پژوهشی/ اصیل پژوهشی


راهنمای برنامه واکنش اضطراری برای تخلیه ایستگاه های ناایمن متروی تهران در زلزله

محمود حسینی, یاسمین استوار ایزدخواه

ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت ها, دوره 11 شماره 3 (1402), 12 March 2024, صفحه 163 - 153
https://doi.org/10.22037/iipm.v11i3.44363

سابقه و هدف: در اکثر کشورهای دنیا، ایستگاه ­های مترو به علت قرارگیری در اعماق زیاد، به عنوان پناهگاه مورد استفاده قرار می­ گیرند. ولی در کشور ما، بسیاری از این ایستگاه ­ها در نزدیکی سطح زمین اجرا شد ه ­اند و به همین علت شدت حرکت ناشی از زلزله در آنها بالا بوده و آسیب­ دیدگی لرزه­ای تجهیزات آن ها نیز بسیار محتمل است که می­ تواند منجر به ناایمن شدن فضا برای مسافران گردد. بر این اساس، این پژوهش با هدف ارائه­ الگویی جهت برنامه ­ریزی واکنش اضطراری برای تخلیه ایستگاه­ های ناایمن مترو در زلزله احتمالی آینده انجام شده است.

روش کار: این پژوهش کاربردی در 4 مرحله انجام شد. در مرحله اول تحلیل وضعیت موجود ایستگاه­ های مترو شهر تهران انجام شد. در مرحله دوم یک چک لیست ارزیابی ایستگاه­ های مترو طراحی شد. چک لیست شامل 8 گویه بود که توسط نویسندگان تکمیل شد. در مرحله سوم، برخی ایستگاه ­های متروی تهران مانند قلهک، امام خمینی، دروازه دولت و خیام برای مشاهده میدانی انتخاب شدند. معیارهای اصلی انتخاب ایستگاه ها وقوع در پهنه شدت بسیار زیاد زلزله و نزدیکی ایستگاه به سطح زمین بود. در مرحله چهارم، اطلاعات بدست ­آمده جمع­ بندی و بر مبنای آن یک راهنمای برنامه ­ریزی اضطراری تدوین گردید.   

یافته­ ها: متروی کلانشهر تهران، با جابه ­جایی بیش از دو و نیم میلیون مسافر در روز، نقش عمده­ ای در سفرهای درون شهری ایفا می ­کند. بسیاری از ایستگاه­ های متروی تهران، می ­توانند پس از وقوع زلزله به عنوان پناهگاه مورد استفاده قرار گیرند، ولی مطالعه ما نشان داد که شمار قابل توجهی از آنها ناایمن محسوب  می­ شوند. تدوین برنامه فوریت ها و ابلاغ راهنمای واکنش اضطراری برای تخلیه اضطراری می تواند نخستین گام در بهبود وضعیت ایمنی مترو محسوب شود.

نتیجه­ گیری: به دلیل اهمیت ایستگاه­ های مترو در هنگام وقوع زلزله و پس از آن، به کار بستن موارد زیر می­ تواند به بهبود وضع موجود کمک کند: بکارگیری دستگاه ­ها و تابلوهای هشدار سریع، آموزش رانندگان قطارها برای توقف در نزدیک ترین ایستگاه و خروج ایمن مسافران، آموزش مسؤولین ایستگاه ­ها برای راهنمایی صحیح مسافران جهت خروج سریع و ایمن از ایستگاه، آموزش مسافران برای تخلیه قطار و چگونگی پناه گیری در ایستگاه که این همه با طراحی برنامه واکنش اضطراری و تخلیه این ایستگاه­ ها در راستای کاهش تعداد تلفات در زلزله­ های احتمالی آینده امکان­ پذیر می­ گردد.

به این مقاله، به صورت زیر استناد کنید:

Hosseini M, Ostovar Izadkhah Y. Guidelines on Earthquake Emergency Response Planning for Evacuation of Tehran Unsafe Subway Stations. 2023;11(3):153-163. https://doi.org/10.22037/iipm.v11i3.44363

اثر 8 هفته تمرینات فال‌پروف(ضد سقوط) بر عملکرد و ترس از سقوط زنان سالمند دچار استئوآرتریت زانو

حدیث شيخ شعاعي , سعید بحیرایی

ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت ها, دوره 11 شماره 3 (1402), 12 March 2024, صفحه 183 - 164
https://doi.org/10.22037/iipm.v11i3.44602

سابقه و هدف: استئوآرتريت زانو، يك بيماري مفصلي شايع است كه بين سالمندان رایج‌تر بوده و منجر به کاهش عملکرد و افزایش ترس از سقوط در افراد مبتلا می‌شود. بر همين اساس مطالعه حاضر با هدف تعیین تأثیر تمرينات فال پروف بر عملکرد و ترس از سقوط زنان سالمند دچار استئوآرتريت زانو انجام شد.

