فصلنامه علمی پژوهشی بهداشت در عرصه

 زمینه و اهداف: سازمانها امروزه به این نتیجه مهم رسیده اند که عدم توجه جدی به HSE می تواند موجب افزایش نرخ حوادث و بیماریهای شغلی گردد. این پژوهش با هدف بررسی فرهنگ HSE و ارتباط آن با فرسودگی شغلی در میان کادر درمان بیمارستانهای تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام شد.
مواد و روشها: این مطالعه توصیفی- تحلیلی، بصورت مقطعی– میدانی بر روی 211 نفر از اعضای کادر درمان بیمارستانهای تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی انجام گرفت. جهت جمع آوری داده ها از پرسشنامه فرسودگی شغلی ماسلاچ و پرسشنامه فرهنگ HSE استفاده شد. در نهایت با استفاده از نرم افزار ، SPSSداده ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. رعایت ملاحضات اخلاقی در تمام مراحل اجرای مطالعه در نظر گرفته شد.
یافته ها: یافته های این پژوهش حاکی از آن است که فرهنگ HSE با فرسودگی شغلی دارای همبستگی معنادار هستند (P<0/05). فرسودگی شغلی در کادر درمان در حد متوسط وجود داشت. همچنین مشخص شد که از بین ویژگیهای جمعیت شناختی سه متغیر سن، تحصیلات و میزان سابقه کار با فرهنگ HSE دارای رابطه معناداری هستند (P<0/05) ولی بر فرسودگی شغلی تاثیر معناداری ندارند (P>0/05).
نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که فرسودگی شغلی و مولفه های آن در کادر درمان در حد متوسط است و هر مقدار که سطح فرهنگ HSE افزایش یابد به همان میزان نیز فرسودگی شغلی کاهش پیدا میکند. بنابراین برنامه ریزی در جهت ارتقاء سطح فرهنگ HSE می تواند به کاهش فرسودگی شغلی کمک کند. 

 زمینه و اهداف: با افزایش جمعیت تعداد تصفیه‌خانه های آب و حجم لجن تولیدی حاصل از آن‌ها هم زیاد می‌شود. با توجه به وجود مقادیر بالایی ازمواد منعقد‌کننده در آن، بازیابی و استفاده مجدد از لجن تصفیه‌خانه آب یکی از راهکارهای عملیاتی و مقرون به صرفه جهت  مدیریت لجن تصفیه‌خانه آب است.

مواد و روش‌ها: لجن آهن از بستر لجن خشک‌کن تصفیه‌خانه آب جلالیه تهران جمع‌آوری شد. از دستگاه آسیاب سیاره‌ای به منظور بررسی تعیین اثر فرایند مکانوشیمیایی بر بازیابی آهن از لجن تصفیه‌خانه آب استفاده شد. تست‌های تکمیلی XRD، XRF، TEM، MP-AES از نمونه لجن تصفیه‌خانه آب قبل و بعد از فرایند مکانوشیمیایی گرفته شد. ملاحظات اخلاقی در تمام مراحل اجرای مطالعه رعایت شد.

یافته‌ها: نتایج این تحقیق نشان داد که استفاده از آسیاب سیاره‌ای باعث بازیابی بیشتر آهن می‌شود. به طوری که با استفاده از اسید 1 نرمال میزان بازیابی آهن از 23/5% در نمونه لجن آسیاب نشده به 60/5% در نمونه لجن آسیاب شده، می‌رسد. در نتایج XRD تغییر فاز و ساختار شیمیایی لجن بعد از آسیاب سیاره‌ای کاملا مشهود بود.

نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که استفاده از دو روش، مکانوشیمیایی و هضم اسیدی با هم می‌توان شرایط بازیابی کلروفریک را از نظر میزان اسید مصرفی و کیفیت محصول نهایی تا حد قابل توجهی بهبود داد و در صنعت تصفیه فاضلاب صنعتی استفاده کرد.

