فصلنامه علمی پژوهشی بهداشت در عرصه

زمینه و اهداف: توسعه پایدار، توسعه‌ای انسان محور است که به مثابه یکی از مهمترین قالب‌های فکری توسعه در قرن بیست و یکم، تمامی عرصه‌های زندگی آدمی را در کنار هم با محوریت سلامت انسان و جامعه مورد توجه قرار می‌دهد. هدف از انجام مطالعه حاضر، بررسی وضعیت ایران از لحاظ برخی شاخص‌های توسعه پایدار است.

مواد و روش­ ها: روش مطالعه روش استنادی بوده و برخی زیر اهداف شاخص‌های گزارش شده مرتبط با بخش‌های محیط زیست، بهسازی محیط و سلامت، انتخاب و ضمن مقایسه وضعیت کشور با متوسط جهانی در برخی موارد در صورت دسترسی به داده‌های خاورمیانه و یا کشورهای با در آمد متوسط رو به بالا مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. تمامی مراحل مطالعه حاضر طبق موازین اخلاقی اجرا گردید

یافته‌ها: ایران در مقایسه با کشورهای جهان و کشورهای با درآمد متوسط رو به بالا از نظر شاخص‌های مرتبط با دسترسی به آب آشامیدنی و تاسیسات دفع بهداشتی وضعیت مناسبی دارد. همچنین در برخی شاخص‌ها مانندکاهش شیوع سل و مالاریا و ابتلا به ایدز پیشرفت چشمگیری داشته است. تماس جامعه با ذرات معلق کوچکتر از 5/2 میکرون طی سال‌های اخیر افزایش یافته است. 36 درصد از سکته‌ها و بیماری ایسکمیک قلبی و 14 درصد از سرطان ریه به آلودگی هوا نسبت داده شده است.

نتیجه‌گیری: هرچند ایران در مقایسه با سایر کشورهای جهان در بیشتر زیر شاخص‌های بهداشتی توسعه پایدار، وضعیتی بهتر از میانگین جهانی و کشورهای با درآمد متوسط رو به بالا دارد؛ اما شاخص‌های مرتبط با مسائل زیست محیطی (آلودگی هوا)، چالش‌های اساسی آتی خواهند بود.

زمینه و اهداف: امروزه تلفن همراه، از مؤلفه­هاي فرهنگي نسل جوان و نوجوان محسوب مي­شود. تلفن­های همراه یک نوع پرتو به نام میدان الکترومغناطیس را در هوا منتشر می­کنند که متشکل از امواج الکتریکی و مغناطیسی است؛ لذا مطالعه حاضر با هدف طراحی و روانسنجی پرسشنامه رفتار پیشگیرانه از عوارض استفاده از گوشی تلفن همراه بر دانش‌آموزان دختر شهرستان باغملک انجام شد.

مواد و روش‌ها: این مطالعه نیمه تجربی بر روی 50 نفر از دانش آموزان دختر دوره متوسطه دوم (16تا 18ساله) منطقه شهری باغملک در دو گروه آزمون و شاهد به روش نمونه گیری تصادفی صورت گرفت. نمونه­هاي مورد بررسي طي سه مرحله با پرسشنامه محقق ساخته مورد ارزشیابي قرار گرفتند. آموزش به صورت مشاوره فردی با وسیله كمک آموزشي پمفلت ارائه شد. تمام مراحل مطالعه حاضر طبق موازین اخلاقی اجرا گردید. به دانش آموزان، اطمینان از محرمانه بودن اطلاعات داده شد. اطلاعات بدست آمده توسط نرم افزار SPSS16 تجزیه و تحلیل شد.

یافته‌ها: همه 48 سؤال مربوط به پرسشنامه تئوری رفتار برنامه‌ریزی‌شده دارای روایی محتوایی خیلی خوب (79/0 تا 99/0) بود. شاخص ضریب آلفای کرونباخ (82/0 تا 91/0) و ضریب همبستگی درون رده‌ای به ترتیب برابر با 88/0 و 84/0 گزارش شد.

نتيجه­ گيري: پرسشنامه رفتار پیشگیرانه از عوارض میکروبی و اشعه گوشی تلفن همراه بر اساس تئوری رفتار برنامه­ریزی شده دارای روایی و پایایی خیلی خوب است و قابلیت بکارگیری در فعالیت­های پژوهشی را دارد.