روش کار: مداخله‌ای نیمه‌تجربی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون در سال 1402 بر روی 25 زن سالمند 75-60 ساله دچار استئوآرتريت زانو در دو گروه تجربی و کنترل انجام شد. تمام آزمودنی‌ها با رضایت کامل و پس از پر کردن فرم رضایت‌نامه وارد تحقیق شدند. آزمودنی‌های گروه تجربي به مدت 8 هفته و 3 روز در هفته به تمرينات فال پروف پرداختند. گروه كنترل در هيچ تمريني شركت نكردند. پرسش‌نامه وومک برای ارزیابی عملکرد و پرسش‌نامة بین‌المللی مقیاس کارآمدی افتادنبرای ارزیابی ترس از سقوط آزمودنی‌ها استفاده گردید. برای تحلیل اطلاعات از آزمون سنجش مکرر ترکیبی با استفاده از نرم‌افزار اس پی اس اس نسخه 26 در سطح معنی‌داری 05/0 استفاده شد.

یافته‌ها: نتايج نشان داد نمرات کل پرسش‌نامه وومک و 3 زير مجموعة آن ( درد، خشکی و عملکرد ) پس از اجراي تمرينات در گروه تجربي کاهش معناداري داشت (24/0=η ،01/0=p ، 35/7 =1،23F). در حالیکه نمرات کل پرسشنامه وومک و3 زير مجموعه ي آن ( درد، خشکی و عملکرد ) بین گروه کنترل و تجربی تفاوت معناداري نداشت (13/0=p ، 42/2 =1،23F). همچنین نتایج نشان داد نمرات ترس از سقوط پس از اجراي تمرينات در گروه تجربي کاهش معناداري داشت (29/0=η ،005/0=p ، 52/9 =1،23F). در حالیکه نمرات ترس از سقوط بین گروه کنترل و تجربی تفاوت معناداري نداشت (13/0=p ، 37/2 =1،23F).

نتیجه‌گیری: برنامه تمريني فال پروف باتوجه‌به اثرگذاری آن، به مربيان جهت بهبود عملکرد و ترس از سقوط در سالمندان دچار استئوآرتريت زانو، پيشنهاد می‌گردد.

به این مقاله، به صورت زیر استناد کنید:

Sheikh Shoaei H, Bahiraei S. The effect of 8 weeks of fall-proof exercises on function and fear of falling in Older adults women with knee osteoarthritis. Irtiqa Imini Pishgiri Masdumiyat. 2023;11(3):164-184. https://doi.org/10.22037/iipm.v11i3.44602

طراحی و اعتبارسنجی مدل تاب‌آوری تجمعات انبوه انسانی با راهبرد سلامت، ایمنی و محیط‌زیست

مینو صفی پور, مژگان زعیم دار, منوچهر امیدواری, راضی ناصری فر

ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت ها, دوره 11 شماره 3 (1402), 12 March 2024, صفحه 195 - 184
https://doi.org/10.22037/iipm.v11i3.45011

سابقه و هدف: در تجمعات انبوه سلامت مشارکت‌کنندگان ممکن است مورد تهدید قرار بگیرد و عدم توجه به این موضوع می‌تواند پیامدهای ناگواری برای آن‌ها به همراه داشته باشد. مطالعه حاضر باهدف طراحی و اعتبارسنجی مدل تاب‌آوری تجمعات انبوه انسانی با راهبرد سلامت، ایمنی و محیط‌زیست انجام شد.

روش کار: مطالعه حاضر یکی از انواع مطالعات کاربردی می‌باشد که در دو مرحله شامل گردآوری اطلاعات و طراحی پرسشنامه و تحلیل اطلاعات به روش تلفیق ابزار دیمتل  و ای ان پی (روش دنپ) انجام شد. در مرحله دوم از هفت گام مراحل تکنیک دنپ استفاده شد. همچنین در مرحله محاسبه ماتریس ارتباط مستقیم در تکنیک دنپ برای ارزیابی روابط میان معیارها از نظرات خبرگان با استفاده از طیف رتبه بندی 0 تا 4 انجام گردید.

