مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی

چکیده

اخلاق، علمى است كه سرچشمه‏هاى اكتساب صفات نيك و راه مبارزه با صفات بد و آثار هر يك را در فرد و جامعه مورد بررسى قرار مى‏دهد.

بى‏شك، بحث‌هاى اخلاقى از زمانى كه انسان گام بر روى زمين گذارد آغاز شد. از حضرت آدم عليه السلام تا ساير پيامبران الهى يكى پس از ديگرى به تهذيب نفوس و تكميل اخلاق كه خمير مايه سعادت انسان‌ها است پرداختند، اما بزرگ‌ترين معلم اخلاق، پيامبر اسلام (ص) می‌باشد كه با شعار «نما بعثت لا تمم مكارم الاخلاق‏» مبعوث شد و خداوند درباره او فرموده است: «وانك لعلى خلق عظيم» اخلاق تو بسيار عظيم و شايسته است قطعا اخلاق نبوی را باید اخلاق قدسی و الهی بشماریم. ازجمله شاخص‌های مهم تمدن اسلامی، نقش محوری اخلاق و معنویات است.جُرجی زیدان، نویسنده مسیحی لبنانی می‌نویسد: از همان ابتدا، مسلمانان با تاکید بر اخلاقیات و معنویات، به آیین اسلام رسمیت و اهمیت دادند و تمدن اسلامی را بر پایه اخلاق و معنویت پایه ریزی کردند.

یک نظام اخلاقی دینی مبتنی بر این ویژگی‌های منحصر به فرد است: اتکا بر وحی، برخورداری از ضمانت اجرایی قوی درونی و همیشگی با اعتقاد به وجود خداوند و باور به معاد» در بردارنده همه عرصه‌های حیات، به دوربودن از سختگیری‌های طاقت‌فرسا، گستردگی منابع اخلاقی اسلامی، قابلیت تطبیق آن با شرایط زمانی و مكانی مختلف، برخورداری از الگوهای اخلاقی چون ائمه اطهار (ع) كه در بدترین شرایط تاریخی بر تعهدات اخلاقی خویش پایداری كرده‌اند، امکان رشد اخلاقی برای همه انسان‌ها به طور مساوی.

مسأله مورد مطالعه در این مقاله، بررسی نقش اخلاق در آموزه‌های دینی، با اشاره به ویژگی‌ها و شاخص‌های آن با استناد به ارزش‌های نهفته در مکتب منبعث از وحی الهی و اخلاق نبوی با بهره‌گیری از شیوه مروری و کتابخانه ای می‌باشد. نتایج مطالعه نیز نشان از ضرورت توجه بیش از پیش به آموزه‌های دینی جهت احیای اخلاق حرفه‌ای و شکوه میراث تمدنی گذشته با بکار بستن اخلاق نبوی دارد و این مهم در گرو ایجاد اخلاق حرفه‌ای در تمامی سازمان‌ها و حرف می‌باشد. الگوسازی اخلاقی به خصوص برای نسل جوان نیز از جمله بایسته‌هایی است که نباید مورد غفلت واقع شود.