زمینه و اهداف: مقررات بهداشتی بین‌المللی (IHR) در جهت پیشگیری و پاسخ به خطرات حاد بهداشت عمومی است. شهر آستارا به دلیل برخوردار‌بودن از مرز زمینی (مسافری، تجاری)، میزبان جمعیتی زیاد است. هدف مطالعه حاضر تاثیر واگذاری مراقبت‌های بهداشتی کووید-19 به بخش خصوصی بر کمیت و کیفیت اجرای (IHR) و مقایسه آن با ارائه خدمات به صورت دولتی در سال‌های 1399 تا 1401 بود.

مواد و روش‌ها: طراحی این مطالعه به صورت نیمه تجربی بود. مراقبت‌های بهداشتی شامل واکسیناسیون ، تست سریع منفی (Negative rapid test)، تست سریع انجام شده (Rapid test) و بررسی سندروم شبه آنفولانزا است که با روش نمونه‌گیری تمام شماری، مراقبت‌های بهداشتی واگذار شده به بخش خصوصی که خدمات ان قبلا توسط دولت اجرا شده است با به کار‌گیری آزمون(Paired-sample t-test) با نرم افزار  SPSS v27تخمین زده شد. رعایت ملاحظات اخلاقی در تمام مراحل اجرای مطالعه درنظر گرفته شد.

یافته‌ها: نتایج نشان داد که میانگین و انحراف معیار واکسیناسیون کووید 19، تست سریع انجام شده منفی و تست سریع انجام شده در بخش دولتی و خصوصی تجاری و مسافری به ترتیب برابر با (3/83±2/33 و 44/15±101/46) و (2/02±0/8 و12/83±14/7)، (6/49±4 4/77 و27/9 ± 134/33) و (3/77±1/67و25/34± 20/14) و (6/42± 4/97 و27/52± 13/7) و (3/77±1/67و27/01±33/04) بود و از نظر آماری معنی‌دار (P-value<0/001) نشان داد.

نتیجه‌گیری: برون سپاری نشان از ارتقای کیفیت و کمیت مراقبت‌های بهداشتی داشت. اجرای پایلوت در استان گیلان، نیاز به توجه ویژه در خصوص اختصاص بودجه برای اجرای بهتر است.

زمینه و اهداف: دشت ساوه یکی از مناطق نیمه خشک کشور می‌باشد. تقاضا برای منابع آب زیرزمینی باتوجه به کشاورزی وسیع و وجود بزرگترین شهرصنعتی کشور زیاد می‌باشد. هدف از این مطالعه تاثیر بارندگی کوتاه مدت در میزان تغییرات کیفیت آبهای زیرزمینی در این منطقه است.

مواد و روش‌ها: این مطالعه توصیفی- تحلیلی، برای بررسی ارزیابی تاثیر بارش‌ها برکیفیت شیمیایی آب منابع آب زیر‌زمینی دشت ساوه در دوره زمانی (1398-1396) می‌باشد. داده‌ها ازشرکت منابع آب ایران جمع‌آوری گردید و نتایج جهت تعیین سالهای خشکسالی و ترسالی با استفاده ازنرم‌افزار Drought Indices Calculator و برای تعیین کیفیت شیمیایی آب برای مصارف کشاورزی و شرب از طریق نرم‌افزار Chemistry و نمودارهای ویلکاکس و شولر استفاده شد. رعایت ملاحظات اخلاقی در تمام مراحل اجرای مطالعه درنظر گرفته شد.

یافته‌ها: این حوزه آبریز درسال آبی 1397-1396خشکسالی شدید و در سالهای 1397و1398 بارشهای بیشتری داشته است. وقوع خشکسالی‌های متوالی باعث شده تا آب74% چاهها و43% قناتها از نظر کیفیت برای مصارف کشاورزی نامطلوب باشد. برای مصارف شرب نیز 30% چاهها ،53% قناتها و93% چشمه‌ها در محدوده خوب و قابل قبول قرار دارند.

