مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی

اخلاق، علمى است كه سرچشمه‏هاى اكتساب صفات نيك و راه مبارزه با صفات بد و آثار هر يك را در فرد و جامعه مورد بررسى قرار مى‏دهد.

بى‏شك، بحث‌هاى اخلاقى از زمانى كه انسان گام بر روى زمين گذارد آغاز شد. از حضرت آدم عليه السلام تا ساير پيامبران الهى يكى پس از ديگرى به تهذيب نفوس و تكميل اخلاق كه خمير مايه سعادت انسان‌ها است پرداختند، اما بزرگ‌ترين معلم اخلاق، پيامبر اسلام (ص) می‌باشد كه با شعار «نما بعثت لا تمم مكارم الاخلاق‏» مبعوث شد و خداوند درباره او فرموده است: «وانك لعلى خلق عظيم» اخلاق تو بسيار عظيم و شايسته است قطعا اخلاق نبوی را باید اخلاق قدسی و الهی بشماریم. ازجمله شاخص‌های مهم تمدن اسلامی، نقش محوری اخلاق و معنویات است.جُرجی زیدان، نویسنده مسیحی لبنانی می‌نویسد: از همان ابتدا، مسلمانان با تاکید بر اخلاقیات و معنویات، به آیین اسلام رسمیت و اهمیت دادند و تمدن اسلامی را بر پایه اخلاق و معنویت پایه ریزی کردند.

یک نظام اخلاقی دینی مبتنی بر این ویژگی‌های منحصر به فرد است: اتکا بر وحی، برخورداری از ضمانت اجرایی قوی درونی و همیشگی با اعتقاد به وجود خداوند و باور به معاد» در بردارنده همه عرصه‌های حیات، به دوربودن از سختگیری‌های طاقت‌فرسا، گستردگی منابع اخلاقی اسلامی، قابلیت تطبیق آن با شرایط زمانی و مكانی مختلف، برخورداری از الگوهای اخلاقی چون ائمه اطهار (ع) كه در بدترین شرایط تاریخی بر تعهدات اخلاقی خویش پایداری كرده‌اند، امکان رشد اخلاقی برای همه انسان‌ها به طور مساوی.

مسأله مورد مطالعه در این مقاله، بررسی نقش اخلاق در آموزه‌های دینی، با اشاره به ویژگی‌ها و شاخص‌های آن با استناد به ارزش‌های نهفته در مکتب منبعث از وحی الهی و اخلاق نبوی با بهره‌گیری از شیوه مروری و کتابخانه ای می‌باشد. نتایج مطالعه نیز نشان از ضرورت توجه بیش از پیش به آموزه‌های دینی جهت احیای اخلاق حرفه‌ای و شکوه میراث تمدنی گذشته با بکار بستن اخلاق نبوی دارد و این مهم در گرو ایجاد اخلاق حرفه‌ای در تمامی سازمان‌ها و حرف می‌باشد. الگوسازی اخلاقی به خصوص برای نسل جوان نیز از جمله بایسته‌هایی است که نباید مورد غفلت واقع شود.

مقدمه: بی‌شك ازدواج و تشكيل خانواده، يكي از مهم‌ترين رخداد‌هاي زندگي هر فردي مي‌باشد كه نه تنها براي زن و شوهر، بلكه براي نسل‌‌هاي بعد نيز سرنوشت‌ساز است. رعایت بهداشت دستگاه تناسلی، اهمیت بکارگیری روش‌‌های تنظیم خانواده و انتخاب روش مناسب برای پیشگیری از بارداری در سال‌‌های نخستین زندگی مشترک از جمله مسایل مهم بهداشتی در زندگی زناشویی هستند و در اين راستا مشاوره قبل از ازدواج دارای نقش اساسی است. لذا این پژوهش با هدف تعيين تأثير مشاوره قبل از ازدواج بر میزان آگاهی زوجین مراجعه‌کننده به مركز مشاوره ازدواج شهر ایلام در سال 1387 انجام گرفت.

