنجی فرهنگی جهت خودکارامدی رفتارهای پیشگیری از کووید-19 در جامعه ایرانی را فراهم نمود.