یافته ­ها: بر اساس نتایج مطالعه حاضر چهار بعد تاب‌آوری در تجمعات انبوه شامل شاخص‌های آسیب‌پذیری ، شدت بحران، احتمال بروز بحران و شدت بحران شناسایی شدند. همچنین نتایج سوپر ماتریس‌های موزون نشان داد که در شاخص‌های آسیب‌پذیری، توانمندی، احتمال بروز بحران و شدت بحران به ترتیب معیار عدم امكان اجراي قوانين در شرايط خاص اضطراري، مشاركت زوار در اجراي برنامه‌هاي ارتقاء سلامت، وجود سازه‌های ناپایدار و ناایمن و نقص امكانات حمل‌ونقل جهت افراد سالمند و ناتوان جسمي بالاترین وزن را به خود اختصاص داده‌اند.

نتیجه­ گیری: برای بررسی و برنامه‌ریزی تشکیل و برگزاری تجمعات انسانی با اهداف مقدس و اعتقادی لازم است ارزیابی‌های ریسک و تاب‌آوری در منطقه موردنظر انجام گیرد تا بتوان با به دست آوردن نقاط ضعف آن نسبت به اصلاح آن‌ها اقدام گردد. اجرای این مدل‌ها می‌تواند به ما کمک کند که مهم‌ترین نقطه‌ضعف در افزایش ریسک تجمعات چیست و بهترین روش برای کاهش آن و افزایش تاب‌آوری منطقه برای برگزاری این تجمعات کدام است.

به این مقاله، به صورت زیر استناد کنید:

Safipour M, Zaeimdar M, omidvari M, Naserifar R. Design and validation of the resilience model of mass human gatherings with health, safety and environment strategy. Irtiqa Imini Pishgiri Masdumiyat.  2023;11(1):40-572023;11(3):184-195

بررسی تاب آوری و استرس درک شده پرستاران بالینی و تکنسین های فوریت های پزشکی شاهرود در همه گیری کووید 19

کتایون جهانگیری, مهدی صادقی, بهنام اسبکیان بندپی, آزاده طاهرنژاد, حسن قدسی

ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت ها, دوره 11 شماره 3 (1402), 12 March 2024, صفحه 205 - 196
https://doi.org/10.22037/iipm.v11i3.45138

سابقه و هدف: همه گیری کووید 19منجر به گسترش مشکلات روحی و روانی به ویژه در کارکنان بهداشتی شده است. مطالعه حاضر با هدف تعیین تاب‌آوری، استرس درک شده و عوامل مرتبط با آن در پرستاران بالینی و تکنسین‌های فوریت‌های پزشکی (EMTs) در شرایط همه‌گیری کووید-19 انجام شد.

روش کار: در این مطالعه تحلیلی مقطعی، 163پرستار بالینی و 118 EMTs دانشگاه علوم پزشکی شاهرود در سال 1400 شرکت کردند. ابزار جمع آوری داده ها شامل پرسشنامه ویژگی های جمعیت شناختی، مقیاس تاب آوری کانر- دیویدسون و پرسشنامه استرس ادراک شده کوهن بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و تحلیلی (تحلیل همبستگی پیرسون و رگرسیون لجستیک و آزمون t مستقل) استفاده شد.

یافته ­ها: میانگین سنی  EMTs 44/6±89/33 سال و پرستاران بالینی 70/8±00/33 سال بود. بین میانگین نمرات تاب آوری  (69/0p=) بین دو گروه پرستار و EMTs تفاوت معنی داری وجود نداشت، اما بین میانگین نمرات استرس درک شده تفاوت معنی داری وجود داشت (001/0p=).  بین نمره کل استرس ادراک شده و سن و سابقه کار همبستگی مثبت و معناداری مشاهده شد، اما بین ساعات کار ماهانه کارکنان و نمره استرس درک شده آنها در هر دو گروه پرستاران و تکنسین های اورژانس پیش بیمارستانی همبستگی معنی داری وجود نداشت.

نتیجه ­گیری: با توجه به تأثیر محسوس همه‌گیری کرونا بر سلامت روان و کیفیت کار پرستاران و تکنسین های اورژانس پیش بیمارستانی، لازم است در جهت کاهش استرس و ارتقای تاب‌آوری کارکنان برنامه ریزی شود تا در شرایط رخداد همه گیری ها بتوان از نیروهای مذکور استفاده بهینه نمود.

