فصلنامه علمی پژوهشی بهداشت در عرصه

زمینه و اهداف: کروم از طریق آب آشامیدنی وارد بدن می­شود وحذف آن، امری ضروری است. در این پژوهش، از نانو ذره دی‌اکسیدتیتانیوم به­ عنوان جاذب استفاده شد.

مواد و روش­ها: در ابتدا خصوصیات نانوذرات دی­اکسید تیتانیوم با استفاده از آنالیز­­های XRD و FTIR تعیین شد. آزمایشات جذب به صورت ناپیوسته با استفاده از محلول­های آزمایشگاهی حاوی کروم انجام گرفت و فاکتورهای مختلف pH، غلظت اولیه یون­ فلزی، زمان تماس و مقدار جاذب بر میزان جذب در سطوح مختلف بررسی شد. همچنین در کلیه مراحل پژوهش موازین اخلاقی رعایت شد و هیچگونه دخل و تصرفی از جانب محقق در مراحل انجام پژوهش صورت نگرفت.

یافته ­ها: درصد جذب در pH برابر ۳ با اختلاف معنی­داری بیشتر از دیگر pH­ها بود(88/50%) و کمترین درصد آن با اختلاف معنی­داری در pH برابر ۳ بود(38/03%). درصد جذب در غلظت 0/5 گرم در لیتر با اختلاف معنی­داری بیشتر از سایر غلظت‌ها بود(61/52%) و کمترین درصد جذب با اختلاف معنی­داری در غلظت 5 گرم در لیتر بود(6/57%). کارایی جذب در زمان­های مختلف اختلاف معنی­داری با یکدیگر نداشتند و میزان جذب بعد از زمان 30 دقیقه به ­صورت ثابت درآمد. تاثیر مقدار جاذب دی‌اکسیدتیتانیوم در 4 گرم در لیتر با اختلاف معنی­داری بیشتر از دیگر مقدار جاذب بود(68/31%) و کمترین درصد جذب جاذب­ با اختلافی معنی­دار در 1 گرم در لیتر مشاهده شد(18/54%). برازش ایزوترم­های جذب نشان داد که جذب با مدل فروندلیچ مطابقت داشت(0/75=R²).

نتیجه‌گیری: جاذب دی‌اکسیدتیتانیوم، کارایی بالایی در جذب فلز کروم از فاضلاب دارد و می­تواند برای پالایش فاضلاب­های صنعتی مورد استفاده قرار گیرد.

زمینه و اهداف: علیرغم موثر بودن مداخلات مبتنی بر الگوی اعتقاد بهداشتی بر ارتقای رفتارهای پیشگیرانه از مصرف سیگار و ضرورت پیشگیری از مصرف سیگار در بین دانشجویان، پرسشنامه استانداردی در این زمینه در ایران وجود ندارد. لذا در این مطالعه، محققان روایی و پایایی پرسشنامه عوامل مربوط به پیشگیری از مصرف سیگار در دانشجویان براساس الگوی اعتقاد بهداشتی را مورد بررسی قرار دادند.    

مواد و روش‌ها: این مطالعه مقطعی تحلیلی میان 348 نفر از دانشجویان خوابگاهی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران در سال 1395 انجام شد. نمونه‌گیری به صورت خوشه‌ای یک مرحله‌ای انجام شد. برای بررسی روایی صوری و محتوایی از دو روش کیفی و کمی استفاده شد، برای بررسی پایایی پرسشنامه و روایی سازه آن از ضریب آلفای کرونباخ و تحلیل عاملی تائیدی استفاده شد. برای تحلیل داده‌ها از نرم افزارهای لیزرل 8/8  و SPSS نسخه 16 استفاده شد. تمامی مراحل مطالعه حاضر طبق موازین اخلاقی اجرا گردید.  

یافته‌ها: ضریب تاثیر، نسبت روایی محتوا و شاخص روایی محتوا سازه‌های پرسشنامه به ترتیب در فاصله 4/5 -4/1، 0/97-0/79و 0/96-0/90 بود. مقادیر آلفای کرونباخ برای سازه‌های پرسشنامه بین 0/70 تا 0/90 به دست آمد. الگوی 5 عاملی شامل سازه‌های حساسیت، شدت، موانع، منافع و خودکارآمدی درک شده تایید گردید (3/25= X2/df، 0/96=CFI، 0/081=RMSEA).

نتیجه‌گیری: پرسشنامه عوامل مرتبط با پیشگیری از مصرف سیگار براساس الگوی اعتقاد بهداشتی از روایی و پایایی در جمعیت هدف دانشجویان برخوردار بود.

