بیمارستان عضدی شیراز و نقش آن در پیشبرد دانش پزشکی
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 13 شماره 46 (1400),
7 بهمن 2021
,
صفحه 1-17
https://doi.org/10.22037/mhj.v13i46.32940
چکیده
زمینه و هدف: با قدرتگيري آلبويه و دستيابي این خاندان بر بخشهاي مرکزی و غربي جهان اسلام به خصوص بغداد و شيراز، كه اصليترين مراكز تحت حكومت آلبويه بودند، روند فعاليتهای پزشكي و بهداشتي ازجمله ساخت و تجهيز بيمارستان شتاب بيشتري یافت. ازجمله این مراکز، بیمارستان عضدی شیراز بود که در سال 360 ق. و به دستور عضدالدوله دیلمی بنا شد و بنیانگذار حوزه طبی شیراز گردید. علیرغم اهمیت این بیمارستان، اطلاعات مدون محدودی پیرامون آن وجود دارد که ضرورت انجام پژوهشی گسترده را آشکار میسازد. بر همين اساس شناخت جايگاه پزشكي این بیمارستان به عنوان حلقه استمرار پيوند دانش پزشكي جندیشاپوری به دوران اسلامي از اهميت به سزايي برخوردار است. از اين رو هدف از اين مطالعه ترسيم وضعيت اين بیمارستان بر اساس منابع موجود تاریخی است.
مواد و روشها: در اين پژوهش با روش توصيفى تحليلى، بیمارستان عضدی شیراز از جنبههاي ساختاری و تشکیلاتی چون كاركردهاى درمانى و آموزشى بررسی شد.
یافتهها: نتايج اين بررسی نشان مىدهد كه بیمارستان عضدی شیراز به سبک بیمارستان جندیشاپور اداره میشد و در امور داخلي و تشكيلات سازماني خود داراي سلسله مراتب و بخشهاي مختلفي بود که به مرور زمان و با بهرهمندي از دستاوردهاي پزشكي حاصل شده بود. این بیمارستان با برخوردارى از پشتوانه مالی دولتی و حمایت خیرین سالها پابرجا بود و در طول دوران فعالیت خود به واسطه کتابخانه بزرگ آن مطرح میشد. نيز اين بیمارستان در انتقال دستاوردهاى علمى و پژوهشى و تربیت پزشکان برجستهای چون ابوماهر شیرازی و علی بن عباس اهوازی مؤثر بود.
نتیجهگیری: نتايج تحقيق بيانگر آن است كه حمايتهاي عضدالدوله دیلمی موجبات ارتقای سطح بهداشت و درمان طی دوران حکومت آلبویه در شیراز را به همراه داشت که پیامد آن جذب دانشمندان و پزشكان برجسته و انتقال اطلاعات طبي آنان از طريق کتب طبی و حفظ آنها به صورت تأليف و ترجمه بود.
- تاریخ پزشکی؛ عضدالدوله فناخسرو؛ بیمارستان عضدی؛ شیراز
ارجاع به مقاله
مراجع
Najm Abadi M, The History of Medicine in Iran (Until the advent of Islam Mughal era). Tehran: Institute of Tehran University Publications and Printing, 1996: 8, 69, 159, 775. [Persian]
Kaviyani Pooya H. Internal Organization of Hospitals in Al-buoys Era. MEDICAL HISTORY 2010;2(4): 47-68. [Persian]
Cyril E, A Medical History of Persia and the Eastern Caliphate. (Translation). Forghani B, ed. Tehran: Amirkabir, 2008: 6, 10, 11, 55, 157, 202, 346.
Ebn al-ʿEbrī. Moḵtaṣar taʾrīḵ al-dowal. (Translation). Taj Pur M, Reyazi H, ed. Tehran: Etelaat, 1986: 238.
Esmaeili HAT, Niya MH. The Role and Position of Baghdad Azodi Hospital in Historical Medical Developments in Iraq in the Fourth Century AH. Medical History 2020;239-254. [Persian]
Azimi R, Hospitals of Buyid Dynasty. jiitm 2012; 3(3): 369-376. [Persian]
Zarkoub Shirazi. Shiraznameh. Vaez Javadi E, ed. Tehran: Boniad Farhang Iran, 1961: 51. [Persian]
Zidan J. Islamic civilization. (Translation). Javaherkalam A, ed. Tehran: Amirkabir, 2001: 608, 610
Mohadesi A. History of Medicine in Buwayhid. Tabriz: Ahrar, 1998: 62. [Persian]
Ahmadi SA, Zargaran A. Azodi hospital and university in Shiraz (10th–14th century AD). Res Hist Med 2012; 1(2).
Isaibak A. History of hospitals in Islam. (Translation). kasaei N, ed. Tehran: Scientific and Cultural Publications, 1992: 22-30.
Dehkhoda A. Dehkhoda Dictionary. Tehran: Tehran University of Sciences, 1998. [Persian]
Esposito JL. The Oxford dictionary of Islam. New York: Oxford University Press, 2003.
Safa Z. Perspective of Iranian culture and its international influence. Tehran: Helmand, 1997: 85. [Persian]
Ibn Jobeir M. Ibn Jubayr's travelogue. (Translation). Atabaki P, ed. Mashhad: Astan Quds Razavi Publications, 1991.
Dashti R. Investigating the Structure and Organization of Hospitals in Islamic Civilization (From the middle of the second century to the middle of the eighth century AH). ijme 2020;13(1): 75-90. [Persian]
Ibn Miskawayh. Tajārib al-Umam. (Translation). Monzavi AN, ed. Tehran: Tous, 1998: 477 (vol 2), 373-4 (vol 5), 120 (vol 6).
al-Mas'oodi. Murooj uz-Zahab va Ma'adin ul-Jauhar. (Translation). Payandeh A, ed. Tehran: elmifarhangi, 1999: 182 (vol 3), 256 (vol 2).
