بررسی و تبیین مسأله پیامدگرایی و تکلیفگرایی در آموزههای اسلامی
مجله اخلاق زیستی- علمی پژوهشی,
دوره 6 شماره 19 (1395),
22 مهر 2016
,
صفحه 7-25
https://doi.org/10.22037/bioeth.v6i19.13928
چکیده
یکی از مباحث بسیار مهم در اخلاق هنجاری بررسی و تبیین مسأله غایتگرایی و وظیفهگرایی است. اندیشمندان بسیاری در غرب و عالم اسلام (تا حدودی) بر روی این مسأله متمرکز شده و تحقیقاتی نیز از خود بر جای گذاشتهاند. مسأله غایتگرایی و وظیفهگرایی از جمله مسائل ارزشمندی است که میتواند سرآغاز انجام پژوهشهای کاربردی در آموزههای دین مبین اسلام، بالاخص در حیطه اخلاق گردد. اینکه گزارههای اخلاقی دین اسلام ناظر بر پیامدگرایی یا تکلیفگرایی است، خود امری بسیار مهم است که میطلبد پژوهشهایی در این زمینه انجام پذیرد. در بسیاری از آموزههای اخلاقی دین اسلام، از جمله آیات قرآن کریم، احادیث معصومین (ع) و حتی کلام بزرگان، صریحاً به وظیفهگرایی اشاره شده و در برخی آموزهها، به پیامدگرایی تصریح شده است. ما در این پژوهش به دنبال بررسی این نکته مهم هستیم که آموزههای اخلاقی دین مبین اسلام، سوءگیری ناظر بر غایت دارد یا وظیفه. علاوه بر آن پیگیری این مسأله مهم که اسلام در بحث تربیت اخلاقی، غایت را به عنوان تکلیف اصلی در نظر گرفته یا وظیفه را معیار عملکرد تلقی کرده، امری مهم است. جهت نیل به این هدف، با روش اسنادی و تحلیلی به بررسی این موضوع در متون دینی با محوریت قرآن کریم، پرداخته شده است. از جمله نتایج این پژوهش، تفکیک بین دو حوزه از تعالیم اسلامی، یعنی حوزه ارتباط با پروردگار و حوزه ارتباط با جامعه و مردم است که در اولی، آموزهها ناظر به تکلیفاند و در دومی ناظر به غایت و نتیجه.
- پیامدگرایی؛ وظیفهگرایی؛ اخلاق هنجاری
ارجاع به مقاله
مراجع
Ghavam Safari M, Ross D. Aristotle. Tehran: Fekre rooz; 1377. p.288. [Persian]
Crisp R. Deontological Ethics in The Oxford Companion to Philosophy. Edition by Ted Honderich. Oxford University Press; 1995. p.187.
Olson RG. Deontological Ethics in The Encyclopedia of Philosophy. Edwards Paul ed. London: Collier Macmillan; 1967. p.343.
Qomi A. Tafsir Alqmy. 2th ed. Qom: Daralktab; 1404. Vol.2 p.258. [Arabic]
Ibn Miskawayh A. Thzyb al-akhlaq. Beirut: Bidar; 1398. p.96-100. [Arabic]
Fath Ali M. Naghdi bar nesbiyat akhlaghi. Qom: Daftar tablighat eslami; 1376. p.33. [Persian]
Javadi M. Falsafe Akhlagh. Qom; Taha; 1383. p.139. [Persian]
Mesbah Yazdi M. Review and Stady of Ethical schools. Qom; moassese rmam khomeyni; 1393. p.25-26. [Persian]
Khomeyni R. Sahife Noor. Tehran: Moassese Tanzim va Nashr; 1385. Vol.21 p.284. [Persian]
Thomson A. Critical Reasoning in Ethics. 1th ed. London: Routledge; 1999. P.130-131.
Drawl S. Deontology. 1th ed. London: Blackwell; 2003. p.212-235.
Sadeghi H. Falsafe Akhlagh. Qom: Taha; 1376. p.45-72.
Quran. Surah 2: 76; Surah 6: 32; Surah 7: 169; Surah 8: 22; Surah 10: 100; Surah 67: 10.
Ayyashi M. Ketab Al-tafsyr. Tehran: Elmiyeh; 1380. Vol.2 p.208. [Arabic]
Meybodi A. Kashf Al-Asrar. Tehran: AmirKabir; 1371. Vol.1 p.726. [Arabic]
Majlesi M. Behar Al-Anvar. Beirut: Dar Alehya Al-torath Al-Arabi; 1403. Vol.66 p.293. [Arabic]
Mulla Sadra M. Tafsir Qoran Ai-Karim. Qom: Bidar; 1366. Vol.7 p.262. [Arabic]
Suyuti A. Al-Dorr Al-manthoor. Qom: Library Ayatollah Marashi; 1404. Vol.2 p.111. [Arabic]
Sabzevari M. Al-Jadid fi Tafsir Al-Qoran Al-Majid. Beirut: Dar Al-tarof lelmatboat; 1406. Vol.2 p.216. [Arabic]
Shirvani A. The overall structure of Islamic morality. Qom: Ghabasat; 1378. No.13 p.38-43. [Persian]
Chiellini M. Al-Kafi. 4th ed. Tehran: Daralktb Islamiyah; 1407. Vol.2 p.219-210. [Arabic]
Ibn Ash'ath M. Aljfryat (Alashsyat). Tehran: Maktabah Al-neynava; 1996. p.171. [Arabic]
Erbeli A. Kashf Al-ghommah. 1th ed. Tabriz: Printing; 1381. Vol.2 p.184. [Arabic]
Mohammadi M. Maktabhaye nesbi Geraee Akhlaghi az unan bastan ta dorane Moaser. Qom: Bostan Ketab; 1389. p.32. [Persian]
Babaee P. From Socrates to Sartre. Tehran: Negah; 1387. p.583. [Persian]
Mazaheri H. Derasat fi Alakhlaq va shvvn Hikmat Eslami. Esfahan: Alzahra; 1389. Vol.1 p.143. [Arabic]
Tannsjo T. Understanding Ethics. 1th ed. Edinburg: Edinburg University press; 2002. p.56.
Hare RM. Sorting out Ethics. 1th ed. Oxford: Clarendon Press; 1997. p.147.
Kant I. Foundations of the Metaphysics of Morals. Translated by Hamid Enayat. 1th ed. New York: Macmillan Publication; 1969. p.19.
Enayat H, Gheysari A. Groundwork of the Metaphysic of Morals. Tehran: Kharazmi; 1369. p.60. [Persian]
Makki A. Al-Ghavaed va Al-Favaed. Qom: Maktabah Almofid; Vol.1 p.33-55. [Arabic]
- چکیده مشاهده شده: 613 بار
- PDF دانلود شده: 231 بار