زمینه و اهداف: یکی از اولویت­های سلامت همگانی برای کاهش مصرف سیگار، پیشگیری از سیگاری شدن جوانان است. با توجه به نقش الگویی دانشجویان علوم پزشکی در جامعه و نظر به افزایش استعمال سیگار در میان آن­ها، این مطالعه با هدف سنجش اتخاذ رفتارهای پیشگیری کننده از مصرف سیگار و عوامل مرتبط با آن در بین دانشجویان اجرا شد.

مواد و روش‌ها: در این مطالعه مقطعی که با رویکرد توصیفی- تحلیلی انجام شد، 355  نفر از دانشجویان خوابگاهی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران در سال 1395 و با استفاده از روش نمونه­گیری خوشه­ای یک مرحله­ای انتخاب و وارد مطالعه شدند. داده­ها با استفاده از پرسشنامه­ای مشتمل بر اطلاعات جمعیت­شناختی و زمینه­ای و یک پرسشنامه محقق­ساخته روا و پایا جهت سنجش اتخاذ رفتارهای پیشگیری کننده از مصرف سیگار، گردآوری شد. داده­های گردآوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 16 و آمارهای توصیفی و آزمون­های تی­مستقل و آنالیز واریانس مورد تحلیل قرار گرفتند. تمامی مراحل مطالعه حاضر طبق موازین اخلاقی اجرا گردید.

یافته‌ها: میانگین (انحراف معیار) نمره اتخاذ رفتارهای پیشگیری کننده از مصرف سیگار (96/19) 01/39 از 100 بوده و در سطح ضعیفی قرار داشت. اتخاذ رفتارهای پیشگیری کننده از مصرف سیگار با متغیرهای جنسیت، داشتن دوستان سیگاری، داشتن عضو سیگاری در خانواده، سطح تحصیلات پدر و مصرف سیگار ارتباط معنی­دار داشت (05/0>P).

 نتیجه‌گیری: با توجه به پایین بودن میانگین نمره اتخاذ رفتارهای پیشگیری­کننده از مصرف سیگار در دانشجویان، ضرورت اجرای آموزش‌های لازم در مورد پیشگیری از مصرف سیگار در میان آنها بیش از پیش احساس می‌شود.  

زمينه و هدف: در سال­های اخیر به دلیل افزایش جمعیت و توسعه صنایع، میزان آلودگی آب رودخانه­ های ورودی به تالاب انزلی به شدت افزایش یافته است. هدف از انجام این پژوهش بررسی آلودگی و شاخص کیفیت آب رودخانه پسیخان به عنوان یکی از مهمترین رودخانه­های ورودی به این تالاب است.

مواد و روش­ها: این پژوهش در سه سال 1393، 1394 و 1395 در سه ایستگاه هیدرومتری در حوضه پسیخان با نام مبارک‌آباد، علیسرا و نوخاله انجام شد. نمونه­برداری به صورت ماهانه انجام و پارامترهای مختلفی از جمله سولفات، کلر، کلسیم و بی­کربنات اندازه­گیری شد. برای سنجش کیفیت آب از شاخص WQI استفاده شد. در طول مدت مطالعه، کلیه موازین اخلاقی رعایت شد.

يافته ­ها: نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان داده است که سالانه از ایستگاه نوخاله 81235 تن رسوب معلق خارج شده و وارد تالاب انزلی می­شود. میزان کلر در ایستگاه نوخاله، مبارک ­آباد و علیسرا به ترتیب برابر با 37/2، 18/0 و 18/0 میلی­گرم بر لیتر به دست آمد. بر اساس نمودار ویلکاکس آب­های مورد مطالعه در کلاس­های C₁S₁ و C₂S₁ قرار دارند. نتایج شاخص WQI نشان داده است که وضعیت آب در هر سه ایستگاه دارای شرایط مطلوبی نیست و علت آن را می­توان به ورودی فاضلاب­های شهری، صنعتی و همچنین زه­آب بخش کشاورزی نسبت داد.

نتيجه ­گيري: به طور کلی نتایج نشان داده است که تجمع رسوبات و آلاینده­ های منتقل شده توسط رودخانه پسیخان به تالاب انزلی باعث افزایش تخریب اکوسیستم تالاب و همچنین باعث به خطر افتادن سلامت انسان­ها و ماهیان در منطقه می­شود.

