فصلنامه علمی پژوهشی بهداشت در عرصه

زمینه و اهداف: نشت مواد خطرناك در صنایع همواره یكی از عوامل تهدید كننده افراد شاغل و ساكنین اطراف این صنایع و آسیب به محیط زیست می­باشد. به همین دلیل این مطالعه با هدف پیش بینی پیامدهای احتمالی کربن دی سولفید، توسط نرم افزار ALOHA به منظور انجام اقدامات ایمنی مناسب، جهت کاهش پیامدها انجام شد.

مواد و روش‌ها: در این بررسی در ابتدا از نتایج مطالعات HAZOP استفاده شد و بدترین سناریوی ممکن انتخاب گردید. سپس نرم افزار ALOHA جهت مدلسازی سناریوهای احتمالی انتشار کربن دی سولفید از مخزن، مورد استفاده قرار گرفت و در طی انجام این مطالعه کلیه موازین اخلاقی رعایت و مجوزهای مربوطه دریافت گردید.

یافته­ ها: براساس یافته‌ها، در صورت وقوع حادثه، غلظتي از کربن دی سولفید كه به اتاق کنترل می‌رسد، كشنده می‌باشد؛ زيرا تا حدود 600 متر اطراف مخزن غلظت گاز کربن دی سولفید ppm 480 است كه در محدوده AGEL-3 است. در صورت نشت کامل تا فاصله 150 متری مخزن، غلظت کربن دی سولفید به ppm 7800می‌رسد که حدود 60 درصد حداقل غلظت قابل اشتعال این گاز است. فشار موج انفجار تا فاصله 190 متری مخزن حدود psi 3 می­باشد که ممکن است باعث صدمات جدی به افراد شود.

نتیجه ­گیری: عواقب ناشي از سميت دی سولفید کربن در این پالایشگاه یکی از جدي‌ترين خطراتي است كه پرسنل را تهديد مي‌كند. بنابراین تهيه طرح واكنش در شرايط اضطراري نقش مؤثري در محدود نمودن اثرات زيان بار انتشار مواد سمي خواهد داشت.

زمینه و اهداف: نظر به شیوع نسبتا بالای مصرف سیگار در دانشجویان و نقش آگاهی و نگرش در پیشگیری از مصرف سیگار، پژوهش حاضر با هدف تعیین تاثیر آموزش بر آگاهی و نگرش نسبت به مضرات مصرف سیگار میان دانشجویان اجرا گردید.  

مواد و روش‌ها: این مطالعه مداخله‌ای از نوع نیمه ‌تجربی در سال 1395 و در میان 130 نفر از دانشجویان خوابگاهی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران (65 نفر در هر یک از دو گروه مداخله و کنترل) انجام شد. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه مشخصات جمعیتی و زمینه‌ای و پرسشنامه روا و پایای موجود جهت سنجش آگاهی و نگرش نسبت به مضرات مصرف سیگار بود که در دو مرحله قبل و سه ماه پس از مداخله تکمیل گردید. آموزش در این مطالعه در قالب شبکه‌های اجتماعی اجرا و پیام‌های آموزشی طی 6 نوبت به دانشجویان گروه مداخله ارسال گردید. داده‌های گردآوری شده با استفاده از آزمون‌های متناسب و نرم‌افزار SPSS  نسخه 16 تحلیل شدند. تمامی مراحل مطالعه حاضر طبق موازین اخلاقی اجرا گردید.

یافته‌ها: قبل از مداخله، بین متغیرهای جمعیتی و زمینه‌ای، میانگین نمرات آگاهی و نگرش نسبت به مضرات مصرف سیگار در دو گروه، تفاوت معنادار وجود نداشت (p>0.05). پس از مداخله، مقایسه دو گروه نشان داد که میانگین نمرات آگاهی و نگرش نسبت به مضرات مصرف سیگار در گروه مداخله به طور معناداری نسبت به گروه کنترل، تغییر داشته است (p<0.05). 

نتیجه‌گیری: در مداخلات آموزشی جهت ارتقای آگاهی و نگرش نسبت به مضرات مصرف سیگار در دانشجویان، می‌توان از شبکه‌های اجتماعی استفاده کرد.

زمینه واهداف: اساتید ‌مهم ترین عامل درتعلیم‌وتربیت دانشجویان هستندزیرا بر‌اندیشه‌های هزاران نفرتاثیرمی‌گذارند لذا دربهبودکیفیت آموزش نیز نقش مهمی دارند. اساتید با هوش اخلاقي بالا می‌تواننددرسازمان اعتماد، تعهد، انگیزه و رضایت ايجاد كنند.

