سواد دخانیات و ابعاد احتمالی آن
فصلنامه بهداشت در عرصه,
دوره 7 شماره 1,
20 March 2019
https://doi.org/10.22037/jhf.v7i1.23906
چکیده
سواد دخانیات به صورت ظرفیت افراد برای درک و استفاده از اطلاعات بهداشتی مرتبط با مصرف سیگار تعریف می‌شود [1]. با توجه به شیوع بالای مصرف سیگار و تاثیرات مضر آن بر سلامتی افراد، به نظر می رسد با ارتقای سطح سواد دخانیات، بتوان در بهبود سلامتی افراد سهیم بود. در این راستا، برنامه ریزان امر سلامت باید برنامه های آموزشی را بر مبنای ابعاد تاثیرگذار سواد دخانیات افراد طراحی و اجرا کنند [2]. همچنین شناخت هر چه بیشتر ابعادی از سواد سلامت که با تصمیم‌گیری در باره مصرف دخانیات ارتباط قوی تری دارند، می‌تواند به طراحان کمک کند تا پیام هایی واضح، آگاهی بخش و عملی را جهت ترک و پیشگیری از مصرف سیگار طراحی و ارائه دهند [3،4].
در طول یک دهه گذشته نگرانی های مربوط به ابعاد سواد سلامت، زنگ بیدارباش برای بسیاری از عرصه های سلامت بوده است [5]. بررسی ابزارهایی که تاکنون در نقاط مختلف جهان و توسط پژوهشگران مختلف تدوین و به کار گرفته شده است [8-6]، نشان می‌دهد که هر یک، بعد یا ابعادی از سواد سلامت را مد نظر داشته و در کمتر ابزاری تمامی ابعاد سواد سلامت (دسترسی، خواندن، درک، ارزیابی، تصمیم‌گیری و رفتار)، تحت پوشش قرار گرفته‌اند. به عنوان مثال در ابزار سنجش سواد سلامت عملکردی بزرگسالان که توانمندی افراد در ابعاد شمارش، خواندن، فهم و ارزیابی را مورد سنجش قرار می‌دهد، تفکیک سنجش ابعاد امکان پذیر نبوده و نمی‌توان در خصوص ضعیف و یا قوی بودن هر یک از ابعاد قضاوت کرد [9]. در حالی که تعاریف سواد سلامت غالبا دارای سه بعد اصلی دسترسی، درک و فهم و استفاده از اطلاعات سلامت است [9]، در تنها ابزار تدوین شده برای سنجش سواد دخانیات، فقط دو بعد ادراک (از مصرف سیگار) و ارتباط (با بیماری های عمومی، بیماری های تنفسی خاص و علائم آسم) مد نظر قرار گرفته بودند [1]، که کافی به نظر نمی‌رسند. لذا انجام مطالعات کیفی جهت جمع آوری ابعاد گوناگون سواد سلامت در زمینه دخانیات آن هم به صورت ساده و تفکیک شده، ضروری به‌نظر می‌رسد. در این خصوص چندین مطالعه یک ارتباط معکوس بین بعد خواندن و مصرف سیگار را شناسایی کرده و بعد خواندن را به عنوان یک عامل اصلی برای معرفی سواد سلامت بیان کرده‌اند [3،10،11]. با این وجود، بعد خواندن فقط یکی از اجزای سواد سلامت است. همچنین با وجود وابستگی ما به تبادل شفاهی جهت برقراری ارتباط، باید توجه داشت که فرصت‌هایی برای ارائه اطلاعات درباره خطرات مصرف سیگار با استفاده از اعداد و شماره‌ها وجود دارد. بنابراین سایر ابعاد مثل صحبت‌کردن، شنیدن و محاسبه‌کردن کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است [3].
با توجه به اینکه ابعاد درک و تصمیم‌گیری و کاربرد اطلاعات سلامت، پیشگویی کننده پیشگیری از مصرف سیگار هستند [4] و نظر به ارتباط ابعاد خواندن، محاسبه کردن، ادراک و استفاده از اطلاعات مربوط به خطرات مصرف سیگار با ترک سیگار [3]، به نظر می‌رسد که برخی از ابعاد فوق الذکر در کنار ابعاد ابزار انگوه و همکاران [1]، می‌توانند جزئی از ابعاد ابزار سنجش سواد دخانیات باشند.
- سواد دخانیات؛ ابعاد
ارجاع به مقاله
مراجع
- Heng Ngoh AS, Chen ZJ, Tai BC, Hong Teo SS, Chuan Tan N. Smoking literacy amongst adult Asian asthma patients in primary care. Proceedings of Singapore Healthcare 2017; 26(4): 235–40.
- Panahi R, Ramezankhani A, Tavousi M, Niknami Sh. The need of design a tool to measure smoking literacy for Iranian society. Journal of Research & Health 2018; 8(4): 296-7.
- Martin LT, Haas A, Schonlau M, Derose KP, Rosenfeld L, Rudd R, Buka SL. Which literacy skills are associated with smoking? Journal of Epidemiology and Community Health 2012; 66(10): 189-92.
- Panahi R, Ramezankhani A, Haerimehrizi AA, Tavousi M, Khalilipour Darestani M, Niknami SH. Which dimensions of Health Literacy predict the adoption of Smoking Preventive Behaviors? Journal of Health in the Field 2018; 5(4): 8-17 (In Persian).
- Azimi S, Ramezankhani A, Rakhshani F, Ghaffari M, Ghanbari S. Comparison of health literacy between medical and non-medical students in Shahid Beheshti Universities in the academic year 92-93. Pejouhandeh 2015; 20(2): 78-85 (In Persian).
- Elder C, Barber M, Margaret M, Osborne RH, Clerehan RA, Buchbinder R. Assessing health literacy: a new domain for collaboration between language testers and health professionals. Language Assessment Quarterly 2012; 9: 205-24.
- Parker RM, Baker DW, Williams MV, Nurss JR. The test of functional health literacy in adults: a new instrument for measuring patients' literacy skills. Journal of General Internal Medicine 1995; 10(10): 537-41.
- Weiss BD, Mays MZ, Martz W, Castro KM, DeWalt DA, Pignone MP, et al. Quick assessment of literacy in primary care: the newest vital sign. Annals of family medicine 2005; 3(6): 514-22.
- Montazeri A, Tavousi M, Rakhshani F, Azin SA, Jahangiri K, Ebadi M. Health Literacy for Iranian Adults (HELIA): development and psychometric Properties. Payesh 2014; 13: 589-99 (In Persian).
- Sudore RL, Yaffe K, Satterfield S, Harris TB, Mehta KM, Simonsick EM, et al . Limited literacy and mortality in the elderly: the health, aging, and body composition study. Journal of General Internal Medicine 2006; 21(8): 806-12.
- Baker DW, Wolf MS, Feinglass J, Thompson JA, Gazmararian JA, Huang J. Health literacy and mortality among elderly persons. Archives of Internal Medicine 2007; 167(14): 1503-9.
- چکیده مشاهده شده: 298 بار
- PDF دانلود شده: 156 بار