فصلنامه علمی پژوهشی بهداشت در عرصه

زمینه و اهداف: رویکرد کنشگرایانه موجب ایجاد محیط ایمن، كاهش حوادث، افزایش بهره‌وری و صیانت از نیروی كار می‌شود. هدف مطالعه بررسي فرهنگ ايمني و ارتباط آن با حوادث كاری و ارائه راهكارهاي ارتقاء فرهنگ ايمني مي‌باشد.

مواد و روش‌ها: مطالعه از نوع توصيفي-پيمايشي مي‌باشد. جامعه آماري، كاركنان بخش عملیاتی و نگهداری خط سه شركت بهره‌برداري مترو بودند. ابزار گردآوري داده‌ها، پرسشنامه فرهنگ ایمنی است و پايایی آن از طريق آلفاي كرونباخ مقدار 0/7 محاسبه شده و روايي پرسشنامه نيز از طريق محتوا تاييد شد. داده ها با SPSS 22 تحليل و ارزيابي شد. همچنین ملاحظات اخلاقی در تمام مراحل اجرای مطالعه رعایت شد.

یافته‌ها: به لحاظ سابقه کاری 50/4% از افراد سابقه کمتر از 10 سال داشتند و 5% دچار حادثه شده‌اند. نمره کل فرهنگ ایمنی 3/45 از 5 محاسبه شد. بیشترین و کمترین همبستگی به ترتیب تعهد مدیریت با 0/949 و الویت به ایمنی با 0/156 بدست آمد. سطح تبادل اطلاعات، محیط کار و فرهنگ ايمني در وضعیت نامطلوب قرار دارند. میانگین نمره فرهنگ ایمنی بر حسب متغیر سابقه کار اختلاف وجود دارد و برحسب داشتن یا نداشتن سابقه حادثه اختلاف معنی‌داری مشاهده نشد.

نتیجه‌گیری: وضعيت فرهنگ ايمني مثبت ارزيابي گردید. تعهد مديريت از مهم‌ترين عوامل مؤثر بر فرهنگ ايمني است و الويت به ايمني، تبادل اطلاعات و محيط كار به عنوان عامل اصلي در كاهش نمره فرهنگ ايمني شناسایی گردید. در ارتقاء فرهنگ ايمني، برقراری نظام پیشنهادات ایمنی مستقل بدور از تهديد و تنبيه، معرفی افراد برتر ایمنی برای تحلیل فنی و مشارکت در جلسات ايمني موثر مي‌باشد.

زمینه و اهداف: تقویت و بهبود خودکارآمدی در میان کارکنان در ارتقا هر چه بیشتر سلامت روان و کاهش علایم روانشناختی در دروه‌ی شیوع بیماری کرونا موثر است. لذا این مطالعه با هدف ارتباط بین علائم روانشناختی و خود کارآمدی کارکنان ستاد وزارت بهداشت در پاندمی کووید -19 انجام گرفت.

مواد و روش‌ها: این پژوهش ازنوع توصیفی- تحلیلی و به صورت مقطعی در سال 1399 در میان 330 نفر از کارکنان ستادی وزارت بهداشت انجام گرفت. نمونه‌گیری به صورت تصادفی طبقه‌ای انجام شد. داده‌ها با استفاده پرسشنامه سلامت عمومی و خودکارآمدی و به صورت آنلاین جمع آوری شدند. تحلیل داده‌ها با استفاده از  SPSS16انجام شد. ملاحظات اخلاقی در تمام مراحل اجرای مطالعه رعایت شد.

یافته‌ها: افسردگی (9/04 ± 10/39) بیشترین و ترس مرضی (3/75 ±3/20) کمترین نمره را در میان علایم روانی داشتند. وضعیت کارآمدی کارکنان خوب ارزیابی شد. میان علایم روانی با متغیرهای جنس، وضعیت تاهل، وضعیت استخدامی و تعداد فرزندان تفاوت معناداری وجود نداشت و با متغیرهای میزان درگیری با کرونا، سن، سطح تحصیلات و سابقه خدمت تفاوت معنادار بود. ارتباط همه علایم روانی با خود کارآمدی معنادار و معکوس بود. مدل رگرسیونی نشان داد، متغیرهای حساسیت در روابط متقابل، سن، افسردگی، پرخاشگری و ترس مرضی بر روی هم 38 درصد تغییرات خود کارآمدی را پیش‌بینی می‌کنند.

نتیجه‌گیری: با توجه به همبستگی منفی میان خود کارآمدی با علایم روانی و پیش‌بینی کننده خود کارآمدی توسط علایم روانی، برگزاري کلاس‌هاي آموزشي، روش‌هاي مقابله‌اي و آموزش مهارت‌هاي خود کارآمدي می‌تواند در ارتقاء سلامت روان و خودکارآمدی کارکنان مفید واقع گردد.