به این مقاله، به صورت زیر استناد کنید:

Jahangiri K, Sadeghi M, Sbakian Bandpey B, Tahernejad A, Ghodsi H. Resilience and Perceived Stress of Clinical Nurses and Emergency Medical Technicians of Shahrood in the Covid-19 Epidemic. Irtiqa Imini Pishgiri Masdumiyat .2023;11(3):196-205 https://doi.org/10.22037/iipm.v11i3.45138

ارائه ابزار مدیریت ریسک کار با نانومواد مبتنی بر رویکرد دسته‌بندی اقدامات کنترلی

سید حسین نظیری, مصطفی پویاکیان, صدیقه صادق‌حسنی, سمیه فرهنگ دهقان

ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت ها, دوره 11 شماره 3 (1402), 12 March 2024, صفحه 218 - 206
https://doi.org/10.22037/iipm.v11i3.44325

سابقه و هدف: با گسترش کاربردهای نانومواد، ریسک مواجهه در محیط‌های شغلی با مواد خطرناکی که اطلاعات کاملی از آن‌ها برای سلامت انسان وجود ندارد، افزایش می‌یابد. به همین دلیل، ارزیابی ریسک این مواد معمولاً با مشکل مواجه شده و نمی‌توان از روش‌های معمول برای آن‌ها استفاده کرد. ارائه ابزارهایی که بر پایه طبقه‌بندی سطح ریسک توسعه یافته‌اند می‌تواند گام مهمی در راستای حفظ سلامت افراد در کار با نانومواد به‌حساب آید. رویکرد دسته‌بندی اقدامات کنترلی (CB)، یک روش کیفی اثربخش و قابل‌اجرا برای ارزیابی مخاطرات بالقوه سلامتی مرتبط با نانومواد ساخته شده به شمار می‌رود. مطالعه حاضر باهدف به‌کارگیری رویکرد دسته‌بندی اقدامات کنترلی برای ارزیابی مخاطرات به‌منظور مدیریت و کاهش ریسک شغلی ناشی از کار با نانومواد انجام شد.

روش کار: جستجوی منابع جستجو باهدف شناسایی مؤلفه‌های مؤثر بر ریسک بهداشتی در محیط‌های کار با نانومواد، با درنظرگرفتن مخاطرات بالقوه نانومواد ساخته در پایگاه‌های داده Web of Science، Scopus و مراجعی نظیر سازمان بهداشت جهانی (WHO) و سازمان بین‌المللی استاندارد (ISO) انجام شد. پس از بررسی متون، شناسایی مخاطرات مواد شیمیایی و روش‌های مواجهه به هنگام کار با نانومواد به تعیین امتیاز مخاطره و مواجهه بر اساس رویکرد دسته‌بندی اقدامات کنترلی انجامید. همچنین در ادامه، اقدامات کنترلی مرتبط با سطح ریسک شناسایی‌شده، بررسی شدند.

یافته‌ها: امتیاز (دسته) مخاطره بر مبنای رویکرد دسته‌بندی اقدامات کنترلی، به 5 دسته HB1 به عنوان پایین‌ترین تا HB5 به عنوان بالاترین سطح مخاطره انجامید. این طبقه‌بندی براساس اطلاعاتی در رابطه با شاخصه‌هایی همچون سمیت حاد، حساسیت‌زایی، محرک بودن و آسیب به اندام‌های بدن بدست آمد. همچنین، امتیاز (دسته) مواجهه بر مبنای رویکرد دسته‌بندی اقدامات کنترلی به 4 دسته EB1 به عنوان پایین‌ترین تا EB4 به عنوان بالاترین سطح مواجهه انجامید. این طبقه‌بندی براساس اطلاعاتی در رابطه با روش‌های ساخت و توان انتشار انواع مختلف نانومواد با توجه به احتمال وقوع مواجهه بدست آمد. پس از ادغام دسته‌های متناظر با امتیاز مخاطره و مواجهه براساس رویکرد دسته‌بندی اقدامات کنترلی، سطح ریسک به 5 دسته R1 به عنوان کمترین تا R5 به عنوان بالاترین سطح ریسک بدست آمد. بر مبنای رویکرد دسته‌بندی، اقدامات کنترلی متناسب با هر سطح از ریسک شغلی در هنگام کار با نانومواد پیشنهاد شد.

نتیجه‌گیری: ابزار مدیریت ریسک نانومواد بر مبنای رویکرد دسته‌بندی اقدامات کنترلی، روشی آسان و کیفی برای ارزیابی و تصمیم‌گیری در جهت کاهش ریسک کار با نانومواد به شمار می‌رود. در این رویکرد به‌سادگی می‌توان از طریق شناسایی مخاطرات ذاتی یک ماده و پیش‌بینی احتمال مواجهه با آن، به نتایج ارزیابی ریسک دست‌یافت. به‌کارگیری چنین ابزار‌هایی در محیط‌های کار می‌تواند به متخصصان در شناسایی و رفع موانع کمک نموده و امکان برقراری ارتباط با مدیران فراهم نماید.

