فصلنامه علمی پژوهشی بهداشت در عرصه

زمینه و هدف: پروژه‌های حفاری و بهره‌برداری تونل به دلیل تفاوت در شرایط اجرای پروژه و شناخت ناکافی از وضعیت زمین‌شناسی منطقه، ازجمله پرمخاطره‌رین پروژه‌ها به شمار می‌روند و ارزیابی و مدیریت مخاطرات شغلی در این پروژه‌ها در راستای صیانت از سلامت نیروی کار و حفظ منابع مالی سازمان، ضروریست.

مواد و روش‌ها: در اين مطالعه از فرایند مدیریت مخاطرات و پیامدها به منظور شناسايي، ارزيابي و کنترل مخاطرات شغلی در پروژه تونل انتقال آب در غرب کشور در سال 1398 استفاده شد. بعد از شناسایی مخاطرات هر مکان و شغل، رتبه‌بندی سطوح ریسک انجام و اقدام اصلاحی بر اساس روش فرایند مدیریت مخاطرات و پیامدها اجرایی و سپس ارزیابی ریسک ثانویه انجام‌شد. در تمامی مراحل ملاحظات اخلاقی مدنظر قرار گرفت.

یافته‌ها: بخش تونل با 46% بیشترین و بخش ادارای با 5% کمترین مخاطرات شغلی را دارا هستند. روشنایی عمومی تمامی ایستگاه‌ها کمتر از مقدار استاندارد با متوسط روشنایی اولیه 24/5 لوکس بود که به 58 لوکس ارتقا داده شد. ذرات قابل ‌تنفس در دو ایستگاه در مرحله اول 5/18 و 11/02 میلی‌گرم بر مترمکعب بود که به ترتیب به 4/37 و 0/63 میلی‌گرم بر مترمکعب بهبود یافت. بیشترین بهبودی با 39% ، 27% و 25% به ترتیب مربوط به شاخص‌های کنترل روشنایی، سروصدا و عوامل شیمیایی بود.

نتیجه‌گیری: نتايج پژوهش نشان داد که پرمخاطره‌ترین مکان در کل پروژه، واحد تونل و پراهمیت‌ترین عامل مخاطره‌آمیز شغلی، گاز H₂S و در جایگاه بعدی، صدای محیط کار بود. نتایج شاخص‌های کنترلی نشان داد که استفاده از روش ارائه‌ شده به ‌منظور مدیریت مخاطرات بهداشت شغلی در پروژه مورد نظر، کارایی قابل قبولی داشته و منجر به شناسايي مناسب ريسك‌ها، دسته‌بندی و اولویت‌بندی مخاطرات و اقدامات کنترلی و صرف بهینه بودجه کنترلی گشته است.

زمینه و اهداف:  بیوتروریسم یک مسئله مهم بهداشتی در سطح جهان بشمار می‌رود که پزشکان در هنگام وقوع این‌گونه رخدادها نقش مهمی در مدیریت قربانیان دارند. لذا مطالعه حاضر باهدف تعیین میزان آگاهی، نگرش، عملکرد و آمادگی سازمانی پزشکان در برخورد با حملات بیوتروریستی انجام گرفت.

مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر مطالعه مقطعی بوده و به‌صورت تمام شماری در بین 50 پزشک شاغل در مرکز بهداشت شهرستان شمیرانات در سال 1399 انجام گرفت. ابزار کار پرسشنامه محقق ساخته در پنج بخش؛ سنجش دموگرافیک، آگاهی، نگرش، عملکرد و آمادگی سازمانی بود، روایی پرسشنامه توسط اساتید هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و پایایی آن توسط آزمون آلفای کرونباخ در چهار حیطه آگاهی، نگرش، عملکرد و آمادگی سازمانی، تائید و از نرم‌افزار SPSS نسخه 21 جهت تحلیل استفاده شد. ملاحظات اخلاقی در تمام مراحل اجرای مطالعه رعایت شد.

یافته‌ها: میزان آگاهی در بین پزشکان مطلوب (94 درصد) بود (بیشترین سهم: حیطه مفهوم و ماهیت بیوتروریسم 70 درصد). اکثر پزشکان نگرش خوب و عالی در برخورد با حملات بیوتروریسمی داشتند (بیشترین سهم: حیطه عاطفی 96 درصد) و 94 درصد پزشکان عملکرد خوبی را گزارش کردند و در عین حال بستر لازم در مقابله با حملات بیوتروریستی را مناسب دیدند. بین میزان عملکرد باسابقه خدمت (P=0/031) و میزان آمادگی سازمانی با سن (P=0/001) رابطه معنادار آماری مشاهده شد.

نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش می‌تواند در مدیریت مدیران سلامت در مداخلات آموزشی در جهت ارتقاء مشارکت، عملکرد و یکپارچه‌سازی نیروهای خط مقدم مقابله با بیوتروریسم در جامعه کمک‌کننده باشد.

زمینه و اهداف: فناوري نانو، رشته‌‌‌اي از دانش کاربردي است. استفاده از فناوري نانو و نانوذرات نقره در سال‌هاي اخير به منظور کنترل بيماري‌هاي باکتريايي مورد مطالعه و پژوهش قرار گرفته است. هدف از مطالعه حاضر، بررسي اثر ضدباکتريايي بسترهاي فيلتر سراميكي حاوي نانو ذرات نقره در کنترل باکتري اشرشیاکلی (E.Coli) در شرايط آزمايشگاهي بود.

مواد و روش‌ها: این مطالعه از نوع آزمایشگاهی بود. نانوذرات نقره از طريق حـل كـردن نيتـرات نقـره  (AgNO3) در اتـانول و احياي نقره در محيط الكلي سـاخته شـد. پس از تهیه فیلترهای سرامیکی خصوصیات کیفی فیلترها با استفاده از آنالیز­های BET، SEM، XRF و XRD بررسی شد. لازم به ذکر است که ملاحظات اخلاقی در تمام مراحل اجرای مطالعه رعایت گردید.

یافته‌ها: نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که راندمان حذف باکتری اشرشیاکلی توسط فیلترهای معمولی 66/7-36/2% و توسط فیلتر سرامیکی پوشش یافته با نانوذرات نقره 100-99% بوده است.

نتيجه‌گيري: نتايج اين پژوهش نشان داد که بسترهاي فيلتر سراميكي حاوي نانوذرات نقره داراي اثرات ضد ميكروبي قابل ملاحظه‌اي مي‌باشند، بنابراين با تعميم نتايج اين مطالعه مي‌توان از اين بسترهاي فيلتر سراميكي در تصفيه و فيلتراسيون آب آشاميدني و کنترل بيماري‌هاي ناشي از بيماري‌زاهاي انساني استفاده نمود.

زمینه و اهداف: مواجهه بیش از حد با مواد شوینده خانگی و لوازم آرایشی می‌تواند اثرات نامطلوبی بر سلامت انسان و محیط زیست داشته باشد. شناخت الگوی مصرف این قبیل محصولات در ارزیابی اثرات بهداشتی و در نهایت کنترل پیامدهای ناشی از استفاده نامناسب و بی‌رویه از آنها اهمیت زیادی دارد.

مواد و روش‌ها: در این مطالعه توصیفی با استفاده از پرسشنامه استاندارد شده، الگوی مصرف شوینده‌های خانگی و مواد آرایشی و بهداشتی مشتمل بر15 محصول شوینده و پاک کننده خانگی،6 محصول لباسشویی و22 محصول مراقبت شخصی در میان جمعیت استان مازندران (384=N ؛ سنین >18) در سال 1400 به منظور ارزیابی نحوه استفاده مصرف کنندگان بررسی شد. نتایج با استفاده ازSPSS نسخه 24 و اکسل آنالیز شدند. در تمام مراحل این مطالعه، ملاحضات اخلاقی مد نظر قرار گرفت.

 یافته‌ها: نتایج مطالعه نشان داد که 94% جامعه آماری طی 3 ماه گذشته از محصولات شوینده و آرایشی و بهداشتی استفاده کرده‌اند. 35% از استفاده کنندگان مورد بررسی از پاک کننده‌ها در غیر از محل مناسب برای محصول استفاده می‌کنند. 48% مصرف کنندگان مدت زمان شستشوی دست‌ها را پس از استفاده از شوینده‌ها و لوازم آرایشی و بهداشتی رعایت نمی‌کنند. به طور متوسط 35% افراد مورد مطالعه حداقل روزانه یک بار هر یک از بخش‌های خانه خود را با محصولات پاک‌کننده تمیز کرده‌اند.

نتیجه‌گیری: لزوم گسترش دانش در مورد الگوهای صحیح مصرف شوینده‌های خانگی و مواد آرایشی و بهداشتی و ارزیابی خطرات احتمالی محصولات مراقبت شخصی، پاک کننده‌ها و شوینده‌ها برای سلامتی انسان در استان مازندران ضروری است.

