بیماری مالاریا در ایالت فارس در دوره قاجار (1925-1789 م.)
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 12 شماره 44 (1399),
10 آبان 2020
,
صفحه 1-12
https://doi.org/10.22037/mhj.v12i44.31153
چکیده
زمینه و هدف: مالاریا یا تب نوبه بیماری که عامل آن تکسلولی به نام پلاسمودیوم و توسط پشه آنوفل به انسان منتقل میشود. مالاریا یکی از بیماریهای بومی ایران بود و سالیانه 40-30 درصد مرگ و میرها به این اختصاص داشت. بیماری در خراسان و مازندران و کرمان کانونهای پراکندهای را به وجود آورده بود، یکی از مناطقی که به آن کمتر پرداخته شده، منطقه ایالت فارس در جنوب ایران است. جغرافیای بیماری مالاریا از شیراز آغاز میشد، چنانکه هواي شهر شیراز در تابستان گرم و با عفونت همراه بود که این امر باعث بروز انواع بیماریهایی چون مالاریا میگردید، به گونهاي که مالاریا در این شهر بیداد میکرد. در دیگر نقاط فارس که به عنوان مناطقی که بیماری مالاریا شدت داشت، در شمال فارس از نقاطي که خرما در آنجا ميرویید، شروع ميشد و تا سواحل خلیج فارس ادامه ميیافت و در نواحي جنوبيتر به ویژه بندر بوشهر شدت آن زیادتر بود. در نواحي لار و لارستان حشرات انتقالدهنده بیماری، بسیار وجود داشتند.
مواد و روشها: ﺭﻭﺵ به کارگرفتهشده در ﺍﻳﻦ ﭘﮋﻭﻫﺶ، ﺭﻭﺵ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪﺍﻱ ﻭ ﭘﮋﻭﻫﺸﻲ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ (Historical Research) ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺗﺎﺭﻳﺦﻧﮕﺎﺭﺍﻧﻪ ﻭ ﺷﻴﻮﻩﺍﻱ روایی ﻛﻪ ﺩﺭ ﻋﻠﻮﻡ ﺍﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﺮﺳﻮﻡ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ، ﺑﻪ ﺑﺮﺭﺳﻲ بیماری مالاریا در فارس در دوره قاجار دارد.
یافتهها: مالاريا از جمله مهمترين بيماريهاي شايع در ایالت فارس در دوره قاجار بوده است و تلفات بسياري نيز به بار ميآورد. در اين مقاله جنبههاي گوناگون اين بيماري را به کمک منابع تاریخی، روزنامهها و اسناد مورد بررسي قرار میگیرد.
ملاحظات اخلاقی: کمیته اخلاقی گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دکتر علی شریعتی از دانشگاه فردوسی این مطالعه را تأیید کرد.
نتیجهگیری: در این مقاله با بررسی بیماری مالاریا در مکان جغرافیای ایالت فارس و در دوره قاجار (1925-1789 م.) میپردازیم. ابتدا اهمیت آسیبشناسی تاریخ بیماری مالاریا در ایران مورد بررسی قرار گرفت و سپس به بررسی نقش شیوع بیمارى مالاریا به عنوان عاملی که سبب تلفات انسانی در منطقه جنوب ایران و ایالت فارس بوده را مورد بررسى و تحلیل قرار دادیم.
- بیمارى مالاریا؛ تب نوبه؛ دوره قاجار؛ ایران؛ فارس؛ شیراز
ارجاع به مقاله
مراجع
Nematollahi SR, Golshani SA. Social History of Medicine and Public Health in Iran`s Naseri era. Tehran: Mirmah; 2015. p.175-184. [Persian]
Saebi E. Textbook of clinical parasitology: Protozoal diseases in Iran. Tehran: Hayan; 2003. p.273. [Persian]
Fio C. Fragoso, Monardes and pre-Chinchonian knowledge of Cinchona. Archives of Natural History 1995; 22(2): 169-181.
Katz FF. On the Centenary of Sir Ronald Ross's Discovery of the Role of the Mosquito in the Life Cycle of the Malaria Parasite. Journal of Medical Biography 2016; 5(4): 200-204.
