بررسي تئوري بينايي در آثار ابن هيثم، رازي، ابن سينا و رفع مشكلات اُپتيكي چشم با عينك هزاره چهارم و سوم قبل از ميلاد و ضرورت تأسيس موزه اُپتيك در ايران
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 3 شماره 7 (1390),
30 آبان 2013
,
صفحه 77-94
https://doi.org/10.22037/mhj.v3i7.5181
چکیده
مقدمه: بهتر است پيش از هر چيز، بحث را با اين عبارت «دُليسي اوليري» آغاز كنيم كه ميگويد: «ميان تمدن و بيماري واگير، شباهتگونهاي وجود دارد. هر دو در نتيجۀ مجاورت و آميزش از مردمي به مردم ديگر انتقال پيدا ميكند، و هر جا كه يكي از اين دو ظاهر ميشود، نخستين فكر و سؤالي كه به خاطر ميرسد، آن است كه: راه سرايت از كجاست؟...».[i] عموماً يونان را بنيانگذار علم در جهان ميدانند، ولي قرنها قبل از آنكه يونان تمدني داشته باشد، در بينالنهرين و در سرزميني كه اكنون آن را ايران مينامند، علوم مختلف از جمله پزشكي رواج داشته است. تمدني كه امروزه به دستياري اروپاييان در جهان نمود دارد، تمدني است كه يونانيان قديم بنا نهادند، يونانيان نيز مباني اين تمدن را از ملل باستاني مشرق زمين يعني مصر، سوريه، كلده و هند اخذ نمودهاند.
سابقه و هدف: براي آشنايي با مشكلات اُپتيكي چشم، لازم است پژوهش گستردهاي در طول تاريخ صورت گيرد كه ايرانيها در دورههاي مختلف تاريخ با مشكلات اُپتيكي چشم از جمله انحرافات بينايي، پيرچشمي، دوربيني و نزديك بيني آشنا و با استفاده از امكاناتي همچون عدسي و عينك براي رفع آن اقدام نمودهاند. واژه عينك با حضور خود در ادبيات ايران توانسته تحولات و ابداعاتي كه براي رفع مشكلات اُپتيكي چشمي صورت گرفته را با كمك ادبيات براي هميشه تاريخ حفظ و آنرا از گزند فراموشي مصون نگه داشته و راههاي تأسيس موزه اُپتيك و علوم بينايي را هموار نمايد.
يافتهها: اراده خداوندي بر اين بوده كه بشر در نور و روشنايي قادر به ديدن باشد و به همين دليل هميشه تلاش نموده كه خود را از تاريكي نجات دهد؛ خصوصاً اگر اين تاريكي در ارتباط با بينايي او بوده باشد. با اتكاي به اين مهم ميتوان گفت در مواجه با تاري ديد، تئوريهايي را ارائه و ابداعاتي را بكار گرفته كه او را از تاريكي بينايي نجات داده كه از جمله ميتوان به ياقوت سرخ اشاره كرد كه از آن بعنوان ذرهبين، سود جسته است. [ii]
نتيجه: با توجه به وجود عينك استخواني از هزاره چهارم و سوم قبل از ميلاد و چشم مصنوعي در چشم بانويي در شهر سوخته و استفاده از گياه گل عينك براي رفع مشكلات بينايي ميتوان نتيجه گرفت كه در دوران پيش از تاريخ جهت رفع مشكلات بينايي و زيبايي ظاهر چشم از عينك و چشم مصنوعي سود جسته و در طول تاريخ نيز با استفاده از ذرهبين و دارو به خوبي توانسته اين مشكلات را رفع نمايد. بنابراين ميتوان نتيجه گرفت تمامي اين تحولات صورت گرفته بر اساس تئوريهاي بينايي بوده كه بشر براي رفع مشكلات اُپتيكي چشم نخست آنها را ارائه نموده و سپس در پي تحقق اهداف، توانسته بصورت كاربردي آنها را مورد استفاده قرار دهد.
پی نوشتها
[i]- اوليري. چ 2، 1374، ص 1 مقدمه.
[ii] - بيروني. 1374، ص 137.
- تئوري بينايي؛ مشكلات اُپتيكي چشم؛ عينك استخواني؛ گياه گل عينك؛ چشم مصنوعي؛ ابن سينا
ارجاع به مقاله
مراجع
اوليري دُلسي: انتقال علوم يوناني به عالم اسلامي، ترجمه احمد آرام چ 2-1374 انتشارات مركز نشر دانشگاه تهران.
حسين سينا (ابن سينا ابوعلي شيخ الرئيس): قانون در طب، كتاب اول، ترجمه، عبدالرحمان شرفكندي (هه ژار ) چ 6 - 1370 انتشارات سروش .
الگود، سريل: تاريخ پزشكي ايران و سرزمينهاي حكومت شرقي ترجمه دكتر باهر فرقاني چ 1 - 2536، انتشارات امير كبير
بيروني، ابوريحان: الجماهير في الجواهر تحقيق يوسف الهادي چ 1 – 1374 شركت انتشارات علمي و فرهنگي.
جنيدي، فريدون: كارنامه ابن سينا، چ 1 - 1360 انتشارات بنياد نيشابور.
رازي، محمدبن ذكريا: الحاوي ج 2 بيماريهاي چشم و چشم پزشكي ترجمه دكتر سيد محمود طباطبايي چ 1 – 1378، به اهتمام شركت دارويي الحاوي.
صحيحي اسكويي، ميرغفار: طرح پژوهشي بررسي سوابق تاريخي ابداعاتي كه براي رفع مشكلات اُپتيكي چشم در ايران كاربرد داشته – 1389 دانشكده علوم توانبخشي.
فرشاد، مهدي: تاريخ علم در ايران ج 2 چ 1 - 1366، انتشارات امير كبير.
نير نوري، عبدالحميد: سهم ارزشمند ايران در فرهنگ جهان ج 2 چ 1- 1377، انجمن آثار و مفاخر فرهنگي
هونكه، زيگريد: فرهنگ اسلام در اروپا ترجمه مرتضي رهباني ج1 چ 2 – 1369، دفتر نشر فرهنگ اسلامي.
- چکیده مشاهده شده: 2847 بار
- PDF (English) دانلود شده: 503 بار