زمینه و اهداف:  نظریه رفتار برنامه‌ریزی شده مفیدترین نظریه، برای درک بهتر از پیش‌گویی کننده‌های مصرف مواد مخدر شناخته شده است. لذا این مطالعه با هدف بررسی عوامل پیش‌بینی کننده قصد سوء مصرف مواد مبتنی بر نظریه رفتار برنامه‌ریزی شده در زوجین مراجعه کننده به مرکز مشاوره قبل از ازدواج در مرکز بهداشت شرق اهواز در سال 1399 انجام گرفت.

مواد و روش­ها: این مطالعه به صورت مقطعی– تحلیلی و از نوع همبستگی در میان کلیه زوجین مراجعه کننده به مرکز مشاوره انجام گرفت. 360 نفر از زوجین به صورت تصادفی سیستماتیک و از روی شماره پرونده زوجین انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری داده، پرسشنامه‌ای شامل مصرف مواد مخدر و نظریه رفتار برنامه‌ریزی شده بود. جهت تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی و آزمون‌های استنباطی مانند رگرسیون چندگانه و لجستیک در نرم افزار آماری SPSS نسخه 16 استفاده شد. سطح معنی‌داری نیز 0/05 درنظر گرفته شد. در تمام مراحل، ملاحظات اخلاقی مد نظر قرار گرفت.

یافته‌ها: میان میانگین سازه‌های نظریه رفتار برنامه‌ریزی شده و متغیرهای دموگرافیک تفاوت معناداری وجود داشت (P<0/05). میان قصد رفتاری با متغیرهای جمعیت شناختی شرکت کنندگان ارتباطی وجود نداشت (P>0/05). نتایج آزمون رگرسیون نشان داد کنترل رفتار درک شده و هنجارهای انتزاعی با هم تقریباً 37 درصد تغییرات قصد رفتاری را پیش‌بینی می‌کند.

نتیجه­ گیری: نظریه رفتار برنامه‌ریزی شده پیش‌بینی کننده مناسبی برای مصرف مواد مخدر می‌باشد. پیشنهاد می‌شود از این نظریه در برنامه‌های آموزشی سطوح مختلف پیشگیری از مصرف مواد مخدر استفاده گردد.

زمینه و اهداف: هدف از انجام مطالعه حاضر بررسی میزان مواجهه با صدا و ارتباط آن با استرس شغلی، تغییرات فشارخون و ضربان قلب در کارگران کارگاه چوب‌بری بود.

مواد و روش‌ها: در این مطالعه مقطعی- تحلیلی- توصیفی تعداد140 نفر از شاغلین یک کارگاه چوب بری در استان مازندران انتخاب و در دو گروه مورد و کنترل تقسیم شدند. اطلاعات جمعیت‌شناختی شاغلین با پرسشنامه گردآوری شد. میزان فشارخون سیستولیک و دیاستولیک با استفاده از فشارسنج جیوه‌ای و ضربان قلب گروه مورد و شاهد به‌ وسیله دستگاه نبض سنج Beurer مورد سنجش قرار گرفت. نتایج بدست آمده با استفاده از نرم افزار  SPSS تجزیه و تحلیل شد. در تمام مراحل، ملاحظات اخلاقی مد نظر قرار گرفت.

یافته‌ها: نتایج اندازه‌گیری صدا نشان داد، میانگین مواجهه با صوت در شاغلین مواجهه یافته در شیفت 8 ساعته 92/11 دسی‌بل و گروه بدون مواجهه 74/48 دسی‌بل است. میانگین فشار خون سیستولیک، دیاستولیک به ترتیب در دو گروه کنترل و مواجهه 124،126، 80 و 82 بود.  همچنین میانگین ضربان قلب دو گروه  به ترتیب 74/9 و 75/83 ضربه در دقیقه بود. همچنین تفاوت معنی‌داری در فشار خون سیستولیک و دیاستولیک و ضربان قلب بین دو گروه وجود نداشت (P>0/05).

نتیجه‌گیری: نتایج مطالعه نشان داد، میزان فشار خون سیستولیک، دیاستولیک، ضربان قلب و استرس در گروه مواجهه بیشتر از گروه کنترل بود و اختلاف فشار خون سیستولیک، دیاستولیک و ضربان قلب بین دو گروه  از نظر آماری معنی‌دار نبوده و فقط در میزان استرس اختلاف معنی‌داری مشاهده شد.