موادوروش‌ها: پژوهش حاضر، توصیفی تحلیلی و به صورت مقطعی است. تعداد100 نفراز اعضای هیئت علمی، به روش تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزارجمع آوری اطلاعات، دوپرسشنامه‌معتبر40‌ سوالی هوش اخلاقی لنیک وکیل(lennick&kiel) وپرسشنامه 20 سوالی رضایت شغلی مینه ‌سوتا (MSQ) می‌باشد‌که روایی‌و پایایی آنها به ترتیب با ضریب آلفاي كرونباخ 96 و79 درصد سنجیده شده است. نتایج داده‌ها با نرم افزار SPSSنسخه 16جمع آوری و مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت. تمام مراحل تحقيق با رعايت موازين اخلاقي پژوهش انجام گرديد.

یافته‌ها: میانگین هوش اخلاقی و رضایت کلی اساتیدبه ترتیب 75/68و58/16 بود. ۷۷% اساتید ازنظرهوش اخلاقی و76% آنها ازنظررضایت‌شغلی‌درسطح‌خوب‌وبالاتربودند.ضریب‌همبستگی‌پیرسون‌بین‌رضایت‌شغلی‌ و‌ هوش‌اخلاقی‌برابر0.565 بود(p<0.001)، همچنین این ضریب همبستگی درهمه ابعاد رضایت شغلی باهوش اخلاقی مثبت بوده است که نشان دهنده ارتباط مستقیم بین‌این دو متغیر می‌باشد.

نتیجه‌گیری: با توجه به اهمیت رضایت شغلی اعضاء هیئت علمی به عنوان ساختار اصلی نظام آموزش عالی‌کشور ‌و تاثیر هوش اخلاقی در‌افزایش انگیزه آنها جهت تعلیم و تربیت موثر نیروی انسانی براي سیستم‌هاي بهداشت و درمان ، توجه به این امر منجر به توسعه اخلاق مداری براساس ارزش‌هاو اعتقادات و افزایش‌کیفیت آموزش‌ها و بهره وري نیز‌خواهد شد. لذا ضروری است دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور برای فرهنگ‌‌سازی‌و ‌نهادینه ساختن هوش اخلاقی در جامعه دانشگاهی برنامه ریزی نموده و همواره این مهم را سرلوحه اهداف خود قراردهند.  

زمینه و اهداف: امروزه آلودگی هوا در شهرهای بزرگ، به­ عنوان یکی از چالش‌های عمده درآمده است، با توجه به اهمیت تأثیر آلاینده ­های هوا بر سلامتی انسان، بررسی مدل­های پخش آلاینده­­های هوا به ‌منظور تخمین انتشار آلاینده­ها و تاثیر آنها  بر سلامتی انسان از اهمیت خاصی برخوردار است.

مواد و روش­ها: در این پژوهش به بررسی آلودگی هوای ناشی از انتشار آلاینده­های هوای CO،  NO₂و SO₂ در  مجتمع فولاد، که مهم­ترین آلاینده­های ناشی از این صنعت می­باشند، پرداخته می­شود. بدین منظور از مدل­های  AERMOD، به­ منظور بررسی پراکنش آلاینده­ها و سپس با مدل BREEZE AERMOD به بررسی ریسک انتشار آلاینده پرداخته‌ شده است.در نهایت  ارزیابی ریسک استنشاق آلاینده ­های هوا با استفاده از مدل RAIS صورت گرفته است. در طی انجام این مطالعه اطلاعات به ­صورت آماری جمع آوری شده و کلیه موازین اخلاقی رعایت و مجوزهای مربوطه دریافت گردید.

یافته ­ها: با توجه به محاسبات صورت گرفته، اندیس مخاطره تأثير غیرسرطانی استنشاق آلاینده­های هوا در مجتمع فولاد برای کارکنان محوطه 3/7، کارگران 4/8 و کارکنان اداری3/7است که بیش ‌از حد آستانه بوده است و این افراد در معرض مخاطرات ناشی از آلاینده­ها به‌خصوص منواکسید کربن و دی‌اکسید نیتروژن هستند. ساکنین مناطق مجاور با اندیس مخاطره ۲/۰ در خطر کمتری قرار دارند.

نتیجه ­گیری: با توجه به بررسی ریسک انتشار آلاینده‌ها، بیشترین افرادی که در خطر انتشار قرار دارند، کارگران می‌باشند، از سوی دیگر به دلیل نزدیک بودن روستاهای اطراف به محدوده فلرها در اراضی جنوبی سایت، ساکنین این روستاها در معرض مقادیر زیادی از آلاینده‌ها می‌باشند.

