بررسی تأثیر کالبد شهری بغداد بر سلامت ساکنان آن با تکیه بر دوره اول عباسی
مجله تاریخ پزشکی - علمی پژوهشی,
دوره 14 شماره 47 (1401),
23 July 2022
,
صفحه 1-16
https://doi.org/10.22037/mhj.v14i47.35861
چکیده
زمینه و هدف: بغداد، به عنوان پایتخت دولت عباسیان به مدت پنج قرن، از شکوه و آبادانی فراوانی در تمدن اسلامی و حتی تمدن عصر خویش برخوردار بوده است. خلفای عباسی از همان ابتدای ساخت شهر بغداد، توجه زیادی به ساختار شهری درست و مناسب آن داشتند، به طوری که منصور عباسی در ساختن این شهر، معماران، منجمان و حتی متخصصان بسیاری را به خدمت گرفت، اما با وجود تلاشهای صورت گرفته، ساختار شهری بغداد به گونهای پیش رفت که به عنوان عامل عمدهای در شیوع بیماریها و مرگ و میرهای زمان خود شناخته شد. پژوهش حاضر با هدف بررسی و تبیین نقش ساختار جغرافیایی و بررسی ساخت و سازهای شهری بغداد، به بررسی میزان مرگ و میر این شهر در دوره اول حکومت عباسی پرداخته است.
روش: مفاد اصلی این پژوهش، دادههای برگرفته از منابع دست اول تاریخ اسلام است که شامل منابع تاریخی، کتب جغرافیایی و متون تاریخ پزشکی بوده است. همچنین از پژوهشهای جدید در راستای اوضاع اجتماعی عباسیان در قالب مقالات استفاده شده است. روش تحقیق در این پژوهش به صورت تاریخی ـ تحلیلی است و جمعآوری اطلاعات به روش کتابخانهای صورت گرفته است.
ملاحظات اخلاقی: صداقت و امانتداری در ارائه گزارش و انتشار مطالب، رعایت گردیده است.
یافتهها: به نظر میرسد کالبد شهری بغداد همیشه عامل رونق و آبادانی زندگی مردمان آن نبوده است، بلکه ساخت و سازهای متراکم و غیر اصولی آن به تدریج درگسترش عوامل بیماریزا و نهایتاً افزایش میزان مرگ و میر در دوره اول حکومت عباسی تأثیر به سزایی داشته است.
نتیجهگیری: بر اساس نتایج به دستآمده در این پژوهش، بافت جغرافیای مصنوع شهر بغداد در قالب عواملی چون ساختار شهری (کوچهها، معابر شهری)، شکل ساختمانهای مسکونی، خیابانها، بازارها، زندانها، حمامها، آبانبارها، چاهها و... یا وقوع حوادثی چون آتشسوزی و گسترش آن به دلیل ساختار چوبی پلها در بغداد، در افزایش عوامل بیماریزا نقش زیادی داشتهاند که در نتیجه سبب افزایش شمار مرگ و میر در بغداد در دوره عباسیان شده است.
- بغداد؛ کالبد شهری؛ دوره اول حکومت عباسی؛ بیماری؛ مرگ و میر
ارجاع به مقاله
مراجع
Khatib Baghdadi A. History of Baghdad ya islam city. Beirut: Dar al-Kitab al-Almiyeh; No Date. [Arabic]
Ghias M.Sharghi M, Taghdisi A. Medical Geography in Avicenna’s Medicine. Journal of Islamic and Iranian Traditional Medicine. 2012; 3(1): 71-76. [Persian]
Ibn Sina H. Law in Medicine. qanoon fe teb. Translated by Sharafkandi AR. Tehran: Soroush Publications; 1984. p.187-230. [Persian]
Taheri J. The Climatic Plans of Sustainable Environment in Islamic Medicine. Journal For the History of Science. 2014; 12(1): 17-37. [Persian]
Khakrand SH, Karimi Z. Investigating the Impact of Baghdad Environmental Structure on Illness and Mortality in the (First) Period of the Abbasid Caliphate. Medical History, 2021; 13(46): 1-10. [Persian]
Anonymous. The Encyclopedia of Islam. Edited by Lewes CH, Pellet J, Schacht Leden E. J Brill. 1986. Vol.l p.894. [Persian]
Duri A. (Baghdad) several articles in history and historical geography. Translated by Dolatshahi E, Proshani I. Tehran: Islamic Encyclopedia Foundation; 1996. p.5, 81-83. [Persian]
Mushkur MJ. Princes in ancient times. In the history of pre-Islamic tribes and kings. Tehran: Amir Kabir Publications; 1968. p.194. [Persian]
Pygoluskaya N. Cities of Iran in Parthian times and the Sassanids. Translated by Enayatullah R. Tehran: Scientific and Cultural Publications; 1998. p.133. [Persian]
Balami AM. Tarikh Bal'ami. Edited by Bahar MT (Malak al-Shoara). Tehran: Zora Publications; 2000. p.83. [Persian]
Khan Mir GH. Habib al-Ciar. Under the Supervision of Dabir Ceaghe M. Tehran: Ketab Foroshe Khayam Publications; 1954. Vol.1 p.223. [Persian]
Gardizi AS. Zen al-Akhbar. Against and Annihilation and Suspension of Habibi AH. Tehran: Iran Culture Foundation Publications; 1968. p.33. [Persian]
Guy L. Historical geography of the lands of the Eastern Caliphate. Translated by Erfan M. Tehran: Scientific and Cultural Publications; 1987. p.4, 7, 27, 32, 88. [Persian]
Alam NA. The blessing of Ismail. Middle Eastern art in the Islamic era. Translated by Tafzali AA. Mashhad: Quds Razavi Publications; 2003. p.46. [Persian]
Ibn Khaldun A. Al-Abar. Translated by Ayati AM. Tehran: Publications of the Institute of Cultural Studies and Research; 1985. Vol.2 p.306-307. [Persian]
Hamza Isfahani H. History of Prophets and Kings. Translated by Shaar J. Tehran: Iran Culture Foundation Publications; 1967. p.199. [Persian]
Yaqubi A. Al-Baldan. Translated by Ayati ME. Tehran: Scientific and Cultural Publications; 2002. p.5-6. [Persian]
Yaqubi A. Tarikh Yaqubi. Translated by Ayati ME. Tehran: Scientific and Cultural; 1992. p.9. [Persian]
Lassner J. The Tppography of Baghdad in the Early Middle Ages Wayne State University Press; 1970. p.28. [Persian]
Ettinghausen RWG. The art of Islamic architecture. Translated by Azand Y. Tehran: Organization for the Study and Compilation of Humanities Books; 2011. p.98. [Persian]
Al-Jahez A. Al-Boukhla. Research by Abdul Sater A. Beirut: Dar va Maktaba al-Helal; 1988. p.17. [Arabic]
Available at: http://www.ensani.ir/fa/article/46449.