به این مقاله، به صورت زیر استناد کنید:

Naziri S.H, Pouyakian M, Sadegh Hassani S, Farhang Dehghan S. Providing a risk management tool for handling with nanomaterials based on Control Banding approach.  Irtiqa Imini Pishgiri Masdumiyat.  2023;11(1):40-572023;11(3):210-222

ارزیابی ریسک‌ زیست محیطی در پاندمی کووید- 19 با استفاده از تکنیک آنالیز خطرات(HAZAN): مطالعه تحلیلی - مقطعی در یک بیمارستان

فرشید رضایی, مریم فراهانی, آزیتا بهبهانی نیا, سعید مطهری

ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت ها, دوره 11 شماره 3 (1402), 12 March 2024, صفحه 233 - 219
https://doi.org/10.22037/iipm.v11i3.43834

سابقه و هدف: پاندمی کووید 19 چالش‌های مهمی برای محیط زیست به همراه دارد. یکی از مهمترین این چالشها تولید بیش از حد زباله ها و بیمارستانی می باشد. با توجه به اهمیت مدیریت این آلاینده‌ها شناسایی ریسکهای زیست محیطی ناشی از فعالیتهای بیمارستانی در بحرانهایی همچون کووید 19، ضروری به نظر می‌رسد. هدف از این مطالعه ارزیابی ریسک‌های محیط زیستی ناشی از پاندمی کووید- 19 در محیط بیمارستان می باشد.

روش کار: مطالعه حاضر به‌صورت توصیفی- تحلیلی می باشد. ابتدا به شناسایی منابع خطر محیط زیست اعم از هوا، پساب و زباله پرداخته سپس خطرات موجود با کمک روش ارزیابی ریسک HAZAN رتبه بندی و سطح ریسک آنها مشخص شد. در بخش هوا، دودکش‌های خروجی واحدهای مختلف، در بخش پساب، خروجی نهایی سیستم و در بخش زباله، مراحل تولید تا دفن و امحای زباله مورد آنالیز قرار گرفت. از روشهای مشاهده مستقیم مشاغل، تجربیات کارگران و مصاحبه با مسئولان و سرپرستان استفاده شد.

یافته ­ها: نتایج نشان داد در بخش پساب و هوا رتبه ریسک اکثر فعالیتها برابر با 3 می باشد. هرچند احتمال وقوع آلاینده‌ها در رتبه یک یعنی هر هفته یکبار یا بیشتر می باشد ولی با توجه به میزان شدت آنها (C) رتبه ریسک آنها در رده 3 قرار گرفت. در بخش زباله عدم حمل و نقل مناسب زباله به محل دفن و عدم دفع زباله‌هاي زباله عفونی و شیمیایی  با رعایت نکات بهداشتی در محل دفن با رتبه ریسک 1 و میزان شدت A  از ریسک بالایی برخوردار بودند. همچنین عدم توجه به تفکیک جداگانه زبالههاي قابل بازیافت، استفاده نکردن از تجهیزات حفاظت فردي پرسنل خدماتی جمع‌آوري زباله در رتبه ریسک2 قرار داشت. نتایج نشان داد بیشترین فراوانی رتبه ریسک در بخش‌های هوا(75%)، تصفیه خانه فاضلاب(100%) و زباله(65%) مربوط به رتبه ریسک3 می باشد.

نتیجه ­گیری: با اجرای روش HAZAN در بیمارستان تحت مطالعه بطور نسبی مشخص شد چه خطرات با چه سطح ریسکی در بخش‌های مختلف وجود دارد. با توجه به رتبه ریسک‌های شناسایی شده در بیمارستان شهید لواسانی، لزوم اهمیت به مدیریت زباله بیمارستانی از تولید تا مرحله انتقال و دفع ضروری می باشد.

به این مقاله، به صورت زیر استناد کنید:

Rezaee  F, Farahani M, Behbahaninia A, Motahari S. Environmental risk assessment in the COVID-19 pandemic using The hazard analysis technique (HAZAN): an analytical-cross-sectional study in a hospital. Irtiqa Imini Pishgiri Masdumiyat.  2023;11(3):219-233. https://doi.org/10.22037/iipm.v11i3.43834