زمینه و اهداف: با توجه به روند رو به رشد مصرف دخانیات در میان نوجوانان، انجام مداخلات موثر برای پیشگیری از مصرف دخانیات در این گروه ضروری است. لذا در این پژوهش، ضمن بررسی وضعیت مداخلات پیشگیرانه در خصوص مصرف دخانیات در بین نوجوانان ایرانی به ویژه مداخلات نظریه/الگومحور، در میان دیگر مطالعات ذی‌ربط نیز بررسی و احصاء نموده و از نظر تاثیر/عدم تاثیر دسته بندی نمایند.   

مواد و روش‌ها: این پژوهش یک مطالعه مروری در ادبیات پژوهشی بود. کلید واژه‌های مورد نظر در این مطالعه شامل "دخانیات، سیگار، قلیان" در عنوان و چکیده کلیه مقالات چاپ شده تا آبان ماه سال 1396 در پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی (SID) و Google scholar (به عنوان جستجوگر تکمیلی) بودند. پس از حذف موارد تکراری و بدون ارتباط از میان مقالات استخراج شده، متن کامل مقالات منتخب نهایی با موضوعیت مداخلات پیشگیرانه از مصرف دخانیات در نوجوانان، بررسی و نتایج حاصله در عبارات و جداول دسته بندی شدند.

یافته‌ها: از میان 1078 مقاله استخراج شده، در نهایت تعداد 14 مقاله مورد بررسی قرار گرفتند. مداخلات انجام شده به دو دسته عمده تقسیم شدند. در مجموع در 9 مطالعه، الگوها و نظریه‌های آموزش بهداشت مبنای مداخله بودند و در 5 مطالعه دیگر، از رویکردهای دیگری استفاده شده بود.

نتیجه‌گیری: به رغم تاثیرگذاری هر دو نوع مداخله، مداخلات الگو/نظریه محور بیش از دیگر مداخلات در پیشگیری از مصرف دخانیات مورد استفاده قرار گرفته اند و این امر می‌تواند به دلیل تاثیرگذاری مطلوبتر و روشنتر این نوع مداخلات در تغییر رفتارهای گوناگون حوزه سلامت باشد.

زمینه و اهداف: مدیریت فاضلاب­های تولیدی، نقش مهمی در ارتقاء سلامت بشر و حفظ محیط ­زیست و همچنین دستیابی به توسعه ­پایدار در بخش منابع آبی کشور دارد. برای رسیدن به این هدف ارزیابی انواع منابع آب در دسترس و تهیه راهبردهای مدیریتی برای ساماندهی آنها اهمیت زیادی دارد.

مواد و روش­ها: در این مطالعه برای ارزیابی و ارایه راهبردهای مدیریتی برای ساماندهی فاضلاب روستایی رودبار قصران از تکنیک SWOT استفاده شد. داده­هاي پژوهش با استفاده از بازدیدهای میدانی و تکمیل پرسشنامه گردآوري شد. جامعه پژوهش شامل كارشناسان و مدیران مسلط به وضع موجود مدیریت فاضلاب منطقه بود. در این روش ابتدا عوامل موثر در مدیریت فاضلاب در وضع موجود در منطقه با استفاده از تحلیل سلسله مراتبي بدست آمد. سپس با استفاده از تکنیک SWOT راهبردهای مناسب جهت مدیریت فاضلاب در روستاهای مورد مطالعه تدوین و اولویت­بندی گردید. برای تحلیل داده­ها، از نرم­افزار آماری SPSS16 استفاده شد. همچنین در کلیه مراحل پژوهش موازین اخلاقی رعایت شد و هیچگونه دخل و تصرفی از جانب محقق صورت نگرفت.

یافته ­ها: نتایج بررسی داده‌ها با استفاده از تکنیک SWOT نشان داد که مجموع نمرات ماتریس عوامل درونی 2/298 و مجموع نمرات ماتریس عوامل بیرونی 2/213بود. بر­اساس این نتایج، مدیریت راهبردی فاضلاب روستاهای بخش رودبار قصران به لحاظ موقعیت استراتژیک در منطقه تدافعی قرار دارد و به لحاظ عوامل درونی دارای ضعف و از لحاظ عوامل بیرونی دارای تهدید می‌باشد.

نتیجه ­گیری: در شرایط کنونی، استفاده از راهبردهای تدافعی می­تواند با به حداقل رساندن نقاط ضعف و تهدیدها، مدیریت فاضلاب را تقویت نماید.