زمینه و اهداف: انگیزه کارکنان برای انجام وظایف شغلی در حالت ایمن نقش مهمی در کاهش ریسک حوادث شغلی در صنعت ساخت و ساز دارد. مطالعه حاضر با هدف شناسایی، وزن‌دهی و اولویت‌بندی عوامل و مولفه‌های موثر بر انگیزش بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست (HSE) در صنعت ساخت و ساز انجام شد.

مواد و روش‌ها: ابتدا فهرست اولیه عوامل و مولفه‌های بالقوه موثر بر انگیزش HSE از طریق بررسی پیشینه تحقیق و مصاحبه‌های حضوری با خبرگان (کارشناسان HSE و متخصصین دانشگاهی) تهیه گردید و با استفاده از تکنیک دلفی فازی عوامل و مولفه‌های حائز اهمیت مشخص شد. سپس وزن‌دهی و رتبه‌بندی این عوامل بر اساس سه معیار هزینه، اثربخشی و قابلیت اجرا به روش فرآیند تحلیل شبکه‌ای (ANP) با استفاده از نرم‌افزار Super Decision انجام شد.

یافته‌ها: فاکتورهای سازمانی، فاکتورهای فردی، فاکتورهای مدیریتی، دانش ایمنی و جو ایمنی به عنوان عوامل اصلی موثر بر انگیزه HSE تعیین شدند و مهم‌ترین عوامل، فاکتورهای مدیریتی، دانش ایمنی و فاکتورهای سازمانی به ترتیب با وزن 0/27، 0/25 و 0/22 بودند. اولویت‌بندی مولفه‌های موثر بر انگیزش HSE در صنعت ساخت و ساز با روش ANP نشان داد که مولفه‌های با اولویت بالاتر تنها مربوط به فاکتورهای مدیریتی نیست و ترکیبی از اقدامات نظیر افزایش آگاهی نسبت به مخاطرات موجود، برگزاری مانورهای عملیاتی، تعهد مدیریت به مسائل HSE و منصفانه بودن تشویق و تنبیه می‌تواند در ارتقاء انگیزه HSE در کارکنان صنعت ساخت و ساز اثربخش‌تر باشد.

نتیجه‌گیری: بکارگیری نتایج شناسایی و اولویت‌بندی عوامل موثر در ایجاد انگیزه HSE در کارکنان صنعت ساخت و ساز و تمرکز بر روی مولفه‌های مربوط به دانش ایمنی، فاکتورهای مدیریتی و فاکتورهای سازمانی می‌تواند اثربخشی برنامه‌های مدیریت HSE در این صنعت را ارتقاء دهد.

زمینه و اهداف: مدیریت حرفه‌ای نقش کلیدی در افزایش بهره‌وری بیمارستان‌ها دارد. برنامه جانشین‌پروری مدیران، فرایند شناسایی، آموزش و توسعه افرادی با توانایی‌ها و شایستگی‌های لازم برای تصدی مشاغل مدیریتی کلیدی سازمان است که موفقیت بلندمدت سازمان را تضمین می‌کند. تعهد و حمایت مدیران ارشد بیمارستان پیش‌نیاز موفقیت برنامه جانشین‌پروری مدیران است. هدف مطالعه حاضر، شناسایی ویژگی‌های مدیر جانشین پرور در بیمارستان بود.

مواد و روش‌ها: این پژوهش موردی به صورت کیفی در سال 1397 در بیمارستان‌ فوق تخصصی هاشمی‌نژاد شهر تهران انجام شد. جامعه پژوهش شامل مدیران و کارکنان این بیمارستان بود. نمونه‌گیری به صورت هدفمند و با حداکثر تنوع آغاز شد و تا اشباع داده‌ها ادامه یافت (45 نفر). از روش مصاحبه نیمه ساختاریافته و بررسی مستندات برای جمع‌آوری داده‌ها استفاده شد. از روش تحلیل موضوعی با کمک نرم افزار MAXQDA  برای تحلیل داده‌ها استفاده شد. ملاحظات اخلاقی نظیر رضایت آگاهانه شرکت کنندگان در پژوهش، حفظ محرمانگی اطلاعات و بی‌طرفی پژوهشگران در این پژوهش رعایت شد.

یافته‌ها: چهارده ویژگی مدیران جانشین‌پرور شناسایی و در سه مضمون اصلی ویژگی‌های ارزشی، روانشناختی و رفتاری گروه‌بندی شدند. ویژگی‌های ارزشی مدیر شامل نداشتن حب مقام، صداقت، کرامت انسانی و اعتماد متقابل؛ ویژگی‌های روانشناختی شامل تاب‌آوری، آینده‌نگری، خوش‌بینی، خودکارآمدی و منفعت طلبی سازمانی و ویژگی‌های رفتاری شامل شفافیت ارتباطی، مشارکت سازمانی، حمایت مدیریتی، شایسته سالاری و ثبات مدیریتی، فرایند جانشین‌پروری را تسهیل می‌کنند.

