مروری بر صُداع در طب ایرانی
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 10 شماره 35 (1397),
11 May 2019
,
صفحه 33-48
https://doi.org/10.22037/mhj.v10i35.21664
چکیده
زمینه و هدف: در حوزه علتشناسی، تشخیص و درمان بیماری سردرد کارهای زیادی انجام گرفته است، اما کماکان از سردرد با عنوان یک اختلال شایع، ناتوانکننده و با هزینه اقتصادی قابل توجهی یاد میشود. میتوان از ظرفیتهای طب سنتی جهت یارینمودن طب رایج در برخورد با این معضل بهره برد.
مواد و روشها: فصول مرتبط با صداع با روش نمونهگیری هدفمند و مبتنی بر معیار از منابع طب ایرانی، «القانون فی الطب»، «کامل الصناعه»، «الحاوی»، «ذخیره خوارزمشاهی»، «شرح قرشی»، «شرح الاسباب و العلامات»، «معالجات عقیلی» و «اکسیر اعظم» مطالعه و جمعبندی گردید. همچنین کتاب سردرد، دستهبندی بینالمللی سردرد و برخی دستورالعملهای درمانی مورد بررسی قرار گرفت. نهایتاً نتایج مورد تحلیل و مقایسه قرار گرفت.
یافتهها: صداع در طب سنتی ایران بر اساس جزء درگیر در سر، مشارکتیبودن یا نبودن، بدنی یا غیر بدنیبودن سبب درد، محل و شدت درد، عوارض ایجاد شده و ساز و کار ایجاد درد، دستهبندی میگردد. بر این اساس بیش از 27 نوع سردرد در منابع ذکر شده است که انواع سوء مزاجات ساده و مادی، خوذه و شقیقه، صداع ناشی از ضعف یا قوت حس سر از آن جمله است. جهت یاری در تشخیص میتوان از ملاکهای تقسیمبندی سردرد در طب سنتی بهره برد. این موارد شامل اصلی یا مشارکتیبودن، مادی یا ساذجبودن، حار یا باردبودن، نوع ماده، وجود یا عدم وجود یبوست، ضعف سیستم مغزی یا حساسیت بیش از حد آن میگردد. درمان مؤثر انواع سردرد با رفع سبب هر یک از انواع میسر میگردد، اما برخی تدابیر در اکثر اقسام صداع موجب تخفیف علائم خواهد شد. این موارد شامل قلّت أکل و شرب، افزایش مدت زمان خواب شب، سکون و آرامش و قلت کلام، پرهیز از محرکات اخلاط و بخارات در بدن، پرهیز از غذاهای نفاخ و بخارزا، و پرهیز از مصرف ترش مزهها میشود.
نتیجهگیری: دستهبندی و روش تشخیص سردرد در طب ایرانی و طب رایج با هم تفاوت دارد، اما درمانهای غیر دارویی همجهت میباشد. با استفاده از مطالب مطرح در طب سنتی میتوان بیماران مبتلا به سردرد را در بهبود سردرد یاری نمود.
- صداع؛ طب سنتی ایران؛ سردرد؛ میگرن
ارجاع به مقاله
مراجع
Stovner L, Hagen K, Jensen R, Katsarava Z, Lipton R, Scher A, et al. The global burden of headache: a documentation of headache prevalence and disability worldwide. Cephalalgia. 2007; 27(3): 193-210.
Vos T, Abajobir AA, Abate KH, Abbafati C, Abbas KM, Abd-Allah F, et al. Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 328 diseases and injuries for 195 countries, 1990-2016: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2016. The Lancet 2016; 390(10100): 1211-1259.
Stokes M, Becker WJ, Lipton RB, Sullivan SD, Wilcox TK, Wells L, et al. Cost of Health Care Among Patients With Chronic and Episodic Migraine in Canada and the USA: Results From the International Burden of Migraine Study (IBMS). Headache 2011; 51(7): 1058-1077.
Olesen J, Goadsby P, Ramadan N, Tfelt-Hansen P, Welch K. The Headaches. 3rd ed. USA: Lippincott Williams & Wilkins; 2006.
Isler H, Koehle PJ. History of the Headache. Edited by Olesen J, Goadsby PJ, Ramadan NM, Tfelt-Hansen P, Welch KMA. The Headaches. 3rd ed. USA: Lippincott Williams & Wilkins; 2006. p.1-7.
