بررسی جایگاه بهداشت و درمان تبریز در دوره صفویه (907 – 1148 ق)
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 13 شماره 46 (1400),
7 بهمن 2021
,
صفحه 1-13
https://doi.org/10.22037/mhj.v13i46.34588
چکیده
زمینه و هدف: تبریز از جمله شهرهایی به شمار میرود که در دوره صفویه از اهمیت سیاسی و اقتصادی زیادی برخوردار بود. با وجود این؛ و موقعیت مناسب آب و هوایی و اقدامات پیشگیرانه در حوزه بهداشت شهری و حضور اطبای ماهر و احداث چند بیمارستان به علت عدم تحول جدی در زمینه بهداشت و درمان و نیز شیوع بیماریهای مسری، شهر از نظر بهداشتی و درمانی در شرایط مناسبی قرار نداشته است.
مواد و روشها: مواد اصلی پژوهش حاضر اطلاعات و دادههای منابع تاریخی، سفرنامهها و رسالههای طبی دوره صفویه است. در کنار آنها از تحقیقات جدید صورتگرفته در حوزه بهداشت و پزشکی دوره صفوی استفاده شده است. روش مورد استفاده در این تحقیق توصیفی - تحلیلی بوده و براساس گردآوری دادهها به روش کتابخانهای انجام شده است.
یافتهها: با توجه به اطلاعات موجود به نظر میرسد علیرغم شرایط مناسب آب و هوایی، نبود مشکل کمبود آب و آلایندهها، تحت تأثیر عواملی مانند جنگها، شیوع بیماریهای مسری، تداوم علم و روشهای درمانی ادوار گذشته بدون تحول و تبدیل بیمارستانها به نوانخانه مشکلات چندی در این حوزه وجود داشته است.
ملاحظات اخلاقی: در تدوین این پژوهش، اصل امانتداری و صداقت استناد به متون مورد استفاده، اصالت منابع و پرهیز از جانبداری در مراجعه به متون یا تحلیلها، رعایت شده است.
نتیجهگیری: در مقاله حاضر ابتدا به بررسی عوامل تأثیرگذار بر بهداشت محیط پرداخته شده و سپس اطبا و مراکز درمانی مورد بررسی قرار گرفته و عوامل مثبت و منفی تأثیرگذار بر بهداشت و درمان شهر تبریز در فاصله برآمدن صفویه تا سقوط آن مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.
- بهداشت شهر؛ بیمارستان؛ بیماری های مسری؛ پیشگیری؛ طب
ارجاع به مقاله
مراجع
Algood CL. Safavid medical practice. Tehran: Tehran University; 1987. (Persian).
Mehmannavaz M. Investigating the Place of Superstitious Methods and Beliefs in Safavid Medicine. Medical History. 2020;44(12):1-15. (Persian).
Kafieh R, Rashidi R. The greatest Iranian University Complex (8th A.D./13th C.E.). Medical History. 2016;1(1):131-45. (Persian).
Gorbannejad P, Ayyari M. The survey of medical scribes in the "Safinehy e Tabriz". Medical History. 2018;32(9):19-29. (Persian).
Fardyar M. The history of Tabriz public hospital (Marizkhaneh) (1326-1333 AH). Medical History. 2017;26(8):193-224. (Persian).
Sabzi Dizaj Yekans S. Tabriz at the time of being Capital. Tehran: Shahid Beheshti University literature and Humanism Sciences Faculty; 2009. (Persian).
Khunjy FR, SulŪk al-MulŪk. Correction of Muwahid MA. Tehran: Kharazmi; 1983. (Persian).
Shardin J. Safarnāmiyi Shārdan. Tehran: Tūs; 1996. (Persian).¬
Olearius A. Travelogue of Adam Olearius. Tehran: Abtikari nw; 2006. (Persian).
Uwlyā chalabī M. Uwlyā chalabī Travelogue: iqdām; 1896. (Turkish).
Dalsendri V, Barbaro J, Contarini A, Zeno K, Anjelo J. Venetian Travelogue in Iran. Tehran: Kharazmi; 2002. (Persian).
Dast amoz MJ, Shaghaghi G. Proper disposal of feces and sewage in general environmental health. Aghazadeh M, editor. Tehran: Center for Environmental and Occupational Health; 2008. (Persian).
Husiny MM. Zinat al-Majālis. Tehran: Sanāiy; 1983. (Persian).
Ibni Karbalāyī HH. Ruzāt al-janān wa janāt al- janān. Tabriz: Sutūdi; 2004. (Persian).
Chavijo RG. Embessy to Tamerlan. Tehran: Scientific and cultural; 1972. (Persian).
Gemli Careri GF. Cirodel Nlonodel dottor. Tabriz: Directorate General of Art and Culture of East Azarbāyjan; 1970. (Persian).
Takander F. Aytrprsykvm. Tehran: Iranian Culture Foundation; 1972. (Persian).
Hashry Tabrizi M. Ruziyi Athar. Tabriz: Sutūdi; 1992. (Persian).
khunjy F. Tarikh alam araya Amyni. Tehran: Myrathi Maktwb; 2003. (Persian).