نتیجه‌گیری: سیاستگذاران و مدیران ارشد نظام سلامت باید تقویت و توسعه این ویژگی‌های ارزشی، روانشناختی و رفتاری را در مدیران سازمان‌های بهداشتی و درمانی به‌منظور نهادینه‌سازی برنامه جانشین‌پروری مورد توجه قرار دهند.

زمینه و اهداف:  بعضی از فاضلاب‌های صنعتی حاوی ترکیبات فنلی بالا هستند، به طوری که حذف این ترکیبات با کمک تصفیه زیستی امکان پذیر نیست. فرایند فنتون به دلیل سهولت ساخت و بهره برداری در مقیاس‌های مختلف و ملاحظات اقتصادی، مناسب شناخته شده ­است. هدف از این مطالعه، بررسی اثرات متغیرهای مستقل بهره‌برداری در اکسیداسیون کل فنل توسط فنتون و بهینه‌سازی آنها بود.

مواد و روش‌ها: این مطالعه تجربی در مقیاس آزمایشگاهی و در یک راکتور به حجم 5/1 لیتر از جنس پلکسی گلاس انجام شد. نمونه‌های فاضلاب از یک کارخانه استخراج روغن زیتون تهیه شد. متغیرهای مستقل فرایند شامل نسبت H₂O₂/Fe²⁺، pH و زمان واکنش بود که هر یک از آنها در پنج سطح مورد مطالعه قرار گرفتند. طراحی آزمایش‌ها به روش طرح مرکب مرکزی با استفاده از نرم‌افزارDesign Expert 7  انجام شد. ملاحظات اخلاقی در تمام مراحل اجرای مطالعه رعایت شد.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که اثرات اصلی، متقابل و توان دوم هر سه متغیر مستقل شامل pH، زمان واکنش و نسبت H₂O₂/Fe²⁺  در حذف کل فنل موثر است. بیشترین تاثیر مربوط به اثر توان دوم نسبتH₂O₂/Fe²⁺ و کمترین تاثیر مربوط به اثر توان دوم pH بود. در شرایط بهینهH₂O₂/Fe²⁺ برابر ۸، pH برابر 2/8 و زمان واکنش 67 دقیقه، راندمان حذف ترکیبات فنلی 70/4% بود.

نتیجه‌گیری: با استفاده از فرایند اکسیداسیون فنتون به‌عنوان پیش‌تصفیه می‌توان غلظت آلاینده‌های سمی و مقاوم به تجزیه زیستی مانند ترکیبات فنلی را کاهش داد و خصوصیات تجزیه پذیری اینگونه فاضلاب‌ها را بهبود بخشید.

زمینه و اهداف: بيماري ناشي از ويروس پاپيلوماي انساني (HPV) یک بیماری خطرناک ویروسی با احتمال بروز سرطان‎های بدخیم تناسلی می‎باشد. میزان واکسیناسیون عليه ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) در ایران بسیار پایین است و برنامه‎ای برای واکسیناسیون HPV وجود ندارد. این مطالعه برای ارزیابی آگاهی و نگرش در مورد HPV ، باورهای بهداشتی نسبت به واکسیناسیون HPV فواید، موانع و قصد توصیه واکسیناسیون HPV برای دختران و پسران انجام شد.

مواد و روش‌ها: طرح مطالعه با استفاده از یک پرسشنامه‎ مقطعی توصیفی در چهار بخش؛ سنجش دموگرافیک، آگاهی، نگرش و منابع اطلاعات برای 500 نفر از دانشجویان دختر‎ و پسر در مراکز آموزش عالی استان درسال 1400 انجام شد. روایی پرسشنامه توسط اساتید هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه و پایایی آن توسط آزمون آلفای کرونباخ تائید شد. تحلیل داده ها با روش رگرسیون لجستیک و فاصله اطمینان 95٪ با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه18 انجام گرفت. ملاحظات اخلاقی در تمام مراحل اجرای مطالعه رعایت شد.

یافته‌ها: تفاوت معنی داری در آگاهی و نگرش افراد مشارکت کننده در پژوهش به ترتیب بر اساس جنسیت در زنان با 36/4%، مقاطع تحصیلات تکمیلی در زنان با 16/84% و رشته‌های تحصیلی وابسته به علوم پزشکی با 30/25% دیده شد (P<0/05).

نتیجه‌گیری: اگرچه هنوز برنامه‌اي به منظور واكسيناسيون  HPV در دانشگاه‌ها ارائه نشده است، اما ترویج دانش عمومی در ‎مورد واکسیناسیون HPV بین زنان و مردان جوان توسط اساتید بهداشت لازم است.