واژههای معادل اضطراب در متون طب سنتی ایران
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 8 شماره 27 (1395),
7 July 2016
,
صفحه 47-72
https://doi.org/10.22037/mhj.v8i27.13181
چکیده
مقدمه: اضطراب از شایعترین اختلالات روانی در جامعه محسوب میشود. در متون طب سنتی ایران مفهوم اضطراب از واژههای مختلفی برداشت میشود. تبیین دقیق مفاهیم این لغات برای تشخیص و درمان صحیحتر این اختلالات ضروری است.
روش: در این مطالعه مروری کیفی، شش واژه مرتبط با اضطراب یعنی «جبن»، «خوف»، «فزع»، «قلق»، «وسواس» و «همّ» با استفاده از متون و لغتنامههای طب سنتی ایران، فرهنگهای لغت معتبر مرجع و کاربردی دوره تمدن اسلامی و کتابهای متأخرین مورد تجزیه و تحلیل محتوایی قرار گرفتهاند.
یافتهها: در این بخش مفاهیم و تعاریف هر واژه کلیدی با رعایت توالی زمانیِ کتب و منابع مورد استفاده، در قالب جداول مجزا تنظیم شد.
بحث و نتيجهگيری: نتایج حاصله بیانگر آن است که «همّ»، فکر و تلاش برای برطرفکردن مسألهای ناخوشایند و به دستآوردن چیزی خوشایند است. «خوف» ترس از مسأله ناخوشایندی است که محتمل است در آینده رخ دهد. «فزع» مرحله شدیدتری از ترس است که فرد قادر به دفع عامل خطر نیست و بیتاب و بیقرار میشود. «قلق» مرحله شدیدتری از فزع است که فرد شدیداً بیقرار است. «جبن» حالتی است ذاتی که فرد از چیزهایی که سایرین از آنها نمیترسند، میترسد و نهایتاً آنچه که از عمل شرّ در نفس واقع میشود، وسواس نامیده شده است. ضمناً تعاریف لغوی واژههای معادل اضطراب غالباً دربردارنده توصیف حالت روانی مرتبط با هر یک از واژگان کلیدی هستند، اما تعاریف طبی آنها غالباً مبین اثرات فیزیولوژیک این حالتها بر بدن میباشند.
- اضطراب؛ همّ؛ خوف؛ مترادف؛ طب سنتی ایران
ارجاع به مقاله
مراجع
Sadock BJ, Kaplan HI, Sadock VA. Kaplan & Sadock's synopsis of psychiatry: behavioral sciences/clinical psychiatry. Translated by Farzin Rezaei. Vol 3, Tehran: Arjmand. 2007; 149-217.
Baxter AJ, Scott KM, Vos T, Whiteford HA. Global prevalence of anxiety disorders: a systematic review and meta-regression. Psychol Med. 2013; 43(5): 897-910.
Merikangas KR, Zhang H, Avenevoli S, Acharyya S, Neuenschwander M, Angst J. Longitudinal trajectories of depression and anxiety in a prospective community study. Arch Gen Psychiatry. 2003; 60(10): 993-1000.
Motavasselian M, Saghebi SA, Nademi MR, Tavakkoli kakhki M. Depression and Dyspepsia: An Implication of Islamic Resources. J Relig Health. 2015; Epub ahead of print.
Tavakkoli Kakhki M, Eslami S, Motavasselian M. Nutrient-rich versus nutrient-poor foods for depressed patients based on Iranian Traditional Medicine resources. Avicenna J of Phytomed. 2015; 5(4): 298-308.
Tavakkoli Kakhki M, Motavasselian M, Mosaddegh M, Esfahani MM, Kamalinejad M, Nematy M, Eslami S. Omega-3 and omega-6 content of medicinal foods for depressed patients: implications from the Iranian Traditional Medicine. Avicenna J of Phytomed. 2014a; 4(4): 225-230.
Tavakkoli Kakhki M, Motavasselian M, Mosaddegh M, Esfahani MM, Kamalinejad M, Nematy M. Food-Based Strategies for Depression Management From Iranian Traditional Medicine Resources. Iran Red Crescent Med J. 2014b; 16(2): e14151.