Iran Newspaper. 1880. No.428 p.4. [Persian]
Rochechouart JD. Khāṭirāt-i ṣafar-i Īrān. Translated lated by Tavakoli M. Tehran: Ney; 1999. p.51. [Persian]
Orsolle E. Biography of the Caucasus and Iran. Translated lated by Saeedi AA. Tehran: Zavar; 1974. p.26-31. [Persian]
Sir Layard AH. Early adventures in Persia Susiana and Babylonia. Translated lated by Amiri M. Tehran: Vahid; 1988. p.136-154. [Persian]
Serena C. The People and Sights of Iran. Translated by Samiei GH. Tehran: Nashre Now; 1984. p.16-17. [Persian]
Saeedi Sirjani AA. Vaqiye Ittifaqiyeh (Reports of British secretaries in the southern provinces of Iran from 1291-1322 AH). Tehran: Novin; 1984. p.164-247, 321, 490-491. [Persian]
Iran Newspaper. 1882. No.394 p.3. [Persian]
Iran Newspaper. 1882. No.496 p.2. [Persian]
Illustrated Medicine Newspaper. 1884. No.526 p.10. [Persian]
Dieulafoy J. Safarnameh Madam Dieulafoy. Translated by Farahvashi H. Tehran: Kayam; 1983. p.481-486. [Persian]
Khosrobeigi H, Ghalavand Z. Political Divisions and Organizational Structure of Farsin Qajar Era (1797-1895). Biannual Research Journal of Iran Local Histories 2016; 4(2): 41-51.
Iran Newspaper. 1884. No.526 p.3-4. [Persian]
Chuikof VI. Seyahtnameh Chuikof. Translated by Masehi A. Tehran: Amir Kabir; 1979. p.29. [Persian]
Brugsch HK. Safari be Darbar Soltaneh Sahebqeran: 1859-1861. Translated by Kurdbacheh. Tehran: Etelaat; 1988. p.466-467. [Persian]
Iran Newspaper. 1882. No.499 p.3. [Persian]
Iran Newspaper. 1883. No.518 p.3. [Persian]
Iran Newspaper. 1883. No.528 p.3. [Persian]
Iran Newspaper. 1883. No.524 p.3. [Persian]
Iran Newspaper. 1884. No.553 p.3. [Persian]
Iran Newspaper. 1884. No.558 p.3. [Persian]
Iran Newspaper. 1884. No.560 p.4. [Persian]
Iran Newspaper. 1884 No.561 p.3-4. [Persian]
Iran Newspaper. 1884. No.562 p.2-4. [Persian]
Iran Newspaper. 1885. No.565 p.3-4. [Persian]
Iran Newspaper. 1885. No.566 p.3-4. [Persian]
Iran Newspaper. 1885. No.568 p.2. [Persian]
Iran Newspaper. 1885. No.568 p.2-3. [Persian]
Iran Newspaper. 1885. No.578 p.2. [Persian]
Curzon GN. Persia and the Persian Question. Translated by Vahid-Mazandarani GH. Tehran: Elmi va Farhangi; 2001. Vol.2 p.135. [Persian]
Polak JE. Safarnameh Polak. Translated by Jahandari K. Tehran: Khavarzami; 1989. p.123. [Persian]
Iran Newspaper. 1885. No.581 p.3. [Persian]
Iran Newspaper. 1885. No.585 p.3. [Persian]
Iran Newspaper. 1886. No.593 p.2. [Persian]
Iran Newspaper. 1886. No.596 p.3. [Persian]
Iran Newspaper. 1886. No.602 p.3. [Persian]
Iran Newspaper. 1886. No.612 p.3. [Persian]
Iran Newspaper. 1887. No.613 p.4. [Persian]
Iran Newspaper. 1887. No.622 p.3. [Persian]
Iran Newspaper. 1887. No.631 p.3. [Persian]
Iran Newspaper. 1887. No.639 p.3. [Persian]
National Library of Iran, Document letter. Available at: http://dl.nlai.ir/UI/04cf58f1-65b3-4f95-945a-694c35c8c2ab/catalogue.aspx. Accessed on 2020.
Jackson AVW. Persia, past and Present. Translated by Amiri M, Badreaee F. Tehran: Khavarzami; 1973. p.375. [Persian]
Rostam al-Hokama Asef MH. Rostam al-Tavarich. Edited by Mehrabadi M. Tehran: Donyay Ketab; 2003. p.321-352. [Persian]
Furukawa N. Travels of Nobuyoshi Furukawa member of the general staff the deputy of and first embassy of Japan to Persian. Translated by Kinj E, Rajabzadeh H. Tehran: Society for the National Heritage of Iran; 2005. p.53, 213. [Persian]
- چکیده مشاهده شده: 431 بار
- pdf دانلود شده: 237 بار