فصلنامه علمی پژوهشی بهداشت در عرصه

زمینه و اهداف: ثبت تعیین مولفه­های حائز اهمیت حوادث شغلی و ثبتِ دقیق و صحیح آنها، امکان تحلیل حوادث شغلی در مقیاس خرد و کلان را فراهم می­نماید. این تحلیل­ها در سیاست گذاری و برنامه ریزی پیشگیری از حوادث نقش کلیدی را ایفا می‌کنند. مطالعه حاضر با هدف شناسایی پارامترهای حائز اهمیت در ثبت حوادث شغلی و ارائه مدل بومی گزارش آن به انجام رسید.

مواد و روش‌ها: در این مطالعه توصیفی- تحلیلی، 9 مدل گزارش حادثه مربوط به سازمان‌های معتبر در این حوزه انتخاب و با آنالیز فراتحلیلی وجوه تمایز و تشابه آنها تعیین گردید. سپس با استفاده از تکنیک دلفی، مولفه­های بومی حائز اهمیت در گزارش­دهی حوادث تعیین و توسط سه معیار (کاربردی بودن)، (مرتبط بودن) و(ضروری بودن) اعتبار سنجی شدند. تمامی مراحل مطالعه حاضر طبق موازین اخلاقی اجرا گردید. 

یافته‌ها: تعداد 42 مولفه برای ثبت و گزارش حوادث شغلی حاصل گردید و بر اساس آنها مدل نهایی برای ثبت و گزارش حادثه شغلی در پنج حیطه ارائه شد. این حیطه‌ها عبارتند از: مولفه‌های حادثه دیده، مولفه‌های حادثه ایجاد شده، مولفه‌های علل حادثه، مولفه پیامد حادثه، مولفه‌های زمانی.

نتیجه‌گیری: ثبت حادثه، حادثه شغلی، مولفه های گزارشدهی حادثه

زمینه و اهداف: ارزیابی ریسک یک راه حل مناسب برای تعیین ریسک اثرات موضعی در تماس پوستی می‌باشد. مواجهه پوستی با حلال‌های آلی همچون ترکیبات آروماتیک در حلال تینر یک مشکل بهداشتی در صنعت چاپ است. هدف از این مطالعه ارزیابی ریسک اثرات موضعی در مواجهه پوستی با تینر برای اپراتورهای صنعت چاپ می‌باشد.

مواد و روش‌ها: در این مطالعه ریسک ایجاد عوارض موضعی برای تماس پوستی با تینر با استفاده از راهنمای اتحادیه اروپا و روش RISKOFDERM بررسی شد. تمامی اپراتورهای چاپ در یک کارگاه چاپ افست وارد مطالعه شدند. سمیت ذاتی تینر با استفاده از عبارات خطر و اطلاعات سم شناسی این ترکیب تعیین شد. میزان دوز دریافتی بر اساس سطح تماس پوست دست و زمان فعالیت تعیین گردید. ریسک اثرات موضعی بین عدد 1 تا 10 درجه بندی گردید. در کلیه مراحل پژوهش رعایت موازین اخلاقی همچون محرمانه بودن اطلاعات صورت گرفت.

یافته‌ها: با توجه به عبارات خطر سمیت ذاتی تینر در ایجاد اثرات موضعی، متوسط تعیین گردید. نمره نرخ مواجهه واقعی برای دست به میزان بالا مشخص گردید و زمان فعالیت با تینر 1-0/4ساعت در روز می‌باشد. میزان ریسک اثرات موضعی در 75 درصد از افراد مطالعه شده با درجه 6 تعیین گردید.

نتیجه‌گیری: با توجه به مواجهه پوستی بالا با تینر، کاهش تماس در اپراتورهای چاپ پوستی تأثیر قابل ملاحظه‌ای در کاهش ریسک اثرات موضعی داراست. پیشنهاد می‌شود اپراتورهای دستگاه چاپ در هنگام فعالیت از دستکش استفاده نمایند.

کلمات کلیدی:ارزیابی ریسک پوستی، اثرات موضعی، تینر، صنعت چاپ

زمینه و اهداف: پوسیدگی زودرس دندان‌ها در دوران کودکی، شیوع بالایی دارد. با توجه به اهمیت ارائه راهکارهای مطلوب جهت افزایش سطح بهداشت دهان و دندان و ارتقای سلامت کودکان، این مطالعه با هدف تعیین فراوانی پوسیدگی زودرس دندان‌ها در دوران کودکی و برخی از عوامل مرتبط با آن انجام شد.