الفراهيدي، الخليل بن أحمد. کتاب العين. تحقيق مهدي المخزومي و ابراهيم السامرئي. هشت جلد، قم: مؤسسه دار الهجرة، (1409 ق.)، جلد اول، ص 119؛ جلد دوم، ص 130؛ جلد چهارم، صص 284، 312؛ جلد پنجم، ص 26.
ابن سکیت، یعقوب بن اسحاق. تهذیب الألفاظ. بیروت: مكتبة ناشرون، (2005 م.)، ص 176.
العسكري، أبي هلال. الفروق اللغوية. قم: منشورات مكتبة البصيرتي، (1353 ش.)، صص 141، 201-199، 221.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. الذريعة إلي مكارم الشريعة. چاپ دوم، قم: منشورات الرضی، (1393 ق.)، ص 170.
ثعالبی، عبدالملک بن محمد. فقه اللغة و سر العربیة. دو جلدی، قاهره: مکتبه الخانجی، (1418 ق.).
ابن منظور، محمد بن مکرم. لسان العرب. تصحيح امینمحمد عبدالوهاب و محمدصادق عبیدی. پانزده جلدی، بيروت: دار صادر، (1374 ق.)، جلد ششم، ص 254؛ جلد هشتم، ص 251؛ جلد نهم، ص 99؛ جلد دهم، ص 323؛ جلد سیزدهم، ص 84.
طریحی، فخرالدین بن محمد. مجمع البحرین. شش جلدی، تهران: مرتضوی، (1375 ش.)، جلد پنجم، صص 57، 231؛ جلد ششم، صص 189-188.
الحسيني الموسوي الجزايري، نورالدين بن نعمةالله. فروق اللغات في التمييز بين مفاد الكلمات. چاپ دوم، دمشق: مكتب نشر الثقافة الإسلامية، (1408 ق.)، صص 119، 124، 183.
مرتضى زبيدى، محمد بن محمد. تاج العروس من جواهر القاموس. سی و پنج جلدی، جلد هفدهم، بيروت: دار الفكر، (1414 ق.).
عسكري، ابوهلال. الفروق فی اللغه. ترجمه، تعليق و تصحيح محمد علوي مقدم و ابراهيم الدسوقي شتا. مشهد مقدس: انتشارات امور فرهنگي آستان قدس رضوي، (1363 ش.)، صص 51، 141، 136.
لامنس الیسوعی، هنریکوس. فرائد اللغة في الفروق. قاهره: مکتبه الثقافة الدینیه، (1999 م.)، صص 18، 84، 235.
طبرى، على بن سهل. فردوس الحكمة في الطب. بيروت: دار الكتب العلمية، (1423 ق.)، صص 48، 68-67.
ابوزيد بلخی، احمد بن سهل. مصالح الأبدان و الأنفس. قاهره: معهد المخطوطات العربية، (1426 ق.)، ص 251-250، 259.
اهوازی، علی ابن عباس. کامل الصناعه الطبیة. نسخه تصویری کتابخانه آستان قدس رضوی، صص 58، 90، 114، 1299.
اخوینی بخاری، ربیع بن احمد. هدایة المتعلمین فی الطب. چاپ دوم، مشهد مقدس: انتشارات دانشگاه فردوسی، (1371 ش.)، صص 120-117، 246.
طبری، احمد بن محمد. المعالجات البقراطیه. نسخه خطی کتابخانه ملی ملک (نسخه معهد تاریخ العلوم العربیه و الاسلامیه فؤاد سزگین). تهران، شماره ثبت 4474، صص 45-44.
اصفهانی، ابن مندویه. الکافی فی الطب (کفایة). تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی ایران، (1386 ش.)، صص 77، 79.
ابن سینا، حسین بن عبدالله. القانون فی الطب. تحقیق ابراهيم شمسالدین. چهار جلدی، جلد اول، بیروت: نشر مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، (1425 ق.)، صص 113، 126، 145، 169.
