سنخشناسی ادراکات کنشگران نظام درمان از معنویت
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 7 شماره 25 (1394),
23 May 2016
,
صفحه 51-100
https://doi.org/10.22037/mhj.v7i25.12643
چکیده
مقدمه: تعریف سازمان بهداشت جهانی از سلامت ناظر به ملاحظه بعد معنوی انسان، مزید بر ابعاد فیزیولوژیک اوست. با توجه به فقدان اجماع مفهومی روی معنویت در میان صاحبنظران، سنخشناسی ادراکات کنشگران اصلی نظام خدمات بهداشت و درمان از معنویت میتواند به مثابه یک مدخل اساسی در فرآیند تبیین مفهومی آن محسوب گردد.
روش: شرکتکنندگان پژوهش شامل پزشکان، پرستاران، مدرسان اخلاق پزشکی، مددکاران اجتماعی، مدیران بیمارستانی، بیماران و همراهان آنها در بیمارستانهای وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شیراز بودند که به شیوه هدفمند انتخاب شدند. دادهیابی کیفی از طریق بررسی اسناد بیمارستانی و مصاحبه و دادکاوی مطالعه با استفاده از روش تحلیل محتوی انجام شد.
یافتهها: نتایج پژوهش ادراک از معنویت را در قالب مفاهیم «معنویت مبتنی بر هستیشناسی قدسی»، «معنویت انتفاعی متعالی»، «معنویت انتفاعی افقی» در میان ارائهدهندگان و «معنویت آیینی»، «معنویت عرفی و فرهنگی» و «معنویت معطوف به حقوق قانونی» در میان دریافتکنندگان خدمات درمانی نشان داد. در «معنویت مبتنی بر هستیشناسی قدسی» قول و فعل خداوند منبع معنا است. «معنویت انتفاعی متعالی» انگیزههای مقدم بر رفتار را به عنوان «امر برتر» مورد تأکید قرار میدهد. «معنویت انتفاعی افقی» و نیز سنخهای شناساییشده در میان دریافتکنندگان خدمت در مجموع ناظر به تلفیق عرفی و فرهنگی از مبانی عمودی و اجتماعی معنا هستند.
بحث و نتیجهگیری: درهمآمیختگی نسبی مفهوم «معنویت» و «اخلاق» پارهای دلالتهای مهم را در نهادینهسازی آنها در مناسبات پزشکی در بستر فرهنگی جامعه ایرانی ایجاب میکند. کنشگران اجتماعی بر حسب نوع اجتماعیشدن، مصادیق متعددی را حمل بر «معنویت» میکنند. معالوصف، «معنویت»، صرفاً در معنایی که متضمن امور غیر محسوس و عناصر غیر مادی معطوف به «ناظر آرمانی» باشد، میتواند روح آدمی را به استناد مقولاتی همچون «فلسفه سلامت و بیماری» و «معناداری هستی» از چندگانگیهای بلاوجه رایج در جامعهپذیری مدرن، از جمله دوگانه مرگ و زندگی، برهاند و با نائلنمودن آن به «وحدت»، در حکم یک سرمایه معنوی، نقش خود را در مناسبات سلامت و بیماری ایفا نماید. خروج «معنویت» از تلقی ابزارانگارانه فعلی، که صرفاً در شرایط اضطرار بروز پیدا میکند، متضمن تجدید نظر در شیوههای امروزین جامعهپذیری است که طی آن مرگ به حاشیهایترین مرزهای وجودی سوق داده میشود و انواع رویههای تغافل در مواجهه با آن شکل میگیرد؛ ساز و کارهای مذکور، در حالی که در شرایط « سلامت» مبتنی بر غفلتانگاری نسبت به فلسفه حیات هستند، با از دستدادن مدخلیت خود در مناسبات «بیماری»، انسانها را در معناسازی معقول از سلامت، بیماری و مرگ تنها و ناتوان باقی میگذارند.