مواد و روش‌ها: این تحقیق یک مطالعه توصیفی-تحلیلی از نوع مقطعی بود و جامعه آماری آن را کودکان 3 الی 6 ساله مهد کودک‌ها و مراکز پیش‌دبستانی شهرستان مریوان در سال 1395 تشکیل می‌دادند که از بین آنها 422 کودک به صورت نمونه‌گیری چندمرحله‌ای انتخاب شدند. در این مطالعه، پوسیدگی زودرس دندانی توسط دو نفر از متخصصان رشته دندانپزشکی سنجش و ثبت شد. همچنین برای متغیرهای دموگرافیک و زمینه‌ای از یک چک‌لیست محقق ساخته استفاده شد. داده‌ها پس از گردآوری وارد نرم‌افزارSPSS  نسخه 16 شده و با بکارگیری آمارهای توصیفی و رگرسیون لجستیک تحلیل شدند. تمامی مراحل مطالعه حاضر طبق موازین اخلاقی اجرا گردید.  

یافته‌ها: 306 نفر (75/2درصد) از کودکان پوسیدگی زودرس دندانی داشتند. نتایج رگرسیون لجستیک نشان داد که پوسیدگی زودرس دندانی با متغیرهای سن بالاتر، تحصیلات پدر (ديپلم و دانشگاهي نسبت به زير ديپلم) و تحصیلات مادر (دانشگاهي نسبت به زير ديپلم) ارتباط معنی دار داشت (p<0.05).  

نتیجه‌گیری: فراوانی پوسیدگی زودرس دندانی در کودکان دارای پدر و مادر با سطح تحصیلات زیر دیپلم و کودکان با سنین بالاتر، بیشتر است. بنابراین ضروری است که در طراحی برنامه‌های آموزشی جهت حفظ و ارتقای سلامت دندان‌های شیری، به این کودکان توجه بیشتری مبذول گردد.  

کلید واژه ها: پوسیدگی زودرس دندانی، فراوانی، مریوان

زمینه و اهداف: بروز متعدد حوادث حریق در مجتمع‌های تجاری، اهمیت ارزیابی وضعیت ایمنی حریق آنها را بیش از پیش نموده است. انجمن ملی حفاظت از حریق آمریکا، نرم‌افزار CFSES را جهت ارزیابی ریسک ایمنی حریق مجتمع‌ها ارائه کرده است. لیکن قابلیت کاربرد این نرم‌افزار برای ارزیابی ریسک ایمنی حریق مجتمع‌های تجاری در ایران باید با توجه به مقررات و قوانین ملی سنجش گردد.

مواد و روش‌ها: در فاز اول، قابلیت کاربرد نرم‌افزار CFSES جهت ارزیابی ریسک ایمنی حریق مجتمع‌های تجاری در ایران به دقت بررسی گردید. فاز دوم، قوانین ایمنی حریق قابل کاربرد در مجتمع‌های تجاری ایران شناسایی و به لحاظ کمی و کیفی فهرست‌بندی و در فاز سوم با مقایسه نرم‌افزار و محتوای قوانین، انطباق نرم‌افزار با قوانین ملی ارزیابی گردید. تمامی مراحل مطالعه حاضر طبق موازین اخلاقی اجرا گردید.

یافته‌ها: قوانین موجود در مجموع تمامی 12‌پارامتر مورد ارزیابی در نرم‌افزارCFSES  را پوشش می‌دهد. نرم‌افزار پارامتر‌های جمعیت نیروی انسانی، نوع فعالیت، وضعیت ایمنی برق و پسماند، تعمیرات، نگهداری و وجود تجهیزات اطفا غیر از آبفشان‎ها را مورد ملاحظه قرار نمی‌دهد که مفصلا تنها در آیین‌نامه پیشگیری و مبارزه با آتش‌سوزی در کارگاه‌ها ذکر شده است.