ابن سینا، حسین بن عبدالله. تفریح القلوب. ترجمه فارسی رساله ادویه قلبیه ابن سینا. ترجمه خان احمد. تصحيح ظل الرحمن. تهران: مؤسسه مطالعات تاريخ پزشکي، طب اسلامي و مکمل دانشگاه علوم پزشکي و خدمات بهداشتي، درماني ايران، (1383 ش.)، صص 238-237، 270.
كشكرى، يعقوب. كناش في الطب. چاپ اول، تهران: مؤسسه مطالعات تاريخ پزشکي، طب اسلامي و مکمل دانشگاه علوم پزشکي و خدمات بهداشتي، درماني ايران، (1386 ش.)، ص 289.
زهراوى، خلف بن عباس. التصريف لمن عجز عن التأليف. چاپ اول، كويت: مؤسسه الكويت للتقدم العلمي، إدارة الثقافة العلمية، (2004 م.).
مسیحی، ابوسهل. المأة فی الطب (یکصد گفتار ابوسهل مسیحی). تهران: مؤسسه مطالعات تاريخ پزشکي، طب اسلامي و مکمل، دانشگاه علوم پزشکي و خدمات بهداشتي، درماني ايران، (1390 ش.).
ازدى، عبدالله بن محمد. كتاب الماء. تهران: مؤسسه مطالعات تاريخ پزشکي، طب اسلامي و مکمل، دانشگاه علوم پزشکي و خدمات بهداشتي، درماني ايران، (1387 ش.)، صص 234، 433، 966، 1299، 1327.
جرجانی، سیداسماعیل. ذخیره خوارزمشاهی. نسخه سعیدی سیرجانی. تهران: انتشارات فرهنگ ایران، (1355 ش.)، ص 240.
القرشی، علی بن أبی الحزم. الموجز فی الطب. القاهره: لجنه الإحیای التراث الإسلامی، (1986 م.)، ص 44.
ایلاقی. شرح بر قانون. نسخه خطی مجلس شورای اسلامی، شماره ثبت 23875، صص 76-75.
محمود بن محمد، الاملی. شرح قانون. نسخه خطی مجلس شورای اسلامی، شماره ثبت 23867، صص 337-336.
سمرقندى، نجيبالدين. شرح الأسباب و العلامات. شرح نفيس بن عوض كرمانى. جلد اول، قم: جلالالدين، (1387 ش.)، ص 115.
هروى، محمد بن يوسف. بحر الجواهر (معجم الطب الطبيعي). چاپ اول، قم: جلالالدين، (1387 ش.)، صص 111، 312.
هروى، محمد بن يوسف. عين الحيوة. تهران: مؤسسه مطالعات تاريخ پزشکي، طب اسلامي و مکمل، دانشگاه علوم پزشکي و خدمات بهداشتي، درماني ايران، (1386 ش.)، ص 104.
قوصونى، مدين بن عبدالرحمان. قاموس الأطباء و ناموس الألباء. جلد دوم، چاپ اول، دمشق: مجمع اللغة العربية، (1421 ق.)، صص 133-132.
چغمينى، محمود بن محمد. مفرح القلوب (شرح قانونچه). شرح ميرمحمداكبر بن محمد شاه ارزانى. لاهور: مطبعة إسلامية، (1315 ق.)، ص 175.
موسوی، محمدباقر. داروهای قلبی. تصحیح و تحقیق سیدحسین رضوی برقعی. تهران: انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، (1383 ش.)، صص 297-296، 309-307.
شاه ارزانى، ميرمحمداكبر بن محمد. فصول الأعراض (شرح كتاب حدود الأمراض حكيم ارزانى). شرح سيدابوالقاسم قدرتالله قادرى. چاپ اول، تهران: مؤسسه مطالعات تاريخ پزشکي، طب اسلامي و مکمل، دانشگاه علوم پزشکي و خدمات بهداشتي، درماني ايران، (1387 ش.).
نجاتی، محمد. علم النفس: روانشناسی از دیدگاه دانشمندان مسلمان. ترجمه سعید بهشتی. تهران: رشد، (1391 ش.)، صص 21-19.
- چکیده مشاهده شده: 1354 بار
- PDF دانلود شده: 953 بار