روش: اين مطالعه به روش مداخله‌اي در دو مرحله قبل و بعد از مشاوره بر روي 300 زن و مرد (150 زوج) مراجعه‌کننده به مركز مشاوره قبل از ازدواج شهر ايلام انجام گرفت. ابزار گردآوري داده‌ها، پرسشنامه با دو بخش خصوصيات فردي و سؤالات بخش آگاهي بود. سؤالات بخش آگاهي در مورد بهداشت باروري، بهداشت تناسلي، تنظيم خانواده و تالاسمي بود. اطلاعات بدست‌آمده با استفاده از نرم‌افزار 16SPSS و آزمون‌هاي آماري کای اسکور و آزمون T مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت.

يافته‌های پژوهش: با توجه به یافته‌ها، میانگین نمره آگاهی شاخص‌های بهداشت باروری (00/0=P و 42/10-T= )، بهداشت تناسلی (00/0=P و10/6-T=) و تنظیم خانواده (00/0=P و 45/10-T= ) در مراحل قبل و بعد از آموزش تفاوت معنی‌داری وجود داشت، ولی در ارتباط با شاخص تالاسمی، تفاوت معنی‌داری بین میانگین نمره آگاهی قبل و بعد از آموزش وجود نداشت (78/0=P و 19/5-T=).

نتيجه‌گيري: آموزش‌هاي ارائه‌شده در مشاوره قبل از ازدواج بر ميزان آگاهي افراد موثر می‌باشد و در مورد تالاسمي نيز سعي شود اطلاعات بيشتر و كاملتري در اختيار زوجين قرار گيرد.

مقدمه: از ديرباز شناخت و درك علل و عوامل تعيين‌كننده يا مؤثر بر سلامتي به ويژه سلامت روان مورد توجه و مطالعه دانشمندان علوم گوناگون بوده است. يكي از سازه‌هايي كه در تعيين سلامت یا بیماری انسان نقش مهمی دارد، استرس است. پژوهشگران منابع مختلف استرس را شناسايي كرده‌اند، اما آنچه در اين بين مايه خوشي و اميدواري است شيوه‌هاي مقابله با استرس است كه به عنوان متغير ميانجي پيامدهاي استرس را تحت تأثير قرار مي‌دهد. در اين پژوهش راهبردهاي مقابله با استرس با سلامت روان مورد بررسي قرار گرفته است.

روش‌ها: در اين پژوهش360 دانشجو (180 پسر، 180 دختر) در مقطع كارشناسي به روش نمونه‌گيري خوشه‌اي چندمرحله‌اي انتخاب شدند. ابزارهاي مورد استفاده در اين پژوهش مقياس «راهبردهاي مقابله‌اي لازاروس» و مقياس سلامت عمومي بودند. داده‌ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و آزمون t آنالیز شدند.

يافته‌ها: نتايج نشان داد كه بين راهبردهاي مقابله‌اي مسأله مدار با سلامت روان رابطه‌ای مثبت و معنی‌دار (P<.05) وجود داشت، ولی بین راهبردهاي مقابله‌اي هيجان‌مدار با سلامت روان رابطه منفي و معنی‌دار بود ( P<.05). همچنين بين جنسیت و ميزان استفاده از راهبردهاي مقابله‌اي رابطه معنی‌داري وجود نداشت.

 نتيجه‌گيري: نتايج اين پژوهش، لزوم توجه به استفاده از راهبردهاي مقابله‌اي مسأله‌مدار در جهت افزايش سلامت روان را مورد تاكيد قرار می‌دهد. همچنين اين نتايج لزوم آموزش اين راهبردها را در جمعيت دانشجويي مورد تاكيد قرار می‌دهد.

مقدمه: سوء مصرف مواد و مسأله اعتیاد، امروزه به یک معضل اجتماعی تبدیل شده است و تمامی جوامع کم و بیش با آن درگیر می‌باشند. یکی از جدیدترین رویکردها به پدیده اعتیاد رویکرد ارتقای سلامت عمومی است که مهم‌ترین راهبردهای آن تاب‌آوری است. تاب‌آوری به این مسأله می‌پردازد که فرد به رغم قرارگرفتن در معرض فشارهای شدید و عوامل خطر می‌تواند توانش اجتماعی خود را بهبود داده و بر مشکلات غلبه کند. این مطالعه با هدف بررسی رابطه تاب‌آوری و سلامت عمومی با آسیب‌پذیری در برابر سوء مصرف مواد انجام شده است.

