مقایسه قانون تعارض منافع کانادا با لایحه نحوه مدیریت تعارض منافع در انجام وظایف قانونی و ارائه خدمات عمومی ایران
سلامت اجتماعی,
دوره 12 شماره 3,
2 سپتامبر 2025,
صفحه 41-59
https://doi.org/10.22037/ch.v12i3.31923
زمینه و هدف: تعارض منافع در صورت عدم شناسایی و آشکارسازی میتواند با تأثیر نابجا بر وظایف مدیران دولتی، بهویژه در تصمیمگیریها، خطرآفرین باشد. مدیریت صحیح آن موجب مقابله با فساد، تضمین سلامت اداری، حمایت از اعتماد عمومی و حفظ حاکمیت قانون میشود. هدف مطالعه حاضر بررسی مواد و بندهای قانون تعارض منافع کانادا و مقایسه آن با لایحه مدیریت تعارض منافع در ایران به منظور ارائه توصیههای سیاستی است.
روش و مواد: در مطالعه کیفی حاضر، ابتدا متن کامل قانون تعارض منافع کانادا مصوب ۲۰۰۶ استخراج و به فارسی ترجمه شد. سپس مواد و بندهای آن بهصورت مستقل توسط دو محقق بررسی و با «لایحه نحوه مدیریت تعارض منافع در انجام وظایف قانونی و ارائه خدمات عمومی» در ایران مقایسه گردید. بر اساس نتایج این مقایسه، پیشنهادهای سیاستی برای اصلاح لایحه ایران ارائه و در پایان، نقدهای وارد بر قانون کانادا نیز مطرح شد.
یافته ها: قانون تعارض منافع کانادا پذیرش هدایا، سفرها، قراردادهای خاص، استفاده شخصی از اطلاعات سازمانی و اشتغال همزمان را تعارض منافع میداند. کارمندان موظف به کنارهگیری از تصمیمهای مرتبط و افشای داراییها و منافع احتمالی خود هستند. قانون همچنین محدودیتهایی برای تعارض منافع پساشغلی تعیین میکند و انعقاد قرارداد یا لابیگری کارمندان به نفع سازمان که قبلا در آن بودهاند را محدود میکند. اجرای آن تحت نظارت سرپرست تعارض منافع و اخلاق انجام میشود که اختیار جریمه و اعلان عمومی را در صورت بروز تخلف دارد.
نتیجهگیری: قانون کانادا چارچوب مشخصی برای پیشگیری، شناسایی و مدیریت تعارض منافع در میان کارمندان دولتی ایجاد کرده است. مقایسه با لایحه ایران نشان میدهد که متن داخلی نیازمند بازنگری در چند محور اساسی است، شامل: تفکیک دقیق تعاریف و مصادیق تعارض منافع، گنجاندن فصلهای اختصاصی برای اهداف، وظایف و تعهدات کارمندان، پیشبینی سازوکارهای شفافسازی داراییها، مدیریت قراردادها و هدایا، نیز ایجاد مقررات روشن در خصوص تعارض منافع پساشغلی و تعریف نهادی مستقل و بیطرف برای اجرای قانون.