حاملگی بدون برنامه یک مشکل جهانی است. در کل جهان در حدود 210 میلیون حاملگی در سال اتفاق میافتد که تخمین زده میشود 38% آنها بدون برنامهاند و 22% از این حاملگیهای بدون برنامه به سقط جنین ختم میشود. حاملگی بدون برنامه، استرس روانی زیادی به زنان و خانوادههایشان و جوامع در کل دنیا تحمیل میکند و با خطرات زیادی برای مادر و جنین همراه است همچنین هزینههای بسیاری برای سرویسهای بهداشتی اجتماعی ایجاد میکند. با وجود گستردگی وسایل و روشهای تنظیم خانواده در جهان، هنوز هم در کل جهان حدود 217 میلیون نیاز برآورده نشده به روشهای پیشگیری از بارداری وجود دارد و زوجهای بسیاری تمایل دارند از تولد فرزند بعدی خود جلوگیری کنند یا آن را به تعویق اندازند، ولی به وسایل جلوگیری دسترسی ندارند و یا به دلایل و موانع فرهنگی، اجتماعی و یا ترس از عوارض، از وسایل پیشگیری از بارداری استفاده نمیکنند. بنابراین تحقیق و بررسی و یافتن روشهای جدیدتر پیشگیری از بارداری یک نیاز همیشگی و دایمی است. انتظار میرود روشهای جدیدتر با فرهنگ، سلیقه و شرایط جسمی و طبّی و موقعیت زندگی زوج سازگارتر باشند.
این مطالعه، یک مطالعه مروری توصیفی بر مبحث روشهای پیشگیری از بارداری تعدادی ازکتب طب سنتی ایرانی است. با مطالعه این کتب مبحث منع باروری در طب سنتی در 9 بخش قابل تقسیمبندی است:
1. تدابیر منع باروری برای مردان (روشهای موضعی) 2. تدابیر منع باروری برای زنان (روشهای موضعی و روشهای سیستمیک) 3. روشهای فوریتی 4. داروهای عقیمی دایمی 5. داروهایی که برای مدتزمان مشخصی عقیمی میآورند 6. بخورات ضد بارداری 7. داروهایی که در زمان قاعدگی مصرف میشوند 8. حالات روحی و جسمی و نحوه انجام نزدیکی 9. توصیههای غذایی قبل از نزدیکی با هدف کاهش قدرت باروری
با بررسی متون طبّ سنتّی مشخّص میشود داروها و مواد مختلفی با شیوههای بسیار متنوّعی جهت پیشگیری از بارداری نسخه میشده است و بسیاری از این داروها ارزان و در دسترس بودهاند. از طرفی روشهای تنظیم خانواده امروزی، هنوز نتوانستهاند همه خانوادههای متقاضی را تحت پوشش قرار دهند و تا رسیدن به روشهای جدیدتر، آسانتر، در دسترستر و کمعارضهتر تحقیقات زیادی لازم است. میتوان با بازنگری بر متون و تحقیق و کارآزماییهای بالینی بر خواص داروهای طبّ سنّتی، به سرنخهای تازهای برای ساخت روشهای جدیدتر پیشگیری از بارداری یا ارتقای روشهای فعلی دست یافت و با ایجاد بارداریهای برنامهریزی شده، نسل بشری را سالمتر، شادابتر و کارآمدتر کرد.