نتیجه‌گیری: تاثیر میزان بارندگی‌های کوتاه مدت برکیفیت فیزیک و شیمیایی چشمه‌ها و قناتها بیشتر از چاهها است. بنابراین برای مدیریت بهینه منابع آب نیاز به مدیریت مصرف منابع آبی، تغییر الگوی کشت وکاهش برداشت‌های بی‌رویه در دشت مذکور می‌باشد.

زمینه و اهداف: آسیبهای ناشی از وسایل نوک تیز و برنده یکی از مهمترین مشکلاتی هستند که دندانپزشکان را در معرض خطر انتقال عفونت‌های منتقله از راه خون قرار می‌دهند. هدف از مطالعه‌ حاضر تعیین آگاهی و عملکرد دندانپزشکان عمومی شهر یزد درمورد آسیب‌های ناشی از وسایل نو ک‌تیز در سال 1400 بود.

مواد و روش‌ها: در این مطالعه مقطعی-توصیفی، پرسشنامه محقق ساخته شامل سه قسمت مشخصات دموگرافیک  سن، جنس، سابقه آسیب، سابقه کار و 11 سوال عملکرد و 14سوال آگاهی طراحی شد. توسط 165 دندانپزشک تکمیل شد. داده‌ها توسط نرم‌افزار SPSS نسخه 25 و آزمون T- testمستقل و Chi-square و همبستگی Pearson و One -Way ANOVA مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. ملاحظات اخلاقی در تمام مراحل اجرای مطالعه رعایت شد.

یافته‌ها: در این مطالعه 57% از دندانپزشکان سابقه آسیب ناشی از وسایل نوک تیز را داشتند. میانگین نمره آگاهی و عملکرد به ترتیب 5/17±24/24 و 3/42±22/62 از حداکثر نمره 28 و 33 بود. نمره آگاهی تنها با محل فعالیت دندانپزشک رابطه آماری معناداری داشت (P<0/001)؛ درحالی که نمره عملکرد به جنسیت، محل فعالیت و سابقه آسیب ناشی از وسایل نوک‌تیز رابطه آماری معناداری داشت. علاوه براین بین نمرات آگاهی و عملکرد ضریب همبستگی معناداری یافت شد (P<0/001).

نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج بدست آمده از این مطالعه گرچه دانش دندانپزشکان در مورد  آسیبهای ناشی از وسایل نوک‌ تیز قابل قبول بود، اما عملکرد مطلوب نبود. برگزاری برنامه‌های آموزشی مرتبط می‌تواند، عملکرد دندانپزشکان را بهبود ببخشد.

زمینه و اهداف: ایده نوظهور سبک زندگی تحصیلی سلامت ‌محور که رایج‌ترین شاخص‌های رفتاری در مواجهه با چالش‌های تحصیلی را نشان می‌دهد، اخیراً در مرکز پژوهش‌هاي روانشناسان سلامت قرارگرفته است. پژوهش حاضر با هدف طراحی و آزمون مدلی مرتبط با پیشایندها و پیامدهای استرس کرونا بر اساس سبک زندگی تحصیلی سلامت محور در دانش‌آموزان، اجرا شد.

مواد و روش‌ها: پژوهش ازنظر هدف کاربردی و ازلحاظ روش، توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری شامل کليه دانش‌آموزان پسر پایه دهم شهرستان اسلام‌آباد غرب در سال تحصیلی 1401-1400 شامل 888 نفر بود که از آن میان، تعداد 268 نفر به روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامه‌های استرس کرونا رفتارهای سبک زندگی تحصیلی ارتقاء‌دهنده و بازدارنده سلامت تحصیلی استفاده شد.تحلیل داده‌ها با استفاده از مدل‌یابی معادلات ساختاری با روش حداقل مربعات جزئی، Smart-PLS3.3 و نرم‌افزار  SPSS27صورت گرفت. رعایت ملاحظات اخلاقی در تمام مراحل اجرای مطالعه درنظر گرفته شد.

یافته‌ها: نتایج پژوهش نشان داد که خوش‌بینی تحصیلی، مشغولیت تحصیلی و تاب آوری تحصیلی اثر معنی‌داری بر استرس کرونا در دانش آموزان دارند و استرس کرونا نیز پیامد معنی‌داری بر درماندگی آموخته شده، اهمال‌کاری تحصیلی و اجتناب از تلاش در دانش آموزان دارد.