Proceedings of the first conference of Armanshahr-e Islami. Compilated by Montazer Al-Qaim A. Esfahan: University of Esfahan; 2008. p.224. [Persian]
Ahmadi MQ. Baghdad Karkh. Shiite base in the fourth and fifth centuries AH. Journal of Islamic History in the Mirror of Researc. 2009; 6(22): 7-36. [Persian]
Azadbakht E. The situation of Baghdad markets in the first Abbasid priod. Master Thesis. Tehran: Al-Zahra University; 2014. [Persian]
Sadeghi Gandmani MA, Hamani K. The role of religious conflicts in the economic weakening of Baghdad craftsmen in the fourth and fifth centuries AH. Journal of Historical Research in Iran and Islam. 2021; 15(28): 187-206. [Persian]
Esavi CH. Economic History of Iran. Translated by Azhand Y. Tehran: Gostareh Publishing; 1983. p.449. [Persian]
Ibn al-Imad SH. Al-Zahab fi akhbar man zahab. Beirut: Dar Ibn Kathir; 1989. Vol.4 p.232. [Arabic]
Ibn Kathir A. Al-Badaye va al-Nahaye. Beirut: Dar al-Fikr; 1981. Vol.11 p.232. [Arabic]
Ibn Athir A. Al-Kamil fi al-Tarikh. Beirut: Institute of Arab History; 1994. Vol.5 p.222, 283, 443; Vol.21 p.40. [Arabic]
Ibn Jouze AB. Al-Montazam fe tarikh al-Molook al-Omam. Corrected by Zarzour N. Beirut: Scientific Library; 1939. Vol.14 p.281; Vol.16 p.8. [Arabic]
Iqbal Ashtiani A, Aqeli B. History of Iran after Islam. Tehran: Namesh Publishing; 1999. p.152. [Persian]
Maki MK. Islamic Civilization in the Abbasid Era. Translated by Sepehri M. Tehran: Organization for the Study and Compilation of Humanities Books and Universities; 2004. p.125. [Persian]
Ibn Futi A. The events of the community (events of the seventh century AH) Translated by Ayati AM. Tehran: Association of Cultural Works and Honors; 2002. [Persian]
Ibn Taghtaghe M. Al-Fakhre fi adab Al-Soltane va Al-Doval eslame. Beirut: Dar al-Sader; 1964. p.319. [Arabic]
Metz A. Al-Hadhara al-Salamiyyah fi al-Qarn al-Rabi 'al-Hijri. Translated by Abdul Hadi Abu Rid M. Beirut: Dar al-Kitab al-Arabi; 1967. Vol.2 p.394. [Arabic]
Ibn Raste A. Al-Alagh al-Nafiseh. Translate and Suspensed by Ghare Chanloo H. Tehran: Amir Kabir Publications Institute; 1987. p.161, 183. [Persian]
Moqaddasi A. Ahsan al-Taqasim. Qahereh: Maktab Madbouli; 1991. p.26. [Arabic]
Akbari M. Investigating the social and institutional structure of the cities of Baghdad. Fustat and Qairwan. Master Thesis in History. Ahwaz: Chamran Martyr of Ahwaz University; 2015. p.12. [Persian]
Soltani M. History and ideas of Zaidiyyah. Qom: Publication Adiyan; 2011. p.107. [Persian]
Ibn Jubayr M. Travelogue. Translated by Atabaki P. Mashhad: Islamic Research Foundation, Astan Qods Razavi; 1991. p.212. [Persian]
Massoudi A. Al-Tanbiya and al-Ashraf. Beirut: Dar al-Sa'ab; No Date. p.299. [Arabic]
Nakhjvani H-SH. Al-Salaf Experiences. Tehran: Print by Abbas Iqbal; 1979. p.128. [Persian]
Bineshefar F, Karimi Z. Health Status (Nutrition( Water. Environment in the Iraq region in Abbasid Period. Medical History Journal. 2019; 11(39): 97-108. [Persian]
Tawhidi A. Al-Mata'a and al-Mu'awansa. Edited by Amin A. Sidon: Al-Maktaba al-Assariyah; year. p.54. [Arabic]
Hamadani B. Maqamat Badi al-Zaman hamdani. Translator Tabibian H. Tehran: Amir Kabir Publications; 2013. p.171. [Persian]
Faghihi A. Azd al-Dawlah Imperial Empire. How Azd al-Dawlah Dulmmi Ruled and Investigating the Conditions of Iran at the Time of al-Buyeh. Theran: Esmailian Press; 1960. p.318. [Persian]
- چکیده مشاهده شده: 129 بار
- PDF دانلود شده: 65 بار