Rezayat A, Yavari M. Introducing a new category of headache derived from Iranian traditional medicine. JIITM 2014; 4(4): 322-332.
Fazl Joo S, Keshavarz M, Togha M. Participatory Gastric Headache in the Iranian Traditional Medicine. JIITM 2011; 1(4): 383-390.
Ebn-e-Sina H. Ghanoon fi a-Tteb. 1st ed. Beirut: Daro-Ehyae-Torathel-Arabi; 2005. p.226-249. [Arabic]
Kermani N. Sharh-ol Asbab val-Alamaat. 1st ed. Ghom: Jalalo-ddin; 2008. p.5-53. [Arabic]
Aghili M. Moalejaat. 1st rd. Tehran: Moassese Motaleaate Tarikhe Pezeshki; 2008. p.32-75. [Persian]
International Association for the Study of Pain: Taxonomy. Available at: http://www.iasp-pain.org. Accesssed February 10, 2017.
Victor M, Ropper AH, Adams RD. Adams and Victor’s Principles of Neurology. 10th ed. New York: McGraw-Hill; 2010. p.168-197.
Ahwazi A. Kamelo-Ssenaato-Ttebbiyyah. 1st ed. Ghom: Jalalo-ddin; 2008. p.334-341. [Arabic]
Headache Classification Committee of the International Headache Society (IHS). The International Classification of Headache Disorders. Cephalalgia 2013; 33(9): 629-808.
Penning R, Van Nuland M, Fliervoet LAL, Olivier B, Verster JC. The Pathology of Alcohol Hangover. Current Drug Abuse Reviews 2010; 3(2): 68-75.
Panconesi A. Alcohol and migraine: trigger factor, consumption, mechanisms. A review. J Headache Pain 2008; 9(1): 19-25.
Gharshi A. Sharhe Ghanoon. Tehran: Ketabkhaneh Majles; 1976. p.29-30. [Arabic]
MacGregor EA, Steiner TJ, Davies PTG. Guidelines for All Healthcare Professionals in the Diagnosis and Management of Migraine, Tension-Type, Cluster and Medication-Overuse Headache. British Association for the Study of Headache 2010; 3(1): 1-53.
Zagami AS, Bahra A. Symptomatology of migraines without aura. Edited by Olesen J, Goadsby P, Ramadan N, Tfelt-Hansen P, Welch KMA. The Headaches. 3rd ed. USA: Lippincott Williams & Wilkins; 2006. p.399-405.
Martin PR. Behavioral Management of Migraine Headache Triggers: Learning to Cope with Triggers. Curr Pain Headache Rep 2010; 14(3): 221-227.
Sun-Edelstein C, Mauskop A. Foods and Supplements in the Management of Migraine Headaches. Clin J Pain 2009; 25(5): 446-452.
Kelman L. The triggers or precipitants of the acute migraine attack. Cephalalgia 2007; 27(5): 394-402.
World Health Organization. Neurological Disorders: Public Health Challenges. Geneva, Switzerland: World Health Organization; 2006. p.70-85.
Martin PR. Managing headache triggers: think "coping" not "avoidance". Cephalalgia 2009; 30(5): 634-637.
Becker WJ. Headache Triggers, Lifestyle Factors, and Behavioural Therapies in Migraine-Appendix I. Can J Neurol Sci 2012; 39(Suppl.2): S48-S53.
Campbell JK, Penzien DB, Wall EM. Evidenced-Based Guidelines for Migraine Headache: Behavioral and Physical Treatments. US Headache Consortium 2000; 1(1): 1-29.
Rains JC, Penzien DB, McCrory DC, Gray RN. Behavioral headache treatment: history, review of the empirical literature, and methodological critique. Headache 2005; 45(Suppl2): S92-109.
Sargent JD, Green EE, Walters ED. The use of autogenic feedback training in a pilot study of migraine and tension headaches. Headache 1972; 12(3): 120-124.
Ahn AH. Why does increased exercise decrease migraine? Curr Pain Headache Rep 2013; 17(12): 379-382.
Aydinlar EI, Dikmen PY, Tiftikci A, Saruc M, Aksu M, Gunsoy HG, et al. IgG Based Elimination Diet in Migraine Plus Irritable Bowel Syndrome. Headache 2013; 53(3): 514-525.
- چکیده مشاهده شده: 3444 بار
- PDF دانلود شده: 341 بار