زمینه و اهداف: طی دوران نوجوانی، افراد مسئول عادات غذایی، نگرش‌ها و رفتار‌های خود می‌باشند. صبحانه به عنوان مهمترین وعده غذایی نقش مهمی در حفظ سلامتی نوجوانان دارد. سواد سلامت به عنوان یکی از بزرگترین تعیین‌کننده‌های امر سلامت است. هدف از این مطالعه تعیین رابطه سواد سلامت با نگرش و رفتار مصرف صبحانه در دانش‌آموزان می‌باشد.

 مواد و روش‌ها: مطالعه‌ی حاضر روی دانش‌آموزان دختر ۶ مدرسه دولتی دوره‌ی دوم متوسطه شهر یاسوج انجام شد. در این مطالعه ۴۴۰ دانش‌آموز شرکت کردند. داده‌ها از طریق پرسشنامه گردآوری شد که شامل سه بخش: اطلاعات دموگرافیک، پرسشنامه سواد سلامت نوجوانان (HELMA)، سوالات نگرش و رفتار مصرف صبحانه بود. داده‌های گردآوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS v.16 و آزمون‌های آماری تی مستقل، من‌ویتنی و کای اسکوئر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. تمامی مراحل مطالعه حاضر طبق موازین اخلاقی اجرا گردید.

یافته‌ها: طبق یافته‌های به دست آمده نمره نگرش و رفتار مصرف صبحانه در افراد با سواد سلامت بالا بیشتر از افراد با سواد سلامت پایین می‌باشد. همچنین بین نگرش و رفتار مصرف صبحانه با سواد سلامت رابطه معنی‌دار و مستقیم وجود داشت (0۵/0p<).

 نتیجه‌گیری: نتایج مطالعه حاضر بیانگر نقش سواد سلامت در نگرش و رفتار مصرف صبحانه بود. بنابراین پیشنهاد می‌شود، برنامه‌ریزی لازم جهت ارتقاء نگرش و رفتار مصرف صبحانه با توجه به سواد سلامت افراد توسط مسئولان و کارشناسان در سطوح مختلف صورت گیرد.

زمینه و اهداف: در مشاغل حساس، ترتیب انجام مراحل کار از اهمیت بسزایی برخوردار است، به ­طوری که در صورت فراموشی یا عدم انجام آن به هر دلیلی پیامدهای ناگواری به ­همراه خواهد داشت. هدف از این تحقیق، شناسایی و ارزیابی خطای انسانی در مشاغل حساس از دو دیدگاه شناسایی خطای انسانی در یکی از پست­های برق فشار قوی می­باشد.

مواد و روش ­ها: این مطالعه توصیفی به­صورت مقطعی با بهره­گیری از دو تکنیک TAFEI وSHERPA ، به شناسایی خطای اپراتور پرداخته است. اطلاعات لازم در این مطالعه از طریق مشاهده مستقیم فعالیت، مصاحبه و بررسی وظایف با استفاده از روش HTA بدست آمد. در نهایت، دو تکنیک به لحاظ شناسایی خطا و حوزه کاربردی مقایسه گردید. در طول مدت مطالعه، کلیه موازین اخلاقی رعایت گردید.

 یافته ­ها: نتایج جدول ماتریس در وظیفه شغلی مورد نظر با استفاده از روش TAFEI، 29 مورد انتقال غیر قانونی را نشان داد، بنابراین 29 خطای انسانی شناسایی گردید، در حالی که کل خطاها با روش SHERPA، 25 مورد شناسایی گردید.

 نتیجه ­گیری: نتایج این مطالعه نشان می­دهد که روش TAFEI در شناسایی تعداد خطاهای انسانی، در این حوزه بهتر عمل می­کند و از طرفی، روش SHERPA می­تواند نقاط ضعف روش  TAFEIرا پوشش و سطح ریسک ارائه نماید؛ لذا توصیه می­شود، تحلیل‌گر تکنیک­های مختلف HEI موجود را در مطالعه موردی مشابه، برای دستیابی به شناسایی بهتر در نظر بگیرد و روشی را که در جهت برآورده کردن نیازها مناسب می­داند اعمال کند.