نتیجه‌گیری: بر اساس یافته‌های پژوهش، پيشنهاد مي‌شود كه رفتارهاي تسهيل‌كننده سبك زندگي تحصيلي سلامت‌ محور در موقعيت‌هاي بحراني جهت حفظ رغبت و عملكرد مطلوب تحصيلي دانش‌آموزان مورد توجه واقع شود.

زمینه و اهداف: ارزیابی سطح ‎تومورمارکرCA19-9 بعنوان تومرمارکر اختصاصی در تشخیص زودرس و مدیریت بالینی بدخیمی‌های‎ ‎پانکراس‎ با روش‌های‎‎ نوین ‎آزمایشگاهی ‎قابل ‎اعتماد‎ کمک‌کننده‎ است.‎‎ مطالعه‎ حاضر ‎با‎ هدف‎ ارزیابی ‎سطح سرمی‎ CA‎19-9‎ با روش سنجش ایمنی کمی‌‎لومینسانس جهت تشخیص زود هنگام PADC از سایر بیماریهای خوش‌‌خیم ‎‎پانکراس‎ انجام شد.

مواد و روش‌ها: 150 نمونه سرمی شامل؛ 50 نمونه مبتلا به ‌‌PDAC‎ د رمراحل‎‎ مختلف بیماری،50‌‌ نمونه ‌‌با شرایط‌‌ خوش‌خیم ‌‌بیماری (پانکراتیت‌‌‎ مزمن) و‌‌‌50 نمونه سالم ‌‌بعنوان ‌‌گروه مرجع وکنترل‌‌ براساس ‎‎‎سن/ جنس‌‌‌‌‌‌ بررسی شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها ‎‎با استفاده از‌‌‏‎‏‎ Spss نسخه 18 در گروههای ‌‌‌مجزا با آنالیز رگرسیون لجستیک، مقایسه میانگینها (ANOVA) و Tukeyا انجام شد. همچنین ملاحظات ‎اخلاقی در تمام مراحل اجرای مطالعه رعایت شد.

یافته‌ها: سه گروه مورد مطالعه(افراد سالم با میانگین 8/031، افراد مبتلا به پانکراتیت مزمن با میانگین 49/932 و افراد مبتلا به سرطان پانکراس ‎با میانگین 543/164(F=231/652 ,P<0/0001) ‎از ‎نظر میانگین ‎آنالیز ‎آماری ‎مقایسه میانگین‌ها‎کاملاً با‎ هم ‎متفاوت بودند. 90% بیماران‎ با بیش از 50 سال سن بودند‌ و‎‎ رابطه معنی‌داری بین افزایش سن و افزایش‎ ‌‌تومورمارکرCA19-9 وجود داشت (r=0/645 ,n=150 ,P=0/0001)‎رابطه معنی‌دار ضعیفی ‌بین‎افزایش ‌سطح تومورمارکرCA19-9  در مردان ‌نسبت به زنان‎ بود (r=0/166 ,n=150 ,P=0/042)‎ و در مردان افزایش معنی‌داری در میزان تومورمارکر CA19-9‎ (30 نفر ‎از 50 نفر بیمار مبتلا به سرطان پانکراس 60%)‎ دیده شد.‎ همچنین تمایز بیماران پانکراتیت مزمن ‎از سرطان پانکراس با تجزیه ‎و تحلیل آماری ROC در نقطه برش در‎‎ 100 ‎واحد ‎‎در ‎میلیلیتر‎ دارای‎100% دقت‎‎ در ‎‎شناسایی ‎بدخیمی ‎بود.

نتیجه‌گیری: ‎میزان تومورمارکر CA 19-9 با ‎استفاده ‎از‎ فاکتور‎ سن و جنس بصورت معنی‌داری سبب تمایز افراد ‎سالم ‎از مبتلایان به پانکراتیت مزمن و سرطان پانکراس با دقت بسیار مناسب شد.