زمینه و اهداف: ، این مطالعه با هدف ارزیابی اثربخشی دوره بازآموزی طب کار بر کارآیی پزشکان عمومی با استفاده از مدل کرک پاتریک انجام گرفت.

مواد و روش­ها: برای تعیین حجم نمونه از جدول کرجسی و مورگان استفاده شد که با توجه به حجم جمعیت (100نفر) در این مطالعه، 93 نفر از پزشکان عمومی شاغل در بخش طب کار مراکز وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران به عنوان جمعیت مورد مطالعه انتخاب شدند. جهت ارزیابی اثربخشی دوره باز آموزی طب کار بر پزشکان از مدل ارزشیابی کرک پاتریک در سه سطح واکنش، یادگیری و رفتار فراگیران استفاده شد. در راستای رعایت ملاحظات اخلاقی تنها از نظر پزشکان عمومی که تمایل به همکاری را داشتند، استفاده شد و همچنین رعایت صداقت و امانت در استفاده از منابع انگلیسی و فارسی صورت گرفت.

یافته‌ها: براساس نتایج ، واکنش 81 درصد از افراد نسبت به عوامل موثر در اجرای یک دوره آموزشی، مطلوب ارزیابی شد. نتایج بررسی سطح دوم مدل کرک پاتریک نیز نشان داد، میزان یادگیری و دانش شرکت کنندگان پس از حضور آنان در دوره افزایش معناداری یافت (p-value<0.001). همچنین میزان تغییرات رفتار شغلی پزشکان شرکت کننده در دوره (سطح سوم کرک پاتریک) نشان داد، شرکت در دوره بازآموزی تاثیر مطلوبی در رفتار شرکت کنندگان در دوره آموزشی داشت.

نتیجه‌گیری: در مجموع می‌توان پیشنهاد داد که برگزاری دوره‌های بازآموزی طب کار برای پزشکان عمومی در افزایش کارآیی آنها تاثیر مثبتی دارد.

کلید واژه‌ها: مدل کرک پاتریک، دوره بازآموزی، آموزش، طب کار، پزشکان عمومی

زمینه و اهداف: ادغام سواد سلامت به الگوی اعتقاد بهداشتی، به تقویت عملکرد این الگو در پیش‌بینی رفتارهای پیشگیرانه از مصرف سیگار یاری می‌رساند، اما نوع این تاثیر و نحوه عملکرد سواد سلامت در این الگوی ترکیبی، تاکنون مشخص نشده است. لذا این مطالعه با هدف تعیین راه‌های تاثیر سواد سلامت بر اتخاذ رفتارهای پیشگیرانه از مصرف سیگار در الگوی اعتقاد بهداشتی تلفیقی با سواد سلامت انجام شد. 

مواد و روش‌ها: در این مطالعه مقطعی-تحلیلی، 340 نفر از دانشجویان خوابگاهی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای یک مرحله‌ای وارد مطالعه شدند. ابزار گردآوری داده‌ها شامل پرسشنامه روا و پایای مبتنی بر الگوی اعتقاد بهداشتی درباره پیشگیری از مصرف سیگار و پرسشنامه سنجش سواد سلامت (HELIA) بود. داده‌ها با نرم‌افزار SPSS نسخه 16 و روش تحلیل مسیر مبتنی بر رگرسیون تک متغیره و چندگانه، تحلیل شدند. تمامی مراحل مطالعه حاضر طبق موازین اخلاقی اجرا گردید.   

یافته‌ها: سواد سلامت تاثیری مستقیم و معنادار بر تمامی سازه‌های الگو و اتخاذ رفتار داشت. همچنین از طریق تاثیر بر سازه‌های الگو، به‌طور غیرمستقیم بر اتخاذ رفتار تاثیر داشت و از بین این تاثیرات، فقط تاثیر آن از طریق متغیرهای حساسیت‌درک ‌شده و خودکارآمدی بر روی اتخاذ رفتار، معنادار بود. ضمنا تاثیر غیرمستقیم سواد سلامت بر اتخاذ رفتار بیشتر از تاثیر مستقیم آن بود.

نتیجه‌گیری: با استفاده از الگوی اعتقاد بهداشتی تلفیقی با سواد سلامت و تاکید بر متغیرهای حساسیت‌درک ‌شده و خودکارآمدی، می‌توان تا حدودی سواد سلامت و در نتیجه اتخاذ رفتارهای پیشگیرانه از مصرف سیگار را در دانشجویان ارتقا داد.