نتیجه‌گیری: طبق نتایج، عناصر اطلاعاتی موجود در نرم‌افزار CFSES برای ارزیابی ریسک ایمنی حریق ساختمان مجتمع‌های تجاری پوشش لازم را ایجاد می­کند. برای ارزیابی دقیق­تر در مجتمع‌های تجاری با ماهیت کارگاهی و تولیدی، بایستی پارامترهایی همچون نیروی انسانی، نوع فعالیت، وضعیت ایمنی برق و پسماند، تعمیرات و نگهداری در ارزیابی گنجانده شود

کلید واژه ها: ارزیابی ریسک حریق، ایمنی حریق، مقررات ایمنی، نرمافزارCFSES، استاندارد NFPA101

زمینه و اهداف: در حوزه نفت، گاز و پتروشیمی یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها، شناسایی مخاطرات و اتخاذ تدابیر سازنده در جهت مدیریت آن‌ها است. تیوب باندل یکی از زیر تجهیزهای مهم در مبدل‌های حرارتی می‌باشد که هرگونه آسیبی در آن منجر به اختلال در عملکرد مبدل حرارتی و درنهایت توقف فرآیند می‌گردد. این پژوهش با هدف شناسایی و مدیریت ریسک‌های خرابی زیر تجهیز تیوب باندل با استفاده از روش بازرسی بر مبنای ریسک (Risk-Based Inspection: RBI) به انجام رسید.

مواد و روش‌ها: در این پژوهش از روش آنالیز نیمه کمی بازرسی بر مبنای ریسک، در جهت مدیریت ریسک‌های خرابی و بهینه‌سازی برنامه‌های بازرسی تیوب باندل (TB) مبدل حرارتی EA-1101 استفاده شد. اطلاعات ‌پایه زیرتجهیز برای انجام RBI جمع‌آوری و پس از انجام عملیات نرم‌افزاری، خروجی‌ها تفسیر و درنهایت برنامه بازرسی ارائه گردید. تمام مراحل مطالعه حاضر طبق موازین اخلاقی اجرا گردید.

یافته‌ها: نتایج آنالیز RBI نشان داد که حالت خرابی تیوب باندل، کاهش ضخامت موضعی یا یکنواخت و مکانیزم خرابی آن کاهش ضخامت عمومی (یکنواخت) و خوردگی آب‌خنک کننده می‌باشد. سطح ریسک آن متوسط (3C) و اثربخشی روش‌های بازرسی تعیین‌شده مطابق با طبقه‌بندی استاندارد API-581 در طبقه بسیار اثربخش (A) و معمولاً اثربخش (B) قرار دارد.

نتیجه‌گیری: نتایج حاکی از آن است این روش می‌تواند مکانیزم های خرابی را با قابلیت اطمینان بالایی شناسایی نموده و برنامه‌های بازرسی اثربخش با برنامه‌های عملیاتی صحیح در راستای مدیریت ریسک این گونه تجهیزات ارایه دهد.

کلید واژه ها: بازرسی بر مبنای ریسک (RBI)، آنالیز نیمه کمی، تیوب باندل (TB)، اثربخشی

زمینه و اهداف: ترشیو بوتیل مرکاپتان به عنوان یکی از مهمترین ترکیبات بودارکننده گاز طبیعی استفاده می­گردد. مواجهه با غلظت­های بالای این ماده، منجر به اثرات تحریک کنندگی در انسان­ می­شود. مواجهه شغلی با مرکاپتان‌ها با استفاده از کروماتوگرافی گازی با دتکتور فوتویونیزاسیون شعله­ای بر اساس روش NIOSH به شماره2542 تعیین می­گردد. هدف این مطالعه ارائه روشی برای نمونه برداری و آنالیز برخی ترکیبات بودار کننده در گاز طبیعی با استفاده از GC-MS می­باشد.

مواد و روش­ها: در این مطالعه با استفاده از ستون BP-5 MS و با استاندارد داخلی 4-متیل تیوفنل ترکیب ترشیوبوتیل مرکاپتان آنالیز گردید. در این تحقیق منحنی استاندارد در گستره غلظتی   ppm 0.45-10 تهیه شد. تکرار پذیری روش در یک روز و چند روز بر اساس ضریب تغییرات ­(CV) محاسبه شد. بازیافت نمونه­های ترشیو بوتیل مرکاپتان به عنوان صحت روش گزارش گردید. تمام مراحل این مطالعه توسط کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تایید گردید.

یافته­ها: زمان ماند ترشیو بوتیل مرکاپتان و 4-متیل تیو فنل به ترتیب 4/05، 8/01 دقیقه مشخص شد. منحنی خطی با رگرسیون 0/99 بدست آمد. میانگین درصد بازیافت 6/6 ± 98/36تعیین شد. ضریب تغییرات درون روز و برون روز برای غلظت‌های استاندارد مختلف از ترکیب مدنظر در محدوده 7/2 – 0/46 بدست آمد. حداقل غلظت قابل تشخیص و قابل ارزیابی برای ماده مدنظر به ترتیب 0/037 و 1/84 میکروگرم در نمونه بدست آمد.