روش: این مطالعه توصیفی ـ تحلیلی تعداد 400 نفر از دانش‌آموزان مقطع متوسطه شهر ایلام را به منظور بررسی رابطه تاب‌آوری و سلامت روان با آسیب‌پذیری در برابر مواد مورد بررسی قرار داد. از روش نمونه‌گیری خوشه‌اي چندمرحله‌ای و به صورت تصادفی استفاده شد. سپس با استفاده از پرسشنامه‌های تاب‌آوری (CD-RIS)، سلامت عمومی (GHQ-28) و استعداد اعتياد (APS) اطلاعات مورد نظر پژوهش به دست آمد. آزمون‌های تی، ضريب همبستگي و رگرسیون با استفاده از نرم‌افزار SPSS جهت تجزيه و تحليل داده‌ها استفاده گردید. سطح معناداری 5/0 نیز برای تصمیم‌گیری در نظر گرفته شد.

یافته‌های پژوهش: بر اساس یافته‌ها بین آسیب‌پذیری در برابر مواد با تاب‌آوری رابطه منفی (27/0-r= و 018/0=p) و بین سلامت عمومی و آسیب‌پذیری در برابر مواد رابطه معنی‌دار (30/0r= و 001/0>p) وجود داشت. بین سلامت عمومی و تاب‌آوری رابطه مثبت و معنی‌داری (32/0-r= و 001/0>p) بدست آمد. نتایج بدست‌‌آمده ازآزمون رگرسیون نیز نشان دادکه بین تاب‌آوری، آسیب‌پذیری در برابر مواد رابطه معنی‌داری وجود ندارد و بین سلامت عمومی و آسیب‌پذیری در برابر مواد رابطه معنی‌داری (001/0> p < 05/0= ) وجود دارد.

نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که با کاهش میزان سلامت عمومی، آسیب‌پذیری در برابر مواد افزایش می‌یابد. پیشنهاد می‌گردد یافته‌های این تحقیق که مبین اهتمام بیش از پیش به تأمین بهداشت روانی دانش‌آموزان از جهات مختلفی دارد به شناسایی دانش‌آموزان در معرض خطر ارزیابی بالینی منجر گردیده و همچنین برای کاهش هرچه بیشتر مشکلات روانشناختی و خطر سوء مصرف مواد در دانش‌آموزان برنامه‌های مداخله‌ای مناسبتر و جامع‌تری طراحی گردد.

مقدمه: افسردگی یکی از چهار بیماری عمده در دنیا و شایع ترین علت ناتوانی ناشی از بیماری­ها می‌باشد.  افسردگی یکی از علل خودکشی است و از مخرب‌ترین عوارض آن کاهش میل به کار و فعالیت می‌باشد. هدف از انجام اين مطالعه، برآورد ميزان شيوع افسردگي در دانشجویان ايراني به روش متا آناليز مي‌باشد.

روش: جستجو با استفاده از کلید واژه‌های افسردگی در منابع الكترونيك همچون Pub Med، Scopus، MAG Iran، Medlib،  SID انجام شده است. داده‌ها با استفاده از روش متاآنالیز (مدل اثرات تصادفی) تحلیل گردیدند. ناهمگنی مطالعات با استفاده از شاخص I² بررسی شد. داده‌ها با نرم‌افزار Ver.10 STATA تجزیه و تحلیل شدند.

نتایج: در 36 مطالعه انجام‌شده در ايران که در طی سال‌های 1371 تا 89 13و با حجم نمونه 9743 انجام شده‌اند، ميزان شيوع افسردگي در کشور40% (فاصله اطمينان 95%: 33-47) برآورد شد. ميزان شيوع افسردگي در پسران 39% (فاصله اطمينان 95%: 23-56) در دختران 40% (فاصله اطمينان 95%: 53-27)، در دانشجویان مجرد 43% (فاصله اطمينان 95%، صص 58-27). در دانشجویان متأهل 34% (فاصله اطمينان 95%: 18-50) برآورد شد.

نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج مطالعه به طور كلي ميزان شيوع افسردگي در دانشجویان ايران بالا است و در دختران و افراد مجرد بیشتر است که لزوم بررسی چرایی آن در مطالعات بعدی ضروری به نظر می‌رسد.

مقدمه: پدیده اعتیاد و درمان معتادین، نظر متخصصان علوم مختلف را به منظور استفاده از شیوه‌های پیشگیری و درمان به خود جلب کرده است. هدف کلی پژوهش حاضر تأثیر موسیقی درمانی بر کاهش اعتیاد، اضطراب، افسردگی معتادین به مواد مخدر در شهر همدان بود.

روش: این پژوهش کاربردی با شیوه نیمه‌آزمایشی است. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه معتادین به مواد مخدر است که در شهر همدان تحت درمان قرار داشته‌اند، تعداد 60 نفر از معتادین به مواد مخدر مراجعه‌کننده به مرکز به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی تعداد 30 نفر از آن‌ها بعد از همگن سازی از لحاظ متغيرهاي مختلف به گروه کنترل و 30 نفر به گروه آزمایش تخصیص یافتند. برای گروه آزمایش، درمان به مدت 8 ماه و روزانه 5 ساعت به صورت انفرادی انجام می‌شد. گردآوری داده‌ها با پرسشنامه اضطراب، افسردگی و استرس(DASS) و آزمایش میزان مصرف متادون همراه با موسیقی با اجرای پیش و پس آزمون مورد استفاده قرار گرفت.

یافته‌ها: برای تحلیل داده‌ها از روش‌های تحلیل کواریانس چند متغیره، لون وکالموگراف اسمیرونف با استفاده از نرم‌افزار SPSS انجام شد. نتایج به دست آ‌مده نشان داد که موسیقی درمانی موجب کاهش میزان مصرف مواد مخدر و افسردگی، اضطراب و استرس می‌شود.

نتیجه‌گیری: یافته‌هاي پژوهش در تأثیر موسیقی درمانی بر کاهش اعتیاد، اضطراب، افسردگی و استرس معتادین به مواد مخدر نشان می‌دهدکه موسیقی درمانی روش مفيدي در کاهش اعتیاد، اضطراب، افسردگی و استرس معتادین به مواد مخدر می‌باشد. بنابراین این تکنیک می‌تواند در استراتژی درمان به عنوان یکی از شیوه‌های کارآمد در درمان این افراد به کار گرفته شود.

امروزه بحران افسردگی جوامع مختلف را در برگرفته است و از این رو سالیانه هزینه‌های زیادی صرف تحقیق، درمان و نگهداری این بیماران می‌گردد. در ایران نیز تحقیقی که در یکی از بیمارستان‌های روانی دولتی به عمل‌آمده مبین آن است که در سال 1363 برای نگهداری و درمان بیماران 220 میلیون ریال پیش‌بینی شده است که اگر با شرایط کنونی برآورد شود، این رقم به چند برابر افزایش میابد، لذا ضروری است که درباره روش‌های درمانی و پیشگیری از بیماری‌های روانی تحقیقات بیشتری انجام شود تا از صدمات مادی و معنوی به جامعه جلوگیری گردد. نتیجه مطالعات محققین نشان می‌دهد اعتقادات دینی و عمل به آن تأثیر مثبتی بر وضعیت سلامت روحی افراد داشته است. در اوایل قرن 20، فروید و الیز به اثر مذهب بر بهداشت روان شک داشته‌اند. حال آنکه امروزه تحقیقات نشان داده است که در بین عموم مردم، آنانی که بیشتر مذهبی هستند و به دستورالعمل‌های مذهبی توجه دارند عمر طولانی‌تری دارند. و کمتر درگیر عوارض ناشی از استرس‌ها در رخدادهای زندگی می‌شوند و در نتیجه وضعیت روانی بهتر داشته و به افسردگی و رفتارهای عادتی مخاطره‌آمیز کمتر دچار می‌شوند. در مورد مذهب و افسردگی تاکنون صدها تحقیق انجام شده است. دوسوم مطالعات نشان از کاهش علائم افسردگی در افراد مذهبی دارند (شاملو، 1372 ش.).