Ibn Jouzi. Al-montazam. Beirut: Dar-ul-Kotob Al-Elmieh, 1991: 113-16 (vol 7). [Arabic]
Ibn Kasir Dameshghi. al-badaieh val- Nahaieh. Beirut: Dar-ul-Fekr, 1987. [Arabic]
Ibn Balkhi. Farsnameh. Behrouzi AN, ed. Shiraz: Etehadieh Matbuati Fars, 1964. [Persian]
Modanlou H. Historical evidence for the origin of teaching hospital, medical school and the rise of academic medicine. Journal of Perinatology 2011;31(4): 236-9.
Tajbakhsh H. The history of the Iranian hospitals. Tehran: Pazhouheshgah Oloum Ensani va Motaleat Farhangi, 2000: 92, 6-7. [Persian]
Shaabani DI, Mashayekhi MJ. Scientific position of Jundishapoor school. Biquarterly Journal Sokhanetarikh 2016;10(23): 117-37. [Persian]
Sarmadi M. History of Medicine and Treatment in the World. Vol. 1. Tehran: Sarmadi Publications, 1999. [Persian]
Kaviyani Pooya H. Hospitals and Medical Centers in Iran: An Attitude towards Physicians and Medical Conditions from the Beginning to Constitutional Period. Tehran: AmirKabir Publications, 2015. [Persian]
Durant W, William J. The Middle East: The Pillar of Civilization (The Age of Iman). Vol.2. (Translation). Aram A, ed. Tehran: Islamic Educational Publishing Organization, 1994.
Nasr SH. Science and Civilization in Islam. Tehran: Andisheh Publication, House, 1971. [Persian]
Ibn Abi Osaibaeh. Oyun Al;-Anba Fi Tabaghat Al-Ateba. Germany: Frankfvrd, 1996: 368. [Arabic]
Ghorbani lahiji Z. History of Islamic culture and civilization. Tehran: Office of Islamic Culture Publication, 1977: 196. [Persian]
Maki MK. Islamic Civilization in the Abbasid era. Tehran: Samt, 2004: 131, 352, 354. [Persian]
Zarrinkoob A. Islam repertoire. Tehran: Amirkabir, 1991: 57, 58. [Persian]
Metz A. Islamic civilization in the fourth century Or the Islamic Renaissance.Vol.2. (Translation). Zakavati Gharagozlou AZ, ed. Tehran: Amirkabir, 1986: 58, 420.
Christensen AE. L’Iran sous les Sassanides. (Translation). Yasemi R, ed. Tehran: Negah, 2005.
Ibn vazeh Yaqubi. Al-Buldan. (Translation). Ayatee MI, ed. Tehran: Translation and Publication Book, 1956: 142.
Ibn al-Athir. Al-Kāmil fī al-tārīkh. Vol.7. Beyrout: Darolkotob-e- Elmiyeh, 1987: 90, 91. [Arabic]
Seyyedi SH. A linguistic approach to Arabic syntax. Mashhad: Ferdowsi University of Mashhad Publications, 2008: 152. [Persian]
Hossein Hashemi Z, Kasiri M, Montazerolghaem A, Zargaran A, Boosaeidi F. Analyzing the characteristics of the school of Persian medicine. jiitm 2020;10(4): 363-78. [Persian]
Golshani A, Foruzani A, Ghafouri Z, Kevenjoun N. Shiraz Medical Doctrine from Al-Bouyeh Period to Beginning of Safavid dynasty. jiitm 2012;3(3): 341-50. [Persian]
Golshani AR, Hajianpour H. Shiraz Medical Doctrine from Safavid Period to Beginning of Qajar dynasty. jiitm 2013;4(1): 67-78. [Persian]
Damirchi Sh. History of Islamic Culture and Civilization. Ghom: Maaref Publications, 2011. [Persian]
Moghaddasi. Ahsan al Taghasim fi Marefat al Aghalim. (Translation). Monzavi AN, ed. Tehran: Moalefan va Motarjeman, 1982.
Taghvaei F, EmamiKhoei MT. A Survey of the Scientific and Cultural Aspects of Dār alshifain the Mongol Period. IRHJ 2014;7(1): 1-26. [Persian]
Hamdallah Mustawfi. Nuzhat al-qulub. Dabirsiyaghi M, ed. Qazvin: Hadis-e-Emrooz, 2002: 149-50. [Persian]
Velayati AA. Dynamics of Islamic Culture and Civilization.Vol.1. Tehran: Research Services and Document Center, 2004. [Persian]
HinduShah Nakhjavani. Dastor al-Katab. Ali Oghli Alizadeh, A K, ed. Moscow: Academy of Sciences of the Soviet Socialist Republic of Azerbaijan, Institute of Oriental Studies, 1976. [Persian]
Ragab A. The Medieval Islamic Hospital: Medicine, Religion, and Charity. New York: First Published Cambridge University Press, 2015.
Ravandi M. Tarikh-e Ejtemaei-ye Iran. Tehran: Negah, 1999. [Persian]
Jafari Y. In the context of Muslim history. Tehran: Office of Islamic Culture Publication, 1992. [Persian]
Golshani SA. Abu Maher Shirazi: the founder of Shiraz medical doctrine. Journal of Research on History of Medicine 2012;1(1): 17-20. [Persian]
Mir MT. Pars famous physicians. Shiraz: Shiraz University Press, 1984. [Persian]
Sami A. Shiraz, Shahr-e-Javidan. Shiraz: Navid press, 1985: 457, 588, 589. [Persian]
- چکیده مشاهده شده: 865 بار
- pdf دانلود شده: 297 بار