نتیجه­ گیری: روش ارائه شده با GC-MS با پارامترهای اعتبار بخشی ارایه شده به عنوان جایگزین مناسب روش NIOSH پیشنهاد می‌شود.

کلمات کلیدی:ترکیب ترشیوبوتیل مرکاپتان، گاز طبیعی، کروماتوگرافی گازی-طیف سنجی جرمی

سواد دخانیات به صورت ظرفیت افراد برای درک و استفاده از اطلاعات بهداشتی مرتبط با مصرف سیگار تعریف می‌شود [1]. با توجه به شیوع بالای مصرف سیگار و تاثیرات مضر آن بر سلامتی افراد، به نظر می رسد با ارتقای سطح سواد دخانیات، بتوان در بهبود سلامتی افراد سهیم بود. در این راستا، برنامه ریزان امر سلامت باید برنامه های آموزشی را بر مبنای ابعاد تاثیرگذار سواد دخانیات افراد طراحی و اجرا کنند [2]. همچنین شناخت هر چه بیشتر ابعادی از سواد سلامت که با تصمیم‌گیری در باره مصرف دخانیات ارتباط قوی تری دارند، می‌تواند به طراحان کمک کند تا پیام هایی واضح، آگاهی بخش و عملی را جهت ترک و پیشگیری از مصرف سیگار طراحی و ارائه دهند [3،4].

 در طول یک دهه گذشته نگرانی های مربوط به ابعاد سواد سلامت، زنگ بیدارباش برای بسیاری از عرصه های سلامت بوده است [5]. بررسی ابزارهایی که تاکنون در نقاط مختلف جهان و توسط پژوهشگران مختلف تدوین و به کار گرفته شده است [8-6]، نشان می‌دهد که هر یک، بعد یا ابعادی از سواد سلامت را مد نظر داشته و در کمتر ابزاری تمامی ابعاد سواد سلامت (دسترسی، خواندن، درک، ارزیابی، تصمیم‌گیری و رفتار)، تحت پوشش قرار گرفته‌اند. به عنوان مثال در ابزار سنجش سواد سلامت عملکردی بزرگسالان که توانمندی افراد در ابعاد شمارش، خواندن، فهم و ارزیابی را مورد سنجش قرار می‌دهد، تفکیک سنجش ابعاد امکان پذیر نبوده و نمی‌توان در خصوص ضعیف و یا قوی بودن هر یک از ابعاد قضاوت کرد [9]. در حالی که تعاریف سواد سلامت غالبا دارای سه بعد اصلی دسترسی، درک و فهم و استفاده از اطلاعات سلامت است [9]، در تنها ابزار تدوین شده برای سنجش سواد دخانیات، فقط دو بعد ادراک (از مصرف سیگار) و ارتباط (با بیماری های عمومی، بیماری های تنفسی خاص و علائم آسم) مد نظر قرار گرفته بودند [1]، که کافی به نظر نمی‌رسند. لذا انجام مطالعات کیفی جهت جمع آوری ابعاد گوناگون سواد سلامت در زمینه دخانیات آن هم به صورت ساده و تفکیک شده، ضروری به‌نظر می‌رسد. در این خصوص چندین مطالعه یک ارتباط معکوس بین بعد خواندن و مصرف سیگار را شناسایی کرده و بعد خواندن را به عنوان یک عامل اصلی برای معرفی سواد سلامت بیان کرده‌اند [3،10،11]. با این وجود، بعد خواندن فقط یکی از اجزای سواد سلامت است. همچنین با وجود وابستگی ما به تبادل شفاهی جهت برقراری ارتباط، باید توجه داشت که فرصت‌هایی برای ارائه اطلاعات درباره خطرات مصرف سیگار با استفاده از اعداد و شماره‌ها وجود دارد. بنابراین سایر ابعاد مثل صحبت‌کردن، شنیدن و محاسبه‌کردن کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است [3].  

با توجه به اینکه ابعاد درک و تصمیم‌گیری و کاربرد اطلاعات سلامت، پیشگویی کننده پیشگیری از مصرف سیگار هستند [4] و نظر به ارتباط ابعاد خواندن، محاسبه کردن، ادراک و استفاده از اطلاعات مربوط به خطرات مصرف سیگار با ترک سیگار [3]، به نظر می‌رسد  که برخی از ابعاد فوق الذکر در کنار ابعاد ابزار انگوه و همکاران [1]، می‌توانند جزئی از ابعاد ابزار سنجش سواد دخانیات باشند.