Walih Qazwini Isfahani MY. Khuld-i Barin. Tehran: Endowof Foundation of maḥmwd Afshar; 1993. (Persian).
Munshi Kazwini B. Djawahir Al-Akhbar. Tehran: Mirathi Maktub; 2000. (Persian).
Qummi A. Khulasat al-Tavarikh. Vol. 1. Tehran: Tehran University; 2004. (Persian).
Bidlysi S. Sharaf- Nami. Tehran: Asatiyr; 1998. (Persian).
Rumlu H. Ahsan al-Tavarykh. Tehran: Asatyr; 2005. (Persian).
Shamlu w. Qisas al-khaqany. Tehran: Ministry of Culture and Islamic Guidance; 1996. (Persian).
Qummī A. Khulāsat al-Tavārīkh. Vol. 2. Tehran: Tehran University; 2004. (Persian).
Qazwini Y. Lub al- Tawarikh. Tehran: Association of Cultural Works and Honors; 2007. (Persian).
Walih Qazwini Isfahsni MY. Iran during the reign of Shah Safi and Shah Abbasi II. Tehran: Association of Pure and Cultural Honors; 2003. (Persian).
Wahyd Qazwini M. Tarykh-i Jahan-ara-yi Abbasy. Tehran: The Institute of Humanities and Cultural Studies; 2004. (Persian).
Husiyni khatunabady H. Waqa al-sinyn wal-wam. Tehran: islamyi; 1974. (Persian).
Dellavalle P. cose e parole nei viaggidi pitro dellavalle. Tehran: Scientific and cultural; 2005. (Persian).
Munsh Turkaman IB. Tārikh-i'ālam-ārā-yi Abbāsī. Afshār I, editor. Vol 1. Tehran: Amīr Kabīr; 2003. (Persian).
Munsh Turkaman IB. Tārikh-i'ālam-ārā-yi Abbāsī. Afshār I, editor. Vol 3. Tehran: Amīr Kabīr; 2003. (Persian).
Babazadi V. Dorland’s Pocket Medical Dictionary. Tehran: Dorland; 2004. (Persian).
Imam Sajad AH. Sahifeh sajādieh. Qom: Religion of Knowledge; 2000. (Persian).
Figueroa DG. Travelogue Dan Garcia DeSilva Figueroa. Tehran: Nashri Nuw; 1984. (Persian).
Bell J. Ajourney from sT. Petersburg in Russia, to Ispahan in Persia. Tabriz: Bāhār dukht; 2020. (Persian).
Ta‘lîkî-zâde MS. Tebrîzi̇yye. Hazırlayan bülent özkuzugüdenli̇, Yüksek lisans tezi. İstanbul: Marmara üni̇versi̇tesi̇sosyal bi̇li̇mler ensti̇tüsü; 2005. (Turkish).
Selâni̇kî m. Tari̇h-i̇ selân i̇ki̇. Hazirlayan mehmeti̇pşi̇rli̇. Ankara: Türk tari̇h kurumu; 1999. (Turkish).
Kamālibn nwr K. Kitābi Tiby. Tehran: Library of Parliament.
Qāṭiʿ qazwyny A. Fawāyid al- afḍalyi. Tehran: Library of Parliament. (Persian).
Tavernier JB. Tavernier Travel. Tehran: Nīlῡfar; 2011. (Persian).
Savory R. Iran under the safavids, ʿzyzy K. Tehran: markaz; 1995. (Persian).
Jafarian R. The Safavids in the Arenas of religion, culture and politics. Qum: Institute of Hawzeh and University; 2000. (Persian).
Roymar HR. The safsvid Period. Tehran: Jami; 2001. (Persian).
Mādal-dyni shyrāzy MM. Risāliyi Afyūnyi. Sādiqpur O, editor. Tehran: al-maʿy; 2009.
Tarbyat MA. Scientists of Azaerbaijan. Tehran: n.pn; n.d. (Persian).
Khabiry M, Ahan sazan R, Ahan sazan H. Iranian Physicians in the Ottman Empire (from the 9 th to 12 th). Journal of Research on History of Medicine. 2018;7(2):97. (Persian).
Sādigy A. Majmʿ al-khawāṣ. Tabriz: Srwsh; 1948. (Persian).
Uwḥady balyāny TM. ʿarafāt al-ʿāshigyn wa ʿaraṣāt al-ʿārifyn. ṣāḥibkāry D, Fakhr ahmad A, editors. Tehran: Myras maktwb; 2010. (Persian).
Naṣrābādy M. Tadhkiriyi Naṣrābādy. Dastgirdy W, editor. Tehran: Arnaghān; 1938. (Persian).
Sammyrza. Tuhfiy Samy. Dastgirdy W, editor. Tehran: Arnaghān; 1935. (Persian).
Floor WM. Hospitals in Iran and India 1500- 1950. Bushehr: Bushehr University of Medical Sciences; 2014. (Persian).
- چکیده مشاهده شده: 364 بار
- pdf دانلود شده: 230 بار