- معنویت؛ اخلاق؛ سلامت؛ بیماری؛ زیستپزشکی
ارجاع به مقاله
مراجع
Abbaszadeh Jahromi, M. Dezhkam, L. (2013). An introduction to Islamic anthropology (in Persian). Qom: Moaref Publication; 84.
Akbari Lakeh, M. Shamsi Gooshki, E. Abbasi, M. (2010). Spiritual Health in the Program of Medical Science Education. Iranian Journal of Medical Ethics. 4(14): 113-130.
Coser, LA. (1971). Masters of sociological thought. Tanslated into Persain by Mohsen Solasi. Tehran: Elmi Publication; 29.
Dalmida, S. Holstad, G. McDonnell, M. Colleen, D. Laderman, G. (2012). The Meaning and Use of Spirituality Among African American Women Living With HIV/ AIDS. Western Journal of Nursing Research. 34: 736-765.
Faramarz Gharamaleki, A. (2006). Professional ethics (in Persian). 2nd ed. Qom: Majnoon publication; 31, 428.
Flanagan, K. (2007). A Sociology of Spirituality: Theology and Religion in Interdisciplinary perspective. Edited by Kieran Flanagan and Peter Jupp. USA: Ashgate Publishing Company; 1-23.
Frankel, VE. (1997). Man's search for ultimate meaning. Tanslated into Persain by Ahmad Sabouri and Abbas Shamim. Tehran: Ashiyan Publication, pp. 65,159
Holmes, PR. (2007). Spirituality: Some Disciplinary Perspectives. Edited by Kieran Flanagan and Peter Jupp. A Sociology of Spirituality: Theology and Religion in Interdisciplinary perspective, USA: Ashgate Publishing Company; 23-43.
Meraviglia, MG. (1999). Critical analysis of spirituality and its empirical indicators. Journal of Holistic Nursing. 17(1): 18-33.
Mesbah, A. (2010). Analysis of the Concept of Spirituality and the Issue of Meaning. Iranian Journal of Medical Ethics. 4(14): 23-49
Nasr, SH. (2010). In search of the sacred. A Conversation with Seyyed Hossein Nasr on His Life and Thought. Tanslated into Persain by Ramin Jahanbagloo. Tehran: Ney Publication; 244.
Sanei Darreh Bidi, M. (2005). Man's Place in Kant's thought (in Persian). Tehran: Phoenix Publication; 26.
Soroush, AK. (2000). The Restless Nature of the Universe (in Persian). 4th ed. Tehran: Serat Cultural Insitution; 73-76.
Spalek, B. Imtoual, A. (2008). Religion, Spirituality and the social sciences; Challenging Marginalization. Bristol: The Policy Press University of Bristol; 163.
Tavakol, M. Ekhlasi, E. Tabei, SZ. (2015). An Interpretative Study Of Physicians’ Perception Of Spirituality With Special Reference To Its Neglect In Medical Care System. IOSR Journal of Humanities and Social Science. 1(20): 28-29.
Tuck, I. Wallace, D. Pullen, L. (2001). Spirituality and spiritual care provided by Parish nurses. Western Journal of Nursing Research. 23(5): 441-453.
Unamuno, MD. (1912). The tragic sense of life in men and nations. Tanslated into Persain by Bahaoddin Khorramshahi. Tehran: Nahid Publication; 279.
Vandenberghe, F. (2001). La Socidogie George Simmel. Tanslated into Persain by Abdolhossein Nikgohar. Tehran: Totiya Publication; 25.
Varga, I. (2007). Georg Simmel: Religion and Spirituality. Edited by Kieran Flanagan and Peter Jupp. A Sociology of Spirituality: Theology and Religion in Interdisciplinary perspective. USA: Ashgate Publishing Company; pp. 145-161.
Zwingmann, C. Constantin, C. Büssing, A. (2011). Measuring Religiosity/ Spirituality: Theoretical Differentiations and Categorization of Instruments. Religions. 2: 345-357; doi: 10.3390/rel2030345.
- چکیده مشاهده شده: 355 بار
- PDF دانلود شده: 595 بار