زمینه و اهداف: سقوط در سالمندان، مشکلی شایع و جدی است. حدود یک سوم سالمندان، سالانه سقوط دارند. عوارض ناشی از سقوط شامل بستری شدن، درد طولانی، ناتوانی و مرگ و میر است. این مطالعه با هدف بررسی رخداد سقوط و برخی عوامل فردی مرتبط با آن در سالمندان مراجعه کننده به پایگاه‌های سلامت تحت پوشش شبکه بهداشت و درمان شهرستان ری انجام شده است.

مواد و روش‌ها: این مطالعه مقطعی بر روی 368 سالمند 60 سال و بیشتر مراجعه کننده به پایگاه‌های سلامت انجام شد. نمونه گیری چند مرحله‌ای بود. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه شامل اطلاعات دموگرافيك، سوالات مشخصات وقوع سقوط در یکسال گذشته و برخی عوامل فردی مرتبط با سقوط بود و از طریق مصاحبه تکمیل شد. جهت بررسی تعادل، تست استاندارد تعادل انجام شد. داده‌ها با استفاده از SPSS نسخه 16 تجزيه و تحليل گردید. تمام مراحل مطالعه با رعایت موازین اخلاقی پژوهش انجام گردید.

یافته‌ها: زنان 62/8 درصد و مردان 37/2 درصد از نمونه‌ها را با میانگین سنی 6/6±68/41تشکیل می‌دادند. با آزمون رگرسیون لجستیک تک متغیره مشخص گردید، سن، جنس، تاهل، سواد، افت فشار خون وضعیتی، اختلال تعادل، بی‌اختیاری ادرار، اختلال بینایی، سابقه سکته قلبی، اختلال خواب با سقوط سالمندان ارتباط معناداری داشتند (p<0.05).

نتیجه‌گیری: در این مطالعه از هر چهار سالمند مراجعه کننده به پایگاه‌های سلامت شبکه بهداشت و درمان ری، نزدیک به یک نفر در سال سقوط داشتند. به منظور کاهش و پیشگیری از سقوط، سالمندان با عوامل خطر فردی باید شناسایی شده و آموزش‌های لازم به آنها داده شود.

زمینه و اهداف: مکان‌یابی و مدیریت صحیح محل دفن پسماند، به عنوان یکی از ارکان اصلی توسعه پایدار محسوب می‌شود. تعیین مکان مناسب جهت دفن پسماند، یکی از مسائل مهم در مناطق روستایی است. انتخاب مکان مناسب برای دفن پسماند، مستلزم در نظر گرفتن عوامل پیچیده متعددی است که ضرورت استفاده از فناوری‌های اطلاعات مکانی و تلفیق آن با سایر امور مدیریتی و برنامه ریزی مطرح می‌شود.

مواد و روش‌ها: در این مطالعه به منظور ارزیابی مکان مناسب جهت دفن پسماندهای روستایی در بخش مرکزی شهرستان ایجرود از 9 پارامتر مهم و تاثیرگذار در مکان‌یابی دفن پسماند از قبیل شیب، جهت شیب، طبقات ارتفاعی، فاصله از نقاط روستایی، فاصله از آبراهه‌ها، فاصله از راه‌ها، فاصله از گسل‌ها، فرسایش و کاربری اراضی استفاده شد. پارامترهای شناسایی شده با به کارگیری روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) به صورت زوجی مقایسه و وزن هریک از عوامل که مبین میزان تاثیر آنهاست، با نرم افزار Expert choice محاسبه گردید. تمامی مراحل این تحقیق با رعایت موازین اخلاقی و پژوهشی انجام شد.

یافته‌ها: با تلفیق لایه‌های وزنی به دست آمده درمحیط Arc GIS، نقشه نهایی مکان‌یابی بهینه دفن پسماندهای روستایی در محدوده مطالعاتی در 5 کلاس (کاملاً نامناسب، نامناسب، متوسط، مناسب و کاملاً مناسب) طبقه بندی شد.

نتیجه‌گیری: نتایج تحقیق نشان داد که پهنه‌های مناسب و کاملاً مناسب، به ترتیب با 251/1 و 158/1 کیلومترمربع به ترتیب بالاترین ارجحیت را برای دفن پسماند دارا بوده و در مجموع با داشتن 41/8درصد، مساحت کل محدوده شهرستان در اولویت طرح‌های دفن پسماند قرار می‌گیرند.

کليدواژه‌ها: مکان‌یابی، پسماند روستایی، مدل  AHP، تکنیک GIS، شهرستان ایجرود