بررسی و اولویت‌بندی گیاهان دارویی مؤثر بر تقویت حافظه از دیدگاه طب سنتی ایرانی
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 10 شماره 35 (1397),
11 May 2019,
صفحه 7-19
https://doi.org/10.22037/mhj.v10i35.21077
زمینه و هدف: حافظه یکی از عملکردهای مغز است که برای انجام امور روزمره، یادگیری و ادامه حیات لازم است. در سال‌های اخیر، استفاده از گیاهان دارویی برای درمان فراموشی و تقویت حافظه، موضوع بسیاری از پژوهش‌های پزشکی بوده است. هدف این مطالعه بررسی و اولویت‌بندی گیاهان دارویی تقویت حافظه درکتب طب سنتی ایرانی می‌باشد.
مواد و روش‌ها: در این تحقیق کتابخانه‌ای، ابتدا از کتاب قانون، 33 مفرده دارویی (ماده ساده گیاهی، معدنی، حیوانی) با واژگان کلیدی که مرتبط با تقویت مغز، حافظه، ذهن، حواس، فهم، اثر بر نسیان، نافع برای مغز و فساد ذکر بود، استخراج گردید، سپس از بین این مفردات، 12مفرده گیاهی که اختصاص بیشتری به حافظه داشت، انتخاب و تأثیر آن‌ها بر تقویت حافظه، در کتاب‌های القانون فی الطب، الحاوی فی الطب، الشامل فی الصناعة الطبیه، مخزن الادویه، تحفة المومنین، الابنیه عن حقایق الادویه و المعتمد فی الادویة المفرده مورد بررسی قرار گرفت و بر اساس توصیف هر مفرده گیاهی در کتاب‌ها، امتیاز ویژه‌ای به هر یک تعلق گرفت و مجموعه امتیازات، مورد ارزیابی نهایی قرار گرفت.
یافته‌ها: 12 گیاه دارویی تقویت حافظه به ترتیب بیشترین امتیاز عبارتند از: 1ـ کندر؛ 2ـ بلادر؛ 3ـ سعد، زنجبیل، عود؛ 4ـ هلیله کابلی؛ 5ـ دارفلفل، آمله، وج، خردل؛ 6ـ صبر، روغن گل.
نتیجه‌گیری: مطالعات متعدد نشان داده که گیاهان بر روی یادگیری و حافظه اثرات مطلوبی دارند. به نظر می‌رسد بررسی اثربخشی گیاهان دارویی تقویت حافظه یادشده به ویژه مفردات با امتیاز بالاتر، نیازمند تحقیقات بالینی در افراد سالم و بیماران با اختلال حافظه می‌باشد که در صورت تأیید، کمک مؤثری به تقویت حافظه افراد سالم و درمان بیماران می‌نماید.